Chương 7 Tình hình

Mùa đông năm 2001, tôi có một cuộc họp với các biên tập viên tại hãng tin của mình ở Bombay. Không khí quanh bàn họp khá phấn chấn. Các phóng viên đang tung hứng ý tưởng: các tin nóng, các cuộc phỏng vấn quan trọng, chi tiết về các vấn đề phức tạp. Các biên tập viên tranh cãi, kẻ tán thành, người không tán thành. Việc thực hiện được đánh giá sát sao. Sự phân công việc được thống nhất. Kinh tế. Bầu cử. Môi trường. Chính trị ở thành thị. Và Kashmir.

Tôi làm việc như một phóng viên mảng hình sự và phóng viên theo dõi tòa án. Tôi viết cả về thời trang, điện ảnh và truyền hình hay bất cứ thứ gì các biên tập viên cần. Nhưng sau giờ làm việc, tôi lại đọc tin tức về các cuộc xung đột vũ trang trên thế giới trong nỗi ám ảnh. Tôi đang trui rèn bản thân vì một câu chuyện mà tôi cần phải kể. Rồi tự dưng người biên tập của tôi nói, “Anh Basharat! Anh sẽ đi về Kashmir.”

Một buổi trưa đầu tháng Chín, tôi lên chuyến bay từ Delhi về Srinagar. Cuối cùng tôi cũng về nhà trong tư cách một phóng viên để kể những câu chuyện về Kashmir. Vì chưa bao giờ bay về nhà nên tôi cứ liên tục nhìn ra ngoài cửa sổ. Những mảng tuyết đóng thành băng trên các đỉnh núi gợi lại hình ảnh đầu tiên về quê nhà. Một màn sương xám phủ kín những hẻm núi bao quanh thung lũng. Máy bay bắt đầu hạ cánh. Bóng dáng những ngôi nhà trong làng và những cây óc chó trụi lá dần dần hiện ra trong biển sương mù. Trên dãy núi đá lạnh lẽo, màn sương tạo nên những lọn khói.

Khi xe vừa đưa tôi ra khỏi cổng sân bay, tôi thấy mình như chui ngay vào giữa một cuộc vây hãm. Hàng đoàn xe tải quân đội với những bệ súng máy xếp hàng dài trên đường phố. Những tên lính mặt mày nghiêm trọng trong áo khoác dày cộp mang súng trường đi lại xung quanh mấy chiếc xe và các trạm kiểm soát. Vào mùa hè bọn chúng đi nghênh ngang trên đường, quàng trên người những chiếc khăn rằn bảnh bao, nhưng cái rét của mùa đông Kashmir đã làm chúng co vòi lại một tẹo.

Ở Srinagar đường phố im ắng hơn, những ngôi nhà gạch bị mưa gột rửa trần trụi có vẻ như sụm xuống thêm một ít. Những người đàn ông và phụ nữ đi ung dung trên đường trong những chiếc áo choàng rộng bằng len và khuôn mặt xanh xao của họ bị cái lạnh làm cho đỏ ửng.

Tôi để mấy túi xách của mình trong căn nhà cha mẹ tôi thuê ở phía nam Srinagar sau vụ mìn nổ. Tôi ăn trưa với mẹ thật nhanh rồi chuẩn bị đi ra ngoài. “Con đi đâu vậy?” bà hỏi. “Con phải đi tìm chuyện để viết. Con sắp đến hạn rồi.” Bà mỉm cười. Tôi bước ra đường, gần giống như chàng Đông-ki-sốt, sổ ghi chép và viết đã sẵn sàng, ánh mắt khi thì vụt nhanh như tên bắn khi thì mờ đi vì tuyệt vọng.

