- II -

Bảy giờ kém mười lăm, người đến dự tiệc đã khá đông, ngồi uống rượu và nước chè khai vị ở cái hiên rộng, ngay phía trước phòng ăn. Đó toàn là đàn ông, các bà, các cô, ở cả trong phòng khách.

Trời mát và khô ráo, tuy đã cuối tháng một. Từng bọn ngồi tụm lại từng chỗ, nói chuyện. Và câu chuyện như còn e lệ, rụt rè, rì rầm khe khẽ!

Nam chạy đi chạy lại từ đầu hiên nọ đến đầu hiên kia, tới mỗi chỗ nói một vài lời vui vẻ, hay khôi hài. Tiếng cười phá lên từng hồi. Rồi dần dần câu chuyện trở nên ròn rã. Không khí tẻ lạnh lúc ban đầu đã tan đi. Có lẽ vì một vài cốc rượu nhỏ đã kịp sưởi ấm các tâm hồn lãnh đạm và làm hoạt động các tâm hồn nhiệt náo. Nhưng nhất là vì Đình vừa tới. Đình, bạn học thời còn nhỏ của Nam, ngày nay làm đồn điền ở miền trung du. Đó là một nhạc sĩ, một võ sĩ, là linh hồn của các cuộc vui có chàng đến dự.

Sau khi chủ nhân giới thiệu mọi người với chàng, Đình ngơ ngác hỏi:

– Hết!

Ai nấy bật cười. Nam đáp:

– Chưa hết, vì các anh ấy chưa đến đủ.

Đình vẫn ngơ ngác:

– Các anh ấy? Vậy không có các chị ấy? Một bữa tiệc cưới chỉ có toàn các anh thì khiêu vũ làm sao, mà lại chua trên thiếp mời: “Sẽ có khiêu vũ”. Dễ thường chén xong, anh đưa chúng tôi đi Khâm Thiên cả chăng?

Tiếng cười phá lên:

– Cũng được!

– Phải lắm!

Nam đáp:

– Các anh xoàng quá! Các anh không nghe thấy các nàng tiên đó ư?

Sự thực tiếng cười trong trẻo vừa từ phòng khách bên cạnh đưa ra. Đình nói:

– Ừ! Có thế chứ! Nhưng sao lại nam nữ cách biệt thế? Mà cô dâu đâu, không ra trình diện.

Ngọc ghé tai Nam thì thầm. Và Nam bỏ vào trong nhà. Một lát chàng cùng Lan đi ra. Lan ngả đầu chào, dáng bộ bẽn lẽn, thẹn thùng. Mọi người khẽ nhổm lên đáp lễ. Mấy giây yên lặng ngượng ngùng sau những tiếng cười khúc khích.

Rồi Nam nói.

– Thưa các anh, Lan và tôi …. có… chén rượu… gọi là… mời các anh đến chứng kiến cho việc vui mừng của chúng tôi … Các anh đã đến đông đủ, chúng tôi rất cảm động và cám ơn lòng quý mến của các anh…

Một câu hỏi:

– Mừng tranh à! Vì mời đến khánh thành phòng triển lãm kia mà!

– Vậy xin mời các anh vào khánh thành phòng triển lãm.

Ai nấy đứng dậy. Bọn người nhà tới tấp chạy lại chuyền ghế đi theo, vì không đủ, người ta đã dùng ghế phòng ăn đem bày ra hiên làm phòng khách. Từ gian bên các cô trong những áo kiểu mới màu đỏ, màu nâu, màu đen, cũng phấp phới bước ra. Lan đi đầu hướng dẫn.

– Giới thiệu!

Đó là một câu vừa thốt ra trong đám đàn ông. Ai nấy quay lại nhìn.

– Phải rồi! Anh Nam và chị Lan giới thiệu hai bên nam nữ đi, rồi cho xem tranh hay ăn tiệc tùy ý.

