Chương 21
CÓ NGƯỜI GỌI CHUÔNG, tôi ra mở cửa và thấy đứng đó một gã nhỏ thó mang vẻ thiểu não hơn cả lệ thường, cái mũi lòng thòng và đôi mắt giống như ta vẫn bắt cặp khắp nơi nhưng còn sợ sệt hơn. Gã trông tái nhợt, mồ hôi chảy ròng ròng, thở lấy thở để, tay đỡ tim, không phải vì đa tình mà chỉ vì tim là thứ tệ hại nhất cho các tầng lầu. Cổ áo khoác của gã dựng đứng và gã không có tóc như rất nhiều người hói khác. Gã cầm mũ trên tay, như muốn chứng tỏ mình cũng có hẳn một cái. Tôi không biết gã từ lỗ nào chui ra nhưng tôi chưa bao giờ gặp kẻ nào kém tự tin tới độ ấy. Gã hốt hoảng nhìn tôi và tôi ăn miếng trả miếng, vì tôi thề với các bạn rằng chỉ cần nhìn thấy gã một lần là đủ để cảm thấy cái gì đó sẽ phát nổ và từ khắp nơi rớt xuống đầu ta, và thế là ta hồn vía lên mây.
- Madame Rosa, có phải là ở đây không?
Phải hết sức cẩn trọng trong những trường hợp như vậy, vì những người không quen biết chẳng leo bảy tầng gác để làm bạn vui lòng.
Tôi giả bộ ngớ ngẩn như tôi có quyền làm thế ở tuổi mình.
- Ai cơ?
- Madame Rosa.
Tôi ngẫm nghĩ. Cần phải hoãn binh trong những hoàn cảnh như thế.
- Không phải tôi.
Gã thở dài đánh thượt, lôi ra một chiếc mùi soa, lau trán rồi lặp lại động tác ấy theo chiều ngược lại.
- Tôi là một kẻ ốm yếu, gã nói. Tôi đã nằm viện mười một năm và vừa ra xong. Tôi đã leo bảy tầng mà không có giấy phép của bác sĩ. Tôi đến đây để gặp con trai tôi trước khi chết, đó là quyền của tôi, có luật pháp quy định hẳn hoi, kể cả chỗ bọn man di. Tôi muốn ngồi xuống một lát, nghỉ lấy hơi, gặp con trai tôi, chỉ thế thôi. Có phải là ở đây không? Tôi đã trao con trai tôi cho madame Rosa cách đây mười một năm, tôi còn biên lai đây.
Gã lục túi áo khoác và chìa tôi xem một tờ giấy cáu bẩn không thể tưởng tượng nổi. Tôi đọc trong khả năng mình có được nhờ ông Hamil, người mà tôi mắc nợ tất cả mọi thứ. Không có ông, tôi sẽ chẳng là gì cả. Giấy biên nhận của ông Kadir Yoûssef ứng trước năm trăm franc cho bé Mohammed, tình trạng Hồi giáo, ngày bảy tháng Mười năm một chín năm sáu. Quả tôi có cảm thấy choáng váng thật, nhưng giờ là năm bảy mươi, tôi nhanh chóng tính nhẩm, đã mười bốn năm rồi, không thể là tôi được. Madame Rosa chắc có cả tá Mohammed, ở Belleville thứ đó không phải là của hiếm.
- Ông đợi nhé, tôi đi xem thế nào.
Tôi đi nói với madame Rosa là có một gã mặt gờm chết đến tìm xem mình có con trai không và ngay lập tức Madame tái nhợt đi.
- Chúa tôi, Momo, nhưng chỉ có cháu và Moïse thôi.
- Thế thì, đây là Moïse, tôi phán với Madame, bởi hoặc là nó hoặc là cháu, lập luận bào chữa chính đáng.
Moïse đang ngủ phòng bên cạnh. Tôi chưa thấy người nào ngủ nhiều như nó.
- Có lẽ để tống tiền bà mẹ cũng nên, madame Rosa nói. Thôi, xem nào. Bọn ma cô không phải là thứ làm bà phải sợ. Hắn thử chứng minh xem nào. Bà có giấy tờ giả hợp lệ. Đưa cho hắn xem. Nếu hắn rắn mặt thì cháu đi tìm ông N’Da.