Một chuyến xe lôi ba bánh đưa tôi đến một phường nhỏ lọt thỏm ở giữa Lal Chowk, nơi đặt hầu hết tòa soạn của các tờ báo. Phường Báo chí, vốn là hai dãy nhà đối diện nhau được xây bằng gạch đỏ và trắng, đã được đổi tên thành Phường Mushtaq Ali. Phía trước tấm biển cẩm thạch khắc cái tên đó là ngôi nhà quét vôi trắng toát của một phóng viên có tiếng của đài phát thanh BBC, anh Yusuf Jameel. Một buổi trưa tháng chín năm 1995, Jameel đi vào tòa soạn của mình cùng với một nhà báo trẻ tuổi hơn tên là Mushtaq Ali. Một người đàn bà vô danh, mặt che mạng, đã để lại cho anh một cái gói. Khi Jameel bắt đầu mở cái gói thì điện thoại phòng bên cạnh reo. Anh chạy sang để nghe điện. Mushtaq đã mở gói đồ. Nó nổ tung. Jameel bị thương còn Mushtaq chết ba ngày sau đó. Mọi người tin rằng quân đội Ấn đã gửi gói đồ đó để bịt miệng Jameel vĩnh viễn.

Tôi đi vào tòa soạn khiêm tốn xây bằng gạch đỏ của tờ Thời báo Kashmir . Trong phòng tin tức nhỏ xíu, khói bay ra mịt mù từ cái máy sưởi bằng than, còn gọi là bukhari . Bốn người đàn ông ngồi sau một bàn gỗ cũ kỹ, đánh máy trên những chiếc vi tính cổ lỗ. Những bản thông cáo báo chí và sổ ghi chép dồn đống trên bàn làm việc của họ. Một chồng báo cũ nằm trên cái giá gỗ và một chiếc điện thoại bàn màu đen kiểu thập niên bảy mươi nằm chễm chệ trên cửa sổ. Masood, một phóng viên kỳ cựu và là bạn của tôi, đến đón. “Sứ mạng Kashmir đầu tiên đây!” anh hét toáng lên, rồi ôm tôi.

Tôi ngồi trên một cái ghế gỗ cạnh chiếc máy sưởi bằng than. Tôi rất phấn chấn và hồi hộp và tôi cần lời khuyên của anh. “Tất cả đều phụ thuộc vào việc cậu chọn từ ngữ ra sao và viết như thế nào,” anh nói chậm rãi. “Ba mươi cụm từ là tất cả thứ cậu cần biết để làm một phóng viên ở đây.” Anh cười bằng điệu mệt mỏi của một người đã chứng kiến quá nhiều. Nó là một danh sách tàn nhẫn: sợ hãi, bắt bớ, tù đày, tra tấn, chết chóc, lực lượng an ninh Ấn Độ, quân du kích/quân kháng chiến/quân khủng bố, lựu đạn, súng trường, boongke cát, căn cứ quân sự, nơi ẩn náu, đàn áp, chiến dịch tìm-và-diệt, khắc khoải, căng thẳng, lo lắng, thảm kịch, dân chủ, phản bội, tự quyết, tự do, đối thoại hòa bình, cộng đồng quốc tế, hòa giải, sụp đổ, tuyệt vọng và phẫn nộ.

Một đồng nghiệp của Masood nói đùa về một phóng viên điện đài ở Srinagar, người được đồn là đã viết sẵn khuôn mẫu cho những mẩu tin tức của mình từ nhiều năm trước. Anh ta chỉ việc đổi tên người và các con số trong bài mẫu của mình, chẳng hạn: Ít nhất có năm người biểu tình đã bị giết và mười lăm người bị thương, ba người trong số đó bị thương nặng, khi lính của lực lượng bán quân đội xả súng vào đám đông biểu tình ở làng X phía nam Kashmir.” Hoặc: “Năm thường dân đã bị giết và hai mươi người khác bị thương khi quân khởi nghĩa quăng lựu đạn vào những toán lính tuần tra tại thị trấn Baramulla ở phía bắc Kashmir. Lựu đạn đã không rơi trúng mục tiêu và nổ tung trên đường. Những người bị thương đã nhanh chóng được đưa vào một bệnh viện địa phương.” “Đừng nên bắt chước mấy ví dụ đó,” anh Masood nói.