Sau những phút ngần ngại, do dự, bàn đi nói lại, Nam đành nhận lời, và hỏi:

– Xin bắt đầu giới thiệu từ người hơn tuổi trở xuống?

Nhiều tiếng nhao nhao phản đối:

– Không! Không được! Làm thế thiệt cho bọn hơn tuổi lắm lắm.

– Vậy xin giới thiệu lung tung.

Nam khôi hài hắng dặng như để lấy giọng, khiến ai nấy đều cười, rồi chàng trỏ một người nói:

– Thưa các bà, các cô, đây là anh Đức, một thi sĩ tài tử.

Một câu ngắt lời:

– Un poète amateur?

– Vâng, nghĩa là một thi sĩ làm thơ chơi bời chứ không in bán, nhưng một thi sĩ… lớn, một thi sĩ.

– Một thi sĩ lớn, un grand poète?

Mọi người nhìn Đức, và đều cười vui vẻ khi nhận thấy thân hình Đức to lớn.

Đức không giận, trái lại chàng còn lấy làm bằng lòng và ngả đầu nói tiếp:

– Thưa, các chị, các anh, lớn đây là lớn người chứ không phải là lớn tiếng. Nhưng anh Nam giới thiệu tôi còn thiếu nhiều. Vì thiết tưởng một là nên giới thiệu cộc lốc, hai là đã giới thiệu có đuôi thì nên cho cái đuôi dài một chút, vậy tôi xin tự giới thiệu thêm:

“Tôi là một nhân viên của một “cựu Hội” vì hội ấy nay hình như đã tan. Hội ấy là hội “Không lấy vợ!” và sau cùng còn có ba hội viên: Nam, Nguyên và Đức tức tôi. Nay Nam vừa ra hội như các anh các chị đến chứng kiến tối hôm nay, vậy xin tuyên bố tan hội “Không lấy vợ!”

Trong tiếng vỗ tay và tiếng cười, Nguyên phản đối:

– Không, không tan được! Còn hai hội viên, thì hội vẫn còn!

Một người đáp:

– Nhưng Nguyên đã có vợ rồi và lại có con nữa, tôi biết!

Tiếng cười lại nổi, Nguyên bẽn lẽn đáp:

– Bậy nào!

– Vị chi còn có một Hội viên, vậy hội “Không lấy vợ” có tan không, anh Đức thi sĩ?

Đình nói:

– Tan thì không tan, nhưng xin đổi hội “Không lấy vợ” của anh ra hội “Lấy vợ”!” Ngày xưa đức Gia-Long chiêm bao thấy mất đầu. Một thầy tướng tán mộng bảo ngài sẽ làm vua, vì lúc bấy giờ ngài đương làm chúa mà chiêm bao mất đầu tức là chữ chủ mất cái chấm trên đầu, thành chữ vương. Quả mấy năm sau ngài làm vua nước An-nam thực. Ngày nay hội “Không lấy vợ” của các anh cũng đã mất đầu. Đầu là chữ “không” hay là anh Nam cũng vậy và mất là lấy vợ. Vậy chắc chắn hội của các anh sẽ thành hội “Lấy vợ”. Không còn là chuyện mộng mị chiêm bao chiêm biết gì nữa.

Tiếng cười cất lên. Một người kêu: “Hội lấy vợ vạn tuế!” trong những tiếng vỗ tay đôm đốp. Rồi cuộc giới thiệu bắt đầu:

– Đây là anh Trọng kiến trúc sư, anh Nhiên cũng kiến trúc sư, anh Thanh-Phong thi sĩ, anh Tùng họa sĩ, chưa có vợ.

– Có ở hội “Lấy vợ” không?

Tùng đỏ mặt đáp – vì Tùng có tính dễ bẽn lẽn:

– Không.

– Vậy bao giờ chiêm bao mất đầu?

