- XIII -

Trong luôn ba hôm, ngày nào Nam cũng miệt mài làm việc cho tới gần tối, và đêm nào cũng đi chơi mãi đến một, hai giờ khuya mới về. Nhiều lúc chàng mơ màng tưởng mình vẫn sống đời cô độc ngày xưa, cái đời vô tư lự, chàng thường nói và nay chàng như nhớ tiếc. Chàng cũng chỉ nhớ tiếc vẩn vơ thôi chứ không hề bao giờ đem so sánh dĩ vãng với hiện tại.

Chiều nay chàng nhận được một bức thư.

Ngay lúc nhìn ra cổng và thấy người đưa thư kéo chuông, tâm linh đã báo cho chàng biết rằng đó là thư của Lan. Chẳng hiểu sao, chàng cảm thấy một luồng lạnh chạy khắp thân thể, như khi chàng chợt thất vọng điều gì.

Chàng cầm vân vê cái phong bì; ngắm nghía nét chữ nắn nót và mềm mại: “Đây là bức thư thứ nhất của Lan từ ngày cưới.” Ý nghĩ ấy khiến chàng hơi lấy làm thẹn. Vì chàng nhớ mới năm ngoái khi vừa nhận được thư của vị hôn thê, chàng vội vàng xé phong bì ra đọc ngấu đọc nghiến, rồi đọc đi đọc lại ba, bốn lần không chán. “Sao ngày ấy Lan có duyên thế!” Nam mỉm cười nghĩ tiếp luôn: “Nghĩa là ngày nay Lan không có duyên? ” Và mỉa mai tự đáp thầm: “Phải, bao giờ cô vợ chưa cưới chẳng có duyên hơn cô vợ cưới rồi ”! Tự nhiên, chàng thấy mình tệ bạc với Lan, và trong vài giây chàng rất cảm động, hối hận.

Chàng vừa đọc được mười giòng trong thư, tính tình đối với Lan đã đổi khác hẳn, trái ngược hẳn, và chàng chỉ còn thấy bứt rứt khó chịu. Vì sau mấy câu hỏi thăm, Lan nói ngay vào chuyện, một câu chuyện dài dòng, lôi thôi, bịa đặt. Mà lời văn của Lan mới kiểu cách mát mẻ làm sao! Nam mong biết rõ ngay lỗi mình đã phạm đối với Lan, đến nỗi đọc nhảy từng đoạn để chóng đến cuối thư. Nhưng rồi chàng lại thong thả đọc một lần thứ hai. Lan đã khêu gợi lòng tự ái của chàng: nàng bảo thẳng cho chàng biết rằng Trinh yêu chàng và chàng cũng yêu Trinh. Nàng lại thêm ở mục “Tái bút”: nếu ái tình của đôi bên quả thành thực thì nàng có thể tự hy sinh để hai người lấy nhau, vì đã hết tình yêu thì vợ chồng chỉ còn một cách xử trí ổn thỏa là ly dị.

Nam không sao không sung sướng tự hỏi: “Mình yêu Trinh? Và Trinh yêu mình?” Một ái tình mới mẻ, đột ngột như vừa chiếu sáng tâm hồn chàng. “Vô lý!” Chàng không rõ hẳn rằng chàng bảo ai vô lý, cái gì vô lý: lòng ngờ vực của Lan hay ái tình mới nhóm của chàng. Có lẽ đó chỉ là một câu thốt ra từ nơi tiềm giác. Cũng có lẽ đó là một lời vô nghĩa của lòng sung sướng.

Dầu sao Nam cũng cau có, gắt gỏng thầm: chàng tự lừa dối chàng. Dần dần sự cau có gắt gỏng của chàng trở nên thành thực: chàng thành thực cảm thấy chàng giận Lan lắm. Và chàng lấy bút giấy ra viết cho Lan một bức thư. Nhưng chàng chỉ để xong ngày tháng. Đoạn, ngồi bần thần nghĩ ngợi.

Sau một lúc lâu chàng bỗng bật cười lên tiếng và viết tiếp: “Lan, vợ yêu quí của anh”. Thoạt đầu, trong lúc tức bực, – tức bực giả dối, – chàng đã định để vắn tắt: “Lan”. Nhưng chàng kìm ngay lại và tự nhủ: “Như thế, phỏng có ích gì?” Rồi chàng định viết cho Lan một bức thư, lời lẽ thực nồng nàn âu yến, tuy vẫn có giọng mắng trách, cũng mắng trách âu yếm. Vì chàng vừa chợt thấy mình có lỗi, có tội với Lan. Khi người ta có tội với người yêu, thì chả còn cách chuộc tội nào mầu nhiệm bằng nói với người yêu những lời nồng nàn âu yếm.

