- II - Chuyện Tướng quân Ôn Dịch

Ngày xưa, ở hạt Quốc Oai, có một chàng thư sinh tên là Dĩ Thành. Chàng tánh khí cương trực, thường xem thường những việc yêu ma, quỷ quái.

Một hôm say rượu, Dĩ Thành cỡi ngựa đi nghêu ngao. Bọn ma quỷ thấy chàng, sợ hãi bỏ chạy. Chàng cả cười, gọi chúng lại, bảo rằng:

- Nay ta vui, muốn tìm các ngươi nói chuyện. Sao các ngươi lại bỏ chạy?

Ma quỷ liền họp lại, đồng lòng tôn chàng lên ngồi phía trên.

Chàng bèn hỏi:

- Các ngươi hay phá quấy, là tại lẽ gì?

Cả bọn đồng nói:

- Vì chúng tôi đói khát.

- Các ngươi hay làm cho người ta chết, là tại lẽ gì?

- Vì chúng tôi muốn thêm quân.

Chàng nghiêm giọng nói:

- Phá quấy người là việc không nên; giết chết người là việc tội lỗi. Quân thêm thì ăn uống phải thiếu, các ngươi than đói khát là tại ai? Các ngươi sống quen thói ngang tàng, chết lại tung hoành phá phách. Ta nghe: “Trời hiếu đức, người hiếu sanh”. Tại sao các ngươi lại nghịch Trời, loạn người làm vậy?

Cả bọn đều lặng thinh, không biết trả lời thế nào. Lát sau, một con quỷ buồn bã nói rằng:

- Ngài trách chúng tôi cũng phải. Sống quen thói ngang tàng, chết không nơi nương tựa, đó là một hình phạt rõ ràng. Nay bơ vơ nơi cỏ loáng, mồ hoang, gió sương tê tái. Nếu chúng tôi không xoay xở, làm sao có đủ miếng ăn? Vả lại, người dương thế tội ác dẫy đầy, có hành phạt như thế cũng chưa thấm vào đâu.

Dứt lời, chúng xúm nhau dọn mâm cỗ ê hề, ân cần mời Dĩ Thành. Chàng vui vẻ ngồi vào bàn, ăn uống tự nhiên.

Tiệc xong, chúng nói với Thành:

- Lâu nay chúng tôi chỉ ô hợp, không có người thống xuất chỉ huy. Nay Sứ quân đã đến đây, chúng tôi đồng lòng cử Sứ quân làm Tướng lãnh.

Dĩ Thành vội nói:

- Ta làm Tướng các ngươi thì được rồi, song ta còn một mẹ già, lấy ai sớm hôm săn sóc.

Một tên quỷ nói:

- Điều ấy Sứ quân không ngại. Sứ quân cứ ở trần thế mà ban lệnh, khỏi cần phải về nơi chín suối.

Dĩ Thanh nhận lời. Chàng căn dặn rằng:

- Làm Tướng thì lệnh phải nghiêm. Bất tuân tất phải trị. Vậy từ đây các ngươi phải triệt để tuân lệnh ta mới được.

Bọn ma quỷ dạ dạ vâng lời.

Chàng bèn ban lệnh rằng:

- Nay nghiêm lệnh đầu tiên của ta là, từ đây các ngươi phải bỏ thói dâm ô, không được phá phách, không được bắt chết người vô tội, không được kết đảng giả hình. Ai bất tuân, sẽ bị phạt.

Rồi chàng chia chúng ra từng bộ, sai đi trấn các nơi, có việc gì quan hệ, lập tức trình cho chàng hay.

Cách một tháng sau, bỗng có Sứ giả Minh Ty đến mời chàng, bảo Diêm Vương có lệnh đòi.

Dĩ Thành lưỡng lự, chưa biết nên đi hay không. Đêm đó, chàng cho triệu các bộ hạ ma quỷ đến, hỏi rằng:

- Diêm Vương có lệnh đòi ta. Chẳng hay có nên đi hay không?

Bọn ma quỷ bàn tán một lúc, thưa rằng:

- Chúng tôi có nghe Diêm Chúa đang cần Tướng cai quản bộ Dạ Xoa. Có lẽ Diêm Chúa mời ngài về việc ấy. Ngài nên đi, không việc gì nguy hiểm mà phải từ khước.

Dĩ Thành cười hỏi:

- Như vậy là phúc hay là họa?

Bọn chúng thưa:

- Như vậy là phúc cho Sứ quân lắm. Tước phẩm của Diêm Chúa như tước phẩm của Thiên Đình, không kẻ hèn mọn nào làm được. Nay Diêm Chúa cử ngài tức vì nghĩ đến tánh cương chính, trí thông minh của ngài đó.