Tiếng cười trở nên ồn ào. Rồi cuộc giới thiệu lại tiến. Đến lượt Kế, một người chêm: “Papa Kế!” khiến Trinh xẩu hổ cúi gầm mặt xuống.

Nối lời Nam, Lan giới thiệu các bạn gái, hầu hết là những thiếu nữ, trong vòng hai mươi tuổi. Bên đàn ông trố mắt nhìn và lắng tai nghe:

– Đây là chị Lý, vừa đỗ bằng thành chung, đây là chị Liên cũng vừa đỗ bằng thành chung, đây là chị Trang, học năm thứ tư trường cao đẳng nữ học.

Hai mẩu câu “thành chung” và “cao đẳng nữ học” như hai điệp khúc trong một bài ca láy đi láy lại. Riệp ghé tai người đứng bên thì thầm:

– Hẳn các cô đều ở trong hội “Lấy chồng” nên Lan mới giới thiệu chức tước các cô ra.

Người kia đáp:

– Nếu quả thực muốn kén chồng cho bạn, thì Lan đã làm một việc thất sách. Sao không giới thiệu là con bà nọ bà kia và có tiếng giàu sụ. Đằng này Lan lại đi phô bày cái mà phần đông trong bọn đàn ông sợ nhất: cái học vấn, nghĩa là cái thông thái của các cô.

Vợ Riệp cũng đậu bằng thành chung, nên chàng cạnh lòng cãi lại:

– Vô lý! Một người đàn bà có học vấn và một người đàn bà “thông thái” khác nhau xa lắm chứ! Trái ngược nhau nữa! Anh coi, Lan ngoan ngoãn biết bao! Cả Trinh nữa, Thục nữa.

– Thì vẫn ngoan ngoãn, cô nào mà chả ngoan ngoãn! Nhưng điều cần nhất là có sẽ ngoan ngoan với chồng không?

– Càng ngoan ngoãn với chồng hơn chứ?

Giới thiệu xong, Nam và Lan mời khách vào tiệc, nữ phía trong nam phía ngoài, đối diện nhau. Nhưng vì số đàn ông đông hơn nên gần một chục người phải ngồi sang hàng ghế trong, ở hai đầu bàn.

Nam đứng dậy nói:

– Hôm nay là ngày vui mừng của hai chứng tôi… gọi là có chén rượu… mời anh em chị em đến chứng kiến cho.

Rồi lúng túng ngồi xuống. Nam vẫn có tính cả thẹn ở chỗ đông người, nhất trong đám đông lại có các cô thiếu nữ xinh đẹp đăm đăm nhìn vào mắt mình, vào miệng mình đương nói.

– Bài diễn thuyết khai mạc ngắn quá.

– Khai mạc gì?

– Khai mạc tiệc, chứ còn khai mạc gì.

– Chúng ta ăn chứ chúng ta có ngủ đâu mà cần phải diễn thuyết dài dòng.

Trước những vẻ mặt hoa tươi cười, mỗi người bình phẩm một câu để làm duyên làm dáng.

Thư bàn:

– Trước khi nâng cốc mừng cô dâu chú rể, tưởng chúng ta nên có mấy lời mừng đáp lại..

– Vậy xin văn sĩ Thư đương cho cái việc khó khăn ấy.

– Khó khăn thì không khó khăn, nhưng xin nhường lời cho anh Kế; người hơn tuổi nhất đám.

Mọi người kêu:

– Phải rồi!

-Allez, papa Kế! Levez-vous et parlez, papa Kế!

Kế ngập ngừng đứng dậy:

-Không thể thế được. Các văn sĩ thi sĩ mới khéo nói, chứ tôi chỉ là một họa sĩ, bắt tôi vẽ tranh thì còn có lý chứ bắt tôi đọc chúc từ thì tôi không dám nhận.

– Vậy anh Thư phải đọc chúc từ, vì anh đã nêu ra.

Thư giọng mỉa mai:

– Có nói thì nói, chứ đọc sao được vì có làm sẵn đâu mà bảo đọc.

