- XI -

Sau hơn một tháng tìm tòi tra xét, Lan vẫn chỉ mới ngờ vực. Nàng chưa có một tang chứng gì rõ rệt vì về tình yêu của Nam và Trinh, ngoài cái ôm nhau có lẽ ngẫu nhiên ở ngoài vườn.

Hôm nay nàng thử lòng Nam một lần cuối cùng, định bụng sau cuộc thí nghiệm này nàng sẽ quên, quên hẳn, coi như đã không xảy ra một việc gì. Nàng bảo Nam:

– Anh cho phép em về chơi nhà ít lâu nhé!

Nam ngừng vẽ, quay lại hỏi:

– Em muốn về chơi Quảng-yên?

– Vâng.

– Ừ, cũng phải đấy, em nên đổi khí trời một vài tuần lễ xem có khá không. Độ này em có sắc mỏi mệt iắm. Trông em gầy xọm hẳn đi.

Lan muốn đáp:“Anh có biết gì sao không? Anh có biết rằng em khổ sở vì anh không?”

Nhưng nàng chỉ ngập ngừng:

– Vậy… anh cho phép… nhé?

Nam cười:

– Cho phép!

Rồi tiếp luôn:

– Anh toan thuê cái nhà anh Ngọc thuê năm ngoái ở Sầm-sơn, rồi đưa em vào đó nghỉ mấy tháng hè. Nhưng em hãy cứ về Ouảng-yên ít lâu đã. Quảng-yên khí hậu tốt lắm, có lẽ cũng chả kém gì Sầm-sơn.

Lan thấy giọng Nam như reo mừng. Nàng vẫn tưởng Nam sẽ cố giữ nàng ở lại, hay ít ra cũng sẽ giữ lấy lệ một câu. Trái lại, Nam khuyên nàng nên đi, đi ngay. Nam không vờ ngần ngại gì cả. Và chàng cũng không cần giấu giếm nữa, để sung sướng biểu lộ hẳn ra ngoài mặt. “Thôi thế là hết!”

– Vậy em định hôm nào về?

Lan nghĩ thầm: “Gớm thật! Nam nóng nẩy muốn gặp mặt Trinh ngay chăng?” Và nàng đáp:

– Em về ngay bây giờ có được không?

– Em cần gì phải hấp tấp thế? Bây giờ thì chỉ còn kịp chuyến bốn giờ. Thôi để mai về sớm, mát mẻ.

Cơm chiều xong, Nam nghỉ làm việc, cùng Lan sửa soạn hành lý. Chàng nghĩ đến đủ các vật nhỏ nhặt như cái bàn chải răng, ống phấn đánh răng và các thứ thuốc cần dùng như aspirine, teinture d’iode. Chàng gói cẩn thận và chính tay xếp vào va-li, Lan thấy chàng âu yếm và dễ thương quá, toan vứt tung quần áo ra ngoài rồi ôm lấy chàng mà hôn mà kể lể hết mọi nỗi ngờ vực, đau đớn bấy lâu nay nung nấu trong lòng.

Nàng ngửng lên nhìn Nam. Tính tình tốt đẹp của nàng biến mất, ái tình bồng bột của nàng dẹp đi. Chỉ còn lại lòng tự ái, lòng tự ái kiêu hãnh. Nhưng ghen và giận cũng có bớt một phần. Nàng ôn tồn dặn chồng:

– Anh đừng bừa bãi quá nhé! Em ở nhà, em thu dọn suốt ngày thì còn được, chứ em đi vắng thì bề bộn lắm đấy, nhỡ ai vào người ta bảo nhà có đàn bà mà…

Nam cười, ngắt lời vợ:

– Vậy hễ ai vào chơi, anh nói cho biết ngay rằng em đi vắng.

Lan im ỉặng nhìn chồng, nghĩ thầm: “’ Phải rồi! cô ả đến thì thế nào chẳng bảo ngay cho biết rằng vợ đi vắng.” Và nàng toan không về nữa. “Mình về là trúng mưu anh, chị. Thảo nào mà Nam hớn hở, vui sướng, chịu khó đi sửa soạn hành lý cho mình.” Cái cảnh tưọng hai người đuổi nhau, ôm nhau lại hoạt động hiện ra trước mắt. Lan nghiến răng lại nghĩ tiếp: “Trời ơi! lòng người đàn ông!”

