- III -

Tiệc tới nửa chừng khi ai nấy đã ngà ngà say và không tự chủ được lòng mình, được lời nói của mình. Phần đông không có thói quen uống rượu nên thỉnh thoảng trong những tiệc vui chỉ nhấp vài hớp cũng đủ để hơi men bốc lên đầu làm mất lương tri. Họ bô bô thốt ra những ý nghĩ sống sượng nhưng thành thực, không còn giữ gìn che đậy được nữa.

Ở một đầu bàn, Vy, một cử nhân luật, kể một câu chuyện về phong tục nơi hương ẩm rồi kết luận:

– Ở nhà quê quanh năm người ta chỉ nghĩ đến có một việc ăn uống, chờ đợi ngày giỗ nhà này, nhà nọ, cái đám ma của những ông lão già hấp hối, cái đám cưới của những người trong họ xa, gần, và sau hết những ngày hội hè, tế lễ.

Thư cười đáp:

– Thì ở thành phố chúng ta cũng vậy. Chúng ta cũng ăn uống và hơn một thứ nữa: Nhảy. Thanh niên nước ta là thanh niên vô lý tưởng hay chỉ có mỗi một lý tưởng đích đáng vì có thể tới một cách dễ dàng, đó là lý tưởng ăn, uống, nhảy.

Đức cười nói:

– Chứng ta ăn, uống, nhảy cho quên.

– Quên cái gì? Quên tuổi thanh niên?

Vy chua chát:

– Không, quên đời chán nản, trống rỗng của chúng ta.

Đình đứng dậy cãi:

– Thưa các anh, sao lại trống rỗng, ít ra cũng có ba thứ: ăn, uống và nhảy, ấy là chưa kể còn nhiều thứ thầm kín khác.

Nguyên là người lúc nào trong đầu cũng có một thiên tiểu thuyết, tuy chàng chưa hề viết văn bao giờ. Cứ nghe chàng thì hiện chàng đương soạn một tác phẩm về một vấn đề rất gay go: Vấn đề thanh niên. Tưởng như ai cũng biết cái cốt truyện của mình, chàng nói:

– Tuy đó là một truyện về thanh niên, nhưng tôi cũng bắt đầu từ thế hệ trước, cái thế hệ nho tàn. Các anh có thấy đẹp không? Cả một thế giới đổ sụp, bị nhổ bật rễ lên.

Thư nghe với vẻ mặt trang nghiêm và lạnh lùng. Tới đây chàng bắt bẻ:

– Một thế giới làm gì có rễ?

Nguyên quay nhìn Thư, rồi lại nghiễm nhiên nói:

– Thế giới ấy đổ sụp, tiêu tán đi để nhường cho cho một thế giới mới, bỡ ngỡ, non nớt, bấp bênh, lung lay trước gió …

Thư vẫn khó chịu:

– Anh viết tiểu thuyết bằng thơ?

– Đó là thế hệ của chúng ta. Đây là phần quan trọng nhất trong tiểu thuyết. Nhân vật chính của tôi, một thanh niên trí thức, sẽ sống một đời băn khoăn. Chàng là con nhà giàu và sang nữa. Chàng có đi du học hay không thì cái đó tôi còn phân vân, chưa nhất định, có lẽ tôi sẽ cho chàng sang Pháp.

Đinh khôi hài:

– Cho chàng đi tây quách!

Thư tiếp luôn:

– Và tống cả tiểu thuyết chàng đi tây cho rảnh.

Tiếng cười phá lên, nhưng không làm Nguyên nao núng, Chàng vẫn kể, vẫn như mọi lần, tỉnh hay say cũng vậy, khi chàng đã bắt đầu thuật thiên tiểu thuyết dự định của chàng thì không có một sức mạnh gì khiến được chàng ngừng lại ở giữa chừng.

– Văn, đó là tên nhân vật chính trong tiểu thuyết của tôi.

– Anh nên chọn một tên khác, vì Văn là tên một người anh họ tôi.

Những lời khôi hài của Thư luôn luôn tìm dịp len vào câu chuyện của Nguyên. Vì mỗi lần Thư ngắt lời bạn, các thiếu nữ lại cười vui thích. Có cô thỉnh thoảng lại mỉm cười đưa mắt nhìn chàng, như để khuyến khích và thầm bảo: “Kìa anh Thư, ngồi im mãi à?”

Nhưng Nguyên như sống trong tiểu thuyết của mình. Những người, những vật ở ngoài không làm chàng bận tâm.

