Tiết 1 UY LỰC CỦA VIỆC KHEN NGỢI

Một người như đang vất vả bôn ba trên một chặng đường gian nan, tiêu tốn hết tiền bạc nhưng được người khác vẫy gọi thì lập tức sẽ phát huy tiềm lực, lấy lại tinh thần. Nhưng nếu một người đang phải vượt lên trên một chặng đường đời, tiêu hao sinh lực, mài mòn ý chí bị mặc cảm tự ti kìm hãm làm cho không thể đứng dậy được liệu chúng ta có thể tìm được một liều thuốc linh đan để chữa trị cho anh ta hay không? Hơn nữa loại thuốc này phải không được có tác dụng phụ. Rốt cuộc thì loại thuốc này có hay không?

Tôi đã được đọc một cuốn sách tự sự của một ca sĩ nổi tiếng của Italia, nó đã để lại trong tôi một ấn tượng sâu sắc.

Khi còn trẻ, cô có giọng hát trời cho nên được mệnh danh là “ngôi sao thiếu niên”. Cha cô đã mời về cho cô một giáo viên âm nhạc trẻ tuổi rất nổi tiếng ở Rôma, người giáo viên âm nhạc này trình độ rất cao, một lỗi sai nhỏ nhất của cô cũng không qua khỏi tai ông, ông yêu cầu rất nghiêm ngặt, không bỏ qua bất cứ lỗi sai nhỏ nào của cô. Cô gái này đã bị xiêu lòng bởi tài năng âm nhạc siêu phàm của người thầy dạy nhạc. Thầm yêu trộm nhớ, do đó càng ngày càng lúng túng, biểu hiện mỗi ngày một kém, phòng hoà nhạc bắt đầu ít mời cô đến hát. Mấy năm sau, cô đã kết hôn cùng với người giáo viên dạy nhạc này, và cũng từ bỏ cuộc đời ca hát.

Thời gian trôi đi, người giáo viên dạy nhạc không may chết đi vì tai nạn giao thông, đâu ngờ cái chết bất hạnh của người chồng đã tạo ra bước chuyển ngoặt trong sự nghiệp của cô.

Hôm đó có một nhân viên tiếp thị đến nhà cô để tiếp thị sản phẩm, đúng lúc cô đang ca hát trong nhà cho đỡ buồn. Người tiếp thị khen ngợi nói: “Cô hát rất hay, thật ít khi được nghe giọng ca tuyệt vời như vậy, tại sao cô không đến hát tại phòng hoà nhạc?”.

“Không ai mời”, cô buồn rầu trả lời.

“Sao lại thế? Tôi có thể giới thiệu cô cho một phòng hoà nhạc”. Người tiếp thị xung phong đảm nhận việc đó.

Cuối cùng, cô đã mua hàng của anh ta, anh ta rất cảm kích, và đã giúp cô liên hệ với phòng hoà nhạc.

Hôm biểu diễn, anh ta mới rất nhiều người thân và bạn bè đến ngồi ở hàng trên. Khi cô vừa hát xong, họ liền vỗ tay cổ vũ hết mình, anh ta còn kịp lên tặng một bó hoa để chúc mừng. Nhận được nhiều sự khích lệ như vậy, cô quyết định sẽ tiếp tục hát. Về sau, cứ mỗi khi cô lên sân khấu biểu diễn, anh ta luôn ngồi ở hàng ghế đầu. Không những vỗ tay cổ vũ nhiệt tình nhất, mà còn có một bó hoa tươi chứa chan tình cảm để chúc mừng. Thì ra, anh ta đã yêu cô.

Dưới sự động viên chân thành của anh, cô bắt đầu lấy lại được giọng hát trong trẻo tự nhiên trước kia, hát càng ngày càng hay. Cuối cùng cô đã trở thành người ca sĩ nổi tiếng ở Italia. Đương nhiên, cuối cùng cô đã kết hôn cùng với người tiếp thị này.

Câu chuyện nói với chúng ta rằng một giáo viên dạy nhạc có trình độ âm nhạc khá cao vì không biết cách khen ngợi, nên đã khiến cho tài năng thiên phú của một ca sĩ bị chết yểu, còn một nhân viên tiếp thị không hiểu nhiều về âm nhạc nhưng do biết cách khen ngợi nên đã tạo ra một ca sĩ nổi tiếng.

Một nhà doanh nghiệp nổi tiếng ở Mỹ cũng đã nói về bước ngoặt cuộc đời của ông: “Lúc đó tôi rất nghèo, trong lòng chẳng nghĩ gì về chí lớn, chỉ có thể dựa vào việc bán bút chì ở các sạp hàng kiếm tiền nuôi thân. Có một người ăn mặc đẹp đẽ, cử chỉ phi phàm, dáng vẻ quý phái đến mua bút chì của tôi. Sau khi vứt xuống một đô la, nhưng lại quên cầm bút đi, vội vã đi vào ga tàu điện ngầm. Mấy phút sau bỗng nhiên anh ta quay lại, nói với tôi: “Thật xin lỗi, tôi quên lấy bút chì”. Tôi liền hỏi: “Nhìn vẻ ngoài của anh tôi thấy anh là người giàu có sẽ không để ý đến thứ này huống hồ vào nhà ga còn phải mua vé. Tại sao anh thà nhỡ xe, cũng vẫn cứ phải tìm đến đây?”. Câu trả lời của thương nhân này khiến tôi suốt đời cũng không thể quên được. Ông nói: “Anh là một thương nhân, chứ không phải người ăn mày đi xin. Một đô la với tôi khi làm ăn cũng cần mua bán công bằng, tôi trả tiền thì tất nhiên phải lấy hàng của anh”.

Nghe xong câu này tôi cảm động vô cùng, trước đây tôi sống trên đời như một người ăn mày mà nay anh ta nói tôi là một thương nhân đích thực, từ hôm đó trở đi, tôi liền từ bỏ cuộc sống giống như ăn mày, cố gắng làm một thương nhân chân chính, bắt đầu đi tìm việc, thi tuyển khắp nơi, nỗ lực làm việc, cuối cùng đã trở thành một nhân viên tiếp thị nổi tiếng.

Mấy tháng sau, khi hiệu giày dép âu phục của tôi đi tham dự buổi lễ gặp mặt các sản phẩm nổi tiếng trong vùng, thoạt nhiên tôi liền nhận ra anh ta, tôi nói: “Có lẽ anh đã quên tôi, nhưng tôi suốt đời này sẽ không thể quên anh, chính anh là người giúp tôi hiểu ra tôi là một thương nhân chân chính. Câu nói của anh đã thay đổi cả cuộc đời tôi”.”

Cách khen ngợi hữu hiệu có thể thay đổi cuộc đời một con người.

Rất nhiều nhà văn nổi tiếng khi nói về cuộc đời mình đều quy công cho rằng chỉ vì một lần khi còn đi học đã viết một bài văn hay được các giáo viên khen ngợi, từ đó mà cả cuộc đời đã lựa chọn con đường sáng tác. Nguyên thủ tướng Anh, phu nhân Thatcher, trước đây ở trường đại học, ban đầu bà học môn hoá học. Sở dĩ bà quyết định chọn môn hoá học là vì người giáo viên dạy hoá học cấp ba rất quý bà, thường khen bà. Do đó sau khi tốt nghiệp, bà liền đăng ký thi vào khoa hoá học, vào đại học, mới phát hiện thì ra mình không hề thích môn hoá, mới chuyển sang học luật.

Khi còn học cấp ba, tôi cũng vì thầy giáo dạy lý đặc biệt quý mến tôi, mỗi một lần lên lớp, hỏi bài, đều thích gọi tôi trả lời. Kết quả là khi học đại học tôi đã vào khoa lý, cuối cùng phát hiện mình không thích học môn lý, mới bắt đầu nghiên cứu “quan hệ giao tiếp” vào những lúc rỗi.

Barskaliya, nhà giáo dục học Mỹ nổi tiếng đã từng nói rằng “Hãy giao những học sinh kém nhất cho tôi, chỉ cần là kẻ không mắc bệnh ngu đần, tôi có thể bồi dưỡng chúng trở thành những học sinh xuất sắc”.