Tôi cho gã kia vào nhà. Madame Rosa mấy sợi tóc còn lại được quấn lô, mặt trang điểm, mặc áo kimono Nhật Bản màu đỏ và khi trông thấy Madame, gã kia ngồi ngay xuống mép một chiếc ghế và hai đầu gối rung bần bật. Tôi thấy rõ là madame Rosa cũng run, nhưng do số cân nặng mà các cơn run ở Madame nhìn không rõ bằng vì chúng không đủ sức nâng Madame lên. Nhưng mắt Madame, khi ta bỏ qua các thứ khác, ánh một màu nâu tuyệt đẹp. Gã kia khép nép ở mép ghế, mũ đặt trên đầu gối, đối diện với madame Rosa ngự trên ghế bành còn tôi tựa lưng vào cửa sổ để gã nhìn bớt rõ hơn, vì ai mà biết được. Tôi không mang nét nào giống gã nhưng tôi có một quy tắc vàng trong cuộc sống, cẩn tắc vô áy náy. Nhất là gã đã quay lại phía tôi và nhìn tôi dò xét như muốn tìm cái mũi đã đánh rơi. Tất cả chúng tôi làm thinh, bởi không ai muốn mở lời, ai cũng sợ quá thể. Tôi còn đi gọi cả Moïse, vì gã nọ có tờ biên lai đúng thể thức nên kiểu gì cũng phải cung ứng cho gã.
- Thế anh cần gì?
- Tôi có trao con trai tôi cho bà cách đây mười một năm, thưa bà, gã kia nói, và ráng lắm gã mới thốt được nên lời vì liên tục phải lấy hơi. Tôi không liên lạc được với bà sớm hơn, tôi bị nhốt trong bệnh viện. Tên tuổi địa chỉ của bà tôi cũng không còn, họ đã tịch thu sạch khi nhốt tôi lại. Biên lai của bà nằm ở chỗ anh trai người vợ tội nghiệp của tôi, người đã chết thảm mà bà không thể không biết. Người ta thả tôi ra sáng nay, tôi tìm lại được biên lai và đến đây. Tôi tên là Kadir Yoûssef và tôi tìm Mohammed con trai tôi. Tôi muốn chào nó.
Đầu óc madame Rosa hôm đó nguyên xi lành lặn và chính điều này đã cứu chúng tôi.
Tôi thấy rõ Madame tái đi nhưng phải biết Madame kìa, vì với lớp trang điểm người ta chỉ thấy xanh xanh đỏ đỏ. Madame đeo kính lên, nó dầu sao cũng hợp với Madame hơn là không có gì, và xem xét tờ biên lai.
- Sao nhỉ, anh vừa bảo gì nhỉ?
- Madame, tôi là một kẻ ốm yếu.
- Ai mà không thế, ai mà không thế cơ chứ, madame Rosa sùng kính nói, Madame còn ngước mắt lên trời như để cảm tạ.
- Madame, tên tôi là Kadir Yoûssef, y tá gọi tôi Là Youyou. Tôi bị tâm thần mười một năm, sau thảm họa trên báo mà tôi hoàn toàn vô trách nhiệm.
Đột nhiên tôi nhớ lại madame Rosa lúc nào cùng hỏi bác sĩ Katz xem có phải tôi cũng bị tâm thần không. Hay di truyền, ôi dào, tôi cóc cần biết, đó không phải là tôi. Tôi mười tuổi chứ có phải mười bốn đâu. Cứt đái thật.
- Con trai anh tên gì nhỉ?
- Mohammed.
Madame Rosa nhìn gã chằm chằm đến nỗi tôi càng bấn loạn hơn.
- Thế tên mẹ, anh còn nhớ không?
Đến đấy tôi cảm tưởng gã kia sẽ lăn ra chết đứng. Gã tái dại đi, hai hàm chảy sệ xuống, đầu gối giật đùng đùng, mắt bắt đầu ậng nước.