Chúng tôi uống trà và nói chuyện thêm một chút. Masood nhìn đồng hồ. Đã quá trưa. “Ai là người nắm tình hình hôm nay vậy?” anh hỏi chung chung. Một đồng nghiệp trẻ của anh đứng dậy và kiểm tra cái sơ đồ đề hai chữ: TÌNH HÌNH. “Đến lượt tôi,” anh ta nói. Mỗi ngày đều có một phóng viên được phân công theo dõi số người chết trong ngày. Tay phóng viên trẻ bấm số điện thoại do cảnh sát kiểm soát. “Tôi ở tờ Thời báo Kashmir . Anh làm ơn cho tôi biết tình hình ngày hôm nay được không?” Anh viết nguệch ngoạc tên của những người chết và bị thương.

Bên ngoài, trời bắt đầu tối. Các chủ tiệm đang kéo cửa sập xuống. Mấy chiếc xe buýt không còn lân la, các nhân viên soát vé hối hả hét to tên trạm kế. Mấy ông xe lôi với vẻ cảnh giác, sẵn sàng chở khách. Ánh hoàng hôn dường như chất chứa một nỗi sợ hãi vẫn hàng đêm ập xuống thành phố. Vài bóng điện trong làng được bật lên sau bữa tối, vài chiếc xe mạo hiểm chạy trong đêm. Các trạm kiểm soát, những ánh đèn rà soát và lệnh giới nghiêm đã làm chủ bóng đêm.

Những buổi sáng đến muộn. Những ngọn đồi vây quanh Srinagar vẫn ẩn mình trong đám sương mù dày đặc và mọi màu sắc đều nhòa đi để nhường chỗ cho một màu xám ảm đạm. Những tiệm trà ở Lal Chowk ngập ngụa trong khói thuốc lá và những cuộc chuyện trò về chính trị. Nước Mỹ, Bin Laden, 11 tháng Chín, Tora Bora [29] , cuộc chiến chống khủng bố. Ai cũng có một giả thuyết. Thế giới đã thay đổi. Thế giới chưa thay đổi. Nước Mỹ sẽ quan tâm đến Kashmir. Nước Mỹ sẽ không quan tâm đến Kashmir. Tôi đi phỏng vấn, viết bài, rồi tụ tập với đám bạn bè làm báo trong các tiệm trà và tòa soạn và lo về nhà trước khi mặt trời lặn. Không có chuyện gì quá đặc biệt xảy ra trong hai tuần lễ tôi ở Srinagar, ngoài chuyện tôi đã gặp một người đàn ông tôi không bao giờ có thể quên: Maqbool Sheikh. Ngoại tứ tuần, hơi tròn trĩnh, ông Maqbool là nhân viên cứu thương tại bệnh viện của cảnh sát ở Srinagar.

Ông có mái tóc đen dựng đứng và khuôn mặt giống của bất cứ người đàn ông trung niên nào trên đường đi làm về ở Srinagar. Thế mà ông lại là nhân chứng mật thiết nhất cho những cái giá phải trả của một cuộc xung đột vũ trang. Ông là chuyên gia giám định tử thi duy nhất của bệnh viện cảnh sát, nơi hầu hết người bị giết ở trong và xung quanh Srinagar được đưa đến. Trong khoảng từ năm 1990 đến năm 2001, ông đã khám nghiệm cho hơn mười một ngàn thi thể thường dân, nghĩa quân và binh lính. Ông Maqbool làm việc đó với số tiền dưới hai trăm đô la một tháng và ông không hề có điện thoại trong nhà. Cảnh sát gõ cửa nhà ông mỗi khi nhà xác nhận một cái xác vào ban đêm. “Mỗi lần nghe tiếng gõ cửa, tim tôi như ngừng đập. Tôi biết rằng ai đó đã bị giết. Trên suốt đoạn đường đến nhà xác, tôi cứ nghĩ không biết đó sẽ là ai: một đứa bé, một phụ nữ hay một thanh niên,” ông Maqbool kể với tôi.