Nói có lẽ còn hơi khó, người yêu có thể thấy mình lúng túng, nhưng viết trong thư thì còn sợ gì ngượng tay nữa, cứ việc moi óc tìm những chữ hết sức dịu dàng, hết sức thương mến những tính tình hết sức cảm động, hết sức thành thực.

Nhưng thư vẫn không đi xa hơn được một giòng nào. Lại vừa gặp giờ ăn. Thằng nhỏ ra mời, chàng vứt bút đứng dậy liền: “Để tối nay tĩnh mịch viết dễ hơn. ”

Quả nhiên ăn xong, Nam lại ra bàn viết ngồi đăm đăm nhìn tờ giấy trong khung ánh sáng vuông của chiếc đèn điện có chụp xanh hình kim tự tháp không ngọn. Mãi sau chàng mới quả quyết nghĩ thầm: “Đây này, ta là một nghệ sĩ. Và thiên tiểu thuyết ta soạn đến một quãng khó khăn, đến một tình thế khó khăn: vợ ngờ vực chồng có ngoại tình. Bây giờ ta phải khiến người chồng gửi một bức thư cho vợ để tỏ rằng vợ đã lầm, đã ngờ vực vô lý, để bộc bạch những tính tình tốt đẹp, ngay thẳng, thành thực của mình. Mình không thành thực, thì cần gì? Sự thành thực có vẻ rất giả dối, trái lại sự giả dối có khi đầy vẻ thành thực. Mà bây giờ mình chỉ cầu đầy vẻ thành thực.”

Ý nghĩ ấy làm chàng cười ngất. Rồi chàng viết thoăn thoắt. Tư tưởng nọ kế tiếp tư tưởng kia tuôn ra mau quá, đến nỗi ngòi bút chạy soàn soạt trên giấy, cuống quít vì không chép kịp. Nhưng chàng bỗng ngừng lại sau một câu mà chàng chợt thấy không xuôi, câu “em ngờ vực Trinh, thì thực tội nghiệp Trinh!” Chàng cho câu ấy âu yếm quá, âu yếm đối với Trinh, cố nhiên. Và chàng tự nhủ: “đó là một gáo dầu rưới vào đống củi đương cháy!… Hơn hết là đừng đả động gì đến Trinh!”

Nam vừa xóa câu của mình vừa thì thầm: “Không đả động đến Trinh.” Chính lúc ấy chàng nghĩ đến Trinh nhiều lắm, nghĩ đến với tất cả tình âu yếm. Và chàng thôi viết để nhìn theo đàn muỗi xanh khiêu vũ dưới chụp đèn, trong ánh sáng, mà mơ mộng tới Trinh. Chàng thấy hiện trong ký ức sáng xanh hình ảnh cô thiếu nữ tươi trẻ, xinh đẹp, nhất là ngây thơ, ngoan ngoãn. Chàng nhớ lại những lời nói của Trinh những cử chỉ của Trinh. Và thấy Trinh hoàn toàn.

Chàng vội mỉm cười tự chế riễu:“Hoàn toàn! Trước kia mình cũng thấy Lan hoàn toàn. Nghĩa là các cô thiếu nữ thì cô nào cũng hoàn toàn.” Chàng thấy nẩy ra một ý tưởng: “Hay họ chỉ hoàn toàn trong cái đời thiếu nữ… Nếu quả thế thì mình đã phạm một tội nặng lắm: làm cho Lan mất hoàn toàn!” chàng cười vui thú và đứng lên đi đi lại lại trong phòng. Gần nửa giờ qua. Tiếng giầy cồm cộp như thu lấy cả trí nghĩ. Bỗng chàng ngừng lại cầm tờ giấy nhẩm đọc một lượt, rồi vò ra vứt xuống đất. Đoạn chàng đi thay quần áo để lên phố. Nhưng mặc xong quần áo, chàng lại cởi ra, thay quần áo ngủ. Chàng băn khoăn khó chịu mà chẳng muốn tìm hiểu vì sao.

Đêm ấy Nam loay hoay trằn trọc mải khuya mới ngủ được.

