PHẦN III thung lũng

1

Tôi chỉ là người đàn bà!

Đã từ lâu và mãi mãi tôi cứ phải nhắc đi nhắc lại lời tự nhủ đó.

Xét cho cùng chuyện tôi không thể kể cho bất kỳ ai dù đó là những người thân mà tôi quý nhất đời, vợ chồng anh Minh. Đôi mắt thăm thẳm và chịu đựng của bé Hoa đã dạy tôi đúng điều đó.

Chuyện tôi chỉ có vô ngôn mới quán triệt được hết. Tôi làm thơ; lời thơ, ý thơ nói được là bao, tôi biết, nhưng tiếng thơ mình nói với mình ít ra cũng thoải mái, chân thành hơn bất kỳ với ai, dù ruột thịt hay thân thiết.

Với tôi thì ở đâu ánh bình minh mênh mông cũng luôn luôn lẩn quất bao phủ một màng sương u sầu mênh mông không kém.

Tôi nhớ lại ngày xa xưa nào, ở Sơn Tây, quê ngoại, đã trèo lên đỉnh núi (cần gì phải nhớ tên núi bạn nhỉ), trông vắng lặng, tôi nhìn những con đường mòn chạy ngang sườn núi sang bên kia thung lũng. Chao ôi, đi cô độc trên những đường mòn đó đỡ cơ độc biết là chừng nào! Lần đó như để chiều theo tâm linh tôi, trời đổ cơn mưa lớn bất ngờ, tôi nép mình vào một hốc cổ thụ. Sét có thể đánh vào cổ thụ này, tôi biết lắm chứ, nhưng lòng hân hoan vô ngần, ngắm những bông hoa sim quanh mình run rẩy trong mưa lạnh, một vẻ đẹp vừa kỳ ảo vừa vĩnh cửu. Hoa nở là nhu cầu của tạo hóa, đức hạnh là nhu cầu của con người, cũng như nhu cầu của nước là lao đầu xuống vực trũng sâu.

Tôi lại nhớ đến mẹ tôi rồi. Mẹ tôi hiểu tất cả, chấp nhận tất cả và tha thứ tất cả. Nhưng tôi vẫn tự hỏi không hiểu nếu mẹ còn sống, nhìn cuộc nhân duyên của tôi với Phiên, người có nhìn thấu sự thật, nhìn thấu những bẽ bàng, trống vắng, hoang vu của những giờ khắc đêm ngày trôi trùm lên tôi như nước sông lạnh lùng lướt qua miết mải trên một xác chết trôi?

Thưa mẹ, ngày đó người con gái bên hàng xóm bị hiếp khi quân Pháp tràn vào làng, dòng máu trinh tiết chảy dọc theo kẽ hông xuống đùi, nhưng mẹ ơi, chính vì vậy mà nàng trở thành đàn bà, trưởng thành cả về thể xác lẫn tâm hồn. Sự thánh thiện không thể có tự bẩm sinh. Phải sống qua những giao động biến cố của đời. Con ngây thơ quá vì còn trinh trắng và sống trong ảo tưởng, mẹ ơi!

2

Thì tôi đã bảo tôi là nạn nhân của tôi mà! Người đàn ông siêu việt có thể cúi xuống ân ái với người đàn bà, trong ái ân đó có cả tình yêu và nhục dục. Nhưng bảo đàn bà hạ xuống, ban cho đàn ông ái tình để cùng hưởng nhục dục, thì không có. Tôi nào phải một tâm hồn siêu việt để có thể tự kiêu với niềm cô độc như thế.

Tôi không siêu việt, nhưng khốn khổ thay, tôi lại là một ý hướng mãnh liệt về siêu việt. Những ý nghĩ kiêu kỳ lãng mạn tôi tự thỏa mãn đơn phương đã khiến khi gặp bất kỳ chàng trai nào có những ve vãn háo hức, là tôi biến thành một thứ lân tinh chạy trốn, ngọn lân tinh chạy trốn trong hơi mát thăm thẳm của vực đêm đẹp như một vì sao từ thinh không lạc bước xuống trần. Mấy người đàn ông mang tên Huân, tên Thiện xưa kia háo hức theo đuổi tôi, chính vì họ ở vào tình trạng đó, chứ tôi nào có cái đẹp rực rỡ, lồ lộ, chim sa cá lặn làm lợi khí mê hoặc ai đâu.