Ông sợ mỗi lần giáp mặt với một thi thể mới, ông ghét việc cắt phanh nó ra để tìm hiểu một con người đã chết như thế nào, loại vũ khí gì đã được dùng và nó được bắn từ khoảng cách bao xa. Luật ở đây yêu cầu những chi tiết đó được ghi chép lại, những đánh giá về cái chết được thông báo và chúng có ảnh hưởng đến việc gia đình họ sẽ sống như thế nào và được luật pháp đối xử ra sao. Người chết theo phe nào? Anh ta là quân du kích? Người chỉ điểm cho cảnh sát? Lính quân đội? Người ngoài cuộc? Hay chỉ là một người đàn ông bị bắt và bị giết? Con dao mổ của ông Maqbool tìm câu trả lời trong những vết thương và những mảnh thi thể đứt lìa.

Biết rằng việc mình làm đã góp phần xoa dịu nỗi đau của những gia đình bất hạnh, ông vẫn tiếp tục làm việc. Những vụ nổ đã giết chết biết bao nhiêu người và xé nát các thi thể thành nhiều mảnh. Nhiều gia đình đã đến nhà tang lễ để tìm những đứa con mất tích của họ. “Tôi hình dung ra gương mặt của một người cha đang chờ nhận xác đứa con trai nhỏ của ông ấy. Việc nhỏ nhất tôi có thể làm là may các phần đứt rời lại và hy vọng làm vơi đi cú sốc của những người thân,” ông Maqbool nói với tôi. Mắt tôi nhìn xuống hai bàn tay chai sần của ông. Ông để ý thấy điều đó và mỉm cười u uất. “Sau những vụ nổ mìn, tôi thấy mình đứng giữa một đống mảnh thi thể, rồi ráng sức để bảo đảm những cái ngón tay tôi may vào một bàn tay là của cùng một người.”

Vài năm trước, sau một vụ nổ lựu đạn ở ngoại ô Srinagar, một chiếc xe tải chở năm cái xác đến bệnh viện cảnh sát. Ông Maqbool đang kiểm tra sơ qua chúng thì thấy một cánh tay nhúc nhích. “Tôi lôi cậu ta ra. Cậu ta còn trẻ và vẫn còn sống.” Ít lâu sau, ông Maqbool thấy cha của chàng thanh niên đang chờ nhận xác con trai. “Tôi nói với ông ấy là con trai ông vẫn còn sống.” Thế là ông già ấy bắt đầu quay mòng mòng và hét thật to, “Nó còn sống,” rồi ông ấy ngừng lại, ngồi bệt xuống sàn bệnh viện và khóc, khóc mãi.

“Không có gì đau đớn hơn là nghe tin cái chết của con mình,” ông Maqbool nói. Một buổi trưa nọ, ông mang bộ dụng cụ giải phẫu đi về phía bàn mổ. Ông vừa đi vừa đọc các trích đoạn kinh Koran và cầu xin sự tha thứ của những người chết cho việc đụng chạm vào thân thể của họ, một việc bị cấm hoàn toàn trong thế giới Hồi giáo. Việc đọc kinh Koran đem lại cho ông sự cam đảm. Maqbool giơ dao mổ lên, nhưng ông thấy đôi mắt của đứa bé năm tuổi đang nhìn ông chằm chằm. “Đôi mắt của thằng bé như đang còn sống. Như thể nó có thể nhìn thấy tôi vậy.” Ông Maqbool từ chối vụ mổ tử thi đó. “Nó làm tôi nghĩ đến mấy đứa con của mình.”

Ông Maqbool có một con gái và hai con trai. Một đứa con trai lái xe lôi máy, còn đứa kia đã bỏ ngang trung học. Cái thằng bỏ học hình như ngày càng căm giận sự tàn bạo của quân đội Ấn Độ. Ông sợ nó sẽ gia nhập vào một nhóm du kích. “Tôi rất sợ vì không biết lòng căm giận sẽ dẫn dắt nó đến đâu.”