- Madame, bà biết rõ là tôi vô trách nhiệm mà. Tôi đã được công nhận và chứng nhận như thế. Nếu tay tôi có trót làm thế, thì tôi cũng không liên can gì. Ở tôi người ta không tìm thấy vi trùng giang mai, mà y tá bảo người Ả-rập ai cũng bị giang mai. Tôi đã làm thế trong một lúc phát điên, cầu mong Thượng đế đón nhận linh hồn cô ấy. Tôi đã trở nên sùng đạo. Giờ nào tôi cũng cầu nguyện cho linh hồn cô ấy. Làm cái nghề của mình cô ấy cần nó. Tôi đã phản ứng trong một cơn cuồng ghen. Bà nghĩ mà xem, cô ấy làm tới hai mươi lượt một ngày. Cuối cùng tôi đã phát ghen và giết chết cô ấy, tôi biết. Nhưng tôi vô trách nhiệm. Tôi đã được các bác sĩ giỏi nhất của Pháp công nhận. Sau đó, tôi thậm chí còn không nhớ gì nữa. Tôi yêu cô ấy phát cuồng lên. Tôi không thể sống thiếu cô ấy.
Madame Rosa cười gằn. Tôi chưa bao giờ thấy Madame cười gằn kiểu này. Không phải chuyện thường rồi… Chịu. Tôi chịu không tả được cho các bạn. Nó làm tôi lạnh đờ cả mông.
- Anh sống thiếu cô ấy làm sao được, tất nhiên rồi anh Kadir. Bao nhiêu năm ngày nào Aïcha chẳng mang về cho anh cả trăm nghìn. Anh giết cô ấy vì muốn cô ấy mang về nhiều hơn nữa.
Gã nọ kêu lên một tiếng nhỏ rồi bật khóc. Lần đầu tiên tôi thấy một người Ả-rập khóc, trừ tôi ra. Tôi phát thương hại vì hoàn toàn bàng quan.
Madame Rosa bỗng dịu lại. Madame thích chí đã bóp được chim gã này. Chắc Madame cảm thấy mình vẫn còn là đàn bà, kiểu vậy.
- Thế ngoài ra thì anh ổn chứ, anh Kadir?
Gã nọ lấy nắm tay chùi trán. Gã thậm chí không còn sức lục tìm khăn mùi soa, nó ở xa quá.
- Cũng ổn, bà Rosa ạ. Tôi sắp chết rồi. Vì tim.
- Mazltov, Madame Rosa nói, vẻ ân cần, tiếng Do Thái nghĩa là tôi xin chúc mừng anh.
- Cám ơn bà, madame Rosa. Xin bà, tôi muốn gặp con trai tôi.
- Anh còn nợ tôi ba năm tiền trọ, anh Kadir. Anh chẳng đánh chút tín hiệu nào mười một năm nay.
Gã kia nhảy dựng lên trên ghế.
- Tín hiệu, tín hiệu, tín hiệu! Gã gân lên, mắt ngước lên trời, nơi người ta ngóng đợi tất cả chúng ta. Tín hiệu!
Không thể nói gã phát âm từ này chuẩn như nó đòi phải thế và gã nhảy tưng tưng trên ghế theo nhịp mỗi lần gã phát lên thành tiếng, cứ như người ta đá đít gã không chút nể nang.
- Tín hiệu, đến nước này mà bà còn đùa được!
- Đó là điều cuối cùng trên đời mà tôi muốn, madame Rosa vỗ về gã. Anh đã bỏ rơi con mình như thả tõm một cục phân, theo đúng nghĩa biểu cảm của từ này.
- Nhưng tôi thậm chí còn không có tên và địa chỉ của bà! Chú Aïcha giữ biên lai mãi tận bên Braxin… Tôi thì bị nhốt kín! Tôi vừa ra sáng nay! Tôi đến chỗ chị dâu cô ấy ở Kremlin-Bicêtre, họ đã mất cả, trừ bà mẹ được hưởng thừa kế và chỉ nhớ mang máng có một thứ gì đó. Tờ biên lai được đính vào ảnh của Aïcha như mẹ với con! Tín hiệu! Nó có nghĩa gì mới được chứ, tín hiệu ấy?
