Chương 14 MỌI ĐỀ NGHỊ ĐỀU ĐƯỢC CHẤP THUẬN- -

Tại triều đình những người bạn của Colombo vân không chịu thua. Gia sư của Hoàng tử, Nhà thần học, Cha Deza nhấn mạnh thêm nhiều lần. Viên chủ sự ngân khố Quintanilla cũng nhấn mạnh thêm nhiều lần. Cận thần của Nhà Vua, Juan Cabrero cũng nói thêm nhiều. Bà hầu tước Moya nhấn mạnh với Hoàng hậu, bà Juana de Torres, nữ quản gia thân thiết và cao tuổi, nhấn mạnh với Hoàng tử. Những chủ ngân hàng người Genova, người Firenze, những người Do Thái đã cải đạo mà tất cả triều đình đều nợ họ, cũng nhấn mạnh. Cha Marchena và Cha Pérez nhấn mạnh với những lời khẩn cầu và những việc làm thực tế, thuyết phục những người trong triều. Thậm chí Cha Fernando de Talavera, vị giáo sĩ đã nghe lễ xưng tội của Hoàng hậu, người đã gợi ý Hoàng hậu nên chú ý tới lời khuyến cáo của Hội đồng, lại tìm cách đảo ngược lại gợi ý đó, gợi ý mà trong lương tâm ông cảm thấy cần thiết lúc bấy giờ, nhưng không phù hợp với lợi ích cao nhất của Nhà Vua.

Vào cuộc này còn có cả người giữ ngân khoản riêng của nhà vua, Luis Santángel, gia đình ông này đã cải tạo từ đạo Do Thái. Ông là con trai một nhà buôn và anh em họ của một giám mục. Cha ông cũng mang tên Luis, một nhà kinh doanh phối hợp với những nhà buôn Genova, Milano và Aragon, tham gia vào hoạt động thu thuế nhập khẩu tại những cảng của Catalonia. Người con mang tên Luis có những quan hệ kinh doanh thân thiết với một số người Genova, đặc biệt với Francesco Pinelli một người bạn của Colombo. Santángel trở về với Hoàng hậu cùng ngày, tháng Giêng, khi Colombo rời khỏi triều đình, đã đưa ra những lập luận ủng hộ sự nghiệp thám hiểm. Tất cả những lập luận ấy, theo Juan Manzano, người Tây Ban Nha, có thể tóm tắt lại như sau:

- Đúng là những nhà khoa học được hỏi ý kiến đã bác bỏ những đề nghị của Colombo. Nhưng người ta cũng phải hiểu rằng một trong những chuyên gia này đã bỏ qua mà không có trả lời thỏa đáng với một số lý lẽ và lập luận của Colombo. Ngược lại, Colombo luôn giữ được bình tĩnh và trả lời sự phản bác của các đối thủ. Hơn nửa không phải mọi người được hỏi ý kiến đều đã bác bỏ dự án. Colombo không điên đầu lên, trái lại ông giữ được thăng bằng, thận trọng trong lời nói và biết cách trình bày những lập luận của mình. Nếu dự án thám hiểm là điên rồ như những đối thủ của ông đã nói, thì ông đã không đề nghị một cuộc đi biển như thế và chỉ yêu cầu nhà vua cấp cho một triệu Maravedis, còn mình thì chi ra phần còn thiếu.

Colombo không đòi hỏi những phần thưởng, hoặc sự đền bù trước. Sự trả công của Hoàng gia, chỉ được phát sau khi ông phát hiện những đất mới. Rủi ro đối với nhà Vua là tối thiểu, trong khi lợi ích của họ có thể lớn hơn điều mà trí óc con người có thể tưởng thượng: đến được nước Ấn Độ đã tìm kiếm từ lâu, với những mỏ kim loại quý và những hương liệu đắt tiền, mang lại cho Vua Tây Ban Nha những lãnh thổ mênh mông, phút chốc sẽ biến nhà Vua Gia tô giáo này thành vị vua có thế lực nhất trong thế giới Công giáo, không phải chỉ có thế mà còn trên toàn thế giới.