Rốt cục, tiến sĩ Barskaliya có diệu kế gì vậy? Diệu kế của ông chính là dùng cách khen ngợi, khích lệ. Trước hết phải hiểu được tình hình học sinh, ra đề kiểm tra căn cứ vào trình độ của học sinh, độ khó của đề được lấy tiêu chuẩn là học sinh sau khi suy nghĩ kỹ có thể làm được. Sau khi có tiến bộ lại ra đề khó hơn một chút, tiêu chuẩn vẫn là chỉ cần học sinh bỏ chút sức lực là có thể làm được, để học sinh thông qua quá trình suy nghĩ mà đạt được kết quả tốt, kích thích học sinh có hứng thú trong học tập, từ đó tăng thêm sức mạnh, lòng tin, nâng cao hứng thú học tập, khiến học sinh hăng hái trong học tập.

Tôi cho rằng tiến sĩ Barskaliya không phải ngông cuồng mà là rất có lý lẽ khoa học. Tôi quanh năm tham gia công tác giáo dục trong trường học, học sinh chán học, thường là bởi vì khi kiểm tra, thành tích của họ chỉ đạt 30, 40 điểm, như vậy, ai còn có tính tích cực trong học tập? Nếu có thể khiến cho thành tích của học sinh luôn đạt 80, 90 điểm, thì tự nhiên học sinh sẽ sinh ra lòng tự hào, càng học càng hăng say. Nếu như chọn ra hai học sinh có điều kiện các mặt gần giống nhau, rồi chọn một trong số đó làm đại biểu khoa vật lý, giáo viên cũng không dạy thêm dồn dập cho cậu ta. Chưa đầy mười mấy tháng sau, kết quả môn vật lý của cậu kia và người đại biểu khoa lý hoàn toàn nổi bật hơn những học sinh khác.

Đặc biệt đối với học sinh trung học, tiểu học, cần coi phương pháp khen ngợi là chính, hãy cố gắng ra đề kiểm tra sao cho học sinh có thể qua quá trình suy nghĩ mà đạt điểm cao.

Khen ngợi là động lực tốt nhất để thúc đẩy con người tiến lên.

Bạn đã từng nhìn đứa bé tập đi chưa? Đi vài bước xiêu xiêu vẹo vẹo. Bố mẹ lập tức ôm vào lòng, hôn hít, thể hiện là: “Con thật tuyệt vời, thật đáng yêu”. Thế là, lần sau đứa trẻ có thể đi xa hơn, bố mẹ vui mừng phấn khởi lao ra vuốt ve ngọt ngào với đứa trẻ, cuối cùng, đứa trẻ có thể đứng vững và đi được.

Đây chẳng phải là tác dụng của việc khen ngợi đó sao?

Chúng ta khen cái gì thì cái đó sẽ phát triển. Tôi thích đánh cờ vây, nói chung là vì trình độ cờ vây của tôi cao hơn người khác, như vậy càng đánh càng hăng. Còn đối với việc đánh bóng bàn, tôi cũng đã tập luyện rất lâu rồi, nhưng vẫn không khá lên được, vì sao vậy. Nguyên nhân là do trình độ của tôi quá kém cỏi, thua thì càng đánh càng chẳng hứng thú gì.

Cuộc sống của con người không thể tách rời với việc khen ngợi. Những người bị áp chế về mặc cảm tự ti, những người quá cẩn thận dè dặt, những người trong lòng luôn nặng trĩu bởi nghi ngờ… nói chung là vì thuở nhỏ không được nghe lời khen ngợi. Việc khen ngợi đối với tâm hồn của con người giống như ánh mặt trời, không có nó con người không thể “ra hoa kết trái”. Khen ngợi thậm chí có thể tăng thêm năng lực của con người.

Nhà tâm lý học đã chọn hai nhóm trẻ con để làm thực nghiệm. Đầu tiên cho chúng chạy đường dài để tiêu hao bớt năng lượng, sau đó, một nhóm trẻ em bị phê bình, còn nhóm kia lại được khen ngợi. Kết quả là khi kiểm tra về thể chất, phát hiện thấy nhóm trẻ bị phê bình giống như quả bóng da bị xì hơi, chẳng còn sức lực nữa. Còn nhóm trẻ con được khen ngợi kia khuôn mặt phấn chấn ửng đỏ, thể chất được hồi phục nhanh chóng. Sự khen ngợi chân thành và triết học chính là liều thuốc thần dược mà các nhà tâm lí học mong ước. Nó có thể làm liền vết thương về mặt tinh thần của con người, giúp con người thoát khỏi sự tự ti, tạo dựng lòng tin.

Lí luận tâm lý học cho chúng ta biết: “Con người luôn có tâm lý chỉ tiếp nhận sự thực có lợi cho mình, tức là tâm lý phòng vệ nhận biết được”.

Các nhà tâm lý học đã làm thực nghiệm với chính những đứa trẻ. Ví dụ, tìm một đám trẻ người Mỹ, phát cho chúng mỗi người một xu nhân dân tệ, cho chúng cầm trên tay trong mười phút. Sau đó cho chúng viết ra một xu nhân dân tệ ở Trung Quốc có thể mua được cái gì, kết quả dường như tất cả bọn trẻ đều coi một xu tiền này quá lớn, thực chất một xu này chỉ mua được một chiếc kẹo nhưng có đứa thì viết một xu có thể mua được một chiếc ti vi màu. Không chỉ có bọn trẻ mới có loại tâm lý này, mà người lớn cũng vậy, mọi người đều thích nhìn sự vật có mặt tốt cho mình, điều này sẽ dẫn đến cái mà người xưa gọi là: “Mặc trăm lần nghìn lần, duy có mông ngựa là không mặc gì”.

Mọi người trong ý thức sâu thẳm đều có khuynh hướng nhìn sự vật theo mặt tốt của mình, vậy thì chúng ta nếu muốn có được sự thân thiện của người khác thì cần phải thể hiện sự ca ngợi và tán thưởng chân thành.

Nhân viên quản lý có số tiền lương hàng năm đạt hơn một triệu trong lịch sử nước Mỹ tên là Shikaobo, tổng giám đốc công ty gang thép Hoa Kỳ. Phóng viên đã hỏi ông: “Tại sao ông chủ của ông lại đồng ý trả ông số tiền hơn một triệu mỗi năm? Rút cục ông có bản lĩnh gì?”.

Shikaobo trả lời: “Tôi hiểu rất ít về gang thép, nhưng tài năng lớn nhất của tôi là tôi có thể khích lệ, động viên các nhân viên. Mà cách tốt nhất để khích lệ các nhân viên chính là thể hiện sự khen ngợi và khích lệ chân thành”.

Nói thẳng ra là Shikaobo chính là dựa vào việc biết khen ngợi người khác của mình mà có số tiền lương mỗi năm đạt hơn một triệu.

Shikaobo đến chết cũng không quên phải khen ngợi người khác, ông đã viết lên trên mộ chí của mình: “Đây là nơi yên nghỉ của một con người biết cách quan hệ với thuộc hạ thông minh giỏi giang hơn mình”.

Một người cho dù các mặt khác không mạnh nhưng chỉ cần nắm được cách khen ngợi, trong quan hệ giao tiếp xã hội nhất định sẽ như cá gặp nước.

Tôi quen một cô gái là chủ của một viện thẩm mỹ, có lần chúng tôi cùng nhau đi chơi, ngang qua một ngân hàng, cô bảo học sinh đi rút tiền, nhưng người đi rút tiền rất đông, người học sinh đó chờ mãi cũng chẳng rút được. Lúc này cô liền bước tới, tôi vẫn còn nhớ về cô gái quản lý thu chi của ngân hàng lúc đó. Rồi cô nói: “Cô ơi, chiếc váy liền này của cô đẹp quá, rất phù với nước da trắng ngần của cô. Đặc biệt là bông hoa phía trước thêu rất đặc biệt, cô mua ở đâu vậy?”.

Cô gái thu ngân ngẩng đầu lên, nhìn cô nói: “Người khác mua từ nơi khác mang về”.

“Tôi biết ngay mà, chả trách nó đẹp như vậy”, cô còn nói tiếp, “Chị ơi, tôi đến đây để rút tiền”. Kết quả là cô gái thu ngân này đã cho cô rút trước số tiền của mình.

Mọi người đều rất thích nghe lời khen ngợi, khi chúng ta khen ngợi người khác cũng chính là lúc đang thoả mãn nhu cầu được tôn trọng của họ, hoá giải những đói khát về nhân tính của họ, chúng ta bố thí cho họ, giúp đỡ họ. Như vậy hẳn người đó sẽ đền đáp cho chúng ta.