Tiền, madame Rosa đáp một cách thực tế.
- Bà muốn tôi lấy tiền ở đâu bây giờ, thưa bà?
- Ồ điều đó thì, nó thuộc về những thứ tôi không muốn đi sâu vào chi tiết, madame Rosa vừa đáp vừa cho mặt mình hóng gió bằng cái quạt Nhật Bản.
Yết hầu ông Kadir Yoûssef chạy lên chạy xuống như một cái thang máy siêu tốc vì gã hớp lấy hớp để khí trời.
- Thưa bà, khi chúng tôi giao con trai cho bà, tôi vẫn còn đầy đủ phương tiện. Tôi có ba vợ làm việc ở Les Halles, trong đó có một cô tôi hết mực yêu chiều. Tôi có thể tự cho phép để con mình được hưởng một nền giáo dục tốt. Tôi thậm chí còn có một cái tên xã hội đàng hoàng, Yoûssef Kadir, mà cảnh sát biết rõ. Vâng, thưa bà, được cảnh sát biết rõ, thậm chí một lần còn xuất hiện nguyên văn trên báo. Yoûssef Kadir, được cảnh sát biết rõ… Biết rõ, thưa bà, chứ không phải biết lơ mơ. Sau đó, tình trạng vô trách nhiệm túm gọn lấy tôi và tôi đã tự gây bất hạnh cho mình…
Gã nỉ non như một mụ Do Thái già, cái gã này cũng thật.
- Người ta không có quyền bỏ rơi con trai mình như một cục phân mà không trả tiền, madame Rosa nghiêm khắc nói rồi lại phe phẩy quạt.
Điều duy nhất khiến tôi bận tâm trong ấy là biết đối tượng Mohammed nọ có đúng là tôi hay không. Nếu đúng thì tôi mười bốn tuổi chứ không phải mười, và chuyện này rất hệ trọng vì mười bốn tuổi tôi sẽ đỡ trẻ con hơn nhiều, và đây là thứ hay ho nhất có thể xảy đến. Moïse đứng nghe ở cửa cũng tưng tửng không kém bởi cái gã giời ơi đất hỡi tên Kadir và Yoûssef ít có cơ may làm người Do Thái. À mà tôi không có ý làm người Do Thái là may mắn nhé, họ ấy mà, họ cũng có vấn đề của mình.
- Madame, tôi không hiểu bà nói với tôi bằng giọng ấy thật hay tôi nhầm vì tưởng tượng đủ thứ do cái tình trạng tâm thần của tôi, nhưng suốt mười một năm tôi bị cắt đứt với thế giới bên ngoài, nên tôi bị bất lực vật chất. Đây này, tôi có một chứng nhận y tế chứng nhận tôi…
Gã bắt đầu bực dọc lục lọi trong túi, đó là kiểu người chẳng còn chắc chắn về điều gì và rất có thể gã chẳng có tờ giấy tâm thần mà gã tưởng mình có, chính bởi gã tưởng tượng mình đã bị người ta nhốt lại. Người tâm thần là những người lúc nào cũng được người ta giải thích là họ không có những thứ họ có và họ không nhìn thấy những thứ họ trông thấy, thế nên rốt cuộc nó làm họ phát điên. Thế nhưng gã tìm thấy trong túi một tờ giấy thật và định giơ cho madame Rosa xem.
- Tôi ấy mà, những tờ giấy chứng nhận thì tôi cần gì, phì phì phì, madame Rosa vừa nói vừa làm bộ khạc nhổ xua đuổi tà khí, vì nó đòi phải thế.
- Bây giờ, tôi hoàn toàn mạnh khỏe, ông Yoûssef Kadir nói, - rồi gã nhìn chúng tôi khắp lượt để tự trấn an mình rằng đúng là như thế.
- Vậy xin mời anh cứ tiếp tục thôi, madame Rosa nói, vì cũng chỉ biết nói có vậy.