Sáng hôm sau chàng dậy muộn. Vì thói quen chàng nghĩ qua đến mọi việc phải làm, ra xưởng dặn bảo thợ mấy câu rồi đi ăn sáng. Chàng phải đem hết nghị lực ra mới giữ được tâm trí khỏi lởn vởn đến Trinh. Chàng cho thế là mơ mộng hão huyển, là vô lý, là trẻ con.

Dùng qua loa cốc cà phê sữa uống vội vàng, rồi đi mặc quần áo lên phố. Chàng cũng không định đi đâu. Mãi lúc qua hàng Trinh, chàng mới biết rằng chân chàng đã đưa chàng đến thẳng đó. Chàng kinh ngạc và không hiểu mình kinh ngạc thực hay vờ kinh ngạc. Nhưng chàng cũng tiến vào hàng.

Trinh ngồi trên phản, nửa người khuất sau hàng quả. Cảnh tượng ấy Nam thấy quen mắt và thân mật lắm. Trinh cất giọng trang nghiêm hỏi đùa:

– Ông mua gì ạ?

Nam cười đáp:

– Cô bán cho tôi một lạng miến.

Rồi nhìn vào phía trong:

– Cậu đi vắng à?

Làm như mình cốt đến chơi Kế. Trinh đáp:

– Cậu em đi dạy học.

Nam không giữ nỗi vui mừng, và vẩn vơ hỏi lại:

– Đi dạy học?

– Vâng, đi dạy học. Dễ anh quên rằng thầy em dạy vẽ ở trường …

– À phải, tôi nhớ rồi, anh Kế dạy ở một trường tư… Ừ nhỉ!

– Vậy anh chỉ cốt đến chơi với cậu em?

Câu hỏi như có vẻ khiêu khích. Nhưng Nam giữ giọng bình thản đáp lại:

– Thì cố nhiên! Chẳng lẽ tôi đến mua miến!

– Chị vắng nhà, thì anh đi mua miến cũng chẳng sao, nếu anh thích ăn món cua xào miến.

Nàng như chợt nghĩ đến Lan:

– A chị Lan đã về chưa, anh?

– Về đã lâu!

– Chị về Hà-nội rồi, thế mà…

– Không, về Quảng-yên ấy chứ, về nhà Lan kia chứ! À, có câu chuyện buồn cười quá…

Nam ngừng lại, bẽn lẽn nhìn quanh. Trinh lơ đãng hỏi:

– Chuyện gì buồn cười thế?

Nam coi như mình đã tiến rồi thì không thể lùi được nữa ; kỳ thực ngay từ đêm hôm qua chàng đã có ý đem thư của Lan phô với Trinh. Chàng lặng lẽ mở ví lấy bức thư đưa cho Trinh và nói:

– Này, Trinh xem Lan có vô lý không?

Rồi chàng đứng ngắm diện mạo Trinh trong khi nàng chăm chú đọc. Chàng kinh ngạc vì thấy sắc mặt Trinh không thay đổi. Nàng thản nhiên – hơi lạnh lùng nữa – trả lại Nam bức thư:

– Vâng, vô lý thực!

Nam nhìn Trinh hỏi:

– Sao lại có thể thế được nhỉ?

Trịnh nhắc lại:

– Vô lý thực!

Nam thấy mắt nàng ứa lệ và không hiểu nàng cảm động hay căm giận. Bỗng nàng cất giọng sừng sộ bảo Nam:

– Cả anh nữa, anh cũng vô lý nốt! Sao anh lại đưa thư ấy cho em xem. Vâng, anh vô lý lắm, vô lý lắm!

Nam quả nhận thấy mình vô lý. Ai lại đưa thư riêng của vợ cho bạn vợ xem bao giờ, nhất trong thư người bạn ấy lại bị vợ ngờ vực. Chàng thấy tà tâm của chàng rõ rệt quá, và chàng nói lí nhí:

– Xin lỗi Trinh… tôi xin lỗi Trinh nhé.

Nhưng Trinh đã cười, cười nức nở, khiến Nam lo lắng đứng nhìn.

– Kể thì anh cũng chả có lỗi gì. Có lẽ đứng trước thái độ đa nghi và ghen tuông của chị anh rối trí, chẳng biết nghĩ sao, nên đến vấn kế tôi, vì tôi vẫn đa mưu, ai chả biết thế, phải không?

Nam vội víu lấy:

– Chính thế đấy.

– Anh vấn kế tôi thì tôi sẽ giúp anh. Nhưng chính anh đã nghĩ ra kế gì chưa?

Nam lạnh lùng:

– Còn phải nghĩ ra kế gì nữa.Tôi định viết thư cự cho Lan một chặp.

