Chương 7 Tấm lưng cứng rắn. Thái độ mềm mỏng. Trái tim hoang dại

Hãy tham gia vào những giây phút vui vẻ và đau buồn của tập thể rồi cuối cùng chúng ta sẽ thấy kết nối không thể tách rời của con người là như thế nào.

☆☆☆

Quá nhiều lần, cái gọi là sức mạnh đến từ nỗi sợ chứ không phải tình yêu; thay vì có một tấm lưng cứng rắn, nhiều người trong chúng ta lại có một thái độ phòng ngự hòng bảo vệ cốt lõi bên trong mềm yếu. Nói cách khác, chúng ta sống một cách mong manh và phòng thủ, cố gắng che đậy sự thiếu tự tin của mình. Nếu chúng ta khiến tấm lưng ­– hình ảnh ẩn dụ – trở nên mạnh mẽ hơn và phát triển một khung xương sống linh hoạt nhưng chắc chắn, chúng ta vẫn có thể liều lĩnh thể hiện thái độ mềm mỏng và cởi mở... Làm thế nào để có thể cho đi và nhận lại sự quan tâm với lòng trắc ẩn dựa trên tấm lưng vững chãi và thái độ mềm mỏng, từ đó vượt qua sợ hãi để đến với vùng hoang dã thực thụ? Tôi tin rằng điều đó sẽ đến khi chúng ta trở nên thật sự cởi mở để nhìn thế giới thật rõ và để thế giới nhìn thấy chúng ta là ai.

— Roshi Joan Halifax

Lần đầu tiên tôi nghe đến cụm từ “tấm lưng cứng rắn, thái độ mềm mỏng” là từ Joan Halifax. Chúng tôi lúc đó đang tổ chức một sự kiện gặp gỡ tại Viện Omega ở New York ­– một trong những nơi yêu thích của tôi. Tôi phải thừa nhận rằng bản thân đã có chút chùn bước khi gặp bà. Tiến sĩ Halifax là một giáo viên chuyên về Phật học, thiền sư, nhà nhân chủng học, nhà hoạt động và là tác giả của nhiều cuốn sách về Phật giáo dấn thân (Engaged Buddhism). Chúng tôi gặp nhau lần đầu tiên ở buổi tổng duyệt cho sự kiện tọa đàm buổi tối. Bà là người rất thực tế và điều tôi nhớ nhất là bà vô cùng hài hước. Khi chúng tôi đang chuẩn bị rời đi, tôi nói: “Tôi mệt lắm rồi, nhưng tôi cho là giờ chúng ta sẽ chào hỏi nhau một chút chứ nhỉ.”

Bà nhìn tôi và nói: “Tôi sẽ về phòng nghỉ ngơi trước tối nay. Cô có muốn đi cùng tôi không?”

Tôi bảo với bà rằng điều đó thật tuyệt nhưng tôi rất tiếc phải từ chối. Tôi sẽ không bao giờ quên điều bà nói lại với tôi. “Tối nay chúng ta sẽ phải thở ra và giảng dạy. Vậy bây giờ là thời gian hít vào. Có hít vào, có thở ra nhưng chúng ta thường dễ cho rằng lúc nào chúng ta cũng phải thở ra mà thậm chí còn không hít vào. Nhưng hít vào là hoạt động vô cùng thiết yếu nếu bạn muốn tiếp tục thở ra.”

Ồ.

Trong buổi tọa đàm tối hôm đó, bà đã giải thích về cách Phật giáo tiếp cận khái niệm tấm lưng cứng rắn và thái độ mềm mỏng. Khi tôi tiến hành nghiên cứu cho cuốn sách này, hình ảnh đó cứ xuất hiện trong tâm trí tôi. Nếu muốn biến cảm giác thuộc về đích thực thành một thói quen hằng ngày trong cuộc sống thì chúng ta cần phải có một tấm lưng vững chắc và một thái độ mềm mỏng. Chúng ta sẽ cần cả lòng can đảm lẫn khả năng chịu tổn thương khi từ bỏ hàng rào tư tưởng an toàn để tiến vào vùng hoang dã.

Tuy nhiên, thuộc về đích thực không chỉ cần mỗi tấm lưng cứng và thái độ mềm. Một khi đã bất chấp sợ hãi và chỉ trích để tìm thấy can đảm tự đứng trên đôi chân của mình, đó là lúc chúng ta có thể bước ra khỏi vùng hoang dã. Nhưng lúc đó, sự hoang dại đã chiếm hữu trái tim ta. Không phải là vùng hoang dã không còn khó khăn nữa mà nó có nghĩa là, sau khi dám dấn thân, chúng ta sẽ cay đắng nhận ra lựa chọn phải tiến lên phía trước của mình. Chúng ta có thể dành cả cuộc đời để quay lưng với chính mình và chọn cách hòa nhập thay vì tự đứng một mình. Nhưng một khi chúng ta đã đứng lên vì mình và vì niềm tin của mình, giới hạn sẽ được đẩy lên cao hơn. Một trái tim hoang dại sẽ tiếp tục chống lại hòa nhập và khóc thương cho sự phản bội.

