Chương 20 VINH VÀ NHỤC

CAM-ĐỊA về tới Ấn thì thấy niềm hứng khởi của dân chúng, so với hồi vừa thắng được nhà cầm quyền Anh với cuộc « hành trình Muối » nay không còn nữa.

Vì bấy giờ chính-trị Anh đã xoay chiều và chịu ảnh hưởng của một đảng-viên Bảo-thủ giữ ghế Ấn-Độ-Vụ là Sir Samuel Hoare. Bởi thế cho nên, hai hôm mới đây, Nehru cùng Cherouani bị bắt ở Bombay. Đồng thời để đối phó với một phong-trào không đóng thuế rộng lớn đang tiếp diễn ở các tỉnh biên-giới miền Bắc, các nhà cầm-quyền địa-phương đã dùng nhiều phương sách bất hợp pháp, như tịch thu nhà cửa, tiền gửi nhà nhà Băng, bắt bớ các người tình nghi, khóa miệng báo chí, bãi bỏ các tòa án thường để thay bằng những tòa án quân-sự, giải tán các đảng chính-trị, cấm đoán tụ họp, biểu-tình, v.v…

Ngày sau hôm về tới Ấn, Cam-Địa điện cho Phó Vương Anh để phản-đối về những biện-pháp nói trên và yêu cầu được gặp ông để thảo luận.

Ngày mồng 3 tháng giêng, Cam-Địa tuyên-cáo cùng quốc dân rằng Chính-phủ Anh ở Ấn đã không chịu thảo luận gì với ông.

Ngày hôm sau thì ông bị bắt. Mới mấy tuần trước, ông là thượng khách của Anh Hoàng tại điện Buchingham, bây giờ ông cũng lại là « thượng khách » của Anh Hoàng, nhưng lần này ở ngục Yéravda.

Nhà cầm-quyền Anh quyết tâm diệt phong-trào Quốc-hội. Phần lớn các lãnh-tụ đều bị bắt. Các tổ-chức trung-ương cùng chi nhánh của Đảng bị giải tán. Tháng hai năm ấy, 17.800 người bị bắt vì lý do chính-trị.

Vallababhai Patel và Mahadev Desai cũng bị hạ ngục. Cam-Địa đòi được giam cùng với hai người bạn trên, và hàng ngày ông cùng họ đàm luận rất mật thiết.

Cam-Địa hàng ngày đọc kỹ các báo, giặt quần áo và dệt cửi. Ban đêm ông ngắm trăng sao mà suy ngẫm. Ông đọc rất nhiều sách nhất là các tác giả Uptin Sinclair, Gocthe và Kingsley. Ông tiếp tục viết một cuốn sách nhỏ nói về tính chất của Thượng-Đế và đạo làm người.

Theo Cam-Địa bổn phận trước tiên của người sùng bái Đấng Thượng-đế phải là tôn-trọng sự thật, vì sự thực, là Thượng-đế đó. Đây là điều mà ông hàng nhắc lại trăm ngàn lần không biết chán. Ông nói:

« Sự thật phải xuất hiện một cách rõ ràng trong tư tưởng chúng ta, cũng như trong những điều ta nói, ta viết những hành-động của ta ».

Sự Thật cùng với Thượng-Đế và nhân đạo chỉ là một. Chính là ở Sự Thật, mà thuyết không bạo động đã nẩy nở. Ông nhận Sự Thật chỉ là một, song mỗi người, mỗi dân tộc nhìn Sự Thật với con mắt khác nhau. Điều đó không đáng chê trách nhất là người đi tìm Sự Thật mà chỉ định hủy diệt những người nào không cùng nhìn sự Sự Thật với một con mắt như của mình. Làm sao mà thực hiện được sự cảm thông với Thượng-Đế nếu người ta chỉ biết giết chóc và khinh mạn? Trong khi ấy thì không bạo động, không những giữ được sự bình lặng của tâm hồn cùng sự ôn hòa của cử chỉ, mà còn là ngụ một lòng yêu thương nhân loại sâu xa ; vì thế mà xua đuổi được những tư tưởng thấp hèn, lòng dối trá và ghen ghét.

Muốn khỏi trái đạo làm người, ngoài lòng sùng kính Sự Thật và ghê tởm bạo lực, còn cần phải giữ mình cho thanh sạch. Khi trai gái trao đổi tình yêu, thì ngoài hai người họ ra, còn có gì quan trọng hơn đối với họ?