Một học viên của tôi cũng kể về hiệu quả khi cô thử vận dụng phương pháp khen ngợi.

Hôm đó đi làm, trông thấy một đồng nghiệp mặc một bộ com-lê, trước đây tôi đã nghe thấy người ta bàn luận “Anh ta mua một bộ com-lê của hãng nổi tiếng”. Thế là tôi nói: “Bộ quần áo của anh đẹp quá, là ở hãng nổi tiếng phải không?”. Anh ta đắc ý trả lời: “Đương nhiên rồi”. Tôi liền nói tiếp. “Hoá ra là hàng hiệu, mặc lên trông khác hẳn, đường hoàng oai vệ”.

Đến buổi trưa, trước đây anh ta không bao giờ gọi tôi, nhưng hôm đó chủ động gọi tôi: “Đến giờ ăn rồi, chúng ta cùng đi ăn nhé”. Nhưng khi tôi nói với anh có chút việc phải chờ một chút mới đi được, anh liền nói: “Tôi giúp cho”.

“Quá tuyệt, tôi chỉ có khen bộ com-lê của anh ta đẹp, thế mà lại được mời cả bữa cơm”.

Cô gái ghi tên của trung tâm đào tạo chúng tôi cũng rất thông thạo cách khen ngợi người khác. Có lần, khi một cô gái đến ghi tên, hỏi: “Những người đến ghi tên vào lớp này đều là những người chuyên đi ghi tên phải không?”. Cô trả lời: “Bọn họ đều như chị, khí chất vẫn tuyệt vời”. Dường như đang khen ngợi các học viên trong lớp, nhưng thực tế là gián tiếp ca ngợi cô gái đó. Cô ấy nghe xong quả nhiên rất vui, liền vui vẻ ghi tên vào.

Ông Lý Tông Ngô đã từng giới thiệu về về bí quyết tám chữ để làm người: “Kiến nhân đoản mệnh, ngộ hoá thiên tiền”.

Gặp một người hơn 40 tuổi thì hỏi: “Anh ba mấy rồi”. Anh ta trả lời: “Không, hơn 40 rồi” bạn hãy lập tức nói: “Sao có thể thế được, nhìn anh trẻ như vậy, nhiều nhất cũng chỉ ba mươi mấy”. Tuổi thanh niên là thời hoàng kim của cuộc đời, mọi người đều muốn mình trẻ trung “kiến nhân đoản mệnh” tức là nếu cố gắng nói tuổi thực chất của người khác giảm đi một chút, sẽ làm cho họ thấy vui. “Ngộ hoá thiên tiền” tức là thoả mãn tâm lý chuộng hư vinh của người khác, hãy nói tăng giá tiền của đồ dùng mà người khác đang dùng, ví như, người ta mặc bộ quần áo chỉ 200 tệ, bạn liền nói: “Bộ quần áo này của cậu chắc phải 300 tệ”. Đối phương trả lời “Không, chỉ hơn 200”. Bạn ra vẻ kinh ngạc nói: “Sao có thể thế được, bộ quần áo đẹp thế này chắc chắn hơn 300 tệ”. Người ấy nói: “Thực sự chỉ hơn 200 thôi”. Bạn lại thốt lên: “Cậu thật biết cách mua quần áo, bộ quần áo đẹp như thế này mà chỉ tốn có 200”. Khen ngợi rõ ràng là một kỹ xảo hữu hiệu. Nếu khi nào người khác chửi mắng bạn một cách tàn nhẫn, bạn đột nhiên nói: “Ô tôi phát hiện ra răng của anh đẹp thật”, thì đối phương có muốn mắng cũng không mắng tiếp được.

Tôi là một thanh niên, thường ít quan tâm đến những chi tiết nhỏ, nên thường phạm chút lỗi lầm nhỏ. Có lần, thầy hiệu trưởng chính thức ra một thông báo, muốn tôi đến phòng làm việc của ông để nói chuyện, thực ra là phê bình tôi rất nghiêm túc, xưa nay quan hệ của tôi và hiệu trưởng rất thoải mái. Nếu thầy hiệu trưởng phê bình tôi nghiêm túc thì về sau trong cuộc sống không tránh khỏi có chút ngượng nghịu. Tôi cũng đồng ý sửa chữa lỗi lầm, nhưng không muốn bị phê bình một cách nghiêm túc như vậy.

Làm thế nào bây giờ? Sau khi suy tính một hồi, tôi liền đến phòng thầy hiệu trưởng, thấy thầy ngồi ở đó, tôi cố ý không nhìn ông, mà làm ra vẻ đang ngắm phòng làm việc của ông nói: “Đúng là phòng làm việc của thầy hiệu trưởng có khác, vừa có ghế sô pha, lại có hoa tươi, bày biện thật là đẹp. Thật chẳng như phòng làm việc của chúng tôi, khách vừa đến chỉ thấy toàn bàn ghế cứng đờ”.

Thầy hiệu trưởng ra vẻ như không nghe thấy, vẫn nghiêm nghiêm mặt bảo tôi ngồi đối diện với ông. Một lúc sau, tôi vẫn không dám nhìn vào mặt của hiệu trưởng, mà nhìn ngang nhìn dọc phía trên bàn làm việc, sau đó cầm một tấm ảnh trên bàn hỏi hiệu trưởng: “Ồ, tấm ảnh này chụp đẹp quá, chụp ở Hoàng Sơn phải không ạ? Vừa có những hòn đá đặc biệt, vừa có tùng, đến cả đám mây đang trôi cũng chụp được, góc độ chụp rất đẹp, tôi cũng đã từng chụp ảnh ở đây, thay đổi rất nhiều góc độ nhưng không được như ý. Thầy làm thế nào mà chọn được vị trí tốt như vậy”. Hiệu trưởng ngồi một cách ngay ngắn, còn tôi đang ở đây khen hết cái nọ đến cái kia, khiến ông chẳng thể nghiêm túc được nữa, cuối cùng mặt ông không nghiêm nghị được và nói: “Thật không biết làm cách nào để nói được anh cả, nhưng lần sau nên chú ý khi nào cần thoải mái thì thoải mái, lúc phải nghiêm túc cũng phải nghiêm túc, nhưng không được qua loa, đại khái”.

Tôi vừa nghe thế liền thể hiện sẽ kiên quyết sửa chữa. Cuộc nói chuyện tưởng là phải rất nghiêm túc, nhưng bị tôi dùng cách khen ngợi, cuối cùng đã trở nên rất thoải mái, hiệu trưởng dù vẫn phê bình tôi, nhưng sự phê bình nay không dẫn đến những bối rối về sau.

Có người nói, việc khen ngợi chỉ có hiệu lực với người lạ còn đối với những người rất quen thuộc thì không có nhiều tác dụng lắm.

Trước đây mỗi lần tôi về nhà, mẹ tôi thấy tôi từ xa về nên luôn bận rộn làm chút đồ ăn ngon cho tôi ăn. Song vì tôi luôn tỏ ra là đi lắm biết nhiều, giờ đã khác xưa rồi nên luôn nói với mẹ một cách khoe khoang rằng món ăn này nên làm thế nào mới ngon, món ăn kia nên cho thêm gia vị nào mới thơm. Đến nỗi mẹ tôi chỉ nói một cách bất lực: “Con ra bắc vào nam ăn nhiều rồi, mẹ chẳng còn cách nào để thoả mãn con được”.

Tôi phát hiện khi mẹ tôi nói như vậy luôn có một cảm giác mất mát cái gì đó. Những người làm mẹ luôn muốn biểu hiện tình yêu của mình đối với con cái, và cũng hy vọng tình cảm này được con cái tiếp nhận; nếu như đứa con không tiếp nhận, từ đáy lòng bà sẽ nảy sinh sự thất vọng, sẽ có một chút đau khổ. Tôi một năm mới trở về từ Thâm Quyến một lần, mẹ tôi lại hiểu biết không nhiều, cũng không thể trao đổi nhiều với tôi. Điều bà chỉ có thể làm là làm chút đồ ăn ngon cho tôi, hy vọng tôi có thể được hài lòng, mà tôi lại cứ nói món ăn làm không ngon, điều này khiến mẹ tôi rất buồn.