Đó là nỗi sợ hãi hầu hết bậc cha mẹ ở Kashmir đều mang theo. Thế hệ lớn lên vào những năm chín mươi quá gần gũi với bạo lực. Chuyện này nhắc tôi nhớ đến thằng em họ mười tuổi chuyên môn chơi trò ta-địch. Gậy chơi cricket trở thành súng gỗ và banh nhựa bị bể được nhồi đầy vải vụn để làm lựu đạn. Thằng em họ tôi và mấy đứa bạn nó nhảy vào vị trí chiến đấu. Một thằng nhóc hô “Bắn!” và tụi nó giả vờ làm quân du kích và lính quân đội đang bắn nhau chí chóe. Khi trời đổ tuyết và súng im đạn vắng, tụi nó lại đắp tượng người tuyết, lấy mẩu than vụn làm đôi mắt.

Ông Maqbool dẫn thằng con cáu giận đến nhà xác. “Tôi nghĩ có thể thuyết phục được nó phụ với tôi và nhân tiện canh chừng nó.” Thằng con của ông đã không thể chứng kiến hết một cuộc khám nghiệm tử thi. “Nó nôn ọe và không ăn uống gì trong ba ngày.” Như vậy là nó đã tránh xa các rắc rối. Hai mươi lăm năm trước, khi nhận công việc của Sở Dịch vụ Y tế Kashmir, ông Maqbool cho rằng mình đã may mắn. “Mới hôm qua, sau khi đi làm về, tôi đem một ít trái cây về cho con gái. Nó buông cái túi đồ xuống đất và kêu thét lên là quần áo của tôi hôi mùi máu quá.”

Viết về những cuộc đời nhuốm màu bạo lực như vậy thật đau đớn, nhưng việc viết lách đã phần nào giải phóng tôi. Mấy năm trước, một tên đại úy quân đội còn trẻ đóng quân gần làng tôi đã hạch sách ông ngoại tôi vì ông không mang theo chứng minh thư. Tôi rất tức giận nhưng đã không thể làm gì được. Là một phóng viên, ít nhất tôi cũng có thể đưa những câu chuyện như vậy lên báo. Thế nhưng hai tuần ở Kashmir đã làm vỡ vụn cái cảm giác lâng lâng của việc được ở nhà mình. Lắng nghe người ta nói về sự chết chóc, sự sợ hãi và nỗi nhục nhã là việc khó khăn. Nó làm tôi thấy tức giận và đau buồn. Nó làm tôi khóc. Tôi đã phải quay về và dành nhiều thời gian ở Kashmir hơn.

Trước khi quay lại Delhi, tôi về làng thăm Ngoại một đêm. Mùa đông ở đây đồng nghĩa với những trận tuyết rơi dày đặc và một nhịp sống chậm hơn thường ngày. Ngay cả lính quân đội và nghĩa quân cũng đều nới tay hơn: máu đổ ít hơn. Chúng tôi đang chậm rãi thưởng thức trà và không hề quan tâm đến cái tivi đang phát tin đều đều và giọng của phát thanh viên như rít lên. “Bọn khủng bố đã tấn công nhà quốc hội!” Tôi hết hồn vì những cảnh tượng bắn giết hỗn loạn trên tivi: tiếng còi hụ của những xe cảnh sát, cảnh binh lính và cảnh sát chạy tán loạn, rạp người tránh né và bắn trả lại những kẻ khủng bố mặc quân phục đang chạy vào bên trong tòa nhà quốc hội, khói tỏa mịt mù từ những bình hơi cay, tiếng súng dội ra vang rền, xác của một tên khủng bố trên bậc thang của tòa nhà quốc hội, và ít lâu sau, những vị đại biểu quốc hội đang run như cầy sấy được dẫn ra ngoài. Tôi sợ rằng một cuộc chiến tranh sẽ nổ ra giữa Ấn Độ và Pakistan. “Mùa đông năm nay tuyết sẽ đổi thành màu đỏ,” Ngoại thở dài. Tôi nhanh chóng tạm biệt ông, phóng về Srinagar và gọi điện cho biên tập viên của mình. “Cứ ở đó đi. Cậu sẽ có rất nhiều thứ để tường thuật từ Kashmir,” biên tập viên của tôi bảo.