Tấm lưng cứng rắn

Tất cả chúng ta rồi sẽ dành cả cuộc đời để không ngừng củng cố sức mạnh đôi chân, giữ thái độ mềm mỏng và cố lắng nghe tiếng thì thầm của trái tim hoang dại. Tuy nhiên, một số người sẽ tập trung phát triển sức mạnh của tấm lưng cứng rắn. Khi gặp khó khăn trong việc rèn luyện tấm lưng, chúng ta thường bị chi phối bởi những gì người khác nghĩ. Hoàn hảo hóa bản thân, làm vui lòng người khác, cố gắng chứng tỏ mình và giả vờ là người khác đều cản trở quá trình rèn luyện sự vững chắc của tấm lưng. Để tiếp thêm sức mạnh cho lòng can đảm, chúng ta nên học cách vận dụng kỹ năng dấn thân (BRAVING) vào thực tiễn, cụ thể như sau:

Giới hạn (Boundaries) ­– Học cách đặt ra, duy trì và tôn trọng giới hạn. Thử thách ở đây là phải từ bỏ mong muốn được người khác yêu quý và nỗi sợ làm người khác thất vọng.

Tin cậy (Reliability) ­– Học cách nói ra những gì chúng ta nghĩ và nghĩ về những gì chúng ta nói. Thử thách ở đây là không hứa suông hay đưa ra cam kết vượt quá khả năng để làm hài lòng người khác hoặc để chứng tỏ mình.

Trách nhiệm (Accountability) ­­– Học cách bước ra, có thái độ trách nhiệm, chịu trách nhiệm và đưa ra lời xin lỗi chân thành khi mắc sai lầm. Thử thách ở đây là không đổ lỗi và tránh xa cảm giác xấu hổ.

Kín kẽ (Vault) ­– Học cách giữ bí mật, nhận ra điều gì nên chia sẻ và điều gì không nên. Thử thách ở đây là không kết nối với người khác bằng cách đàm tiếu, xây dựng quan hệ dựa trên nỗi căm ghét chung và chia sẻ quá nhiều thông tin.

Chính trực (Integrity) ­– Học cách giữ vững giá trị của mình kể cả khi khó chịu hay khó khăn. Thử thách ở đây là phải chọn can đảm thay vì an toàn trong những khoảnh khắc đó.

Không phán xét (Nonjudgement) ­– Học cách cho đi và nhận lại sự giúp đỡ. Thử thách ở đây là phải từ bỏ cái tôi mang hình ảnh “người trao đi sự giúp đỡ và giải quyết vấn đề” và ngừng xem đó là cách để nâng cao giá trị của mình.

Phóng khoáng (Generosity) ­– Học cách đặt ra giới hạn để có thể đưa ra giả định cởi mở về người khác. Thử thách ở đây là hãy thành thật và rõ ràng với người khác về điều gì chấp nhận được và điều gì không.

Trong cuộc phỏng vấn với Bill Moyers, Tiến sĩ Angelou đã nói: “Tôi thuộc về chính mình. Tôi tự hào về điều đó. Tôi quan tâm đến cách tôi nhìn nhận Maya. Tôi rất yêu quý Maya.” Việc cần làm là học cách yêu quý bản thân và phải tự hỏi liệu chúng ta có đang đánh giá bản thân quá khắc nghiệt hay đang cho phép người khác lấn át tiếng nói của mình hay không. Vùng hoang dã đòi hỏi mức độ tự yêu quý và tôn trọng bản thân tương đương.

Một ví dụ tiêu biểu của tấm lưng cứng rắn đến từ một người bạn của tôi, Jen Hatmaker. Jen là nhà văn, mục sư, người làm thiện nguyện và lãnh đạo của một cộng đồng. Năm ngoái, tôi đã chứng kiến cô lèo lái trong vùng hoang dã với lòng tự trọng, nỗi đau và sức mạnh. Là một lãnh đạo tôn giáo có tiếng trong một cộng đồng Ki-tô giáo khá bảo thủ, Jen đã viết một cách cởi mở về việc cô ấy ủng hộ quyền của những người LGBTQ và cho rằng họ xứng đáng được chấp nhận trong cộng đồng. Cô ấy đã hứng chịu những phản ứng gay gắt từ nhiều người trong cộng đồng của mình. Tôi hỏi cô vùng hoang dã đó trông như thế nào và mang lại cho cô cảm giác gì. Đây là những gì cô ấy viết:

Tôi sẽ không nói những lời đường mật về sự thật đứng trên con dốc của vùng hoang dã thật sự lạnh thấu xương. Bởi cảm giác thuộc về nguyên thủy và thiết yếu đến nỗi nguy cơ mất đi cộng đồng của bạn hay phải bước đi trong cô độc thực sự đáng sợ đến nỗi hầu hết chúng ta đều giữ khoảng cách với vùng hoang dã trong suốt cuộc đời. Một trong những lý tưởng mà chúng ta trân quý nhất là nhận được sự đồng thuận từ người khác. Món quà chúng ta nên đổi lại chính là khiến người khác cảm thấy thoải mái. Tôi tin rằng không thoải mái là nhân tố lớn khiến thế hệ chúng ta nhụt chí. Bảo vệ những gì ta đang có hiện tại khỏi niềm tin bên trong chúng ta rõ ràng là một đặc quyền xa xỉ dành cho thiểu số. Bởi những kẻ ngoài lề, kẻ bị gạt bỏ, xa lánh không có lựa chọn nào khác ngoài đương đầu với vùng hoang dã mỗi ngày. Nhưng lựa chọn nơi tiền tuyến hiểm trở thay vì cánh cổng đô thị an toàn sẽ cần can đảm thực sự. Bước đầu tiên sẽ vô cùng phấn khích.

Lên tiếng chống lại một hệ thống sức mạnh là hành động dũng can đảm có cái giá riêng của nó, và cái giá đó được rút ra từ cảm giác thuộc về trong chính chúng ta. Hậu quả là vùng hoang dã đôi khi rất cô độc và kiệt sức, thật sự làm chúng ta nản lòng. Nhưng tôi đã khám phá ra một điều tuyệt đẹp: những bước chân cô độc nhất là những bước chân từ tường thành an toàn đến trung tâm của vùng hoang dã, nơi sự an toàn bị đẩy dần về phía sau, vùng đất mới vẫn ở rất xa và con đường tới nơi huyền bí vẫn trống trải. Nhưng đến khi thật sự băng qua vùng hoang dã, bạn sẽ ngạc nhiên trước sự hiện diện của bao con người ­– họ vươn lên, nhảy múa, sáng tạo, hân hoan, thuộc về. Đó không phải là một vùng đất hoang cằn cỗi. Đó không phải là lãnh địa không được bảo vệ. Đó không phải là nơi thiếu vắng sự sống của con người. Vùng hoang dã là mảnh đất sống của tất cả những kẻ sáng tạo, người tiên phong, kẻ phá vỡ hệ thống, người chấp nhận rủi ro. Một hành trình khó khăn để tới được nơi của sự sống thật sự: sự sống bắt nguồn từ những điều chân thật.

Tôi cho rằng vùng hoang dã là nơi trú ngụ vĩnh viễn của tôi, một nơi vừa khó khăn vừa hạnh phúc. Một người bạn thân thiết đã nhắn tin cho tôi trong những ngày đầu tôi chật vật đấu tranh chống lại những diễn giải giáo điều và chia rẽ trong cộng đồng của mình. Có một câu chuyện kỳ lạ nhưng vô cùng tuyệt vời trong Chương 32 của cuốn sách Sáng thế, kể về Jacob đánh nhau với Chúa suốt đêm trong vùng hoang dã thực thụ. Khi Chúa nhận ra rằng Jacob sẽ không từ bỏ và còn la hét rằng: “Tôi sẽ không để Ngài đi nếu Ngài không phù hộ cho tôi!”, Ngài đã chạm vào hông của Jacob và bẻ khớp xương hông của chàng như một lời nhắc nhở vĩnh viễn về cuộc đấu tranh của một kẻ kiên quyết, cứng đầu, lỳ lợm chống lại Chúa; một hành động kỳ lạ và can đảm, mãnh liệt và cũng hết sức ấn tượng. Bạn tôi nhắn với tôi rằng: “Cậu cũng giống như Jacob. Cậu không chịu từ bỏ Chúa cho đến khi Ngài ban phước cho cậu ở nơi đây. Và Ngài sẽ làm vậy. Cậu sẽ tìm thấy vùng đất mới. Nhưng cậu sẽ luôn phải bước đi với dáng đi tập tễnh.” Đó là cái giá phải trả cho sự liều lĩnh lựa chọn vùng hoang dã. Nó có đáng không? Tôi không biết. Và tôi hy vọng rằng những bước đi tập tễnh sẽ cho những người đang sống ở vùng hoang dã thấy rằng tôi đã quen với nỗi đau và đã chịu đủ trầy trật để đến được vùng hoang dã này. Đứng lên đi, những người bạn của tôi, đừng để chút cố tật này ngăn cản bạn tiến đến và tham gia bữa tiệc nhảy múa trong vùng hoang dã.