Sau này khi về nhà tôi đã thay đổi phương pháp, tôi nhờ mẹ làm những món ăn đặc biệt mà nhà thường ăn, khi ăn, tôi luôn nói: “Món ăn này chỉ có mẹ là mới làm được, trở về nhà thật khác, ở bên ngoài thì muốn ăn cũng chẳng ăn được”. Khi mẹ tôi nghe tôi nói những điều này, bà luôn nói: “Con ăn nữa đi, ăn nhiều vào”. Trong lời nói này của bà, tôi đã nhận ra sự hài lòng và cả niềm vui sướng của bà.

Đối với người quen, khen ngợi không phải là không cần thiết mà là rất cần thiết. Có một học viên đã hơn 40 tuổi, ly dị vợ. Quan hệ với vợ còn không tốt, sao có thể sống cùng người khác được nữa? Cách nghĩ này đã khiến anh ta rơi vào mặc cảm tự ti. Sau khi học được mẹo ca ngợi người khác, cuối cùng anh ta đã tìm được căn nguyên của sự thất bại: không biết khen ngợi - từ đó lấy lại được lòng tin, anh đã kể bài học của anh ta như sau.

“Mỗi lần vợ tôi làm món ăn ngon, mặc quần áo đẹp, khi trong lòng rất muốn được tôi khen, thì tôi lại có tâm lý ngược lại. Cô ấy càng muốn tôi khen tôi lại càng không khen. Vợ tôi thấy tôi như vậy, cô ấy cũng làm như vậy. Có lần, ở công ty, tôi đã hoàn thành nhiệm vụ rất xuất sắc, trở về nhà kể cho cô ấy nghe, khi đang kể vô cùng đắc ý, cô ấy đột nhiên thốt lên: “Có gì là tài giỏi đâu”, đối với sự đắc ý của tôi cô ấy tỏ ra không thèm quan tâm. Mới đầu chỉ là đùa, nhưng thời gian lâu dần, chúng tôi thật không giống vợ chồng, mà trái lại còn giống như kẻ địch. Hai bên moi móc điểm xấu của nhau, cố ý không thoả mãn tâm lý của đối phương. Kết quả là quan hệ vợ chồng vốn dĩ hoà hợp đã hoàn toàn bị đổ vỡ”.

Con người là như vậy, do đó tâm lý học đã nhấn mạnh cần thoả mãn tâm lý chờ đợi của con người. Nếu bạn gái của bạn mua một bộ quần áo đẹp, bạn nhìn xong liệu có tỏ thái độ không? Tôi nghĩ các cô gái khi chọn quần áo không hề tùy tiện chút nào, có thể cô ấy đã đi đến mấy con phố chọn lựa, so sánh, khó khăn lắm mới tìm được chiếc ưng ý nhưng bạn trông thấy lại như chẳng thấy gì, không hề tỏ thái độ, thì trong lòng cô gái sẽ buồn biết mấy. Quần áo của cô ấy để cho ai ngắm đây? Đương nhiên là để cho bạn ngắm, còn nếu như để cho người khác ngắm như vậy thì thật phiền phức. Nhưng bạn ngắm xong lại cứ như không, đó chẳng phải là đang cố tình gây sự với cô ấy sao?

Khen ngợi cũng là một diệu kế giúp bạn chiếm được trái tim bạn bè, nếu như bạn đang trong sự lãng mạn của tình yêu, hay đang để ý với một cô gái nào đó, vậy thì tôi sẽ dạy bạn một bí quyết: Bạn hãy đừng tiếc lời nói âu yếm nhẹ nhàng để cho đối phương luôn ở trong sự khen ngợi ấm áp do bạn đã dốc sức tạo ra. Bạn đừng cho rằng nó tầm thường, không nên trở nên quá tỉnh táo, những lời âu yếm chính là sự khen ngợi và tán dương tuyệt vời nhất của người tình, nhưng lời âu yếm nói một ngàn lần cũng không thừa mà lời nói âu yếm của người yêu lại càng làm cho con người ngây ngất.

Mọi người đều cần được khen ngợi, mọi người đều rất thích được nghe lời khen, nhưng khen ngợi thế nào mới có hiệu quả?

Trong “Lý Tự Thành” của Đào Tuyết Ngân có một người tên là Trương Hiếu Trung, những kẻ a dua nịnh hót trong đám quân thần rất nhiều, khiến ông luôn là kẻ thua trận. Một hôm, ông giận dữ nói: “Ông mày sở dĩ thua trận là vì các người là những kẻ a dua nịnh hót. Sau này kẻ nào còn dám nịnh nọt ta, nhất định ta sẽ đánh chết ngay tại chỗ không cần bàn”. Ông còn chưa nói hết câu thì một vị đại thần đứng bên cạnh liền tiếp lời: “Bẩm đại vương, các đế vương xưa nay, những người thất bại đều là những người có nhiều kẻ khoác lác nịnh nọt. Ông hiểu được điều này, nắm được điểm then chốt thật là anh minh sáng suốt”. Trương Hiếu Trung nghe xong rất vui mừng, kết quả là sau này lại thua trận, bị xử lăng trì mà chết.

Nịnh nọt lấy lòng là hoàn toàn trống rỗng, nó không thể lừa được người khác. Muốn việc khen ngợi có hiệu quả, trước hết phải để người khác cảm thấy chân thành, là xuất phát từ trong lòng. Chỉ cần đối phương cảm thấy lời khen ngợi của chúng ta là chân thành, xuất phát từ trong lòng, dù họ có biết là hơi khuếch đại một chút vẫn cảm thấy vô cùng đắc ý.

Có một học viên đã từng nói với tôi: Bình thường khen ngợi là tốt, nhưng sau khi khen ngợi lãnh đạo một cách có ý thức, hiệu quả có thể càng xấu đi. Vì sao như vậy? Chính là vì người học viên này ngoài miệng thì tán dương lãnh đạo nhưng trong tâm tưởng luôn cảm thấy hành vi của mình là ton hót nịnh nọt, tự cảm thấy nhục nhã, trong lòng luôn thấy khó chịu. Ngoài miệng thì ca ngợi đối phương nhưng trong lòng thì tỏ ra không muốn vậy, cách khen ngợi như vậy tự nhiên sẽ có kết quả hoàn toàn ngược lại. Khen ngợi không có nghĩa là bắt chúng ta phải nịnh nọt, hèn hạ thấp kém, chúng ta hoàn toàn có thể tìm ra ưu điểm thực sự của người khác rồi khen, mọi người đều có ưu điểm, chỉ là chúng ta có biết phát hiện hay không. Sự chân thành chính là linh hồn của sự khen ngợi, chỉ có sự khen ngợi chân thành mới có thể đi sâu vào tâm hồn người khác.

Người khen ngợi cần phải thích hợp với từng người. Nhìn thấy một người già đi rất nhanh mà dùng cách “kiến nhân đoản mệnh” (chỉ khen họ trẻ hơn so với tuổi) thì đối phương sẽ cho rằng bạn đang giễu cợt họ. Có một lần, ở trên lớp, chúng tôi mời học viên tiến hành khen ngợi bài diễn giảng của học viên. Có một học viên rất có năng khiếu biểu diễn, mới đầu anh ta đi lên sân khấu, khi mọi người đang chờ đợi anh ta nói, anh đột nhiên chạy xuống dưới sân khấu lấy đồ vật của một người diễn giảng, cầm lấy một cách vô cùng xúc động, miệng còn luôn nói: “Thật cảm ơn anh, xin cảm ơn anh, anh đã nói hộ tôi những điều tôi muốn nói mà không nói được”.

Hành động này của anh ta có hiệu quả như thế nào? Sự đánh giá của học viên diễn giảng chỉ có hai từ: “Khó chịu”.

Lời khen ngợi quá phần khuếch đại chỉ khiến người khác cảm thấy buồn nôn, dẫn đến ác cảm.

A. Làm một người phát hiện cái đẹp

Trong bài kinh của đạo Islam có ghi lại một câu chuyện như sau: Mohamed thấy một cụ già đang tìm đồ vật bên vệ đường dưới ánh trăng, liền hỏi cụ già: “Bà tìm gì vậy?”.