Dĩ Thành vui vẻ nói:

- Sống ở, thác về, ta có luyến gì nợ đời mà tham sống sợ chết. Đã gặp cơ hội, không gây được sự nghiệp vẻ vang ở cõi thế thì âu là lưu danh muôn thuở ở cõi âm. Khi ta đã làm Tướng lãnh Dạ Xoa, ta sẽ chọn các ngươi vào đạo quân của ta.

Bọn ma quỷ mừng rỡ đội ơn, rồi từ giã chàng, ai về bộ nấy.

Dĩ Thành lo thu xếp việc nhà song xuôi, liền theo Sứ giả đến chầu Diêm Chúa.

Diêm Vương thấy Thành, niềm nở nói:

- Ta đang đợi Sứ quân đây. Xét sổ trần gian, ta biết Sứ quân là người cương trực. Nay bộ Dạ Xoa thiếu Tướng, phiền tướng quân cai quản giùm.

Dĩ Thành khiêm tốn nói:

- Tôi tài hèn sức mọn, đâu như Bốc Thương, Nhan Hồi ngày trước, e không đủ sức đảm đương nhiệm vụ quan trọng ấy chăng?

Diêm Vương nghiêm giọng nói:

- Xưa Bốc Thương, Nhan Hồi có tài làm chức Tu văn Lang, nay tướng quân có đức làm Tướng lãnh, tưởng cũng không hẹp gì Sứ quân lắm.

Sợ Diêm Chúa phiền trách, Dĩ Thành vội cúi đầu lãnh chức. Diêm Chúa lấy làm đẹp dạ, thân đưa chàng đến dinh Dạ Xoa.

* * * * *

Cùng làng với Dĩ Thành có một nhà nho ẩn dật tên là Lê Ngộ.

Lê Ngộ và Dĩ Thành xưa là đôi bạn thân. Ngày còn phiêu bạt, hai người đã từng sống chung nhau, lấy làm tương đắc.

Một đêm, Lê Ngộ ngồi xem sách, đến khuya mòn mỏi, gục đầu trên sách thiu thiu ngủ. Đang mơ mơ màng màng, Lê Ngộ bỗng giật mình vì những tiếng rộn rịp trước ngõ. Chàng lấy làm lạ, bèn vén màn ra xem. Ngoài đường có một đoàn kỵ mã, người đi đầu cưỡi ngựa thanh song, bộ hạ theo sau tấp nập.

Lê Ngộ kinh ngạc vì người thống lãnh đoàn kỵ mã giống hệt Dĩ Thành, người bạn tri kỷ của mình. Chàng đang ngơ ngác, chợt có tiếng cười to.

- Đã quên cố nhân rồi sao?

Lê Ngộ vẫn chưa tin là thật. Vị thống lãnh vội nhảy xuống ngựa, tiến lại bên Ngộ, tươi cười nói:

- Lê huynh tệ quá, mới xa nhau mấy năm mà đã vội quên cố nhân rồi. Đệ là Dĩ Thành, hiện làm Tướng Lãnh Dạ Xoa ở Âm phủ.

Lê Ngộ càng kinh ngạc:

- Mới nhìn đã nhớ ngay là bạn cũ. Nhưng lạ sao xưa mới là thư sinh nho nhã, nay bỗng trở thành võ tướng oai phong?

Dĩ Thành vui vẻ thuật lại chuyện mình. Lê Ngộ dẫn bạn vào thư phòng cùng luận đàm thế sự. Nhân nghĩ đến thân thế, Lê Ngộ cất giọng phàn nàn:

- Tôi xưa nay vốn chuộng âm đức, chưa hề làm ác. Thế mà suốt đời phải tha hương cầu thực, thân chẳng đủ ấm no. Bạn bè thảy đều nên danh, so tài sức cũng như nhau, sao có kẻ sướng người khổ như thế?

Dĩ Thành thành thật nói:

- Tài cần phải gặp thời, giàu nghèo đều có số. Tài như Vương Bột nếu không gặp gió thì đâu đến kịp Đằng Vương Các mà lưu danh muôn thuở. Nghèo như Đặng Thông là bầy tôi của Hán Văn Đế mà còn phải đi ở nhờ rồi chết đói. Chẳng qua là do ở số mạng cả, không thể cầu mà được.

Lê Ngộ thở dài bất mãn:

- Số mạng gì mà bất công như vậy.

Dĩ Thành tìm lời an ủi bạn:

- Đó cũng là cách để thử thách lòng người. Kẻ sĩ đáng quý là nghèo mà vẫn trong sạch, tài trí vẫn vững bền, trên không oán trời, dưới không trách người, xứng đáng là bậc trượng phu quân tử.