Một bữa tiệc nhảy múa trong vùng hoang dã ư? Tôi tham gia liền.

Thái độ mềm mỏng

Câu chuyện tuyệt vời mà Jen kể về trải nghiệm của cô ấy với vùng hoang dã đã khiến tôi rút ra hai điều:

Chúng ta phải giữ cho mình một tấm lưng cứng rắn, và điều này không đến chỉ nhờ một lần nỗ lực;

Thật khó để giữ thái độ mềm mỏng khi chịu quá nhiều đau đớn.

Cũng như Jen, tôi đã chia sẻ ý kiến với cộng đồng của mình và nhận được sự phản đối từ một số người khiến tôi bất ngờ. Mọi thứ từ những câu nói như “Im miệng đi” cho đến những lời và hình ảnh đe dọa bạo lực nhắm tới gia đình tôi. Tôi đáp trả bằng “tấm lưng cứng rắn, thái độ phòng thủ.” Nhưng đó không phải là cách để sống. Tổn thương là nơi sinh ra tình yêu, niềm vui, lòng tin, sự gần gũi, lòng can đảm ­– tất cả những thứ mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của chúng ta. Một thái độ phòng thủ có vẻ là lựa chọn tốt để đối mặt với tổn thương nhưng cuối cùng sẽ chỉ gây ra nhiều nỗi đau hơn cho chúng ta mà thôi. Vì một ai đó mà không chấp nhận bị tổn thương, không dám chấp nhận việc họ ghét bỏ mình, tức là chúng ta đã hướng toàn bộ cuộc sống của mình đến họ.

Nhiều người từ khi còn nhỏ đã học cách phòng thủ để tự vệ. Khi trưởng thành, chúng ta bắt đầu nhận ra sự phòng thủ đó đang ngăn chúng ta phát triển bản thân. Cũng như cách chúng ta tiếp thêm sức mạnh cho lòng can đảm, chúng ta cũng có thể rèn luyện cho sự tổn thương cho phép bản thân mềm mỏng và cởi mở thay vì phòng thủ và tấn công. Điều đó có nghĩa là ta sẽ trở nên thoải mái với cảm giác tổn thương. Phần lớn thời gian chúng ta sống với thái độ phòng thủ là vì hai nguyên nhân: 1) Chúng ta không thoải mái với cảm xúc của mình và chúng ta đánh đồng tổn thương với yếu đuối, và/hoặc 2) Những lần trải nghiệm tổn thương dạy chúng ta rằng tổn thương là nguy hiểm. Bạo lực và đè nén đã biến thái độ cởi mở của chúng ta trở thành trách nhiệm khiên cưỡng và chúng ta chật vật tìm một nơi đủ an toàn về cả thể xác lẫn cảm xúc mới có thể mở lòng với tổn thương. Tổn thương được định nghĩa là sự bất định, rủi ro và sự phơi bày cảm xúc. Nhưng tổn thương không phải là yếu đuối, đó là công cụ chính xác nhất đo lường lòng can đảm. Khi niềm tin của chúng ta đối với tổn thương biến thành trở ngại thì câu hỏi sẽ là: Chúng ta có sẵn sàng bước ra và để người khác thấu hiểu mình khi không thể kiểm soát được tình hình? Khi an toàn biến thành trở ngại thì câu hỏi sẽ là: Chúng ta có sẵn sàng tạo ra không gian can đảm để người khác có thể hoàn toàn thấu hiểu mình?

Một thái độ mềm mỏng và cởi mở không phải là yếu đuối; đó là can đảm; đó là vùng hoang dã.

Trái tim hoang dại

Tôi ước gì có một cái bắt tay bí mật của câu lạc bộ những trái tim hoang dại. Tôi yêu những thứ như vậy. Tôi muốn phần thưởng cho việc dấn thân vào vùng hoang dã là một nghi thức hay một biểu tượng nào đó mang ý nghĩa Tôi thuộc về câu lạc bộ trái tim hoang dại này. Tôi biết cảm giác phải tự đứng một mình và thách thức những chỉ trích, nỗi sợ và nỗi đau là như thế nào. Tôi hiểu cảm giác tự do khi thuộc về mọi nơi và không nơi nào. Phần thưởng vô cùng xứng đáng nhưng tin tôi đi, khi Maya Angelou nói rằng “cái giá phải trả rất đắt” thì bà ấy không nói quá chút nào đâu. Tôi đã chinh phục hành trình này và trong tôi có những vết sẹo để chứng minh cho điều đó.