Bà già nói bà đã đánh mất chìa khóa. Thế là Mohamed cũng tìm với bà, nhưng tìm mãi vẫn không thấy. Mohamed liền hỏi bà: “Bà đánh rơi chìa khoá ở chỗ nào?”. Bà lão trả lời: “Rơi ở trong phòng”.

Mohamed ngạc nhiên hỏi: “Đã rơi ở trong phòng, sao bà lại đi tìm ở bên ngoài?”.

Bà trả lời: “Vì bên ngoài sáng sủa”.

Mohamed than: “Nhưng chìa khoá lại không ở những nơi sáng sủa”.

Là một người phát hiện cái đẹp giống như cỏ linh chi sinh trưởng ở nơi rừng sâu núi thẳm ít người đến, nhưng những sự vật hoàn hảo lại thường tồn tại ở những nơi không hề nổi bật. Là người phát hiện cái đẹp chân chính phải nhìn thấy được cái gốc của cái đẹp từ những biểu hiện rất nhỏ, biết tìm ra sự không bình thường của người khác trong sự bình thường.

Có một người già khi ngồi trên máy bay phát hiện thấy người đàn ông ngồi bên cạnh đang phê chữa bài tập chỉ trông thấy một câu nhận xét của ông này luôn là “Viết rất sâu rộng, rất tốt”, “Viết rất đẹp…” bà già liền hỏi người bên cạnh: “Người đàn ông này là ai?”. Người cùng đi trả lời ông ấy là một người nổi tiếng. Khi tôi đi học chẳng có giáo viên nào phê cho tôi lời nhận xét như vậy. Tôi lại luôn hy vọng có được giáo viên hướng dẫn mình. Tiến sĩ Barskaliya là một người phát hiện cái đẹp chân chính, là một nhà đào vàng chân chính. Bạn có thể đãi cát tìm vàng, đi khai thác những ưu điểm không nổi bật của người khác không?

B. Khai thác những ưu điểm không nổi bật để khen ngợi

Đại văn hào Pháp Balzac nói: Người đầu tiên hình dung người con gái là hoa, đó là người thông minh. Người thứ hai biết khai thác điều đó thì bình thường rồi. Người thứ ba lại tiếp tục ví người con gái là hoa, rõ ràng là kẻ ngu đần.

Ví dụ về một nhà vô địch khoẻ và đẹp: Chúng tôi khen anh ta khoẻ mạnh và đẹp đẽ, nhất định anh ta sẽ không xúc động. Chẳng lẽ sự ca ngợi của truyền hình, phát thanh, báo chí lại không khiến con người xúc động hơn sự ca ngợi của chúng tôi sao? Sự ca ngợi của chúng tôi còn có hiệu quả gì nữa? Lúc này, nếu anh ta xào nấu món ăn rất ngon, chúng ta ca ngợi anh ta làm cơm ngon, thì anh ta sẽ phấn khởi vô cùng. Einstein cũng đã từng nói như vậy, người khác ca ngợi năng lực tư duy của ông rất tốt, có tinh thần sáng tạo, ông không hề xúc động. Ông là một nhà khoa học nên nghe những lời này đã nhàm rồi. Nhưng nếu ai đó khen ông chơi đàn violin hay, nhất định ông sẽ rất vui mừng phấn khởi.

Khen ngợi không nhất thiết phải bắt chước người khác, người ta nói sao mình nói vậy, nhiều nhất chúng ta cũng chỉ trên việc khen ngợi đã thành thói quen thuộc của người khác, tăng thêm một phần lượng nhỏ, thì người ta cũng chẳng phấn khởi. Đi khai thác những ưu điểm mà người khác không biết, thể hiện tính độc đáo của bạn mới khiến người ta có một sự kích thích mới lạ, hiệu quả sẽ vô cùng tốt đẹp.

C. Khi ít hi vọng nhất, hãy cảm ơn người khác

Có lần tôi đến Đan Mạch du lịch, leo được lưng chừng núi, một đứa bé bán hương chặn tôi lại: “Chú mua hương lên thắp đi. Bên núi Đan Hà cầu nguyện thiêng lắm, có thể giúp mọi người đạt được tâm nguyện”. Tôi không tin điều này, “Không mua!”, tôi trả lời dứt khoát, tiếp tục leo lên phía trước.

Lúc này đứa bé lại nói phía sau: “Chú à! Dù chú có mua hay không mua hương, chú đến chỗ cháu để du lịch cháu rất cảm ơn chú”.

Nghe xong câu này, tôi bỗng quay đầu nhìn đứa bé, nó thật là khéo nói. Cuối cùng, sự cảm ơn của cậu ấy đã khiến tôi mua toàn bộ số hương trên tay cậu.

Khi ít hi vọng nhất, hãy cám ơn người khác, người khác sẽ thấy rằng sự cám ơn này đến từ sự chân thành, không có tính toán gì. Bạn nhờ người khác giúp đỡ, người ta không giúp, lúc này bạn vẫn phải cám ơn anh ta “Dù thế nào cũng khiến anh phải vất vả. Cám ơn anh!”. Người ta không những sẽ tiếp nhận sự chân thành trong lời cám ơn của bạn mà trong lòng sẽ sinh ra áp lực, không giúp đỡ được, còn được bạn cảm ơn, thật là ngại. Áp lực này sẽ khiến anh ta ghi nhớ chuyện này, sau này sẽ luôn cố gắng giúp đỡ bạn.

Đã từng có người nhờ tôi giúp đỡ, tôi không giúp được, anh ta vẫn cảm ơn tôi rất chân thành: “Thật làm phiền cậu rồi”. Tôi suy xét lòng mình, chỉ cảm thấy lòng nặng nề, luôn có cảm giác nợ anh ta điều gì, luôn muốn tìm cơ hội để giúp đỡ anh ta.

Khi ít hi vọng nhất hãy cảm ơn người khác, đây không chỉ là việc chúng ta nên làm mà cũng là một cách đối nhân xử thế. Có một số người trước khi nhờ bạn giúp đỡ, luôn thề thốt khúm núm với bạn, cực kì xu nịnh, khi bạn không giúp được, lập tức thay đổi nét mặt, trở mặt không quen, loại người này còn có lần thứ hai được không?

D. Khen ngợi hành động và phẩm chất chứ không phải bản thân người đó

Khen ngợi phải làm thế nào thì mới vừa có hiệu quả, mà không sinh ra tư tưởng kiêu ngạo, tự mãn? Vậy cần khen ngợi việc người khác làm và phẩm chất của anh ta, chứ không nên thổi phồng con người anh ta.

Ví dụ, con của bạn phải vất vả cố gắng mới thi tốt môn toán học, bạn nên khen ngợi việc nó chăm chỉ thi tốt môn toán, chứ không nên nói: “Con thật thông minh”. Nó chăm học thì mới làm tốt môn toán bạn khen ngợi điều này, để nó biết chính vì như vậy nên mới được khen, thì nó sẽ tiếp tục phát huy hơn nữa. Còn nếu khen ngợi nó thông minh mà lại không khen ngợi nguyên nhân mà nó thật sự đáng được khen ngợi, thì sẽ không tạo ra được hiệu quả của việc khen ngợi, ngược lại sẽ dẫn đến làm cho nó sinh ra kiêu ngạo, tự mãn.

Một nhân viên làm việc rất cần cù thì nên khen ngợi đức tính làm việc cần cù của anh ta, chứ không nên nói: “Anh là một nhân viên rất tốt”, cách khen ngợi chung chung này, sẽ không gây hiệu quả trực tiếp.

Làm việc gì thì khen ngợi việc đó. Có phẩm chất gì thì khen ngợi phẩm chất đó. Đây chính là cách khen ngợi sáng suốt.

1.

Sự khen ngợi và tán thưởng chân thành là ánh sáng mặt trời vỗ về tâm hồn con người và là nghệ thuật trong quan hệ giao tiếp xã hội, cách tuyệt nhất làm con người cảm động. Sau đây chúng tôi xin giới thiệu một số cách khen ngợi chân thành hoàn hảo.

1. Thiên tính của động vật là ích kỉ, vì sinh tồn mà sống. Nhưng có một số loài động vật biết tri ân báo oán hơn con người. Khi còn nhỏ tôi rất thích con chó nhỏ ở nhà hàng xóm, có chút đồ ăn nào tôi đều dành một ít cho nó, lâu dần, chúng tôi đã xây dựng được tình cảm. Mỗi khi tôi tan học về nhà, con chó nhỏ trông thấy tôi liền vẫy đuôi, tỏ ra rất thích tôi, thấy tôi rất mừng. Con chó thể hiện sự yêu thích của nó với con người, đơn giản nhất, có phải là biểu đạt trực tiếp sự yêu quý của bạn với mọi người.