« Hai ta trước đã, muốn trời muốn quỷ gì thì cũng hãy đợi xong đã… Những người như thế thì đạt sao được tới đỉnh ngọn của Tình yêu Nhân loại? »

Vậy thì những người đã nên chồng vợ có vì thú vui vật chất mà không còn lòng yêu nhân loại không? Không. Vì tình chăn gối nếu chỉ có công dụng để gìn giữ giống nòi thì không có gì đáng trách. Bởi thế, nên đừng tìm ở cái phận sự thiên nhiên đó một thú vui thái quá. Sự khoái lạc ngăn cản người ta khó đạt được tới Thượng-Đế cùng là tình nhân loại.

Cam-Địa còn nhấn mạnh vào sự phù phiếm của tiền bạc cùng là mọi danh vọng, địa vị trên đời này. Bởi vậy, lo sợ cho tương lai tức là không tin tưởng ở Thượng-Đế. Khi ta lo dành dụm tiền bạc nói là để gây dựng cho con cái sau này, thì ta đã tỏ ra không tin tưởng ở khả năng của chúng, cùng là lòng thương của Thượng-Đế đối với chúng. Ngoài ra, tha thiết với giàu sang danh vọng, tức là sợ hãi hiện tại cũng như tương lai. Sợ, tức là gian dối. Người chính đạo không bao giờ sợ sệt. Bởi vậy, ông mới khuyên người ta đừng nên lấy cắp tiền bạc cùng vật dụng của nhau. Tức là đừng nên quá chú trọng vào quyền tư hữu. Ông nói:

« Một nền văn minh chân chính không có nghĩa là làm nẩy nở thêm nhu cầu, mà lại dạy cho loài người học cách chế ngự và giảm bớt nhu cầu đi ».

Trong khi ở trong ngục thất, Thánh Cam-Địa hành ngày suy ngẩm về đạo làm người, thì bên ngoài dân chúng xôn xao lo sợ.

Ở trong nhà giam, Cam-Địa được tin là bản hiến pháp mới sắp ban hành cho Ấn sẽ chứa đủ những điều mà ông công kích như việc bầu cử riêng biệt không những cho mọi khối Ấn Hồi, mà còn cho mọi giai-cấp. Cả giai-cấp tiện dân cũng được quyền bầu cử một số đại biểu riêng của mình tại các viện lập pháp trung ương và địa phương. Ông bèn viết cho Sir Samuel Hoare một bức thư tỏ rõ rằng chế độ ấy sẽ cáo chung vĩnh-viễn sự duy nhất của dân tộc Ấn. và làm cho dân tộc Ấn muôn đời chia rẽ hèn yếu.

Viên bộ trưởng Ấn-Độ-Vụ trả lời ông rằng chưa có điều gì quyết định, và khi nào quyết định thì người ta sã chú ý tới điều thỉnh nguyện của ông.

Nhưng ngày 17 tháng 8 năm 1932 thì Thủ Tướng Ramsay Mac Donald công bố quyết nghị áp dụng các cuộc bầu cử riêng biệt cho dân Ấn.

Ngày hôm sau, ông viết cho Mac Donald một bức thư thống thiết nói rằng từ nay 20 tháng 9 tới trở đi, ông sẽ tuyệt thực cho đến chết để phản kháng quyết nghị bất công đó.

Trong bức thư trả lời Thủ tướng Anh lấy làm ngạc nhiên là xưa nay ông vẫn tranh đấu cho tiện dân Ấn được đối đãi ngang hàng với người Ấn tự do, cớ sao nay ông lại phản đối một chính sách thực hiện nguyện vọng đó bằng cách trao quyền bầu cử cho người tiện dân?

Bấy giờ các bạn hữu cùng đệ tử của ông thấy đều nhơn nhắc Nehru, lúc ấy cũng đang bị bắt giam, rất đỗi lo buồn là vì không còn trông thấy mặt ông thầy thân yêu nữa.

Nhưng khi được tin bên ngoài dân tình sôi nổi vì cuộc tuyệt thực của Cam-Địa, ông lại thấy lòng tràn ngập một niềm tin tưởng sâu xa. Ông viết:

« Có ai ngờ được con người bé nhỏ nằm khèo trong buồng giam tăm tối đó lại có pháp thuật diệu kỳ. Chỉ một ngón tay đặt lên sợi dây tình cảm của loài người, là ông đã gây nên một cơn giông-tố dài ghê trong quần chúng, khiến cho địch thủ phải táng đởm kinh hồn ».

Ngày 13 tháng 9, khi Cam-Địa công bố cho dân Ấn hay là ông sẽ nhịn ăn cho đến chết để phản đối những đạo luật bầu cử mới, thì người ta được chứng kiến một việc mà chưa ai từng thấy xẩy ra bao trên đất Ấn.