Sáng hôrn sau, Nam tiễn vợ ra ga “Đầu-cầu”. Lan đòi đi hạng tư, chàng nhất định lấy vé hạng ba. Rồi hai người ra sân ga. Bỗng Nam chợt có một ý tưởng ngộ nghĩnh:

– Hay anh cùng đi với em?

Trong một giây, Nam trở nên quả quyết:

– Phải đấy, em đứng chờ đây để anh vào lấy vé nhá.

Lan ngước nhìn chồng. Bao nhiêu nỗi hờn ghen đã tiêu tán hết. Nàng rất muốn Nam cùng đi và nàng nhớ lại hôm nhị hỉ về nhà, hai người ngồi bên nhau trên toa xe hỏa. Hôm ấy nàng sung sướng quá. Tưởng hạnh phúc ái tình không bao giờ bị một làn mây mỏng che mờ. Thế mà ngày nay…

– Không, nếu muốn về thì vài hôm nữa hãy về.

– Vài hôm nữa với hôm nay thì khác nhau cái gì?

– Ai lại đi đột ngột như thế? Có đi thì cũng dặn bảo người nhà thu dọn, coi cửa coi nhà đã chứ.

Sự thực Lan không muốn để Nam cùng đi Quảng-yên, là chỉ vì nàng sợ những dự định của nàng sẽ không thi thố được, những dự định mà nàng có đã hơn một tuần nay.

Nam còn đương ngần ngừ, thì xe hỏa đã tới nơi. Chàng lặng lẽ xách va-li đưa vợ lên toa. Lan tươi cười nói:

– Cám ơn anh. Thôi anh về nhé,

Thấy không có một ai trong toa, nàng hôn chồng một cái nhẹ nhàng. Nam cũng hôn lại vợ rồi xuống sân ga, đứng đợi cho xe chạy. Lan thò đầu ra ngoài cửa sổ, cố âu yếm, bảo chồng:

– Anh làm việc vừa vừa chứ, nhé!

Nam mỉm cười. Và xe bắt đầu từ từ chạy. Hai người cùng vẫy cho tới khi không trông thấy nhau nữa.

Xe lửa đi khuất đã lâu. Tiếng động trên cầu sắt chỉ còn thoáng đến tai Nam. Cũng có lẽ đó là tiếng âm vang lên trong tưởng tượng, và kỳ thực có lẽ xe đã sang bên kia sông rồi, Nam vẫn còn đứng ở sân ga tỳ khuỷu tay vào thành cầu nhìn xuống con đường chui qua phía dưới. Cái miếu con và cây đa mà chàng đã vẽ trong một bức tranh sơn chợt nhắc chàng nhớ tới những tác phẩm đương bỏ dở. Chàng liền hấp tấp dắt xe đạp trở về nhà. Vừa ra khỏi ga, chàng nhảy xe cắm đầu đạp mau.

Nhưng về tới nhà, Nam thấy không hứng làm gì hết. Chàng dặn bảo thợ các công việc rồi lại lên xe ra đi. Chàng cũng không định và không biết đi đâu. Và chàng mỉm cười nghĩ thầm: “Mình làm như được ngày sổ lồng không bằng!”

Ý nghĩ ấy khiến chàng tự thẹn: chàng có phải là người sợ vợ đâu?

“Không sợ nhưng mà nể – chàng vội tự trả lời thầm – vì quá nể nhiều khi mất cả tự do.” Chàng nhớ lại những đêm khuya về, Lan thức để đèn ngồi đợi. Rồi nàng săn sóc hỏi han. Có khi lại làm một món ăn, hoặc nấu nồi cháo để chồng dùng trước khi đi ngủ. Một lần Nam cáu kỉnh hỏi vợ:

– Sao em thức khuya thế?

Lan vờ ngây thơ đáp:

– Em chờ anh.

Nam giọng lạnh lùng và trách móc:

– Lần sau em đừng chờ như thế nhé.

Lan im lặng không đáp. Nhưng lần sau Nam về khuya vẫn thấy nàng ngồi đợi. Từ đó chàng rất ít đi chơi đêm, vì nể vợ thì ít mà vì bực tức, khó chịu với vợ thì nhiều.

Lệ thường, tối thứ bảy nào Nam cũng phải đi chơi: hoặc đến nhà các bạn đồng nghiệp ngồi nói chuyện phiếm, hoặc đến các tiệm khiêu vũ ngồi trước cốc cà phê lạnh ngắm những tấm thân uyển chuyển, những cặp mắt nhanh nhẹn, những cái miệng lẳng lơ. Chàng cũng biết khiêu vũ, nhưng thỉnh thoảng mới đi một bài valse – chàng chỉ thích valse, có lẽ vì muốn có cái cảm giác say sưa khi chóng mặt.