Công ty tôi có một cô thư ký là do chúng tôi lựa chọn từ trong lớp bồi dưỡng và huấn luyện thư ký cơ quan, khả năng giao tiếp vô cùng xuất sắc. Khi chúng tôi bàn chuyện buôn bán với người khác, việc đau đầu nhất chính là mặc cả. Nếu giá tiền cao, mua hàng về rồi sẽ chịu thiệt, mà nó quá thấp thì khó có thể thành công được. Có khi vì để thăm dò xem có phải giá thấp nhất không thì cần phải lợi dụng chỗ yếu của người khác. “Nếu anh không hạ giá xuống mức này thì chúng tôi sẽ không mua” Nếu như thực sự đối phương không thể hạ xuống mức giá này, anh ta sẽ nói: “Anh không mua thì thôi, chúng tôi không thể hạ xuống mức giá này”. Như vậy từ nay về sau chúng tôi sẽ ngại sẽ không dám mua hàng của họ với giá cao, thế là một vụ làm ăn bị thất bại. Mỗi khi đến lúc này cô ấy liền xuất hiện, rót cho mỗi người một cốc trà, mỉm cười nói: “Làm ăn mà, hòa khí mới phát tài, việc gì phải cãi nhau?”. Chúng tôi liền nhân cơ hội đó mà xuống nước. “Đúng rồi, hoà khí phát tài. Thế này đi chúng tôi nhường một chút giá”.

Có lần chúng tôi cùng nhau đi họp bên ngoài, trên đường đi qua một cửa hiệu bán quần áo, những quần áo treo ở bên ngoài đã hấp dẫn cô ấy. Cô ấy vừa nhìn đã thích ngay, muốn mua, nhưng lúc đó người đến mua quần áo cũng rất đông, đông đúc vô cùng. Chúng tôi nói bây giờ phải vội đi họp, không có thời gian, đông người như vậy thì trong chốc lát cô ấy không thể mua được. Nhưng cô nói: “Họp xong, biết đâu bộ quần áo này bị bán hết rồi. Các anh chờ tôi một chút, tôi sẽ mua nó rất nhanh thôi!”.

“Đừng có nói khoác, cô có thể mua nó về thật nhanh không. Người đông như vậy, chúng tôi là thanh niên khoẻ mạnh lực lưỡng có len vào cũng không dễ, chứ đừng nói một cô gái yếu ớt như cô”. Chúng tôi nói giọng không tin tưởng.

Cô nói: “Như thế này vậy, các anh chờ tôi 5 phút thôi”.

“Được, 5 phút không mua được là chúng tôi sẽ đi đấy…”

Lúc đó tôi không đo thời gian. Nhưng theo cảm giác của tôi, cô ấy chưa cần đến 5 phút đã mua xong quần áo. Tôi kinh ngạc hỏi cô ấy “Có phải cô quen người bán quần áo không?”.

Cô nói: “Các anh không biết, ngang qua chỗ này, ai mà quen người ta chứ?”.

“Vậy làm thế nào cô có thể mua được quần áo nhanh như vậy?”.

“Tôi có bí quyết…” cô cố trả lời ra vẻ huyễn hoặc.

Tôi tò mò hỏi: “Bí quyết gì?”.

Cô cười đầy vẻ thần bí: “Bí mật”.

Làm cho tôi trên đường luôn tìm cách để moi được cái bí quyết, nhưng cô ấy nhất định không nói. Sau khi họp xong, lúc tôi hỏi cô ấy, cô ấy đầy bướng bỉnh. “Bụng đói lắm rồi, chúng ta đi ăn đi”.

Thật là cố tình lợi dụng mình. Nhưng tôi cũng đã đói rồi, ăn thì ăn, chẳng có vấn đề gì.

Sau khi ăn xong cơm, tôi lại hỏi cô, cô cười: “Tối nay chẳng có việc gì cả, chúng ta đi nghe hát đi”.

Chẳng còn cách nào khác, muốn học một cái gì đó thì phải trả giá. Thế là tôi lại mời cô ấy đi nghe hát. Nghe hát xong, tôi lại hỏi cô ấy, cô ấy cười nói: “Anh đã mời tôi ăn cơm rồi, mời tôi nghe hát rồi, không nói với anh thì không được. Nhưng sau khi tôi nói cho anh, anh sẽ cảm thấy có gì đáng để nói đâu”. Tôi nói: “Mời đã mời rồi, không đáng kể thì không đáng kể, dù sao thì cô cũng phải nói cho tôi biết”.

Thưa các độc giả thông minh, bạn có muốn biết cô ấy đã mua bộ quần áo này như thế nào không? Nói ra thật quá đơn giản.

Cô nói như sau: “Khi mua quần áo thì người rất đông, mọi người đều sợ không mua được, vì vậy trên mặt hiện ra vẻ lo lắng, rất khó coi. Nhưng tôi thì lại khác, tôi không len vào trong, chỉ đứng ở đằng sau, cười với ông chủ. Thưa ông, xin mang bộ quần áo đó cho tôi. Mọi người trông đều rất khó coi, chỉ có tôi là cười với ông ta, tự nhiên ông ấy sẽ chú ý đến tôi. Vì vậy tôi mới có thể mua được bộ quần áo nhanh đến như vậy”.

Đây là tác dụng của việc mỉm cười. Nếu bạn không tin có thể thử xem. Tôi ở Thâm Quyến đã tổ chức lớp huấn luyện dài kỳ về quan hệ xã hội. Có một học viên tên là Dương Chủ Dân, chúng tôi gọi anh ta là “Lượng Tử”, anh đã từng áp dụng thử cách này.

Tôi đến bưu điện nhận gói hàng, nhưng người rất đông, tôi liền định dùng cách “mỉm cười” mà các thầy đã dạy. Song tôi càng muốn cười thì lại cười không được. Tôi liền quay mặt ra chỗ khác nhắm mắt lại để tạo tình cảm, chờ đến khi nét cười ẩn hiện trên gương mặt, tôi mới quay lại, mỉm cười với người nhân viên: Chị ơi tôi đến đây để nhận hàng. Quả nhiên cô đã cầm giấy nhận hàng của tôi. Trong khi chờ cô ta mang gói hàng của tôi đến, tôi nhận ra cách này thật hữu hiệu, thế là cùng cười.

Cửa hàng tổng hợp Thiên Hồng trong thời gian trang trí đã mời tôi đến giảng bài, vào giờ nghỉ tôi nói chuyện với các nhân viên bán hàng, tôi hỏi họ: “Nếu khi bán hàng, khách hàng mỉm cười với các cô, thì các cô có thể bán hàng cho họ trước không?”.

Các cô suy nghĩ một lúc và trả lời: “Chưa từng có ai cười với chúng tôi” xem ra mọi người chưa biết phương pháp này. Nhưng cô ấy đã nói tiếp: “Nếu như có người mỉm cười với tôi, thể hiện thiện cảm và sự lịch sự của anh ta với tôi, tôi sẽ bán hàng trước cho anh ta”.

Tôi không những chỉ dạy người khác, mà mình cũng đã từng vận dụng qua. Khi đi tàu hỏa đường dài, mỗi khi đến một ga nhỏ, mọi người đều ùn ùn xuống tàu, đến các quầy căng tin để mua bia và các loại đồ ăn. Lúc đó, tôi không bao giờ tranh với họ, chỉ đứng sau chờ thời cơ liền mỉm cười với cô bán hàng: “Cô làm ơn cho tôi hai lon bia”. Tôi phát hiện ra là dù tôi cười không được đẹp, song cũng rất hữu hiệu. Đương nhiên, khi bạn cười nhất định phải để đối phương nhìn thẳng bạn, nếu không thì cũng uổng công.

Mỉm cười có thể nói là công tắc ma lực của quan hệ giao tiếp. Có thể cũng có người không đồng ý. “Mỉm cười ư? Quá đơn giản, chẳng qua cũng chỉ là để các cơ thịt trên mặt chuyển động, có tác dụng gì chứ?”.