Trinh mỉm cười như biết đích rằng Nam nói dối.

– Không, không được. Làm thế không xong, vì không có ích gì, chỉ tổ nát bét thêm, khác nào cơm đã nhão, anh lại còn đun già lửa cho cơm thành vừa nhão vừa khê.

Nam cười:

– Trinh ví von đến hay!

– Vậy anh đã viết thư chưa?

– Tôi đã viết rồi, nhưng lại xé đi ngay.

– Thế thì tốt lắm. Vì viết thư không được.

– Vậy làm gì mơi được?

– Anh phải thân đi Quảng-yên đón chị Lan về.

– Đi Quảng-yên!

– Chứ sao!

– Còn công việc của tôi!

– Công việc gì khẩn cấp bằng công việc này.

– Bằng công việc đi đón Lan về?

– Hẳn chứ!

Trinh thong thả nói tiếp:

– Vì hạnh phúc của anh và của Lan ở cả đó.

Nam quay nhìn ra phía đường, nói:

– Tôi không ngờ Lan lại khó chịu đến thế.

– Anh không nên ngờ. Đàn bà con gái đã ai tránh thoát cái giòng ghen tuông!

– Nhưng ghen bóng ghen gió…

– Ghen nào mà chả là ghen bóng, ghen gió? Nếu có sự thực thì đã chả ghen.

Nam cười:

– Cô làm như cô thạo khoa tâm lý lắm.

Trinh ngắt lời, hỏi:

– Mấy giờ có xe hỏa?

– Một giờ.

– Vậy anh về ăn cơm đi, rồi ra ga thì vừa. Thôi, anh về ngay không lại nhỡ tàu. Nghe nói anh hay nhỡ tàu lắm kia đấy.

Lúc bấy giờ có khách vào mua hàng, Trinh quay lại bảo Nam:

– Thôi anh về nhé.

Rồi nàng tiếp khách để mặc Nam lủi thủi ra phố, gọi xe.

Buổi trưa, Nam ăn xống, ngồi ngáp hoài. Chàng đã nhãng quên câu chuyện ban sáng và định đi nghỉ một lát.

Bỗng ở cổng có tiếng chuông. Chàng nghĩ ngay đến Trinh và chạy ra hiên. Quả Trinh đứng cổng gọi:

– Anh Nam! anh ăn cơm xong, rồi phải không?

– Xong rồi.

– Vậy đi!

Nam hỏi lai:

– Đi à?

– Chứ còn gì nữa.

– Thì cô hãy vào đây đã!

– Không, em không vào.

Chẳng được đừng Nam phải ra cổng. Trinh thân mật bảo chàng:

– Anh nên nhớ rằng Lan đương ghen. Em vào không tiện. Nhỡ đầy tớ anh nó mách Lan thì sẽ chẳng ra sao. Vậy anh sửa soạn mau mau lên, em chờ anh ở ngoài phố.

Dứt lời nàng đi thẳng, mặc lời tha thiết mời mọc của Nam, Nam đành sắp va-li ra đi: chàng lo sợ vơ vẩn rằng nếu do dự không đi thì sẽ bị Trinh coi thường.

Ra phố Yên-phụ, chàng thấy Trinh đứng bên hai cái xe. Nàng cười nói:

– Ừ có thế chứ! Đây, xe em thuê rồi. Đi thôi.

Tới ga Đầu-cầu, nàng giục Nam vào lấy vé và nàng dặn:

– Nhớ lấy khứ hồi, nhé. Đi hạng ba rồi lúc về Hà-nội đi chuyến thường để lên ngồi hạng nhì cho được vắng.

– Cần gì vắng!

Giọng Nam hơi gắt gỏng. Nhưng giọng Trinh vẫn dịu dàng.

– Cần lắm chứ!

Lúc lên xe hỏa, Nam cảm động bảo Trinh:

– Trinh tốt lắm, mà ngoan quá.

Trinh lặng lẽ cười buồn.

Nam nhìn Trinh chìa bàn tay. Trinh thẳng thắn, mạnh bạo nắm lấy bắt, ra hẳn vẻ một người bạn trai.

Xe huýt còi chạy. Trinh không nhìn theo nữa, vội vàng bước vào trong ga.

Nam ngồi xuống ghế, vui vẻ nghĩ thầm:

– Chuyến nầy về Hà-nội mình phải vẽ Lan và Trinh trong cùng một bức tranh mới được.

Khái Hưng

(1940)

HẾT