Nhưng không có thẻ thành viên nào ở vùng hoang dã cả. Một trái tim hoang dại không phải là thứ gì đó luôn thấy rõ, dù vậy nó vẫn là tài sản tâm linh lớn nhất của chúng ta. Hãy nhớ lại lời của Carl Jung về nghịch lý: “Nghịch lý là một trong những tài sản tâm linh có giá trị nhất... chỉ có nghịch lý mới giúp chúng ta gần như hiểu được trọn vẹn cuộc sống.” Học cách hóa giải mâu thuẫn tồn tại trong bốn cách thức và nhiều nghịch lý được chỉ ra trong cuốn sách là bước quan trọng để đưa cuộc khủng hoảng tâm linh hiện tại của chúng ta ra ánh sáng.

Cột mốc của một trái tim hoang dại là hiện thực hóa nghịch lý của tình yêu. Đó là khả năng có thể vừa cứng vừa mềm, vừa phấn khích vừa sợ hãi, vừa can đảm vừa e dè ­– tất cả xảy ra trong cùng một khoảnh khắc. Nó giúp bộc lộ tổn thương và lòng dũng cảm của chúng ta, vừa cuồng nhiệt vừa tử tế.

Một trái tim hoang dại cũng có thể gặp áp lực trong việc phải tỉnh táo đấu tranh cho thế giới, đấu tranh cho công lý và hòa bình, đồng thời bồi đắp những giây phút của niềm vui. Tôi biết nhiều người, bao gồm cả bản thân tôi, cảm thấy tội lỗi và thậm chí xấu hổ về những khoảnh khắc vui vẻ của chính mình. Làm sao tôi có thể vui đùa với gia đình trên bãi tắm đẹp tuyệt này trong khi ngoài kia còn bao mảnh đời khốn khổ? Tại sao tôi lại cố công trang trí những chiếc bánh cupcake hình Minion cho tiệc sinh nhật của Charlie bé bỏng trong khi có bao nhiêu đứa trẻ Syria đang chết đói? Những chiếc bánh cupcake ngớ ngẩn có thể thật sự tạo ra thay đổi gì? Có chứ, chúng rất quan trọng, vì niềm vui quan trọng.

Dù bạn là ai thì hầu hết chúng ta đều đứng lên để đảm bảo nhu cầu cơ bản của con người được đáp ứng và quyền công dân của họ được bảo vệ. Nhưng chúng ta cũng đứng lên để đảm bảo rằng ai cũng có quyền có những trải nghiệm mang lại ý nghĩa cho cuộc sống: tình yêu, cảm giác thuộc về và niềm vui. Đó là những nhu cầu thiết yếu và cơ bản của tất cả chúng ta. Và chúng ta không thể cho mọi người cái mà mình không có. Chúng ta không thể đấu tranh cho thứ không tồn tại trong tim mình.

Xin nhắc lại một lần nữa, chìa khóa của niềm vui là lòng biết ơn. Tôi đã phỏng vấn những người trải qua những chấn thương nghiêm trọng từ mất con đến diệt chủng. Những gì tôi nghe đi nghe lại trong vòng 15 năm lắng nghe và cảm nhận câu chuyện của họ là: Khi bạn biết ơn những gì bạn có, tôi biết là bạn hiểu những gì tôi mất mát lớn lao như thế nào. Tôi cũng nhận ra rằng chúng ta càng cố giảm nỗi đau của chúng ta hay so sánh nó với nỗi đau mà người khác trải qua thì chúng ta càng ít thông cảm cho người khác. Từ bỏ niềm vui của chính mình để khiến những người bất hạnh cảm thấy đỡ cô độc hay để khiến chúng ta cảm thấy bớt ăn năn, tức là chúng ta cũng đang tước đi một yếu tố giúp bản thân thực sự sống và thực sự có mục đích sống.

Và đôi khi, chúng ta không thể thấu hiểu nỗi đau của người khác trong lúc đang trải nghiệm niềm vui của chính mình. Chúng ta nhắm mắt, cách ly bản thân khỏi họ, vờ như không thể làm gì để giúp mọi chuyện tốt đẹp hơn và lảng tránh giúp đỡ người khác. Có thể tránh né cảm giác đau thương và bất công hay giả vờ mọi chuyện đều ổn thực ra là một đặc quyền: Hôm nay lựa chọn của tôi là không thừa nhận những gì đang xảy ra xung quanh tôi vì nó quá khó khăn. Mục tiêu là phải cố gắng đến lúc chúng ta có thể nghĩ rằng Tôi nhận thức được điều gì đang diễn ra. Tôi nhận thức được vai trò của mình và tôi có thể làm gì để khiến mọi việc tốt đẹp hơn, điều đó không có nghĩa là tôi phải chối từ niềm vui trong cuộc sống của mình.