Bạn không nên coi thường sự chuyển động một chút của cơ thịt trên mặt. Ở Hồng Kông có một bộ phim tên là “Ba lần cười”, tại sao nó không tên là “Ba lần khóc”. Đây là ma lực của mỉm cười. Đường Bá Hổ gặp Thu Hương, Thu Hương mỉm cười lần thứ nhất với anh, Đường Bá Hổ đã say đắm. Đến khi cô cười lần thứ hai với anh, Đường Bá Hổ hồn xiêu phách lạc. Nụ cười thứ ba của Thu Hương lập tức khiến Đường Bá Hổ không làm họa sĩ mà đến nhà Thừa Tướng làm người hầu. Chúng ta xưa có một câu nói là: “Cười một cái thì nghiêng thành, cười hai cái thì nghiêng nước” - đây chính là ma lực của nét mặt tươi cười.

Rất nhiều người đàn ông đã trải qua chuyện như vậy, trông thấy nụ cười mê người của một cô gái thì đều ngây người ra. Trong lòng tự nhiên chấn động, điên đảo. Khi chúng tôi tuyển nhân viên ngoại giao có hai điều kiện chính: thứ nhất là phải thích giao tiếp rộng. Nhân viên ngoại giao thì không đòi hỏi phải có khả năng chuyên môn giỏi, mà là người thích giao tiếp rộng, tính cách sôi nổi, gặp người nào cũng có thể nói chuyện được. Thứ hai là phải có một nét mặt tươi cười mê người. Gương mặt tươi cười có thể tạo cho khách hàng cảm giác thân thiện, dường như được đắm mình trong làn gió xuân.

Mỉm cười vốn chính là bí quyết thành công trong giao tiếp, nó có thể tỏa ra một ma lực mà người thường khó có thể chống cự nổi.

Khi tôi học đại học có một người bạn học rất thân, bây giờ đã có được học vị tiến sĩ ở Mỹ. Khi học đại học, chúng tôi mệnh danh anh ta là “Hoàng tử bạch mã” học giỏi lắm tài lẻ lại rất đẹp trai, chính là nhân vật lí tưởng trong mắt các cô gái.

Có thể mọi người sẽ nghĩ rằng nhân vật kiệt xuất như vậy thì bạn gái của anh ta cũng sẽ xuất sắc siêu việt. Vậy mà bạn gái của anh ta làm nghề gì? Nói ra thì bạn không tin, cô là công nhân của một xưởng dệt.

Hôm đó, khi anh ấy nói với tôi, tôi cũng không tin nhưng tôi liền nghĩ ngay, cô gái này hẳn phải rất giàu có, hay có quan hệ với người nước ngoài. Anh vốn muốn đi du học ở nước ngoài mà.

Nhưng khi tôi hỏi anh, anh lại nói: “Đừng có xem tôi tầm thường như vậy, nhà cô ấy có 5 anh chị em, bố mẹ đều là công nhân bình thường, kinh tế không dư dật, cũng chẳng có mối quan hệ nào với người nước ngoài”.

“Thế cô ấy có xinh không?”. Tôi lại hỏi.

“Bình thường, không được xinh lắm”.

“Chắc anh muốn chuyên tâm với sự nghiệp nên tìm một người vợ biết trông nom gia đình và lo liệu việc nhà”. Tôi liền nghĩ và nói như vậy.

Nhưng anh trả lời là “Cô ấy không phải là người biết lo liệu việc nhà. Nấu cơm thì được nhưng thức ăn thì không biết làm…”

Tôi cảm thấy thật kỳ lạ. Vậy rút cục cậu thích cô ấy ở điểm gì? Lúc đó anh nói mãi cũng chẳng tìm được nguyên nhân gì, chỉ nói là thích cô ấy.

Vậy thì, một cô gái chẳng có ưu điểm đặc biệt nào trong mắt mọi người, rút cục có ma lực gì mà hấp dẫn được người bạn học này? Sau khi tôi nghiên cứu cẩn thận, phát hiện ra cô có bí quyết.

Lúc đó chúng tôi vẫn còn trẻ. Mấy người bạn học cũ sau khi bàn luận đều cho rằng có thể là do anh ta quá “mọt sách”, chưa từng tiếp xúc với cô gái nào nên bị một cô gái nào đó trổ chút ngón nghề thì ngoan ngoãn chịu bị điều khiển. Đã là bạn thân thì chúng ta nên đi bênh kẻ bị ức hiếp, đi xem xem con hồ ly tinh này rút cục có bản lĩnh ma quái gì.

Hôm đó, chúng tôi giấu cậu ấy đến nhà cô gái kia, trên đường đi bàn bạc với nhau phải làm cho cô ấy thấy khó mà rút lui. Khi đó, cô ấy vừa đi làm về. Sau khi chúng tôi vào nhà, tự giới thiệu, cô ấy liền nói: “Em biết rồi, anh ấy thường nhắc đến các anh, mời các anh”. Sau đó cô đi pha trà.

Lúc này, chúng tôi bắt đầu ngầm chế giễu cô ấy: “Đừng vội. Em đi làm vất vả như vậy, về nhà hãy chú ý nghỉ ngơi cho khoẻ đi, em đừng vội. Anh đọc trên cuốn tạp chí giới thiệu về công nhân dệt bọn em một người phải trực 6 máy, mỗi ngày hành trình là hai vạn mét, tương đương với lượng vận động của vận động viên”.

Nghe thấy lời châm biếm của bọn tôi, cô cười một cách thân thiện nhẹ nhàng nói: “Em tất nhiên không thể sánh được với những người làm văn phòng như các anh. Công việc của em tuy vất vả nhưng có niềm vui của nó”. Sau đó, cô bắt đầu kể về những chuyện thú vị trong công việc của cô, cả quan hệ giữa chị em hoà hợp như thế nào, bình thường vui nhộn ra sao. Cô ấy còn kể có lần cô ấy bị ốm hai tuần, phải nằm ở nhà rất khó chịu rất muốn đi làm. Tôi ngồi nghe ở bên cạnh. Niềm vui của cô, nụ cười của cô đã làm tôi vui lây, tôi chỉ cảm thấy giữa các phần tử trí thức như chúng tôi rất khó có được niềm vui thuần khiết như họ và tôi thật sự có phần ngưỡng mộ cô. Khi đến đây, chúng tôi vốn định làm cho cô ấy thấy khó mà rút lui, quyết không thể mềm lòng. Nhưng bạn đang nói máy móc người ta, người ta lại đối lại bằng khuôn mặt tươi cười, vậy bạn làm thế nào?

Đúng lúc này em trai của cô ấy đang chơi bóng ở gần đó, tự nhiên đá bóng vào chỗ chúng tôi. Và thế là lại có chuyện nói rồi “Nhà em anh em đông như vậy, nếu như em trai thì đá bóng ở đây, em gái thì hát ở kia, gia đình thế này mới thật náo nhiệt, chỉ có điều với những người thích đọc sách như bọn anh, gia đình thế này thật không thích hợp, có khi dường như là một nỗi khổ”.

Câu nói này có ẩn ý gây khó dễ rất lớn, nhưng cô vẫn không hề “sám hối”, lại nói đến các em trai em gái của mình. Trên mặt cô vẫn hiện nét cười. Cô bắt đầu giới thiệu em trai cô tinh nghịch đáng yêu thế nào, em gái cô ngây thơ hoạt bát ra sao. Cô ấy nói như vậy khiến tôi cảm thấy phải chăng nhà tôi quá ít anh chị em, và tôi không được hưởng niềm vui như cô ấy.

Chúng tôi thật sự không tìm được cớ để soi mói nữa, chỉ biết hỏi như một kẻ vô lại: “Bọn anh trước đây phải đi học, còn em chẳng học hành gì cả, thì tại sao đồ ăn cũng không biết nấu?”.