Đối với một số nghi ngờ còn lại phải chăng không xứng đáng để làm thử chăng? Phải, sự nghiệp thám hiểm có thể thất bại, nhưng tấm gương của người Bồ Đào Nha không nói lên điều gì hay sao? Người Bồ Đào Nha luôn luôn dám đưa người và tiền của vào những cuộc thám hiểm đường biển; một số cuộc thám hiểm cũng không có gì chắc chắn hơn cuộc thám hiểm đang được bàn cãi. Tuy vậy không một ai trên thế giới phê phán những cố gắng của người Bồ Đào Nha, dù những cố gắng ấy có vẻ là vô ích.

Một mặt khác, Cha Fernando de Talavera, linh mục nhận lễ xưng tội của Hoàng hậu, chắc đã phải lý luận như sau: ‘‘Nếu tôi khăng khăng từ chối sự nghiệp thám hiểm và nếu do kết quả việc không khoan nhượng của tôi, Colombo bị bãi miễn và đi đến một nước khác, tại đó, ông ta nhận được sự ủng hộ mà ông tìm kiếm và đến được những đảo và vùng đất Ấn Độ thì trong -những ngày còn lại của đời tôi, tôi sẽ ân hận đến như thế nào, vì đã làm mất đi sự vinh quang và những của cải cho đất nước và Nhà Vua của tôi! Tôi đã làm nghĩa vụ của tôi, lương tâm của tôi trong sáng, vì tôi đã nói rõ cho Nhà Vua những cảm tưởng chung của các nhà khoa học, cũng như của bản thân tôi về vấn đề này. Tuy nhiên nếu Cha Deza Cabrero, Santangel và những người bạn khác của Colombo thuyết phục Nhà Vua và Hoàng hậu về khả năng kết thúc thành công kế hoạch, tôi sẽ không tiếp tục phản đối kế hoạch ấy, để tôi khỏi trở thành người cản trở vô trách nhiệm. Điều duy nhất còn lại mà tôi phải làm là khuyến cáo một sự thận trọng lớn nhất về phần Nhà Vua và Hoàng hậu, để cho rủi ro của cuộc mạo hiểm sẽ là ít nhất’’.

Cùng với những suy tưởng này và những ý nghĩ tương tự, Cha Talavera đã đi đến quyết định. Ông Deza và Cabrero đã khuyên Vua Ferdinando ‘‘đãm nhận cuộc thí nghiệm dù cuộc thi nghiệm đó tốn kém nhiều, vì lợi ích lớn lao và danh vọng mà người ta hy vọng tới từ những đảo và đất đai Ấn Độ’’. Nhận xét rằng những lập luận khoa học và về đi lại đường biển không có giá trị gì, là điều kỳ cục. Phải chấp nhận có những điều không chắc chắn; có sự may rủi một nửa. Nếu tất cả đều tốt thì sẽ mang đến uy tín, quyền lực và của cải. Nếu xấu sẽ mất gì? Không lo lắng gì về việc mất uy tín sau thắng lợi huy hoàng đối với người Móor. Còn việc liều lĩnh sinh mạng, điều đó sẽ do Colombo và những người đi với ông ta đãm nhiệm. Sự liều lĩnh duy nhất đối với Vua và Hoàng hậu là chi phí trang bị cho ba chiếc tàu. Và Santangel đã đề nghị một cách tài trợ sáng tạo.