Chi tiết của vụ tấn công trở nên rõ ràng hơn. Buổi sáng hôm ấy, những nghị sĩ quốc hội đã tập họp lại tại sảnh trung tâm của tòa nhà hình tròn nhiều cột của quốc hội Ấn Độ, một sự hiện hữu tráng lệ ngay giữa lòng New Delhi. Họ đang tranh cãi về việc vị bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ có dính dáng đến một vụ xì-căng-đan vũ khí. Những chiếc xe công màu trắng đang xếp hàng dài ở sân. Khoảng mười một giờ rưỡi sáng, cảnh sát tại cổng chính nhà quốc hội thấy một chiếc xe hơi trắng tiến lại, trong xe là năm người đàn ông. Thấy tờ giấy phép thông hành được kẹp trên cần gạt nước, người ta cho xe qua. Chiếc xe đột nhiên tăng tốc khi vừa chạy ngang bức tường đá đỏ của tòa quốc hội. Một giây sau, nó tông vào một xe trong đoàn xe hộ tống của phó tổng thống Ấn Độ, người sắp sửa bước ra khỏi tòa quốc hội bất kỳ lúc nào. Khi cảnh sát chạy đến chiếc xe trắng, các cửa xe bật mở và năm người đeo súng bắt đầu bắn vào các cảnh sát. Họ phân tán nhanh xuống những tầng nhà rộng thênh thang của tòa quốc hội trước khi bất cứ ai kịp phản ứng. Loa phóng thanh đột ngột báo dừng các cuộc hội đàm. Những thông báo khẩn cấp phát như đê vỡ trong radio cảnh sát: bọn khủng bố đã tấn công nhà quốc hội. Rất nhiều cảnh sát và lực lượng bán quân đội được triệu tập khẩn cấp. Một cuộc chiến ác liệt diễn ra bên ngoài tòa nhà. Bên trong, khoảng hai trăm nghị sĩ mắc kẹt và sợ khiếp vía khi nghe tiếng súng và tiếng lựu đạn ầm ì trong hơn nửa giờ đồng hồ. Đến giữa trưa mọi việc kết thúc. Năm người có vũ trang đã bị bắn chết. Tám nhân viên cảnh sát và một thợ làm vườn thiệt mạng.

Những ngày sau vụ tấn công, sự thù địch càng dâng cao khi Ấn Độ huy động nửa triệu lính đến biên giới giữa Ấn Độ và Pakistan. Trên tivi, các nhà phân tích bàn luận về một cuộc chiến tranh hạt nhân. Các tờ báo tin tức tính toán mức độ tàn phá của những trái bom hạt nhân của Ấn Độ và Pakistan. Mọi người ở Kashmir đang tranh luận về việc Ấn Độ hay Pakistan sẽ khai chiến. Rất nhiều người dân Kashmir mà tôi phỏng vấn trên các đường phố ở Srinagar muốn chiến tranh xảy ra. “Thà như vậy còn hơn là chết dần chết mòn từng ngày!”

Những tay súng Ấn Độ và Pakistan đang tiếp tục nã đạn cối vào những làng mạc nằm dọc biên giới và Đường Kiểm Soát. Mặc dù vậy, tôi vẫn không tin rằng họ sẽ khai chiến.

Như hầu hết nhà báo khác, tôi lái xe đến những làng mạc nằm dọc biên giới. Các gia đình tị nạn sống trong những túp lều hay những khu phòng học trong các thị trấn gần biên giới. Nhiều người vẫn nằm trong bệnh viện với chân và tay bị những mảnh bom đạn cắt lìa.

Một buổi sáng, một phóng viên ảnh và tôi chạy đến Banglar, ngôi làng nằm trên đường biên giới. Chúng tôi chạy trên con đường vắng tanh, ngang qua những làng mạc hoang tàn. Hàng ngàn lính Ấn Độ đã có mặt trên biên giới và hàng trăm xe tải màu xanh ô liu chạy về hướng đó. Bọn lính còn tạo dáng trong những tư thế sẵn sàng chiến đấu cho nhiếp ảnh gia.