Lúc này cô ấy đã xấu hổ, cười ngượng: “Đều do mẹ em cả. Mỗi lần tan học về nhà em muốn làm việc nhà thì mẹ em lại nói: Đi học rất vất vả, nghỉ ngơi đi những việc vặt này để mẹ làm được rồi, khiến cho đến bây giờ em cũng không biết nấu ăn, nhưng em vẫn rất muốn học”. Tiếp đó, cô ấy nói một cách xúc động về mẹ cô hiền như thế nào, cha cô hiện ra sao. Khi cô ấy nói, tôi phát hiện cô rất say sưa, cô ấy nhất định cho rằng cô ấy là một người hạnh phúc nhất thế giới, cuộc sống của cô đầy ắp niềm vui. Toàn bộ cử chỉ của cô ấy đều chìm đắm trong niềm hạnh phúc này, trên mặt cô được phủ một lớp ánh sáng thần thánh. Tôi nhìn khuôn mặt tươi cười mê người của cô, trên đó đã ngời sáng lên ánh sáng nhân tính. Bỗng nhiên tôi chợt nhận ra, tim mình đập nhanh hơn, tôi không dám nói tiếp nữa, vội tìm cớ để kéo mấy người bạn về cho nhanh.

Cuối cùng tôi đã phát hiện ma lực của cô là có thật, tình yêu chân thành của cô với cuộc sống, thái độ sống của cô với niềm vui, và còn nụ cười khiến người khác vừa nhìn thì mãi mãi không quên, chính là bí quyết trong ma lực vô tận của cô.

Mỉm cười chính là công tắc ma lực của mọi người. Khi nhờ người khác giúp đỡ, kèm theo một nụ cười, người khác dường như không thể từ chối yêu cầu của bạn. Khi cám ơn người khác kèm theo nụ cười, người khác sẽ nhận sự cảm kích của bạn với cảm giác mắc nợ. Khi trong lòng phiền muộn, mỉm cười có thể xoá bỏ hết những buồn khổ của bạn. Khi vui vẻ thoải mái, mỉm cười có thể khiến bạn càng thêm vui vẻ.

Chỉ cần bạn mỉm cười một cách nhẹ nhàng, thì còn hơn vạn lời nói.

Tôi còn nhớ có lần nghe một vị lãnh đạo cao cấp báo cáo, mới đầu mọi người cảm thấy vị cán bộ lớn như vậy đích thân đến hội trường báo cáo, thì tinh thần khó tránh khỏi sự căng thẳng, cả hội trường nghiêm túc cung kính đứng trước bầu ông khí nặng nề này, chỉ thấy vị lãnh đạo này trước hết nhìn mọi người một lượt, sau đó nở một nụ cười thân thiện. Nụ cười này lập tức làm hiện ra phong thái bình dị dễ gần của ông, lúc đó, tôi cảm thấy bầu không khí ngưng trệ dường như bỗng tan ra, không khí toàn hội trường bỗng nhẹ nhàng trở lại. Đây chính là tác dụng thần bí của việc mỉm cười.

Lớp “huấn luyện và bồi dưỡng quan hệ giao tiếp” của tôi có lúc phải thuê địa điểm và điện thoại của phòng khoa học, nhưng cô gái trẻ phụ trách tuyển sinh của chúng tôi và nhân viên công tác của phòng khoa học vì chút chuyện vặt mà cãi nhau, khiến cho chủ tịch phòng khoa học liền thu hồi điện thoại. Khi tuyển sinh mà không có điện thoại thì là một chuyện lớn, tôi vội vàng đến phòng khoa học. Chủ nhiệm Ngô trông thấy tôi, cho là đến cãi nhau, nghiêm mặt lại, quay sang bên. Tôi liền đến trước mặt ông nhìn ông nở một nụ cười đầy thân thiện, nói: “Trưởng phòng Ngô, chào ông”. Khi bạn luôn cố làm thân thiện với người khác, đối phương sẽ ngại không dám tiếp tục nghiêm với bạn. Ông cũng mỉm cười nói với tôi: “Chào ông”. Khung cảnh gió bão sắp xảy ra bỗng lập tức gió yên biển lặng. Tôi tiếp tục giải thích cô phụ trách tuyển sinh của chúng tôi còn trẻ, chưa hiểu biết chuyện, có chuyện gì mọi người bàn bạc, hợp tác là phải hai bên cùng lượng thứ cho nhau. Trưởng phòng Ngô cũng nói: “Nếu như anh nói thì chẳng có vấn đề gì”, rồi ông ta lại đưa điện thoại cho chúng tôi dùng.

Một nụ cười đơn giản lại biểu hiện một cách hiệu quả sự thân thiện của tôi, tránh được bao phiền phức.

Mỉm cười không phải là chút tài vặt vãnh, nó còn là một trong những điều kiện quan trọng để làm một người lãnh đạo xuất sắc. Ngoại trưởng Liên Xô cũ, ông Hanomic trong cuộc họp của bộ chính trị đã giới thiệu Gorbachev có hàm răng như sắt thép, biểu hiện thứ hai là Gorbachev có một khuôn mặt tươi cười làm cảm động lòng người. Là người lãnh đạo hàng đầu quốc gia, thì không thể nào không biết mỉm cười được. Tổng thống Iraq là Hussein vốn tàn bạo như vậy nhưng trước mặt nhân dân, ông ta luôn luôn có nét mặt tươi cười cho người khác cảm giác ông hiền hoà dễ gần. Người lãnh đạo chính trị quốc gia tạo cho người khác một hình tượng thân thiết, hiền từ, thân thiện, mà nụ cười sẽ giúp dễ đạt được điều đó, giúp các vị lãnh đạo xây dựng hình tượng gần gũi với nhân dân. Tổng thống Mỹ Clinton với nụ cười của ông đã xiêu lòng bao cử tri. Một cuốn tạp chí của Mỹ thậm chí vì ông có đôi mắt đẹp mà bầu ông là một trong 10 người đàn ông quyến rũ nhất.

Tươi cười chính là sự thể hiện tình cảm ngọt ngào nhất, đẹp đẽ nhất, và hấp dẫn nhất, nó là tài sản quý báu của nhân loại. Con vật có cảm giác đau khổ buồn bã, nhưng nó lại không biết mỉm cười, đây chính là ân huệ mà ông trời ban cho con người.

Tác dụng thần kì của nụ cười không chỉ thể hiện được sự yêu thích của chúng ta, truyền đi tin tức thân thiện, nó còn giúp chúng ta trở nên đáng yêu và đầy sức hấp dẫn.

Tấm lòng yêu cái đẹp thì ai ai cũng có, khi còn là một học sinh tinh nghịch, bọn con trai chúng tôi thích châm biếm cô gái, bình chọn hoa hậu trường, mục tiêu cuối cùng tập trung ở hai nữ sinh khoa ngoại ngữ. Hai cô mỗi người một vẻ, đều có người ủng hộ riêng, hai bên luôn tranh chấp không ngừng, chẳng ai chịu nhường ai. Hai cô gái ứng cử viên hoa hậu trường này biết rằng mọi người đang để ý đến họ, luôn cố hết sức để trang điểm, để đọ về nhan sắc, cùng nhau ganh đua.

Sau khi tốt nghiệp, một cô gái trong đó là “hoa đã có chủ” mời bạn tôi đến tham dự đám cưới. Ngày cử hành hôn lễ, cô gái kia cũng tới, cô còn trang điểm vô cùng xinh đẹp. Cô chỉ bôi một lớp phấn mỏng trên mặt trông lại càng xinh đẹp, trên chiếc cổ nhỏ nhắn có đeo chiếc dây chuyền vàng ánh, làm nổi bật làn da trắng ngần, mịn màng của cô như hoa như ngọc. Cô đã trang điểm đẹp hơn cô dâu. Đương nhiên đây là điều bất lịch sự, người khác kết hôn chứ không phải là cô kết hôn, tại sao lại cứ muốn áp đảo người ta? Không khéo còn bị người khác lầm tưởng là cô dâu.

Sau khi hôn lễ kết thúc, đám bạn học cũ chúng tôi tụ tập lại với nhau, mọi người lại bình luận xem hai cô gái này ai hấp dẫn nhất. Xưa nay chúng tôi luôn luôn tranh chấp không ngừng vì bọn họ, lần này mọi người đều nhất trí cho rằng cô dâu hấp dẫn nhất. Tại sao vậy? Cô dâu - vào ngày hôm đó là ngày vui của cô, trên mặt luôn nó nụ cười hạnh phúc, còn cô gái kia, đối thủ cạnh tranh ngày xưa của cô - dường như trên gương mặt cô không che giấu nổi sự chanh chua, cay nghiệt, dường như người khác đều nợ tiền cô vậy.

Sự thể hiện trên nét mặt của con người còn quan trọng hơn cách ăn mặc. Có người đàn ông đã từng nói với tôi: “Nụ cười với các