Ông ta không những là người giữ ngân khoản riêng của nhà Vua mà còn là Thủ quỹ của Quỹ ‘‘Huynh Đệ thần thánh’’, một cơ quan thời trung cổ để bảo vệ nền văn minh Công giáo và là Thủ quỹ cho quỹ những cuộc Thập tự Chinh - cùng với người Genova Francesco Pinelli. Năm 1492 cả hai tổ chức đều thua lỗ sâu sắc. Tuy nhiên ngoài Pinelli còn có những nhà buôn Genova có nhiều tiền để đầu tư mà chưa có việc gì để đầu tư. Những nhà biên niên sử đương thời đã liệt kê tên mấy người. Và có Gianotto Berardi, một nhà buôn Firenze, tự nguyện cho công cuộc thám hiểm vay tiền với rủi ro mất tiền, nếu sự việc không diễn ra tốt đẹp, nhưng ông ta đòi được trả gấp một trăm lần tiền cho vay nếu sự việc diễn ra như kế hoạch. Nhưng danh dự Tây Ban Nha phải được bảo vệ. Để cho một sự nghiệp như thế tài trợ hoàn toàn bằng tiền của nước ngoài là điều không thể tưởng tượng được. Santangel nhắc nhở Vua và Hoàng hậu rằng thành phố Palos phải trang bị hai thuyền cho Vua và Hoàng hậu để chịu phạt tội buôn lậu, việc này sẽ cung cấp một phần đáng kể những gì cần thiết. Đối với phần còn thiếu, Santangel sẽ cung cấp từ quỹ mà ông điều hành. Vấn đề tiền đã được giải quyết? Ngay cả vua Ferdinando cũng được thuyết phục. Hoàng hậu Isabella không đợi gì khác; chồng bà bây giờ bắt đầu tin, trong khi đó bà đã tin được một thời gian rồi. Bà lập tức gọi Colombo trở lại. Một sứ giả cưỡi ngựa, đuổi kịp Colombo tại cầu Pinos, cách Santa Fe bốn dặm, khi Colombo đang trên lưng lừa. Colombo liền quay trở lại.

Sự đảo ngược bất ngờ về cơ may là nhanh và mạnh gần như trên sân khấu. Colombo có đặt kế hoạch cho sự đảo ngược đó để làm một mánh khóe thuyết phục Vua và Hoàng hậu hay không? Hay Vua và Hoàng hậu đã diễn trò đảo ngược đó để vượt qua sự chống đối cương quyết của những học giả, những triều thần và những nhà vũ trụ học đối với dự án thám hiểm? Chúng ta biết Colombo trở lại không một chút dấu hiệu gì là ăn năn. Những thăng trầm, vất vả và đau đớn của rất nhiều thất bại đã không làm ông thay đổi ý kiến. Những đòi hỏi của ông vẫn không kém trước. Nhưng điều này có quan hệ gì không? Nếu dự án thám hiểm không thành công, tất cả những nhượng bộ trong thỏa thuận giữa Colombo và nhà Vua sẽ không có giá trị. Nếu dự án thám hiểm thành công, lợi nhuận dự kiến sẽ biện hộ cho sụ đau đớn của việc ký bất cứ nhượng bộ nào.

Những người Genova, Firenze và những người Do Thái đã đầu tư vào sự nghiệp rủi ro này. Quả thật Vua và Hoàng hậu kính trọng những người này khi tính đến tiền. Vua và Hoàng hậu không có cách nào ngoài việc noi gương họ, thế là Vua và Hoàng hậu đã ký bản thỏa thuận và dự án bất đầu hình thành. Dự án được tài trợ như sau: 1.140.000 maravedis vay của Luis de Santángel.Tiền là của ông ta, hoặc của Francesco Pinelli, hoặc có khả năng nhiều hơn thuộc cả hai. Colombo đã đóng góp 500.000 maravedis. Ai đã cho ông ta vay món tiền đó? Vấn đề duy nhất của Colombo là chọn một người nào đó. Tên của những nhà hoạt động ngân hàng Genova đều được biết và quan hệ của họ với Colombo được bộc lộ trong nhiều tài liệu: Francesco Rivarolo, Francesco Doria, Francesco Castagno và Gaspare Spinola đã đóng góp một cách dứt khoát vào phần chi phí của viên Đô đốc trong chuyến đi biển lần thứ tư (một phần tám). Cha Aspa liệt kê những người ủng hộ chuyến đi lần thứ nhất là Jacop Di Negro, một người ở Siviglia; Zapatal ở Jerez; và Luigi Doria ở Cadice. Cuối cũng có người lái buôn Firenze giàu có, sống ở Siviglia, Gianotto Berardi, người chắc chắn tham gia vào công việc kinh doanh của Colombo bắt đầu với chuyến đi thứ nhất. Chỉ còn thiếu 360.000 maravedis để có đủ 2 triệu cần thiết. Khoản này được những công dân ở Palos cung cấp để trả hết tiền phạt của Hoàng gia đã nêu trước, khoản tiền phạt này đòi họ trang bị hai chiếc thuyền. Tiền Genova, tiền Firenze, tiền Do Thái, hoặc Castiglia đều được thanh toán kịp thời, và một khi tiền đó được trao tay không ai quan tâm tiền đó từ đâu đến.