Nhưng cái gã này, trông gã không ổn chút nào, với đôi mắt đang tìm chỗ bấu víu, lúc nào mắt cũng là nơi có nhu cầu này mạnh nhất.
- Tôi đã không thể gửi tiền cho bà được bởi tôi được tuyên bố là vô trách nhiệm về vụ giết người mà tôi phạm phải và tôi đã bị nhốt lại. Tôi nghĩ người gửi tiền cho bà là ông chú người vợ tội nghiệp của tôi. Tôi là một nạn nhân của số phận. Chắc bà hiểu rằng tôi sẽ không phạm tội nếu ở tình trạng vô hại cho xung quanh. Tôi không thể trả lại cuộc sống cho Aïcha nhưng tôi muốn được ôm hôn con trai tôi trước khi chết và xin nó tha thứ và cầu nguyện cho tôi.
Gã bắt đầu làm tôi lộn ruột, cái gã này, với bài tình cảm cha con và những yêu sách của gã. Trước hết, gã tuyệt không có cái bản mặt cần có để làm bố tôi, vốn phải đàn ông cho ra đàn ông, đích thực của đích thực, chứ không như loài giun loài dế. Rồi nữa, trong khi mẹ tôi từng vận động ở Les Halles và vận động một cách đẳng cấp như chính gã đã nói, thì chẳng mống nào gợi được cho tôi hình ảnh người cha. Tôi là đứa không cha được cấp chứng chỉ, theo quy luật số lớn. Tôi mãn nguyện được biết mẹ tên là Aïcha. Cái tên đẹp nhất bạn có thể nghĩ ra.
- Tôi được chăm sóc tới nơi tới chốn, ông Yoûssef Kadir nói. Tôi không bị lên cơn bạo lực nữa, về mặt đó thì tôi khỏi rồi. Nhưng tôi không còn trụ được bao lâu nữa, tôi có con tim không chịu nổi cảm xúc. Thưa bà, các bác sĩ đã cho tôi ra vì tình cảm. Tôi muốn gặp con trai tôi, ôm hôn nó, xin nó tha thứ cho tôi…
Cứt ấy. Một bài cải lương thứ thiệt.
- … và xin nó cầu nguyện cho tôi.
Gã quay về phía tôi và xanh mặt nhìn tôi, vì những nỗi xúc động sắp sửa trào dâng.
- Nó đây phải không?
Nhưng madame Rosa đầu óc nguyên xi lành lặn, và còn hơn cả thế. Madame vừa phe phẩy cái quạt vừa nhìn ông Yoûssef Kadir như nhâm nhi trước mùi vị chiến thắng.
- Moïse, chào bố cháu đi.
- Hello bố, Moïse nói, vì nó biết tỏng mình không phải người Ả-rập và chẳng có gì phải áy náy.
Ông Yoûssef Kadir càng tái dại đi, trên cả mức có thể.
- Cái gì cơ? Tôi vừa nghe thấy cái gì thế? Bà vừa nói Moïse?
- Đúng, tôi nói Moïse, thế thì sao?
Gã trai kia đứng dậy. Gã đứng dậy như vừa bị một thứ siêu mạnh đẩy bật lên.
- Moïse là một cái tên Do Thái, gã nói. Thưa bà, tôi hoàn toàn chắc chắn đấy. Moïse không phải là một cái tên Ả-rập tốt. Có tên như thế, hẳn nhiên rồi, nhưng trong nhà tôi thì không. Tôi đã trao cho bà một Mohammed, thưa bà, tôi không trao cho bà một Moïse. Tôi không muốn có một thằng con Do Thái, thưa bà, sức khỏe tôi không cho phép.
Moïse và tôi nhìn nhau và cùng nín cười.
Madame Rosa làm vẻ sửng sốt. Rồi Madame làm vẻ sửng sốt hơn nữa. Madame lại ve vẩy cái quạt. Một khoảng yên lặng bao la trong đó xảy ra đủ thứ chuyện. Gã trai vẫn đứng nguyên nhưng run lẩy bẩy từ chân lên đầu.
- Xì, xì, Madame Rosa phì ra bằng lưỡi, hục hặc đầu. Anh chắc chứ?