Thế mà ít lâu nay những tối thứ bảy chàng thường nằm nhà. Kể cũng nhớ, nhưng cái sướng đi chơi chẳng bõ với cái khổ lúc về nhìn mắt vợ nặng chĩu và đỏ ngầu.

Cảnh ấy chỉ thoảng hiện ra như cái chớp nhoáng trong tâm trí Nam. Nam không lưu tâm đến lắm và cũng không suy nghĩ miên man, vì ngoài vẽ ra, mọi việc chàng đều cho là không quan trọng. Những sự đã xảy ra trong đời sống hàng ngày, dù hay dù dở, dù rủi dù may, chàng đều lãnh đạm xếp vào một bên, như người ta nhét những giấy má vụn vặt, vô ích vào một ngăn kéo lớn hay vào một cái bồ đem cất trong buồng chứa. Vì thế chàng không có những hạnh phúc lâu bền, mà cũng không có những sầu muộn lớn lao. Còn những vui thú, những khó chịu hàng ngày chỉ có ý nghĩa lúc xảy ra mà thôi.

– Nam!

Nghe gọi, Nam khe khẽ bóp hãm và quay nhìn sang bên phố.

– Đi

đâu mà cắm đầu cắm cổ đạp lấy đạp để thế?

Nam xuống xe:

– Ngọc đấy ạ? Hôm nay không đi dạy học?

– Sáng hôm nay tôi nghỉ, anh quên rồi? Khi xưa, cứ sáng hôm nay, cứ sáng thứ năm là anh đến chơi tôi sớm, để cùng phóng xe đạp đi vẽ, anh quên rồi.?

Nam cười:

– Tôi không quên nên hôm nay tôi đến rủ anh đi vẽ.

– Nếu tôi không gọi thì anh đã không đến, phải không?

– Cũng được.!

– Nhưng chevalet đâu? toile đâu?

– Để nhà. Lấy xe đạp và các thứ ra rồi cùng về nhà tôi đã …

– Vậy vào chơi một lát, chờ tôi nhé.

Loan nghe tiếng Nam ở cổng vội dắt

Hanh chạy ra. Nàng cười nói vui vẻ:

– Gớm anh Nam, tưởng anh chết.

Nam tự nhiên thấy ngượng, chào một câu rồi tháo kính ra lau, làm như để khỏi trông thấy Loan.

– Chị có nhà không anh? Chiều tôi lên chơi đấy nhé, báo cho anh chị biết trước mà đón tiếp.

Nam cố có giọng bình thản:

– Lan đi Quảng-yên, vừa đi sáng hôm nay.

Loan lại cườị:

– Thảo nào!

Nam hơi chau rnày, hỏi lại:

– Chi bảo “thảo nào” là nghĩa lý gì!

– Là nghĩa chị đi vắng, anh được sổ lồng.

Nam cáu kỉnh và mỉa mai:

– Còn chị thì chị để anh sổ lồng luôn, dù chị đi vắng hay chị có nhà?

– Cái ấy đã hẳn! Hơi đâu mà giữ.

Nam nhận thấy bao ý thầm oán, trách móc trong câu nói của Loan. “Hơi đâu mà giữ!” chỉ có nghĩa “không giữ nổi!” Và chàng nghĩ đến tình cảnh chàng, đến tình cảnh Lan: Nếu chàng cứ liều bỏ đi chơi như Ngọc, thì rồi Lan cũng sẽ trở nên một người vợ không hiền lành ngoan ngoãn thì cũng lãnh đạm thản nhiên đối với mọi công việc của chồng.

– Bao giờ chị về?

– Cái đó hình như tôi cũng không biết.

Loan cười:

– Sao lại hình như?

– Vì Lan không dặn hôm nào về. Hoặc giả Lan có dặn mà tôi quên chăng. Vả Lan về thăm nhà cũng là về chứ gì.

Loan ngước nhìn Nam nghĩ thầm: “Hay trong gia đình Nam đã xảy ra cuộc xô xát rồi, nên chị giận chị bỏ anh về nhà cha mẹ đẻ?” Và nàng hỏi dò:

– Tính Lan vui quá nhỉ? Anh có dạy Lan vẽ không? Lan thích vẽ lắm, phải không?

– Không biết Lan có thích vẽ không, nhưng Lan rất thích ngồi làm kiểu mẫu cho tôi vẽ.