Một trái tim hoang dại cảm thông trước nỗi đau trên thế giới nhưng không làm giảm nỗi đau của chính nó. Một trái tim hoang dại có thể đập với lòng biết ơn và lựa chọn niềm vui thuần túy mà không phủ nhận những cuộc đấu tranh đang diễn ra trên thế giới. Chúng ta nắm chắc lấy nghịch lý đó bằng tinh thần hoang dã. Không phải lúc nào cũng dễ dàng hay dễ chịu ­– đôi khi chúng ta phải vật lộn với sức nặng của rào cản ­– nhưng với thái độ giàu tình yêu và đôi chân đầy can đảm, mọi thứ đều có thể.

Nếu xem lại định nghĩa cảm giác thuộc về đích thực, chúng ta có thể thấy nó dựa trên nền tảng của mâu thuẫn và nghịch lý:

Thuộc về đích thực là sự thực hành về mặt tâm linh của việc tin vào bản thân và thuộc về bản thân một cách sâu sắc, đến mức bạn có thể thể hiện phần thật nhất của bản thân với thế giới và tìm thấy ý nghĩa thiêng liêng trong cả hai việc: trở thành một phần của cái gì đó và đứng một mình trong hoang dã. Cảm giác thuộc về đích thực không đòi hỏi bạn phải thay đổi mà đòi hỏi bạn phải là chính bạn.

Và qua những trải nghiệm được kể trong cuốn sách này, chúng ta cũng có thể cảm thấy sức nặng của mâu thuẫn:

Người đời vốn khó gần. Hãy tiến thêm một bước.

Lên tiếng trước lời nhảm nhí. Vẫn giữ thái độ văn minh.

Cùng nắm tay. Với người lạ.

Tấm lưng cứng rắn. Thái độ mềm mỏng. Trái tim hoang dại.

Trái tim hoang dại có thể có được nhờ vùng hoang dã, nhưng cũng có một thói quen hằng ngày tôi học được từ vùng hoang dã có vai trò quan trọng với hành trình chinh phục cảm giác thuộc về đích thực của chúng ta. Thói quen này đã thay đổi cách tôi thể hiện trong cuộc sống, cách tôi dạy con và cách tôi lãnh đạo.

Hãy ngừng dò dẫm trong thế giới này để tìm bằng chứng bạn không thuộc về nơi này hay nơi kia. Hãy ngừng việc nhìn thái độ người đời để sống trong e dè, sợ sệt. Bạn sẽ luôn cảm thấy thiếu thốn trong sâu thẳm tâm hồn nếu sống theo cách như vậy. Cảm giác thuộc về đích thực và giá trị bản thân không phải hàng hóa, chúng ta không thương lượng với thế giới giá trị của mình. Bản chất con người luôn ở trong trái tim ta. Chúng ta cần can đảm để bảo vệ trái tim hoang dại của mình khỏi những lời đánh giá không ngừng, đặc biệt là những lời đánh giá đến từ chính chúng ta. Không ai thuộc về nơi này hơn bạn đâu.

Thật không dễ từ bỏ thói quen tìm kiếm bằng chứng cho thấy chúng ta không thuộc về nơi nào đó hoặc sự khiếm khuyết của chúng ta. Khi ý tưởng này lần đầu tiên xuất hiện trong nghiên cứu của mình, tôi bắt đầu thực hành từng bước. Tôi đặt mục tiêu ngừng tìm kiếm bằng chứng cho thấy tôi chưa đủ thông minh khi bước vào một buổi họp hay tôi lạc lõng trong buổi họp phụ huynh ở trường con trai mình. Tôi không thể ngờ rằng thói quen này có sức mạnh to lớn đến vậy. Con trai Charlie của tôi đang học trung học và con gái Ellen của tôi đang bắt đầu năm nhất đại học. Chúng tôi đã nói chuyện rất lâu về hiệu quả của thói quen này và các con đều nói rằng chúng có thể nhận ra sự khác biệt ngay lập tức trong cách chúng thể hiện với bạn bè và trong cuộc sống.

Dựa trên quá khứ và công việc của mình, tôi luôn giáo dục con cái với một niềm tin rằng tình yêu và cảm giác thuộc về là nền tảng cơ bản nhất của phương pháp giáo dục con cái thực sự. Nếu bọn trẻ biết chúng được và xứng đáng được yêu thương, được thuộc về gia đình dù cho bất kỳ chuyện gì xảy ra đi nữa, mọi chuyện đều có thể giải quyết. Tuy nhiên, khi chúng lớn dần cùng sự mở rộng các mối quan hệ bạn bè thì tôi ngày càng dễ quay về phương pháp khéo léo dạy con làm thế nào để hòa nhập hay phải làm gì để tìm ra bè phái của chúng. Nỗi sợ của tôi là hỏi con trong vô thức “Các bạn khác đang mặc gì vậy con?” hay “Sao con không được mời đến tiệc ngủ của các bạn ­– có chuyện gì vậy?” Tôi phải luôn tĩnh tâm để thực hiện những điều mà tôi tin là một bậc phụ huynh nên làm và không để nỗi sợ ngự trị khi con mình đang chịu tổn thương.