Giây phút vắng lặng, không còn ai đeo đuổi, tôi, bóng lân tinh, vì sao từ thinh không lạc bước, bèn dừng lại vật vờ, trí suy tư nhọn hoắt như mũi gươm.

Tôi thèm tình yêu! Tôi thèm tình yêu! Tôi nêu thầm câu hỏi nhọn hoắt: Tại sao

Hán Vũ Đế đặt Nhạc Phủ, định lễ Giao Tự để tế thiên địa, tôn miếu và bách thần, không đặt thêm một quan Hiệp Luật Đô Úy trông coi về việc tấu nhạc khi nhà vua giao hoan với các cung tần mỹ nữ? Ngụy Vũ Đế, khi sắp mất, dặn bọn gia thần và tì thiếp phải tấu nhạc và múa hát ngay khi dâng đồ cúng. Thật là ngu xuẩn, sao không tấu nhạc và múa hát ngay khi mình còn sống vào lúc vui vầy giao hoan với mỹ nữ?

Cũng chính trong một tình trạng phân cực tận tình tương tự, tôi gặp Phiên vào năm tôi đã hai mươi sáu tuổi.

Ngày đó Phiên trọ nhà Nga, cô bạn đồng học cũ của tôi. Bao giờ Phiên cũng vậy, rất ít nói, lời nói thốt lên như hư vô. Nga tự ý săn sóc Phiên đến nỗi chồng ghen. Nga đã là nạn nhân của Phiên, lao mình vào hư vô chăng? Như Huân, như Thiện đã là nạn nhân của tôi khi rượt bắt ánh lân tinh của vì sao lạc.

Chồng Nga cầu cứu tôi. Tôi nào đã biết sẽ giúp anh được gì. Cha tôi không giấu nỗi lòng phiền muộn khi thấy tôi là con gái lớn duy nhất trong nhà mà chưa ai chạm ngõ.

Rồi tôi ngẫu nhiên gặp chồng Nga và Phiên vào một dịp nào đó, chồng Nga nói thẳng muốn ghép tôi thành đôi với Phiên. Lời Phiên vang êm trong hư vô, thú thật anh đã phát nguyện với sư phụ thụ Bồ tát giới, nghĩa là nếu có thành đôi với ai, chỉ là hình thức. Cũng nhờ hoàn cảnh thuận tiện đó, tôi thẳng thắn nói hình thức đó cũng chính là sở nguyện của tôi.

Tôi không ưa vợ chồng, nhưng tôi cũng muốn chui vào hình thức vợ chồng đúng lúc để làm vui lòng cha.

Phiên là hư vô, tôi đứng bên hư vô, có gì mà ngại?!

Thế là tôi thành đôi với “hư vô”. Hợp với sở nguyện biết chừng nào!

Ảo tưởng!

Tôi chính thức là nạn nhân của mình kể từ đấy!

Tôi ở với Phiên như ở với người anh đạo đức, và cách biệt. Thụ Bồ tát giới, ăn trường chay, không gần đàn bà.

Sư phụ Phiên, một vị cư sĩ cực kỳ khả kính, đã từng nhiều năm dạy các tăng sĩ ở chùa Quán Sứ, một ngày cụ chỉ ăn một bữa, từ quá ngọ trở đi không ăn gì nữa, và cụ làm việc hết mình, xả thân vì Đạo.

Phiên là ý hướng mãnh liệt về hư vô, cũng như tôi là ý hướng mãnh liệt về siêu việt, tâm tư Phiên thuần hậu và thuần nhất, Phiên lại gặp được thày chân truyền, anh nhẹ bỗng, bốc lên, ngửa nhìn cao nữa, chiêm ngưỡng vòm hư vô. Làm sao Phiên còn nhìn thấy tôi trĩu nặng như núi Thái Sơn bên dưới?

Ngửa mặt lên, ít ra tôi còn nhìn thấy hướng Phiên đi!

3

Tôi muốn hóa thân thành tiếng sáo, thành điệu sa mạc miền Bắc, và tôi nghĩ hóa thân như vậy là hóa thân thành hạnh phúc của đời.

Bỗng nhiên trước mắt tôi, một con ong sà xuống châm nhụy hoa bông mướp vàng. Như có tiếng nhủ xa vời: hiện thân của hạnh phúc trên đời là nhục thể. Từ đời sống súc vật thuần túy, nhục thể con người tiến lên văn hóa, như rễ cây hút no màu nhày nhụa dâng lên cho nở hoa.

