Chú Thích

.

[1] Nha hoàn ở chung phòng với chủ, có thể hầu hạ chăn gối, địa vị cao hơn nha hoàn thông thường, nhưng không có danh phận như vợ lẽ.

[2] Một bí thuật khiến xương cốt trên người co lại, cơ thể nhỏ đi, có thể thoát khỏi gông cùm xiềng xích.

[3] Tương là tên gọi khác của tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc.

[4] Trong tiếng Trung, cặn bã là tra tử nên hạng cặn bã gọi là lão tra.

[5] Tức Citibank.

[6] Ngân phiếu do tiền trang thời xưa phát hành.

[7] Nguyên văn 吃讲茶 chỉ việc thời xưa khi hai bên có tranh chấp thì đến quán trà mời công chúng bình phẩm xem ai đúng ai sai.

[8] Ý nói tới vùng Giang Tô - Thượng Hải.

[9] Lưu phái Kinh kịch lâu đời nhất của Trung Quốc, chú trọng giọng hát uyển chuyển cổ xưa thuần phác.

[10] Lưu phái Kinh kịch do Hoàng Quế Thu sáng lập.

[11] Hai câu trong bài Hiệp khách hành của Lý Bạch. Trần Trọng San dịch rằng: Việc xong rũ áo ra đi, Xóa nhòa thân thế, kể gì tiếng tăm.

[12] Tức Trương Tác Lâm, một quân phiệt của Mãn Châu, giữ chức Đại nguyên soái Lục Hải quân Trung Hoa Dân Quốc từ 1927 đến 1928.

[13] Khu đèn đỏ nổi tiếng nhất Thượng Hải những năm 20-40 thế kỷ trước.

[14] Một kiểu kiến trúc đặc thù ở Thượng Hải, kết hợp giữa các nét đặc trưng của kiến trúc phương Đông và phương Tây, xuất hiện lần đầu vào khoảng năm 1860.

[15] Ý chỉ người quê mùa, lỗ mãng.

[16] Cân Trung Quốc bằng ½ kilogram.

[17] Nghĩa là: Công khai tu sửa sạn đạo, nhưng ngầm vượt qua Trần Thương.

[18] Nghĩa là: Dùng binh là hành động dối trá.

[19] Tức thuốc phiện.

[20] Do thân phận và tuổi tác của Mạnh Tiểu Lục thay đổi, từ giờ cách xưng hô với Mã Vân cũng sẽ thay đổi.

[21] Ở đây chia ra người Bạch Nga và Nga Xô. Người Bạch Nga còn được gọi là người Belarus, còn người Nga Xô là người dân thuộc Liên bang Xô viết. Belarus vốn là một quốc gia giáp Nga, nhưng sau cách mạng tháng Mười đã sáp nhập vào Nga, trở thành một trong mười lăm nước thuộc Liên bang Xô viết. Những quý tộc Belarus bất đồng chính kiến buộc phải bỏ nước lưu vong, nhiều người đã dạt sang Trung Quốc.

[22] Cơ quan hành chính cao nhất ở Tô giới Pháp tại Thượng Hải.

[23] Thứ tự anh em cả, hai, ba, tư của Trung Quốc thời cổ.

[24] Ý chỉ các nước thời Chiến Quốc liên kết lại với nhau.