Thư là một trí thức rất hoạt bát, và, khi ngà ngà say, tàn nhẫn đối với khắp mọi người. Trong một khách thính có nhiều thiếu nữ thì tài ngôn luận của Thư không còn ai theo kịp mà cũng không còn ai chịu nổi. Vì để làm đẹp lòng phái đẹp chàng không từ một ai, nếu công kích, hay bỡn cợt một người, chàng có thể khiến được các cô thầm khen phục, dù người bị công kích, bỡn cợt là bạn thân của chàng mặc lòng. Chàng không có ý hạ bạn xuống, chàng là người rất yêu quý và bênh vực bạn. Chàng chỉ đùa, và trong lúc bao nhiêu con mắt mỹ nhân như nhóm lửa mắt chàng và tim chàng và óc chàng và cả tâm hồn chàng, chàng không tự chủ được lời nói nữa. Lúc tỉnh ra chàng không hối hận, vì cho việc đã làm, việc lấy lòng các cô là một việc rất thường: Bạn chàng sao không làm theo chàng? Người ta có thể là bạn thân mà vẫn là tình địch, tình địch tạm thời ở trước những con mắt dịu dàng, cái miệng xinh tươi, đôi má mủm mỉm, tấm thân cân đối, nở nang. Rồi sau những phút đẹp đẽ, sung sướng ấy người ta lại là bạn thân. Chàng thường nói: “Sống là cạnh tranh, mà lúc có sắc đẹp ở bên mình là lúc mình sống nhất, không cạnh tranh sao được!”

Chàng nói thế và làm thế, nhưng sự thực trong thâm tâm, chàng là một người không ưa sắc đẹp. Chỉ nghe chàng tả những dáng điệu, những ngôn ngữ, những lối phục sức của các cô học trò chàng – vì chàng dạy ở một trường nữ học tư thục – cũng đủ nhận thấy rằng những tính tình ác cảm của chàng đối với phái đẹp sâu xa là chừng nào. Song những tính tình ấy biến hết một khi chàng đứng trước những dung nhan tươi trẻ. Chàng chỉ còn là một thiếu niên trang nhã, đa tình, một kẻ cừu địch ghê gớm của anh nào có táo bạo muốn có tài có trí hơn chàng. Lúc đó chàng giống như một bực anh hùng ky sĩ thời trung cổ nước Pháp, vì con mắt đẹp của người tình, xông ra trường đấu võ để hạ bất cứ ai. Có điều hơi khác là Thư không vì riêng một đôi mắt đẹp nào, nhưng vì tất cả các con mắt đẹp của tất cả các cô xinh tươi.

– Thế nào? Anh Thư nghĩ lâu quá! Chưa bắt đầu ư?

– Thế ra các anh nhất định phó thác cho tôi cái việc nói.

– Phải. Còn chúng tôi sẽ xin nhận cái việc ăn cho, gọi là có ăn có nói.

– Vậy nhớ ăn muối nhiều vào!

Một vài tiếng cười kín đáo hoan nghênh mũi tên thứ nhất của Thư.

– Nhưng nói đi!

– Phải, nói đi!

– Nói mau rồi còn ăn!

– Mà nói thật dài để phản đối lại bài diễn văn ngắn ngủn của chú rể.

Thư hỏi:

– Càng dài càng hay? Và chỉ cần dài, chứ không cần hay, phải không?

– Càng dài càng hay.

– Các cô cũng bằng lòng thế?

Oanh mỉm cười đáp:

– Vâng, chúng em bằng lòng thế.

– Thế thì được.