– Văn, cần nhất là một người có trí thức…

Thư thêm:

–... và con nhà giàu sang, anh đã nói rồi.

Oanh từ nay vẫn chăm chú nghe câu chuyện.

Thấy Thư luôn luôn phá ngang, nàng lấy làm khó chịu và liền bảo chàng:

– Xin anh để cho anh Nguyên kể dứt câu chuyện đã rồi hay ngắt lời.

Thư cười:

– Thưa cô, kể dứt rồi thì còn ngắt lời vào đâu được! Vả câu chuyện ấy tôi đã nghe vài chục lần rồi, tôi thuộc lòng đến nỗi có thể kể ngược lại từ cuối lên đầu được. Đây này:

Văn đánh bạc, có cả cá ngựa đấy nhé, mà chàng đánh bạc là vì chàng đã không tìm được quên trong ái tình, mà đến với ái tình là vì chàng đã không tìm được quên trong đọc sách, mà sở dĩ chàng đọc sách là vì chàng đã không tìm được quên trong sự làm việc, làm việc công sở vì chàng là một công chức cao đẳng. Tóm lại chàng là một người suốt đời băn khoăn khổ sở, muốn quên mà không quên được. Có lẽ đời chàng thiếu lý tưởng.

Oanh nghiêm trang hỏi:

– Có đúng thế không, anh Nguyên?

– Gần đúng cả đấy! Tôi sẽ làm hoạt động tới một trăm nhân vật, toàn là nhân vật thực trong xã hội hiện thời, trong đám thanh niên vô lý tưởng của ta. Trong đó sẽ có những nhà văn không lòng tự tín, những họa sĩ không lòng tự tín, những nhà chính trị không lòng tự tín. Một bọn hoạt động, hành động không có mục đích, hay chỉ có mỗi một mục đích thiển cận: quên.

Lan hỏi:

– Thế trong truyện của anh có phụ nữ không?

– Có chứ! có đủ hạng người trong xã hội, từ bà bác sĩ, tiến sĩ, cử nhân cho tới các cô buôn thúng bán mẹt.

Lan khen một câu lấy lòng khách:

– Thế thì chắc hay lắm!

Trinh thêm:

– Nhưng mà buồn lắm!

Đình nói:

– Với lại Văn đi tìm giữa trưa ở mười bốn giờ thì thấy thế nào được. Sao anh chàng không tìm “quên” ở ngay “quên”?

– Phải lắm!

Ai nấy vỗ tay cười reo, trong khi Nguyên ngây người nhìn ra phía cửa sổ. Chàng đương lắng hết tinh thần ngắm những cảnh linh động trong tưởng tượng. Chàng thấy nổi bật lên trong ánh điện hàng cây im tắp và như chạm trổ bằng ngọc xanh trong. Lướt qua cái nền hào quang, bóng mấy con ngựa thí. Đối diện với cái cảnh thần tiên ấy là một cảnh tấp nập huyên náo: những con bạc hồi hộp, chỉ trỏ, bàn tính, tính toán, lo sợ phàn nàn, khổ sở.

Rời vòng đua ngựa, trí nghĩ Nguyên sấn vào một nơi cờ bạc. Chàng thấy hiện ra những thiếu phụ xinh đẹp ngồi ủ rũ rút bấc bên những chàng trẻ trai lịch thiệp, vất từng tập giấy bạc ra đánh một tiếng để khoe giàu.

Những cảnh ấy Nguyên đã mục kích, đã ghi chép vào sổ tay để chờ ngày cho lên tiểu thuyết, thiên tiểu thuyết mà chàng bắt đầu đã hơn bốn năm nay nhưng chưa viết được một nửa giòng. Chàng bảo những bạn thường chế riễu chàng là một nhà văn không có văn, một nhà tiểu thuyết chưa từng viết tiểu thuyết: “Các anh chờ độ mười năm nữa, sẽ được đọc văn phẩm độc nhất của tôi, vì trong đời tôi sẽ chỉ viết một thiên tiểu thuyết ấy thôi. Nhưng mà phải biết!…”

Nguyên đương mơ mộng, tiếng mời của Nam làm chàng giật mình:

– Xin mời văn sĩ Nguyên và tất cả các văn sĩ, nghệ sĩ khác hãy cạn cốc này để chúc cho thiên tiểu thuyết của chúng ta, của thanh niên chúng ta chóng hoàn thành.