Những quyền lợi được thỏa thuận, điều kiện nhượng bộ ký kết sau những cuộc thuơng lượng kéo dài. Những quyền lợi và điều kiện đó cho Colombo tất cả những thứ ông tìm kiếm trong trường hợp thành công: chức tước, danh vọng, của cải. Nhưng với tất cả lòng kính trọng đối với các nhà kinh tế vá các luật gia, tiền không phải là mọi thứ, quyền lợi cũng vậy. Còn thiếu con người. Cần có một người chỉ huy: Colombo, nhưng những thủy thủ lấy ở đâu? Ngày thứ tư, 23 tháng 5 năm 1492, tại nhà thờ Thánh George ở Palos, đã công bố lời tuyên cáo ngày 30 tháng 4 của Hoàng gia. Có mặt tại buổi lể long trọng này, ngoài Colombo và cha Pérez, là hai thị trưởng, ba ủy viên hội đồng, viên công chúng thành phố và đông đảo dân chúng. Colombo đã trao cho chính quyền bức thư của Vua và Hoàng hậu, được viên công chứng đọc to lên. Vua và Hoàng hậu cử Colombo làm chỉ huy đội tàu, gồm ba chiếc, sẽ đi tới những phần nhất định của biển Đại dương.

Để chuẩn bị cho chuyến đi này, những công dân Palos được yêu cầu cung cấp cho Colombo hai thuyền, trang bị đầy đủ người và đồ tiếp tế Những người Palenan sẽ làm việc cho Vua và Hoàng hậu trên những chiếc thuyền trong hai tháng tuân theo mệnh lệnh của viên thuyền trưởng. Như thế là thành phố đã trả được món phạt.

Colombo có được một mệnh lệnh khác nữa của Hoàng gia, lệnh này ân xá, hay đúng hơn hoãn việc xét xử, hay kết án, đối với những tội nhân ký tên đồng ý xin đi thám hiểm. Nói cách khác, Colombo có thể chở những người phạm tội, những người bị kết án tù, hay tử hình, và ông đã làm như thế. Nhưng có bao nhiêu người? Trái với truyền thống, việc nghiên cứu thận trọng những tài liệu đang tồn tại chi rõ chỉ có bốn. Để tuyển dụng những người khác, Colombo có một con chủ bài hiệu quả nhất được dự trữ trong tay áo: Juan de la Cosa người chủ chiếc tàu Gallega, được đặt tên lại là Santa Maria, chiếc tàu này sẽ là chiếc quan trọng nhất trong đội tàu. Juan sẽ lái tàu như một ông chủ. Colombo đã biết Juan từ khi ông là khách của công tước Medinaceli năm 1488 và 1489. Khi công tước quyết định tài trợ cho sự nghiệp thám hiểm, Juan có lẽ đã muốn tham gia vào công cuộc đó với Colombo. Bây giờ với hai chiếc thuyền do những người Palenan trang bị, thêm chiếc tàu Santa Maria đã giải quyết những lo lắng của Colombo về việc chuẩn bị đội tàu, Juan de la Cosa đã mang theo một số thủy thủ với ông nhưng chúng ta không biết những thủy thủ ấy có đủ để điều khiển chiếc tàu của ông hay không, chưa nói đến hai chiếc tàu khác.