Người Anh đặt ra chế độ bầu cử riêng biệt để nâng đỡ người Hồi và người cùng dân Ấn chống lại người Ấn. Vậy mà đến khi được tin Cam-Địa tuyệt thực, thì chính người Hồi và người tiện-dân lại vì lòng yêu ông mà tự ý xin bỏ chế độ bầu riêng. Kiến nghị cùng thỉnh nguyện bay như bươm bướm tới phủ phó vương cùng là Hộ Ấn vụ, xin bải bỏ Hiến pháp cùng cùng là trả tự do cho thánh Cam-Địa.

Ngày 20 tới, khi Cam-Địa bắt đầu nhịn ăn trong ngục, thì bên ngoài, toàn thể dân Ấn cũng thấy dân chúng đọc kinh cầu xin Thượng-Đế che trở cho vị lãnh tụ thân yêu của dân tộc. Ngày ấy, nhà đại thi sĩ Rabindranath Tagore hội họp các môn đồ và lên tiếng:

« Ngày hôm nay, một tấm màn bi thảm vừa buông xuống toàn cõi Ấn. Dân chúng đang sống những phút lo âu lịch sử. Ông Thánh của chúng ta, người đã suốt đời phụng sự dân tộc Ấn, nay đang bắt đầu thực hiện sự hy sinh cuối cùng mà ông đã hứa, là hiến đời ông cho hạnh phúc cùng tự do của dân chúng ».

Rồi ông cắt nghĩa rằng Cam-Địa nguyện một thân mình chết đi để ngăn cản không cho người Anh thực hiện ác ý của họ là gây sự chia rẽ trong đại gia đình của Xã hội Ấn. Vì ông chủ trương không bao giờ bạo động, nên ông không làm thế nào hơn là nhịn ăn để cảm hóa người Anh.

Cam-Địa được đặt nằm trên một tấm giường sắt nhỏ kê ngoài sân nhà ngục, dưới bóng một cây muỗm nhỏ. Bà Naidou được đưa đến phục dịch bên giường ông. Hai lãnh tụ Patel và Mahadev túc trực liền bên cạnh.

Bên ngoài, các lãnh tụ hội họp liên tiếp mấy hôm tại nhà Birla House để tìm cách cứu Thánh khỏi tay Thần Chết.

Ngày 23 tháng 9, Thánh nhịn ăn được 4 ngày thì các bác-sĩ thấy ông đã yếu lắm rồi, tim không còn nữa. Ông có thể tắt hơi bất thần.

Các bạn hữu của Cam-Địa ở Anh cố gắng vận động cho Chính-phủ Anh chấp thỏa hiệp Poona mà do đó phái tiện-dân đã chịu nhượng-bộ để hợp-tác với Cam-Địa song lại vướng phải ngày chủ nhật, Chính-phủ nghỉ. Mãi đến chiều tối Mac Donald mới về, thấy thế, ông liền hội họp mấy tổng-trưởng khác nghiên cứu bản thỏa hiệp đệ-trình thâu đêm hôm chủ nhật.

Trong khi ấy thì Cam-Địa đã ngắc ngoải. Ông đã chỉ cho bà vợ mấy thứ vật dụng riêng ông đưa bà giữ làm kỷ-niệm. Ông đã cấm khẩu. Sáng thứ hai thì Tagore tức tốc từ Calcutta đến, đem theo quyển thơ của mình và bình cho Cam-Địa nghe để giúp ông giữ được tinh thần tỉnh táo.

Mấy giờ sau, thì có điện của Luân-Đôn đánh về New Delhi báo tin Chính-phủ Anh đã chấp thuận bản thỏa hiệp Poona, Thế là Cam-Địa đã toại nguyện 5 giờ 15 phút chiều hôm đó, trước mặt đông đủ bạn hữu và đệ tử, ông nhấp môi vào cốc nước cam do bà vợ dâng lên.

Cuộc bãi thực lần này của Cam-Địa chứng tỏ rằng cảm tình của toàn khối mấy trăm triệu dân Ấn đối với ông mật thiết xiết bao. Đối với họ, ông là một bực Thánh, một linh hồn cao cả, một biến thân của Thượng Đế. Họ để ông chết sao được? Cho nên đến lúc ông nhất định tuyệt thực để về trời, là họ thấy tất cả những xây dựng của loài người, nào luật pháp, nào chương trình, nào hiến pháp, nào bầu cử, có ý nghĩa chi đâu. Muôn người như một, ai cũng chỉ còn ý tưởng độc nhất là làm sao cứu sống Thánh. Mối tình của dân tộc Ấn đối với Thánh Cam-Địa cũng thiêng liêng cao cả như mối tình một người mẹ đang đứng trước nòi con ốm. Có thể làm gì được để cứu thoát đứa con yêu khỏi móng vuốt Tử Thần, mà họ chẳng làm?