Loan mỉm cười:

– Thế thì còn gì bằng!

Loan vừa nhớ lại buổi đầu mới lấy Ngọc, nàng đã qua cái cầu ấy, cái cầu đòi ngồi làm kiểu mẫu cho chồng. Sau thấy Ngọc như thích những kiểu mẫu thuê hơn mình, nàng tủi thân và tự thẹn, ngờ rằng mình không có nhan sắc hay không có thứ nhan sắc trong tranh. Từ đó nàng để mặc chồng muốn vẽ ai thì vẽ, dù là kiểu mẫu thuê hay kiểu mẫu không mất tiền, nghĩa là những bạn gái của nàng và của Ngọc. Nàng tự an ủi bằng nhưng câu sáo mà chính nàng cũng không tin là đúng! “Chà! các nghệ sĩ thì ai chả thế! Phải để họ tự do chứ! Coi họ như những người thường thế nào được?

Ngắm mặt Loan thấy có vẻ buồn rầu nghĩ ngợi, Nam như đoán được tư tưởng của nàng. Và chàng tìm chuyện nói lảng:

– Chị Loan không cho tôi uống nước nhỉ?

– Ồ chết chửa! tôi quên.

Rồi nàng gọi người nhà đun nước, Nam vội gạt:

– Thôi chị ạ, chúng tôi sắp đi về bây giờ đây mà! Tưởng có sẵn nước vối chị cho một cốc, kia chứ.

– Nước vối thì bao giờ cũng sẵn, nước vối nóng nữa.

Nàng rót nước ra cốc đưa cho Nam. Nam vừa uống vừa khen:

– Nước nụ vối ngon quá! Phải xin chị một ít mới được.

Lúc ấy Ngọc đã buộc xong giá và khung vảỉ vào xe đạp. Chàng đứng ngoài sân gọi vào:

– Đi thôi!

Loan thừa biết hai người đi đâu, nhưng cũng mỉm cười hỏi:

– Các anh đi chơi?

Nam đáp:

– Không, đi vẽ.

Rồi gật chào. Chàng chợt nhớ tới Hanh từ nay vẫn im lặng đứng bên mẹ, liền quay lại hỏi một câu:

– Hanh có ngoan không?

Loan cũng vừa để ý đến con:

– Hanh không chào bác kìa. Lạy bác đi!

Hanh ngoan ngoãn vâng lời mẹ, chào to:

– Lạy bác ạ.

Loan cười bảo Nam:

– Anh chị sắp có tin mừng chưa?

Nam như không nghe tiếng, bước vội ra sân. Ngọc nhảy xe và giục:

– Mau lên mới được. Gần tám giờ rồi. Mà mình sang Gia-lâm kia đấy.

– Sang Gia-lâm?

– Ừ, sang Gia-lâm. Tôi đang vẽ một bức tranh ở bên ấy.

– Có xa không?

– Cũng không xa lắm. Nhưng xa thì cần gì! Trước kia anh có ngại xa bao giờ đâu.

Trước kia, Nam hiểu ngạy là trước khi có vợ, cũng như lúc nãy nói chuyện với Loan, câu “Khi xưa” của Loan đã nhắc chàng điều đó. Và chàng khôi hài nghĩ thầm: “Việc lấy vợ của mình quan trọng đến thế kia? Quan trọng đến nỗi đã chia đời mình ra làm hai phần. Một phần “trước kia” nghĩa là thời chưa có vợ, và một phần “bây giờ” nghĩa là thời có vợ rồi.”

Đến phố Bờ-sông hai người đạp thong thả lại. Nam cho xe đi sát xe Ngọc và thân mật hỏi, giọng rất nghiêm trang:

– Vướng vấp gia đình có hại cho nghệ thuật không, anh?

Ngọc cười đáp:

– Cũng tùy! Tôi thì tôi thấy không nhưng không có hại mà lại có lợi nữa. Nhà cửa, ăn uống có người trông coi cho, mình chỉ việc vẽ, hay nói kiểu cách, mình chỉ việc phụng sự nghệ thuật.

Nam, giọng vẫn nghiêm

trang:

– Vậy anh cho lấy vợ chỉ cốt để có người trông coi cửa nhà và ăn uống?

– Nghĩa là ít ra cũng được thế.

– Còn nhiều ra?

– Còn nhiều ra thì không kể xiết được. Có khi mình được một người bạn thân, một người tri kỷ, và biết đâu, một tình nhân âu yếm suốt đời cũng nên.