- Thưa bà, chắc cái gì? Tôi tuyệt nhiên không chắc chắn về cái gì cả, chúng ta có ra đời để mà chắc chắn đâu. Tôi có một trái tim mong manh. Tôi chỉ nói điều nhỏ bé tôi biết, một điều bé tin hin nhưng tôi quả quyết đấy. Cách đây mười một năm tôi đã trao cho bà một cậu con trai Hồi giáo ba tuổi tên Mohammed. Bà đã đưa cho tôi một biên lai nhận một cậu con trai Hồi giáo, Mohammed Kadir. Tôi người đạo Hồi, con trai tôi người đạo Hồi. Mẹ nó cũng người đạo Hồi. Mà còn hơn thế ấy chứ: tôi đã trao cho bà một cậu con trai Ả-rập hợp lệ và tôi muốn bà trả tôi một con trai Ả-rập. Thưa bà, tôi tuyệt đối không muốn con trai Do Thái. Tôi không muốn, và chấm hết, vậy thôi. Sức khỏe của tôi không cho phép điều ấy. Đây là một Mohammed Kadir chứ không phải một Moïse Kadir. Thưa bà, tôi không muốn lại phát điên lên. Thưa bà, tôi không có gì phản đối người Do Thái cả, cầu Thượng đế tha thứ cho họ. Nhưng tôi là người Ả-rập, một tín đồ đạo Hồi tốt và tôi có một đứa con trai cùng tình trạng với mình. Mohammed, người Ả-rập, đạo Hồi. Tôi đã giao nó cho bà ở tình trạng tốt và tôi muốn bà cũng trả nó cho tôi như vậy. Tôi xin phép được nhắc bà là tôi không chịu được những cảm xúc như thế này. Cả đời tôi là đối tượng của những sự truy hại, tôi có văn bản y tế chứng thực điều đó, chứng thực có giá trị mọi nơi mọi lúc rằng tôi là một người bị bức hại.
- Nhưng này, anh chắc anh không phải là người Do Thái chứ? Madame Rosa hỏi, tràn trề hy vọng.
Ông Yoûssef Kadir bị co giật ở mặt vì căng thẳng, chắc gã đang nóng ruột.
- Thưa bà, tôi là người bị bức hại chứ không đến nỗi là người Do Thái. Bà không nắm độc quyền. Qua rồi cái sự độc quyền Do Thái, thưa bà. Có những người không phải Do Thái cũng có quyền bị bức hại. Tôi muốn Mohammed Kadir con trai tôi trong trạng thái Ả-rập như khi tôi trao nó cho bà đổi lấy tờ biên lai. Tôi không muốn con trai Do Thái dù vì bất cứ lý do nào, tôi đã đủ phiền toái như vậy rồi.
- Thôi mà, anh đừng xúc động thế, có thể có sự nhầm lẫn, madame Rosa nói, vì Madame thấy rõ gã kia nội tâm bị chao đảo và gã thậm chí còn khiến người ta thương cảm khi nghĩ đến tất cả những gì mà người Ả-rập và người Do Thái cùng phải è lưng gánh chịu.
- Chắc chắn là có nhầm lẫn rồi, ôi chúa ơi, ông Yoûssef Kadir nói và ngồi xuống vì chân gã đòi phải thế.
- Momo, cho bà xem giấy tờ nào, madame Rosa nói.
Tôi lôi dưới gầm giường ra chiếc va li gia đình. Vì tôi thường xuyên lục lọi nó để truy tìm dấu vết mẹ nên không ai biết rõ cái đống thổ tả trong đó bằng tôi. Madame cho lũ con gái đĩ ở trọ lên những mẩu giấy đố ai hiểu được, vì nhà chúng tôi kín đáo, những người có liên quan có thể ăn no ngủ kỹ. Không ai tố cáo họ làm gái mà còn làm mẹ để tước quyền phụ mẫu của họ được. Đố gã mô ca nào định mượn tội này mặc cả với họ hòng tống họ đi Abidjan dò ra một nhóc con trong đây, dù có học một khóa huấn luyện đặc biệt đi nữa.