Nhiều năm trước, tầm quan trọng của cảm giác thuộc về gia đình trở nên vô cùng chân thật với tôi khi tôi phỏng vấn một nhóm học sinh cấp hai về sự khác nhau giữa hòa nhập và thuộc về. Tôi đã chia sẻ những kết luận này trong cuốn Daring Greatly (Sự liều lĩnh vĩ đại30) nhưng nó vẫn xứng đáng được chia sẻ ở đây một lần nữa. Khi tôi đề nghị một nhóm học sinh lớp tám chia thành từng nhóm nhỏ và tìm ra sự khác nhau giữa hòa nhập và thuộc về, câu trả lời của chúng đã khiến tôi bất ngờ:

30 Cuốn sách đã được Alpha Books mua bản quyền và xuất bản năm 2015.

Thuộc về là ở một nơi bạn muốn ở và những người ở đó mong muốn sự có mặt của bạn. Hòa nhập là ở một nơi bạn muốn ở nhưng người ta không quan tâm tới bạn.

Thuộc về là được chấp nhận vì chính con người bạn. Hòa nhập là được chấp nhận vì bạn giống người khác.

Nếu tôi được là chính tôi, tôi thuộc về. Nếu tôi phải giống như bạn, tôi hòa nhập.

Tôi đã mang câu hỏi này đi hỏi học sinh khắp nước Mỹ và tất cả đều có chung sự hiểu hiết rất rõ ràng như vậy. Chúng cũng trò chuyện cởi mở về nỗi đau khi không có cảm giác thuộc về gia đình mình. Lần đầu tiên tôi đề nghị các em học sinh lớp tám suy nghĩ về định nghĩa này, một học sinh viết: “Không thuộc về trường học thật sự rất khổ sở. Nhưng nó chẳng là gì nếu so với cảm giác không thuộc về gia đình.” Khi tôi hỏi các em điều đó có nghĩa là gì, các em đã đưa ra một số ví dụ sau:

Không đạt đến kỳ vọng của bố mẹ.

Không tuyệt vời hay nổi tiếng như bố mẹ muốn mình trở thành.

Không giỏi thứ bố mẹ giỏi.

Bố mẹ xấu hổ vì mình không có nhiều bạn bè hay không ở trong đội thể thao hoặc không phải là đội trưởng đội cổ vũ.

Bố mẹ không thích con người thật của mình và những việc mình thích làm.

Bố mẹ không để tâm đến cuộc sống của mình.

Giờ đây, với nghiên cứu mới về cảm giác thuộc về đích thực, tôi đã hiểu công việc của mình là giúp các con của tôi tin vào và thuộc về bản thân chúng. Quan trọng hơn tất thảy mọi thứ. Đúng, lúc nào chúng ta cũng phải sẵn sàng giúp đỡ bọn trẻ xử lý các tình huống liên quan đến bạn bè và việc hòa nhập, nhưng nhiệm vụ quan trọng nhất của chúng ta là phải bảo vệ trái tim dịu dàng, hoang dại đó.

Chúng ta phải cưỡng lại mong muốn theo chân chúng vào vùng hoang dã, cố khiến nó trở nên an toàn hơn và văn minh hơn. Mỗi tế bào trong cơ thể chúng ta sẽ muốn bảo vệ chúng khỏi những đau đớn khi chúng phải tự đứng một mình. Đừng tước đi cơ hội được trải nghiệm và học hỏi trong vùng hoang dã của bọn trẻ chỉ vì nỗi sợ và thiên chức bao bọc của bậc làm cha làm mẹ. Trái tim con trẻ cũng cần hiểu về vùng hoang dã.

Là một người tiên phong, tôi muốn bồi đắp thêm cho văn hóa thuộc về đích thực. Tôi không muốn và cũng không đủ khả năng hòa nhập. Trong bài phỏng vấn giữa tôi với huấn luyện viên của Seattle Seahawks, Pete Carroll, tôi đã hết sức bất ngờ trước câu trả lời của anh khi được hỏi về quãng thời gian ở vùng hoang dã. Anh trả lời: “Ồ, tôi biết nơi đó chứ. Trong vùng hoang dã, tôi từng bị sa thải vài lần. Tôi biết rất rõ những tiêu chuẩn chung để trở thành huấn luyện viên NFL nhưng đôi khi bạn phải can đảm và dám mạo hiểm. Nhờ dấn thân sâu vào vùng hoang dã, chúng ta có thể sở hữu một loại sức bật đặc biệt. Tôi biết những trải nghiệm đó đã để lại trong tôi niềm tin sắt đá hơn vào bản thân và cảm giác hiểu rõ hơn mỗi khi tôi không chân thật về những gì tôi nghĩ là đúng.”