Tôi chạy trốn ý nghĩ trên. Tiếng gió trong hoang lạnh có gì khác với những con ong mật và những nhụy hoa vàng? Tôi muốn cầu cứu mẹ! Hiền như mẹ, thì dù khép mắt nghìn thu tình thương còn hóa thân thành gió chiều vuốt ve đàn con, vuốt ve lũy tre, ruộng mạ của quê hương. Hình ảnh mẹ êm ả như đương đi giữa thiên nhiên màu xanh bỗng trông thấy dòng sông lớn. Nhưng mẹ cũng bất lực! Địa ngục ở đâu? Địa ngục đang run rẩy ngay trong lòng con, do chính con gây nên cơ mà!

Nhiều khi tôi nghĩ tuổi trẻ nào thì cũng trống rỗng dù ở thời nào, nơi nào. Tôi sắp mất tuổi trẻ, tôi càng thấy trống rỗng là phải. Sự thực tinh lọc dường như chỉ thể hiện trong những giấc mơ. Mới cách đây vài ngày, tôi mơ như mình là người đàn ông đã đứng tuổi - cỡ tuổi tôi bây giờ - yêu âm thầm một cô gái đẹp.

Cứ căn cứ vào tâm trạng trong mơ thì vì một lẽ gì đó, bất khả kháng, tôi không bao giờ có thể thổ lộ tình yêu với người con gái. May sao hôm đó trời mây u ám, gió Đông Bắc thổi tới heo hút, lạnh và buồn. Tôi giật mình. Đúng là thứ lạnh và buồn của một kẻ sắp mất tuổi trẻ và đã không hề biết sử dụng tuổi trẻ khi còn tuổi trẻ trong tay. Tôi ôm người con gái đẹp tôi yêu vào vòng tay để quy tụ tất cả tuổi đã mất vào giây phút tuyệt vời, tôi cúi xuống dịu dàng nhưng say đắm hôn nàng, bàn tay khẽ vuốt tóc nàng. Sau đó, tôi kề má lên mái tóc nàng, mát như lụa, ngước nhìn bầu trời vần vụ xám, đồng thời với mấy tia nắng lọt khỏi kẽ mây trực chỉ xuống trần gian. Gió đều đặn buồn bã chảy ra, tràn lan khắp bầu trời màu nắng sữa. Y như sự tê dại mênh mông ngày nào tôi mơ thấy người đàn ông dìu tôi nằm xuống bãi cát, môi chạm môi đê mê vào đúng lúc vừng trăng xa xôi chìm vào biển mây, để cả trăng, núi, rừng, biển cùng nhòa thành hư vô. Tôi đi tìm hơi ấm, như những người lữ hành mệt nhọc lê gót trong bóng đêm, hướng mắt soi mói tìm những đốm lửa kinh thành. Sao tôi không thay đổi cái nhìn, thay đổi chiều suy tư, họa may thấy rằng niềm hạnh phúc mênh mông chính là bóng tối mênh mông, bóng tối miên trường, ôm ấp lấy bốn bề kể cả những đốm ánh sáng nhỏ nhoi của chốn đô thị bon chen. Nghĩ đến đây, bỗng dưng lòng tôi tràn ngập một niềm hạnh phúc rã rời. Cái gì cũng có khả năng vừa đưa mình lên thiên đ vừa dìm mình xuống địa ngục!

4

Tôi vừa ăn bữa chiều vừa ngước nhìn nắng chiều thoi thóp trên đỉnh cây. Màn đêm buông xuống, sao trời thắp lên. Trời chiều càng êm ả, tôi càng cảm thấy nôn nao, hoang vắng đến muốn thét lên cho đầy ắp. Sự thực lúc đó tôi quả đã hét lên, đem hết cả sức lực mà hét lên, thành tiếng kêu siêu âm. Tôi có cảm tưởng vừa biến thành người lính thú, tôi nói lính thú vì những gì là thiên nhiên, là thú vật trong tôi như được vắt kiệt cho chảy thành thứ nước trong, linh thiêng, và soi vào đấy tôi thấy lại tôi, thuở là cô gái mới lớn, tuy ngỗ nghịch mà lòng vằng vặc tinh trong, thánh thiện biết chừng nào.