Hàng chục cốc giơ lên và giốc cạn sau những câu tiếng Nam tiếng Pháp ồn ào: “Phải đấy!”, “C’est ça”. “Cạn!”. Nhưng các thiếu nữ chỉ nâng cốc lên môi lại đặt cốc xuống. Các cô chưa quen với cái vui đùa ầm ỹ, nhất là lần này lại là lần thứ nhất các cô dự tiệc cùng bàn với bọn đàn ông trẻ tuổi, lém luốc. Vì thế phần đông các cô có vẻ bẽn lẽn, ngờ nghệch, ăn uống nhỏ nhẻ.

Đức bình phẩm:

– Người có vẻ ít “cô dâu” nhất là “cô dâu”.

Lan cười, hỏi:

– Tại sao thưa anh?

– Tại các cô khác e lệ y như những cô dâu cả.

– Còn em thì không e lệ tí nào, phải không?

Thấy ai nấy trở nên uể oải, vì lúc đó đã dùng hết các bát nấu, Ngọc nghĩ đến làm hoạt động bữa tiệc. Chàng bàn:

– Bây giờ chúng ta mỗi người mời chú rể một cốc rượu.

Nam kêu:

– Trời ơi! thế thì đào sẵn một cái hố mà chôn chú rể!

Nhưng người ta cũng nhất định mời Nam uống cho bằng được. Và tuy một cốc đã đổi ra một hớp, Nam cũng say mê man, mặt đỏ gay, đầu lảo đảo. Chàng phải cố gượng mới ngồi vững được trên ghế, không ngã gục xuống bàn. Và chàng có một cảm giác buồn buồn, tưởng như mình đương bắt đầu sống cái đời trống rỗng trong khuôn tiểu thuyết dự định của Nguyên. Băn khoăn, thì xưa nay chàng không từng băn khoăn vì chàng đã tìm thấy trong nghệ thuật con đường đi, hay sự “quên lãng” của Nguyên cũng vậy. Nhưng lòng “tự tín”, chàng bỗng thấy lung lay từ lúc nghe Nguyên nhắc đi nhắc lại mãi chữ ấy. Còn vẳng bên tai chàng những câu: “nhà văn không lòng tự tín, họa sĩ không lòng tự tín, nhà chính- trị không lòng tự tín”. Và chàng đăm đăm nhìn Lan, nghĩ thầm: “Dù mình tự tín nữa mà chỉ để đi tới một mục đích tầm thường, để tới chỗ quên – có lẽ sự thực là thế – thì lòng tự tín ấy cũng bằng thừa!

Bất giác chàng buột một tiếng thở dài, mà Lan nghe thấy nhưng lại cho rằng vì chàng quá say và quá mệt. Nàng mỉm cười âu yếm nhìn người yêu…

Nam sực tỉnh. Chàng vừa chợt quên cả bàn tiệc. Bàn tiệc giờ cũng mất hết trật tự như bọn người dự tiệc. Cái khăn trắng hoen rượu từng đám, hoa lá đã mất hàng lối và rơi cả xuống đất, những vuông giấy tàu bạch vẽ màu dùng làm khăn ăn, trước xếp hình hoa sen giờ chỉ là những mảnh giẻ bẩn đã lau đũa bát. Cái cảnh tiệc tàn ấy càng làm tăng lòng buồn của Nam.

Bỗng trong khi người nhà thu dọn, một dĩa hát cất tiếng. Một điệu valse chậm. Đình kêu:

– Cô dâu và chú rể khai mạc khiêu vũ đi.

Lan đáp:

– Nhưng em không biết nhảy.

– Thì nhảy liều cũng được.

Nam đứng dậy nói:

– Thôi, để chú rể nhảy một mình vậy.

Và chàng ra hiên quay theo nhịp điệu âm nhạc Nhưng vì chàng say quá nên chỉ đi được vài vòng đã ngã khuỵu, phải vịn vào ghế đứng hổn hển.

Trong phái đẹp có ba người biết khiêu vũ.Vợ Nhiên và hai chị em Lý, Liên con một ông huyện. Nhưng vợ Nhiên chỉ khiêu vũ với chồng.Vị chi còn có hai nữ kỵ sĩ mà người ta tranh nhau đến mời.

Lan tỳ tường hoa nhìn ra vườn, mơ mộng theo những hàng đèn xếp rung rinh trên cành cây mềm mại. Và nàng vừa lo lắng vừa sung sướng tưởng tới tương lai mới lạ… bỡ ngỡ…