Tôi đưa hết đống giấy tờ cho madame Rosa, Madame nhấp nước bọt vào đầu ngón tay rồi bắt đầu dòm kính xuống.
- Đây rồi, thấy rồi, Madame vừa đắc thắng kêu lên vừa trỏ ngón tay vào đó. Ngày 7 tháng Mười năm 1956 có lẻ.
- Sao lại có lẻ? Ông Yoûssef Kadir thiểu não hỏi.
- À, để làm tròn thôi. Hôm đó tôi nhận hai cậu bé, một trong tình trạng Hồi giáo và một trong tình trạng Do Thái…
Madame ngẫm nghĩ và mặt Madame ánh lên vẻ cảm thông.
- À ra vậy, hiểu cả rồi. Madame thích thú kêu lên. Chắc tôi đã nhầm tôn giáo.
- Sao cơ? Ông Yoûssef Kadir hỏi, đặc biệt quan tâm. Thế nghĩa là sao?
- Chắc tôi đã nuôi Mohammed như Moïse và Moïse như Mohammed, madame Rosa nói. Tôi nhận hai đứa cùng một ngày và tôi đã lộn tùng phèo. Cậu Moïse, cái cậu đúng ấy, giờ đang ở cùng một gia đình Hồi giáo ngoan đạo ở Marseille, nơi cậu được trọng vọng lắm. Còn bé Mohammed của ông đang có mặt ở đây, tôi đã nuôi nó như người Do Thái. Barmitzwah và đầy đủ cả. Nó vẫn ăn kasher, ông cứ an tâm.
- Cái gì cơ, nó vẫn ăn kasher? Ông Yoûssef Kadir eo éo, gã thậm chí không đủ sức nhấc mình khỏi ghế, vì đã sụp đổ trên toàn tuyến. Mohammed con tôi chuyên ăn kasher? Nó đã được barmitzwah? Mohammed con tôi đã bị biến thành người Do Thái?
- Tôi đã nhầm thân phận, madame Rosa lại nói. Thân phận, anh biết đấy, cũng có thể nhầm được, thời buổi vàng thau lẫn lộn thế này. Một thằng bé ba tuổi lấy đâu ra nhiều đặc điểm thân phận, nó có được cắt bao quy đầu thì cũng vậy thôi. Tôi đã lẫn bọn trẻ được cắt bao quy đầu với nhau, tôi đã nuôi bé Mohammed của anh thành một cậu bé Do Thái tử tế, anh có thể an tâm. Và khi người ta bỏ con mình mười một năm mà không ghé thăm, cũng chả nên chưng hửng vì nó biến thành người Do Thái…
- Nhưng tôi bị bất lực lâm sàng! Ông Yoûssef Kadir rên rỉ.
- Thôi thì, nó từng là người Ả-rập, bây giờ nó có hơi Do Thái một tí thì cũng vẫn là con anh! Madame Rosa nói với một nụ cười xuề xòa vẻ người nhà.
Gã trai bật dậy. Gã có sức mạnh của sự phẫn nộ và đứng bật dậy.
- Tôi muốn con trai Ả-rập của tôi! Gã gào lên. Tôi không muốn có con Do Thái.
- Thì vẫn là một thôi mà, madame Rosa nói vẻ khích lệ.
- Không phải là một! Người ta đã rửa tội nó cho tôi cơ mà!
- Ôi dào! Madame Rosa nhổ phì phì, Madame dầu sao cũng có giới hạn. Nó không được rửa tội, cầu Thượng đế che chở cho chúng ta. Moïse là một cậu bé Do Thái ngoan. Moïse, cháu là một cháu nhỏ Do Thái ngoan, phải vậy không nhỉ?
- Phải ạ, thưa madame Rosa, Moïse nói, vẻ hài lòng, vì nó mặc xác cả mẹ lẫn cha.
Ông Yoûssef Kadir đứng dậy và ngó chúng tôi bằng cặp mắt đựng đầy vẻ kinh hoàng. Rồi gã bắt đầu giậm chân, như đang tuyệt vọng lướt một điệu nhảy ngắn.