Tôi ra nằm trên ghế xích đu giữa khoảng sân nhỏ, mặt được ngửa nhìn vòm cây, ngắm những đốm sao nhỏ trên đỉnh cao, tránh sự vây bủa của những nóc nhà thành phố. Tôi bảo con cháu mang cho tôi tấm chăn, tấm chăn gấp bốn đặt lên ngang bụng. Người đàn ông đó đè nặng trên tôi, ghì riết lấy tôi, chắc chắn tôi có phương thế riêng để gián tiếp giúp chàng ghì tôi thêm say đắm. Nhưng lần này tôi chưa kịp thỏa mãn người đàn ông đã lao vút lên thang, ánh mắt tôi đuổi rượt bắt, níu giữ. Tôi bừng tỉnh, vẫn nằm trên xích đu, bao giờ cũng vậy, vào trường hợp này, chiếc chăn đã do tiềm thức tôi điều khiển giữ nguyên thế gấp bốn đặt nặng trên bụng. Một vì sao tuyệt đỉnh không biết đã xuất hiện từ lúc nào đương hấp háy nhìn tôi, giễu cợt. Tôi không chạnh lòng. Hồn tôi lúc đó cũng là một vì sao bồng bềnh trong không gian, dùng ánh sáng của chính mình làm chiếc phao chống đỡ.

Tôi tự hứa ngày mai sẽ đến thăm Phiên tại ngôi chùa anh vẫn chọn làm nơi làm việc. Định mệnh đã an bài. Bao giờ và mãi mãi tôi kính trọng Phiên như người anh cả.

Tôi vào nhà, lên giường nằm. Lúc đó khoảng nửa đêm thì phải.

Cơn bão đã được báo từ hôm trước, trời trở lạnh, mưa bắt đầu rơi… Tiếng mưa rả rích làm tôi bớt cô đơn, nằm trên giường mà như đu đưa trên võng. Tiếng mưa dìu dặt là lời an ủi tuyệt vời. Niềm cô đơn đã chiếm được tôi làm sở hữu, hay chính tôi đã chiếm cô đơn làm sở hữu?

Sáng mai tôi sẽ tới chùa thăm Phiên như thường lệ, nhưng đêm còn lâu mới sáng mà. Trong khi chờ đợi sao tôi không cất tiếng kể chuyện đời tôi? Kể hoài hoài, vừa ôn lại những gì đã qua, vừa xen vào những gì đương tới, giọng kể trầm buồn mà thao thao, da diết, kể cho đến khi chết, kể thật rõ ràng, giọng vàng sang sảng, từng chi tiết phút lâm chung của tôi, và còn kể tiếp nữa những gì sau khi chết, giọng vàng càng sang sảng.

5

Tôi lên đường vào lúc cơn bão tạm ngớt, khoảng mười giờ sáng, tới con đường mòn dẫn vào chùa Phiên ở, cũng ngót mười một giờ. Trời hé nắng, nhưng tôi biết sẽ đổ ập mưa lúc nào không hay. Tuy nhiên ánh sáng chói chang đã sớm làm không gian nơi đây sức nực mùi cỏ khô thanh khiết. Xác một chiếc xích-lô máy ba bánh quẳng lọt giữa hai nấm mộ xây cũng chỉ là một vệt sáng trang trí giữa vùng thiên nhiên ven đô này. Bóng tre đổ xuống mát rượi, tiếng sỏi đá vang rộn dưới chân trên đường mòn tôi đi. Phân bò, phân heo, phân chó rải rác đây đó, cánh bướm, cánh chuồn nhởn nhơ ngang tầm mắt. Chúng quên cơn bão chưa dứt, còn có thể bất ngờ chụp xuống bất kỳ lúc nào. Tôi cũng quên cơn bão, cúi xuống hái một bông hoa tím và muốn cài lên mái tóc để làm dáng như thuở nào vừa đến tuổi dậy thì.

Tiếng sỏi trên đường vang hơn. Tôi né tránh nhường lối cho một đứa trẻ đương dắt theo con bò vàng. Tôi có cảm tưởng tất cả chúng tôi đương đi trên một thung lũng mây có đủ cả bụi chuối tiêu sơ, rặng dừa biêng biếc, có cả cụm tầm xuân ẻo lả và vô số loại cây leo vi diệu.

Tiếng chuông thiền vừa vang lên làm rung rinh cả những thân cổ thụ bạc phau màu thời gian.