Banglar gồm vài chục túp lều và nhà trống hoác nằm giữa những cánh đồng lúa mì, mù tạt và cỏ dại. Đường biên giới đơn giản là một hàng rào dây thép gai, những cánh đồng bỏ hoang dày đặc những bãi mìn, những thảm cỏ dại và các boongke. Chúng tôi gặp gỡ vài người đàn ông ở lại phía sau để canh giữ đàn gia súc của họ. Chúng tôi chụp hình những ngôi nhà bị phá hủy. Một cảnh sát từ đồn của mình ở một thị trấn xa vừa đến Banglar để kiểm tra căn nhà bị phá hủy của anh, đã tâm sự với tôi rằng, họ đã quá mỏi mệt vì những vụ dội pháo qua biên giới mỗi lần mối quan hệ giữa Ấn Độ và Pakistan trở nên gay gắt. “Bây giờ họ nên đánh nhau để giải quyết cho xong. Cảnh tượng chết chóc diễn ra hàng ngày khiến chúng tôi mệt mỏi lắm rồi.” Trong khi chúng tôi trò chuyện, pháo lại bắt đầu dội xuống. Tôi có thể nghe tiếng rít của một quả đạn cối bay ngang đầu và rơi xuống cách đó vài trăm mét. Tay cảnh sát vội đẩy tay nhiếp ảnh và tôi vào một chuồng bò. Chúng tôi ngồi trên phân bò suốt một giờ sau đó và cầu nguyện. Rồi pháo ngừng dội xuống trong một phút. Chúng tôi chạy trối chết ra khỏi ngôi làng.

Delhi đã thay đổi sau vụ tấn công vào tòa nhà Quốc hội Ấn Độ. Cư dân của thành phố cảnh giác trước những khuôn mặt lạ. Tôi tìm một nơi để ở tạm. Và tôi đã gặp hàng tá người đăng quảng cáo trên các tờ nhật báo để tìm người thuê một căn hộ hai phòng. Ông Sengupta, một luật sư, rất mừng khi biết rằng tôi không khó chịu với màu vôi trắng và việc sửa chữa các công tắc đèn bị hỏng. Trong căn phòng đầy tập san luật và tranh nhái các bức tiểu họa của Ấn Độ, chúng tôi nói chuyện tiền thuê phòng, công việc và thu nhập của tôi. Ông ta vừa vuốt ve con chó chồn vừa hỏi: “Vậy cha mẹ của cậu trụ lại ở Kashmir à?”

“Họ sống ở đó. Chúng tôi là người Kashmir. Tôi học và làm việc ở đây.”

“Ồ! Thì ra cậu là dân Kashmir. Một người Kashmir đạo Hồi.” Ông ấy bảo tôi hãy gọi cho ông vào hôm sau. Khi tôi gọi thì ông nói, “Cậu giống như con trai của chúng tôi vậy. Nhưng con gái của tôi vừa gọi điện và nó có một người bạn phải ở lại Delhi. Chúng tôi sẽ phải dành căn hộ cho nó. Tôi không thể cho thuê được.”

Trong nhiều tháng sau đó, tôi tiếp tục nghe những lời hồi âm tương tự của những chủ nhà và nhân viên bất động sản. Các lực lượng quân đội vẫn có mặt ở biên giới, những đám mây sặc mùi chiến tranh vẫn lởn vởn tại đó. Dù đã gọi đến hàng tá số điện thoại trên những mẩu tin rao nhà, tôi vẫn phải ngủ qua đêm trên xa-lông nhà bạn bè. Những lời đầu tiên tôi nói với nhân viên bất động sản cuối cùng tôi gặp là: “Tôi mang đạo Hồi và là người Kashmir. Bây giờ anh có chỗ nào cho tôi thuê không?”

Naresh Chandra, một lão nhân viên bất động sản có thân hình mảnh khảnh và một bộ ria mép còn mỏng manh hơn, rất thông cảm với tôi. “Họ không hiểu đâu. Trong năm ngón tay không có ngón nào giống ngón nào.