Thư đứng dậy nói:

– Hôm nay là ngày vui mừng của anh Nam và chị Lan. Nam hợp với Lan sẽ thành Nam-lan. Nam-lan là một thứ Lan An-nam, chứ không phải loài lan rừng mọc ở các sườn núi, mùi thơm gắt gỏng, mà trong bọn ta đây ai đã đi con đường Chapa – Ô-qui-hồ, cũng phải ngửi thấy. Ô-qui-hồ mà người Pháp đọc Loquiho là một ngọn núi cao hai nghìn hai trăm năm mươi thước, tuy tên nó là hồ tức hà. Hồ là tiếng Tàu hay tiếng Mèo cũng được, vì người Mèo nói tiếng quan hỏa hay quan thoại cũng thế! Tiếng quan thoại là tiếng quan nghĩa là tiếng công, nghĩa là langue officielle, khác tiếng Quảng-đông Phúc-kiến xa lắm.

Tiếng cười lẫn với tiếng đối:

– Không được pha trò! Đọc chúc từ kia!

– À vos moutons!

– Quay về con cừu thôi!

Thư nghiêm trang và nói luôn không ngừng,

– Xin vâng. Các anh thích loài cừu rất phải vì loài cừu hiền lành mà thịt lại rất mềm, ngon và bổ nữa, sách bản thảo của cụ Lãn-ông có chép rõ điều ấy. Cụ Lãn-ông thì hẳn các anh các chị đều biết tiếng, cụ là một danh y lại là một văn sĩ, một thi sĩ trứ danh thời Lê mạt. Thời ấy bao quyền bính nước ta ở cả trong tay họ Trịnh, nhưng chẳng bao lâu họTrịnh lại bị ông Nguyễn Huệ diệt. Ồng này lấy Ngọc Hân hay Ngọc Quýnh, hay Quỳnh Ngọc công chúa, cái đó tôi không nhớ rõ, nhưng thiết tưởng viết Quỳnh Ngọc thì hơn vì Quỳnh Ngọc là Ngọc Quỳnh, còn Ngọc Quỳnh thì lại là Quỳnh Ngọc mất. Cách đặt chữ trên dưới rất quan hệ…

Tiếng phản đối trở nên ồn ào, hỗn xược nữa. Nhiều người không ưa Thư, vì Thư là một người tự cao, tự đại, tự cho mình có tài hơn tất cả mọi người. Nhiều khi chàng ngang nhiên không coi ai vào đâu. Nam thấy tình thế trở nên gay go, nhất nhìn mặt Thư đỏ gay chàng lại biết rằng bạn đã bị ép uống rượu khai vị quá nhiều. Chàng liền bảo khẽ người nhà đem pháo ra đốt. Thư không chịu ngồi xuống. Và trong khi tiếng pháo nổ người ta thấy miệng Thư lắp bắp. Sự thực Thư làm điệu bộ như người nói. Tiếng pháo im, người ta lại nghe thấy tiếng nói, tưởng như Thư chưa ngừng một lúc nào:

– Thế rồi một hôm chàng bảo nàng rằng…

Đến đây Trinh đứng dậy giơ bàn tay lên để xin nói. Tức thì Thư im bặt.

– Anh nhường cho chúng em vài lời với chứ.

Tiếng vỗ tay hoan nghênh. Thư ngả đầu đáp:

– Xin vâng. Vì một lời nói của một người đẹp còn có mãnh lực bằng nghìn bằng vạn những tiếng phản đối vô vị của các anh đây. Vậy tôi xin kết luận: “Chúng ta hãy nâng cốc chúc cho anh Nam và chị Lan hoàn toàn sung sướng!”

Tiếng vỗ tay lại nổi lên. Rồi bao nhiêu cốc rượu đỏ, rượu trắng giơ cao.

– Thong thả! để chị Trinh nói đã.

– Vâng, em xin nói:“Chúng ta hãy nâng cốc mà chúc cho anh Nam chị Lan của chúng ta hoàn toàn sung sướng!”

Lần này, không có tiếng vỗ tay vì ai nấy còn đương bận cầm cốc.

Rồi tiệc bắt đầu trong những tiếng nói chuyện rì rầm từng chỗ.