Sức bật nhờ khám phá vùng hoang dã và “cảm giác hiểu rõ hơn khi chúng ta không chân thật về những gì chúng ta nghĩ là đúng” là dấu hiệu của một trái tim hoang dại. Hãy tưởng tượng về một tổ chức với một số nhà lãnh đạo và người sáng tạo có trái tim hoang dại thay vì tuân theo quy tắc, tạo nên rào cản và sống trong an toàn. Chúng ta cần cuộc cách mạng của những trái tim hoang dại nhiều hơn bao giờ hết.

Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về Dấn thân vào hoang dã ở nhà hay nơi làm việc, chúng tôi sẽ cung cấp sách hướng dẫn về cách giáo dục con cái và kỹ năng lãnh đạo ở trang brenebrown.com. Theo kinh nghiệm của tôi, không gì có thể thay đổi cho đến khi chúng ta bắt tay đưa nghiên cứu này vào thực tiễn với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp. Đó là khi vùng hoang dã bắt đầu hữu hình.

Mỗi lần viết sách, tôi luôn cố biến thông điệp trở nên sống động. Tôi đã bị chủ nghĩa hoàn hảo của chính mình làm khó khi viết cuốn Món quà của sự không hoàn hảo. Tôi đã phải đối mặt trực tiếp với những chỉ trích và đối diện với lòng can đảm khi viết cuốn Sự liều lĩnh vĩ đại. Tôi phải đặt nghi vấn đối với tất cả những câu chuyện tôi bịa ra để bảo vệ bản thân khi tôi viết cuốn Vươn lên từ thất bại. Quá trình viết cuốn sách này đối với tôi tựa như sống nhiều tháng trong vùng hoang dã. Tôi luôn nói với Ben, biên tập viên của tôi, rằng chúng ta có lẽ nên đặt tên cuốn sách là Cách mất bạn và chọc giận mọi người. Nếu bạn là người có thái độ chính trị mạnh mẽ, một số nội dung trong cuốn sách có thể khiến bạn giận dữ. Tôi biết rằng sẽ có nhiều bất đồng và tranh cãi nổ ra. Tôi hy vọng sẽ có. Và tôi hy vọng chúng ta sẽ quyết liệt và đồng thời cũng tử tế với nhau.

Đây không phải là lời kêu gọi ngừng cổ vũ, phản kháng hay đấu tranh. Tôi sẽ làm cả ba việc đó và mong bạn cũng vậy. Thế giới cần chúng ta bước ra và bảo vệ niềm tin của chính mình. Tôi chỉ mong chúng ta sẽ giữ thái độ văn minh và tôn trọng nhau. Khi chúng ta miệt thị và hạ thấp nhân tính của nhau, kể cả trong lời đáp trả khi bị miệt thị và hạ thấp nhân tính trước, chúng ta cũng đã khiến trái tim hoang dại của mình tan vỡ.

Trong tất cả lời kêu gọi can đảm mà tôi đã mong độc giả hưởng ứng trong thập kỷ qua, dấn thân vào hoang dã là việc khó nhất. Nó có thể gây ra đau đớn nhất. Nhưng, như câu trích dẫn của Maya Angelou nhắc nhở chúng ta, đó là con đường duy nhất dẫn đến khai phóng.

“Bạn chỉ tự do khi nhận ra mình không thuộc về nơi nào ­– bạn thuộc về mọi nơi và cũng không thuộc về nơi nào cả. Cái giá phải trả rất đắt. Phần thưởng nhận được cũng xứng đáng không kém.”

Tôi sẽ để bạn viết tiếp cuộc hành trình. Sẽ có những lúc đứng một mình thật quá khó khăn, đáng sợ và chúng ta sẽ nghi ngờ khả năng vượt qua sự bất định của mình. Ai đó, ở nơi nào đó sẽ nói: “Đừng làm thế. Bạn chưa đủ khả năng sống sót trong vùng hoang dã đâu.” Những lúc đó, hãy chạm sâu vào trái tim hoang dại của mình và tự nhắc bản thân: “Mình chính là vùng hoang dã.”

☆☆☆

Vùng hoang dã là mảnh đất sống của tất cả những kẻ sáng tạo, người tiên phong, kẻ phá vỡ hệ thống, người chấp nhận rủi ro. Một hành trình khó khăn để tới được nơi của sự sống thật sự: sự sống bắt nguồn từ những điều chân thật.