Cậu là dân Kashmir nhưng cậu không phải người như họ nghĩ.” Rồi ông ta nói thêm, “Ông Sikhs đã không thể thuê được một căn hộ nào trong mười năm trời kể từ sau các cuộc bạo động năm 1984.” Một tháng nữa trôi qua. Bạn bè tôi thì vô cùng rộng lượng và chân tình, nhưng với tôi, thành phố này đang đổi thay. Trên mục quảng cáo của các tờ báo, cảnh sát cảnh báo về những cuộc tấn công có thể xảy ra của quân khởi nghĩa Kashmir. Các rào chắn và lực lượng kiểm tra an ninh được đặt bên ngoài các rạp hát, trạm xe điện và chợ búa càng làm tăng thêm sự hoảng loạn. Tôi sợ khi phải nhận mình là người Kashmir. Nhưng cũng không thể che giấu được, bởi người ta có thể nhận ra điều đó qua cái mũi dài và nước da tái nhợt của tôi. Tôi luôn mang theo thẻ báo chí bên mình. Và dù như vậy, tôi vẫn tránh những khu chợ đông đúc và những khu giải trí.

Có ai đó đã gợi ý với tôi một địa chỉ trong khu vực của người Hồi giáo ở tận đầu bên kia thành phố. Người Hồi giáo ở Delhi hầu hết sống trong khu dân cư bẩn thỉu thuộc thành phố ngày xưa, gần Pháo đài Đỏ, hoặc sống trong khu Okhla tối tăm lúc nhúc người ở góc phía nam thành phố. Người Hồi giáo rất khó thuê hay mua nhà trong những khu vực của tầng lớp trung lưu hay thượng lưu theo Ấn Độ giáo. Hệ thống ngân hàng HSBC và Citibank có hàng trăm chi nhánh ở khắp các thành phố của Ấn Độ đã từ chối xem xét hồ sơ vay cá nhân của những người cư ngụ ở Old Delhi, hay khu vực Okhla, ngay cả tiệm Pizza Hut cũng không chịu giao bánh đến đó.

Tôi đang cân nhắc việc rời bỏ Delhi thì một người môi giới gọi đến. “Có một bà lão cô đơn muốn tìm một khách trọ.” Điều này đồng nghĩa với việc phải về nhà lúc mười giờ tối, xài chung nhà tắm với bà ấy và không được tiếp khách. Khi chúng tôi đi vào căn hộ của bà, tôi thấy một bà lão mảnh khảnh ngoài bảy mươi tuổi đang nói chuyện điện thoại bằng tiếng Kashmir. Tôi cười với người môi giới. Bà cụ là người Kashmir theo Ấn Độ giáo, đã cùng với chồng mình dời đến Delhi hơn bốn mươi năm trước. “Cậu là người ở đâu?” bà cụ hỏi bằng tiếng Hindu.

Tôi trả lời bằng tiếng Kashmir và nói với bà rằng tôi là nhà báo, mẹ của tôi là giáo viên, cha tôi là nhân viên hành chính và em trai tôi đang học tiếng Đức ở trường đại học gần nhà bà. “Chồng của tôi cũng là nhân viên hành chính, như cha của cậu vậy.” Bà ấy mỉm cười rồi kể chuyện những người bà con của bà cũng là nhân viên hành chính của chính phủ Kashmir. Cha mẹ tôi hóa ra lại quen biết họ. “Cậu là nhà báo. Cậu viết bằng tiếng Anh. Đó là một điều hay.” Bà mời tôi ngồi trong phòng khách, nơi có những bức ảnh chồng bà và những vị thánh người Kashmir theo đạo Hindu treo trên tường. Tôi trả tiền thuê phòng và tiền cọc, không có hợp đồng nào cả. “Cậu ấy là con nhà tử tế. Cậu ấy sẽ giống như con trai ruột của tôi vậy,” bà nói với người môi giới.

Tôi cố ngăn dòng nước mắt. Sau bao nhiêu tháng trời bị nghi ngờ, cuối cùng tôi đã được chấp nhận.