Lúc đó Colombo có ba tàu: một chiếc nao và hai tàu nhỏ có buồm. Ông có một người chủ tàu và một phần thủy thủ cho chiếc nao; những người của Juan de la Cosa và bốn phạm nhân. Colombo có một chỉ huy cho đội tàu, người thủ trưởng hành chính mà trách nhiệm chính là nước uống, ở cương vị này, một cương vị tế nhị nhất, Colombo đặt một người ông tin cẩn tuyệt đối: anh em họ của Beatrice Enriquez, Diego de Arana thuộc Córdoba. Colombo vẫn cần những thủy thủ và thuyền trưởng cho hai chiếc thuyền buồm. Ông cần ít nhất sáu mươi người có kinh nghiệm hơn, một số người trong đó là những chuyên gia, và không một ai tình nguyện cả. Vì Colombo là một người nước ngoài, một anh chàng bình thường, một người mơ mộng nghèo và lầm lạc, dốc tâm làm một việc không thể thực hiện được. Những người Palenans không biết gì về kỹ năng đi biển của ông. Họ chỉ thấy ông trên đất khô. Con người bần cùng này, được bảo vệ bởi sự bảo trợ của những thầy tu hành khất ở La Rábida, có thể bảo đảm gì cho những thủy thủ lão luyện? Không, và do đó mọi người đều từ chối lái tàu với ông. Những thủy thủ Palos và Moguer nhất định không phải là những kẻ hèn nhất. Ngược lại, họ đã tỏ ra có bản lĩnh mạnh mẽ và lòng dũng cảm trong những chuyến đi nguy hiểm đến Ghinê và trong những trận thủy chiến với những tàu cướp biển Saracen và với người Bồ Đào Nha láng giềng. Nhưng sự nghiệp đường biển được đề nghị với họ thì hoàn toàn khác; đó là một ‘‘cuộc mạo hiểm mới chưa từng được biết đến’’, ‘‘một cuộc du hành trước đây chưa từng làm thử’’. Và vì như Mosen Diego de Valera nói với Vua và Hoàng hậu, ‘‘những cuộc hành trình trên biển luôn luôn bất trấc nhất’’, điều mà Colombo đề nghị hoàn toàn là táo bạo.

Đứng trước những thủy thủ miền cực Nam Tây Ban Nha cứng đầu cứng cổ và miễn cưỡng Colombo buộc phải dựa vào triều đình. Đó là những ngày đắng cay đối với ông. May mắn là ông có bên cạnh mình một người bạn lớn và người bảo vệ cố tri: Cha Antonio Marchena. Tại Palos, Marchena được mọi người biết, kính trọng và yêu mến. Trong công việc khó khăn về tuyển thủy thủ này, vị giáo sĩ hành khất kiêm nhà thiên văn, đã hơn một lần là con người phù hợp đúng lúc, vì ông có tình thân hữu mạnh mẽ nhất với một trong những thuyền trưởng giỏi nhất Palos, Martin Alonso Pinzon. Cũng như Colombo, Pinzon đã đi biển từ hồi còn trẻ, vươn lên hoa tiêu, rồi thuyền trưởng. Ông đã đi thuyền trong Địa Trung Hải tới nước Ý và từ Đại Tây Dương tới quần đảo Canarie và Ghinê. Trong cuộc chiến tranh với Bồ Đào Nha ông ta đã xử sự một cách dũng cảm và biểu thị kỹ năng về đi biển. Pinzon đã tích lũy của cải, sở hữu một chiếc tàu và thuê một hay hai chiếc tàu khác.

