tết này, đi chợ Bà Hoa (!)

Tôi nói đi chợ Bà Hoa, có người bạn nghe nhầm sang… chợ Bà Hom. Có lẽ, ở Sài Gòn cái tên chợ Bà Hom phổ biến hơn, nhưng chợ Bà Hoa cũng là một cái tên rất gần gũi, ghi nhớ trong tâm trí những người Sài Gòn gốc Quảng, đặc biệt là những người Quảng ở làng dệt Bảy Hiền.

Chợ Bà Hoa, theo như đúng tên gọi của nó là do một người phụ nữ tên Hoa bỏ tiền đứng ra cất chợ vào khoảng 1967. Theo những tư liệu mà tôi đã được đọc, cũng như dựa theo lời kể của những cây bút “chuyên gia” về chợ thì chợ Bà Hoa trước đó là một vùng trũng nước thuộc giáo xứ Đắc Lộ. Bà Hoa không phải người Quảng mà là người miền Nam, bà mua lại mảnh đất trũng này để cất một cái chợ hình chữ nhật bốn cái mặt hướng ra bốn đường để dễ dàng đi lại, buôn bán. Mục đích của bà Hoa là cất cái chợ rồi phân lô cho thuê. Do vùng này có nhiều người Quảng sinh sống nên trở thành một cái chợ chuyên bán các món ăn xứ Quảng. Theo lời kể của một người đã sống gần “một đời chợ” thì chợBà Hoa ban đầu có cái tên là chợ Linh Hoa. Linh là tên người chồng của bà Hoa, nhưng sau ông chết, người ta gọi gọn là chợ Bà Hoa. Bà Hoa hiện định cư ở Mỹ, tuổi: thất thập cổlai hy”, nhưng thỉnh thoảng vẫn còn về ghé thăm chợ, trò chuyện với bà con, nhắc bao kỷniệm một thời (!).

Đi chợ Bà Hoa là đi đến và tìm về một... vùng ẩm thực xứ Quảng. Không chỉ thế, cái chợ này còn dắt ta về thế giới của làng xóm cũ với những món ngon tưởng chừng đã xa lắc lơ. Chỉ nói riêng về bánh thì chợ Bà Hoa hiện nay vẫn bày bán hàng ngày những loại bánh đặc trưng xứ Quảng có từ rất xa xưa như: bánh tổ, bánh thuẫn, bánh rò, bánh in, bánh nổ, bánh tráng v.v... Đứng trước hàng bánh Bà Ngất ở chợ Bà hoa, tôi như… đứng trước tủbánh trong ngôi nhà tuổi thơ mình vào Tết. Bởi, chỉ có vào ngày tết ở nhà quê ngày ấy mới làm đầy đủ các loại bánh trên. Đó là những thứ bánh “sang trọng” của một thời, không phải vì tiền, mà vì để làm ra nó cả nhà phải chuẩn bị cả năm trời và phải tự mình làm ra. Và, tôi cũng ngạc nhiên thú vị khi thấy ở chợ Bà Hoa có cả đường bát (đường tán) và khoai lang khô. Khoai lang khô nấu chín, bỏ đường bát vào, thêm chút bột mì hoặc “ghế” thêm đậu phộng thì ngon khỏi chê. Chị T. năm nay mới bốn mốt tuổi nhưng được gọi tên thân mật là “Bà Tám bánh ú” nói giọng Quảng đặc sệt: “Khoai lang nấu đường bát thì ngon lắm đó nghe. Nhưng, nhớ hồi đó ăn khoai lang riết cũng ngán, hỉ!”.

Bánh đập, bánh đúc, mít non trộn, lòng xào nghệ v.v… Đi quanh chợ Bà Hoa thấy món gì cũng thèm. Nhưng có lẽ thèm nhất vẫn là mì Quảng. Theo chỗ tôi biết thì chợ Bà Hoa là nơi cung cấp mì Quảng cho hầu hết các quán mì Quảng ngon có tiếng ở Sài Gòn. Đến chợBà Hoa nói mì Quảng Bốn Thường ở khu chợ U đường Phan Sào Nam, hay mì Quảng Thanh Hương nằm ngay trong chợ thì ai cũng biết. Muốn có mì Quảng ngon, trước hết phải có gạo ngon, sau đó phải ngâm vuốt gạo cho thật sạch trong, để khi làm sợi mì thì không còn ra nước gạo nữa. Tô mì Quảng giữ được cái nước nguyên chất là tô mì Quảng ngon nhất. Nhưng không chỉ có vậy, mì Quảng “mê hoặc” hơn nữa là nhờ quết nhẹ một lớp dầu phộng khử củ nén. Đó phải là thứ dầu phộng nguyên nhất có màu vàng chuối (có bán ởchợ Bà Hoa) thì khử củ nén mới thơm ngon. Mới nghe mùi đã thèm… rớt nước miếng, thì khi đã ăn mới “đã đời” làm sao. Chị Thanh Hương, chủ quầy mì Quảng còn bày tôi thêm một món, đó là củ nén chiên cá chuồn (cũng có bán ở đây). Cá chuồn làm sạch, moi bụng bỏ nghệ, ớt; sau đó bó bằng lá chuối tươi; lấy đậu phộng nguyên chất khử mùi củ nén, rồi bỏ cá chuồn vào chiên… Chỉ nghe chị Hương “tả sơ” thôi mà sao thấy “nôn nao” không chịu được. Và, cầm chai dầu phộng màu vàng chuối trên tay, nghe mùi thơm của nó, tôi chợt nhớ xa lắc xa lơ rồi, ở quê các anh chàng cô nàng vò tuổi cặp kê thỉnh thoảng lấy loại dầu phộng này (hoặc dầu dừa) để xức lên đầu, vuốt lên tóc (!)…Chợ Bà Hoa nhỏ xíu, đi không mỏi chân, nhưng cảm giác đi hoài chưa hết chợ. Theo những người buôn bán ở chợ cho biết thì vào những dịp lễ, ngày Tết chợ rất đông vui.

Không chỉ ở khu vực Bảy Hiền mà người miền Trung ở khắp nơi trong thành phố, thậm chí ở các tỉnh lân cận đều về chợ Bà Hoa mua sắm. Người xứ Quảng thích ăn “mặn mòi, cay điềng”, nên món hút hàng nhất là mắm, sau đó đến mì Quảng, bánh tráng v.v… Vào dịp Tết người ta cũng đến chợ để mua lá bài chòi (hiện nay không còn có ở làng quê) để vềchơi, hay mua cát sạch (từ quê mang vào) để thay lư hương v.v … Những người ở phố mà vẫn giữ gốc quê, hồn quê thật đáng trân trọng.

- “Tết này đi chợ Bà Hoa!”. Tôi đi chợ Bà Hoa nhiều lần, nhưng thích nhất là đi chợTết. Mua sắm đã đành, nhưng sướng nhất vẫn là được nghe các bà, các dì, các chị… hồn nhiên, đặc sệt giọng Quảng nhưng trong một cái chợ quê. Cuối năm, những chuyện nhà quê còn là những “món nhà quê”, cú râm ran suốt. Vui hỉ!!!

Sài Gòn, cuối năm 2007