Nam kêu:

– Một tình nhân âu yếm suốt đời? Nếu thế thì mình chỉ còn có một việc… tự tử.

Ngọc cười:

– Sao lại thế được?

– Sao? Chả biết sao, nhưng tôi đã qua cái cầu chung sống với tình nhân rồi.

Ngọc vẫn cười:

– Và vì thế nên anh đã quả quyết lấy vợ? Nhưng liệu hồn! Có vợ không phải là thoát hẳn được cái nạn tình nhân!

Nam lơ đãng nhìn theo rặng xoan ở dưới bãi và chàng như nói một mình:

– Tình nhân hành hạ mình còn bằng một phần vạn vợ hành hạ mình.

Ngọc quay lại ngó thẳng vào mặt bạn. Hành hạ? Lan khi nào lại là người hành hạ chồng?

Chàng chợt nghĩ đến tính nhu nhược của Nam đối với phái phụ nữ. Nhưng nhu nhược của Nam là thứ nhu nhược tự nhiên, do sự không cần, không thiết gì mà có. Hạng người nhu nhược như thế không để một ai hành hạ, đè nén nổi. Nhưng biết đâu Nam đã không dùng chữ hành hạ theo một nghĩa khác, một nghĩa riêng vì Nam nói tiếng An-nam vẫn chẳng thận trọng lời bao giờ. Ngọc mỉm cười nói:

– Anh tính mấy khi chúng mình để vợ hành hạ!

– Mình có để đâu, nhưng bà ấy cứ hành hạ, thì biết làm thế nào?

– Thí dụ?

– Thí dụ thì thiếu gì thí dụ.Chẳng hạn bà ấy cứ luôn luôn hỏi mình có còn yêu bà ấy không?… Chẳng hạn mình chơi khuya về, bà ấy thức bà ấy ngồi đợi.

– Thế là hành hạ đấy?

– Chứ còn thế nào mới là hành hạ nữa? Sao bà ấy không để mặc kệ mình? Lại thế này nữa, mình mang chevalet và toile đi vẽ, bà ấy cũng hỏi đi đâu? Không biết hỏi thế để làm gì?

Ngọc cười:

– Để nhỡ mình có ngộ cảm thì biết chỗ mà tìm chứ.

Nam trở lại nghiêm trang:

– Không, tôi cho người đàn bà chỉ nên để người đàn ông tự do, muốn làm gì thì làm, đừng quá săn sóc đến người ta mà làm người ta khó chịu.

– Nếu thế thì sao anh không cứ theo mãi chủ nghĩa độc thân?…Còn đa mang vào làm gì? Anh xem tôi, tôi có khó chịu đâu? Không những thế tôi thấy dễ chịu nữa.Tôi muốn có người săn sóc đến tôi, nghĩa là săn sóc đến những cái không quan trọng mà vẫn cần thiết như cái ăn, cái uống, cái ngăn nắp vui vẻ trong nhà… À, anh có biết anh Thuyết không nhỉ?

– Có, Thuyết văn sĩ, phải không?

– Phải! Anh ấy có vợ và hình như đã có con. Nhưng anh ấy cho cái cảnh đề huề vợ con trong gia đình không hợp, không xứng với đời một văn sĩ. Bởi văn sĩ phải lãng mạn. Vì thế, anh ấy đã bỏ gia đình đi ở riêng với một cô tình nhân bé nhỏ, nói bé nhỏ là nói theo nghĩa bóng đấy thôi, chứ kỳ thực cô tình nhân ấy chẳng bé nhỏ gì, trái lại nữa.

Nam cười, nói:

– Sao không lấy quách làm vợ lẽ?

Ngọc cũng cười:

– Nếu lấy làm lẽ thì lại không hợp thời, thì lại cổ hủ, thì lại không là nghệ sĩ một tí nào! Vì lấy vợ lẽ tức là đi theo lối cũ của các cụ xưa, nghĩa là lập thêm một gia đình thứ hai nữa. Thành thử sợ gia đình, trốn gia đình mà lại hóa ra dấn mãi thân vào gia đình đơn, gìa đình kép. Đằng này chỉ là tình nhân…

Nam ngắt lời:

– Nghĩa là khác nhau cái tiếng gọi, phải không? Đáng lẽ kêu là chị Thuyết hay như các cụ thì người ta kêu là: “la petite amie”, hay “la poule” của Thuyết chứ gì!

– Không hẳn thế.

– Nhưng mà chính thế.