Sau này con trai của Pinzon cho rằng Martin Alonso Pinzon đã được biết tại Roma về những vùng đất ‘‘chưa được phát hiện’’, thông qua một người bạn là nhà vũ trụ học tại Vatican. Khi Cha Marchena nói với Colombo về Pinzon, ông ta đã chỉ rõ rằng Pinzon lúc đó đang ở Roma. Tuy nhiên, Pinzon đến đây không phải để nghiên cứu những tài liệu về đi biển, hoặc về sự phát hiện, mà là để đỡ những thùng cá xác din (sardines). Điều đó không phải để nói rằng Pinzon không phải là một nhân vật chủ chốt trong giai đoạn mở đầu của việc chuẩn bị cho cuộc phát hiện. Ngay khi Pinzon từ Roma trở về Palos, Cha Marchena đã thăm ông, nói với ông về sự nghiệp thám hiểm và để ông tiếp xúc với Colombo.

Trái với những gì ông giữ lại với những người khác, Colombo đã không giấu Pinzon mục tiêu của cuộc hành trình trên Đại dương: Ấn Độ của Đại Khan. Để tranh thủ người Palenan có khả năng kia vào sự nghiệp này Colombo đã cho Pinzon xem những bức điện ông đã mang từ Santa Fe đến, quan trọng nhất là những quy ước và bức thư gửi các vua ở phương Đông. Tuy nhiên đối với Pinzon điều quan trọng hơn sự ủng hộ của Hoàng gia, là kinh nghiệm lớn lao của Colomho và ý thức lớn lao của ông về biển cả. Cuộc gặp gỡ giữa hai người là cuộc gặp gỡ giữa hai thủy thủ xuất sắc. Những số liệu, những đầu mối, những trực giác mà Colombo đã thu luợm được ở Băng Đảo. Ailen, các quần đảo Đại Tây Dương và Ghinê có thể không đáng gì đối với các học giả trong triều, nhưng dứt khoát rất quý giá đối với Pinzon. Là một thủy thủ đã ở quần đảo Canarie và Ghinê, ông ta có thể hiểu những thứ ấy và đánh giá tầm quan trọng của chúng.

Martin Alonso tin người ngoại quốc kia, vì ông lắng nghe; Martin nhận thấy rằng ông ta là một thủy thủ đặc biệt, vì vậy Martin tham gia vào. Ông đã nói với người anh là Vicente Yanez, cũng là một thủy thủ lành nghề, và thay mặt Colombo, trao cho Vicente Yanez việc chỉ huy một trong hai thuyền buồm. Với Vicente tham gia sự nghiệp thám hiểm, hai anh em bắt đầu nhiệt tình tuyển thủy thủ. Lúc một mình, lúc cùng với Colombo, họ đã đi qua ba thành phố trong vùng Palos, Moguer và Huelva và để tìm thủy thủ, hoa tiêu, và những người khác trong hạm đội. Colombo, Martin Alonso và Vicente Yanez sẽ là ba thuyền trưởng của đội tàu, người thứ nhất sẽ là người chỉ huy tối cao trên chiếc Santa Maria, còn hai người em kia chỉ huy hai chiếc thuyền buồm.

Các nhà sử học phân tán ý kiến trong việc danh giá Martin Alonso Pinzon. Say sưa vì chủ nghĩa dân tộc, người Tây Ban Nha có khuynh hướng đánh giá quá cao vai trò của người thuyền trưởng từ Palos, trong khi những người Ý thì lại có khuynh hướng hạ thấp vai trò đó. Những người vốn thường phê phán Colombo đã đi xa tới mức dồn hết uy tín cho Pinzon trong công cuộc thám hiểm này, trong khi những người khác coi Pinzon là một lực lượng về cơ bản là tiêu cực. Cuộc tranh cãi trầm trọng hơn, bởi có thể vì những đánh giá khác nhau về thái độ của Pinzon trên đường về, sau cuộc hành trình, Pinzon là một nhân vật chủ chốt. Không ai có thể tranh luận điều đó. Từ cuộc gặp giữa hai thủy thủ, nẩy ra giải pháp cho vấn đề cuối cùng, nằm trong phương pháp thực hiện kế hoạch lớn sinh ra trên biển, trên Đại Dương. Giải pháp cho cản trở lớn cuối cùng để thực hiện kế hoạch lớn ấy là từ mẫn cảm về biển của hai thủy thủ vĩ đại này.