[25] Câu này xuất phát từ chuyện quyền thần Đông Tấn là Hoàn ôn, diệt nước Thục, bắt công chúa là Lý thị về làm thiếp. Lý thị hoa dung nguyệt mạo, xinh đẹp vô cùng, Hoàn ôn cực kỳ sủng ái. Chính thất của Hoàn ôn là Nam Khang trường công chúa nghe chuyện chồng mình nạp thiếp bên ngoài, cực kỳ tức giận, liền dẫn theo mấy chục gia nhân đến, định giết Lý thị trút giận. Nhưng khi đối mặt với mấy chục người cầm gươm giáo xông vào, Lý thị lại chẳng hề hoảng sợ. Lúc đó, nàng ta đang chải đầu, mái tóc dài đen bóng buông xõa xuống đất, dung mạo thanh lệ như đóa phù dung trên mặt nước. Trưởng công chúa thấy thế, lại nghe nàng ta nói chuyện, càng thêm thương cảm đồng tình, bèn bỏ đao xuống, bước lên ôm lấy nàng ta nói rằng: “Ta thấy còn thương, huống chi là lão nô tài kia.” Ý là người đẹp đến mức người vợ bị chồng phản bội thấy còn thương, huống chi là ông chồng kia.

[26] Có thể hiểu là: không cùng chí hướng thì không thể cùng nhau mưu sự nghiệp được.

[27] Liễu Hạ Huệ là người nước Lỗ thời Xuân Thu, nổi tiếng là bậc chính nhân quân tử, không bị sắc đẹp mê hoặc.

[28] Tổ phượng.

[29] Tổ ong.

[30] Trích Tôn Tử binh pháp, thiên Mưu công. Đại ý là để thắng địch, tốt nhất dùng mưu, thấp hơn thì dùng phép ngoại giao, thấp nữa là dùng binh, hạ sách nhất mới đánh thành. Đánh thành chỉ là vạn bất đắc dĩ mà thôi.

[31] Một khúc hát dân gian thường được diễn xướng trong các nghi thức thờ cúng mê tín.

[32] Tức Trương Học Lương, con trai của Đại soái Trương Tác Lâm.

[33] Ý là hợp với ta, cũng có nghĩa là “bạn bè”, là khẩu hiệu của giới bảo tiêu, để đám cướp đường có thể đang mai phục biết là có bọn họ đi qua, kêu gọi bọn cướp hãy bỏ qua cho chuyến hàng.

[34] Rơi xuống sông là chìm (trầm), đồng âm với Trần.

[35] Chảy (lưu) đồng âm với Lưu.

[36] Chữ ngô (吴) gồm chữ khẩu (口) ghép với chữ thiên (天), chữ hồ (胡) gồm chữ cổ (古) ghép với chữ nguyệt (月).

[37] Kỷ Bất Vinh có nghĩa là tự bản thân không ăn trộm.

[38] Câu trong sách Trang Công, Tả truyện, nghĩa là, khi đánh trận, dựa vào dũng khí, đánh một tiếng trống thì dũng khí tăng lên, hai tiếng thì suy giảm bớt, ba tiếng là hết. Ý muốn nói, đang làm việc gì thì phải làm cho một mạch, để kéo dài sẽ bị hụt hơi, không hoàn thành được.

[39] Nghĩa là tê liệt.

[40] Phong Ma Yến Tước hay Phong Mã Nhan Khuyết trong tiếng Trung đều đọc gần giống nhau, nhưng cách viết thì khác.

[41] Du: Tên gọi khác của Trùng Khánh.

[42] Bác sĩ ở đây là người hiểu rộng biết nhiều.

[43] Khu vực trung hạ du sông Hoàng Hà.

[44] Trong tiếng Trung, chữ phong nghĩa là ong và chữ phong nghĩa là điên cuồng đồng âm với nhau.

[45] Đây là câu nói của Trần Thắng, một thủ lĩnh khởi nghĩa chống lại nhà Tần.

[46] Khi người Mãn Châu chiếm lấy Trung Nguyên lập ra nhà Đại Thanh, bắt tất cả dân chúng phải cạo nửa đầu theo mình, nhiều người không chịu, lấy lý do rằng da tóc là của cha mẹ ban cho, không thể tùy tiện cạo bỏ, triều đình bèn hạ lệnh “giữ tóc không giữ đầu, giữ đầu không giữ tóc”, ý rằng ai không chịu cạo thì chém đầu.

[47] Danh sĩ thời Đông Hán, làm quan nổi tiếng thanh liêm.