- Tôi muốn người ta trả lại con trai tôi đúng tình trạng lúc nó được giao. Tôi muốn con trai tôi trong tình trạng Ả-rập tốt chứ không phải trong tình trạng Do Thái tồi.
- Tình trạng Ả-rập hay Do Thái ở đây không được tính đến, madame Rosa phán. Nếu muốn con mình thì anh nhận nó trong tình trạng hiện thời của nó. Đầu tiên anh giết mẹ thằng bé, sau đó anh khai mình bị tâm thần rồi sau đó anh làm mình làm mẩy vì con trai anh đã lớn lên đường hoàng như người Do Thái! Moïse, đến ôm hôn bố cháu đi dẫu việc đó có giết mất ông ấy, dầu gì ông ấy cũng là bố cháu.
- Có gì mà phải lắm chuyện cơ chứ, tôi nói, vì ngộ cái là tôi thấy nhẹ bỗng cả người với ý nghĩ mình lớn hơn tận bốn tuổi.
Moïse bước một bước về phía ông Yoûssef Kadir và gã này nói ra điều khủng khiếp với một người không biết mình có lý.
- Nó không phải là con tôi. Gã kêu lên một cách bi kịch.
Gã đứng dậy, tiến một bước về phía cửa và đúng lúc đó gã đột nhiên độc lập tự tại với ý chí của mình. Thay vì ra ngoài như rõ ràng gã có ý định làm thế, gã lại kêu hết a! đến ô!, gã đưa tay lên phía trái chỗ người ta đặt trái tim và đổ uỵch xuống cứ như chẳng còn gì phải nói nữa.
- Kìa, anh ta sao vậy? Madame Rosa hỏi, ve vẩy cái quạt Nhật Bản, vì chỉ còn biết làm mỗi việc đó. Anh ta sao thế? Các cháu đến xem đi.
Chúng tôi không biết gã đã ngỏm củ tỏi hay chỉ bị như thế một lúc, vì không thấy gã phát ra tín hiệu nào. Chúng tôi đợi, nhưng gã không chịu nhúc nhích. Madame Rosa tá hỏa vì cảnh sát là thứ cuối cùng trên đời cần cho chúng tôi, họ như con tàu không bao giờ hãm phanh một khi đã khởi hành. Madame bảo tôi chạy đáo đi tìm ai đó để làm gì đó, nhưng tôi thấy rõ mười mươi là ông Yoûssef Kadir đã tong đời, qua vẻ tĩnh lặng luôn choán ngự gương mặt những người không còn phải đau đầu nhức óc nữa. Tôi cấu thử ông Yoûssef Kadir vào mấy chỗ, tôi gí cả gương vào môi gã, nhưng không thấy động tĩnh gì nữa. Moïse dĩ nhiên đã mất dạng vì nó sinh ra là để lủi, còn tôi chạy đi báo anh em Zaoum rằng chúng tôi có một người chết và cần cho ông ta ra ngoài cầu thang để ông ta không chết trong nhà chúng tôi. Họ leo lên và để gã trước thềm nhà ông Charmette người Pháp thứ thiệt có bảo hành và có thể cho phép mình làm thế.
Dẫu vậy tôi cũng xuống đấy, ngồi xuống cạnh ông Yoûssef Kadir quá cố và nán lại một chốc dù chúng tôi chẳng còn làm được gì cho nhau nữa.
Mũi gã dài hơn mũi tôi nhiều, nhưng mũi thì càng sống nhiều càng lòng thòng hơn.
Lục túi gã xem có đồ kỷ niệm nào không, tôi chỉ tìm thấy một bao thuốc lá loại Gauloises xanh.
Bên trong còn một điếu, ngồi bên gã tôi châm thuốc, vì gã đã đốt gần hết và tôi thấy bồi hồi khi hút điếu còn sót lại.
Thậm chí tôi còn khóc lóc hồi lâu. Tôi mãn nguyện như thể có một người thuộc về mình vừa ra đi. Sau đó, nghe tiếng xe cảnh sát tôi vội leo lên để khỏi bị rầy rà.