Câu chuyện hàn huyên kéo dài đến gần sáng. Trước khi chia biệt, Dĩ Thành bảo đuổi hết người nhà ra, rồi bảo nhỏ với bạn rằng:

- Tôi mới vâng lệnh Thượng Đế thống lãnh đạo quân Ôn Dịch đi chọn quân ở các quận, huyện. Nhân coi lại sổ dân đinh, mới nhớ đến Lê huynh. Nhà Lê huynh phúc mỏng, e không khỏi tai họa. Nên mau mau kíp về.

Lê Ngộ sợ hãi nói:

- Đã tưởng tình đến viếng, xin che chở luôn cho.

Dĩ Thành cảm động nói:

- Nếu không có ý đó thì đã chẳng đến đây. Hiềm vì miền Lê huynh ở do Tướng quân họ Đinh thống xuất, tôi không có thẩm quyền, thật là khó quá!

Lê Ngộ toát mồ hôi:

- Nghĩ mà đến là tình; khó mà giúp là nghĩa. Nay bạn đã tưởng tình mà đến thì cũng nên vì nghĩa mà giúp cho trọn niềm.

Vị Tướng Lãnh Dạ Xoa kiêm Tướng quân Ôn Dịch chau mày nghĩ ngợi. Một lúc lâu, Dĩ Thành mới bảo bạn:

- Chỉ còn một cách. Tướng quân họ Đinh quản lĩnh đạo quân áo đen toàn là những tên ác quỷ, kêu xin cũng vô ích. Lê huynh về sửa soạn cỗ bàn bày sẵn. Khi chúng tới, đang lúc đói, thấy cỗ chắc chúng ăn ngay. Đợi chúng ăn xong, Lê huynh bước ra sụp lạy, đừng kêu nài gì cả. Như thế, họa may chúng tha cho.

Dặn dò xong, Dĩ Thành từ giã bạn lên đường. Lê Ngộ quyến luyến đưa bạn đến tận cổng. Đoàn kỵ mã lại rộn rịp buông vó câu muôn dặm...

Hôm sau, Lê Ngộ vội vã trở về quê. Đến nơi, chàng mới rõ cả làng đang khủng khiếp vì bịnh dịch hạch. Dân làng đã có hàng trăm người bỏ mạng sau những cơn sốt mê man. Đó đây vang lên những tiếng khóc lóc thảm thiết. Một màu tang tóc nhuộm trên quê hương yêu dấu.

Lê Ngộ vào nhà, mới hay vợ và con đều bị bịnh rất nặng. Cảnh nhà trông thật điêu tàn. Nhìn vợ, con nằm trên giường bịnh, chàng ngậm ngùi rơi lệ. Chàng thấy lòng đau xót vô cùng. Vì mãi đeo đuổi theo công danh, mà tài bất phùng thời, chàng trở về đây với hai bàn tay trắng, chứng kiến cảnh thê nhi bịnh hoạn nheo nhóc.

Chợt nhớ lời bạn, Lê Ngộ cho dọn một mâm cỗ ngon lành. Chàng đem bày mâm cỗ trước sân để đón đạo quân Ôn Dịch. Sắp đặt xong xuôi, chàng ngồi ủ rũ bên giường bịnh, chờ mong thực hiện lời dặn của cố nhân.

Một lúc sau có tiếng ồn ào rộn rịp trước ngõ. Lê Ngộ nhìn ra, thấy một đoàn âm binh áo đen vừa tới. Người nào người nấy thật là kỳ hình dị tướng có vẻ hung hăng vô cùng. Kẻ đầu trâu, người mặt ngựa; kẻ mặt xanh, người mặt rằn; kẻ nhăn nanh, người múa vuốt. Đoàn quân dừng lại trước nhà họ Lê.

Vị thống lãnh đi đầu mặc áo tía, mặt rằn, râu quắm, giống như bức tượng Châu Xương. Lê Ngộ đoán đó là Tướng quân Ôn Dịch họ Đinh.

Thấy mâm cỗ dọn sẵn, bọn âm binh xôn xao bàn tán:

- Chúng ta đang đói. Hãy làm một bụng đã rồi hẵn đi.

- Không được. Chúng ta phải đợi lịnh chủ tướng.

Đinh Tướng quân nghe bọn âm binh bàn tán, lại ngửi thấy mùi thơm nghi ngút, cũng bắt thèm thuồng. Ông cười to, ra lịnh:

- Mâm cỗ như vầy, bỏ đi rất uổng. Ta cứ thư thả đánh chén, rồi đền ơn chủ nhân sau.

Tướng quân ngồi xuống, cất chén rượu lên môi. Bọn âm binh vội vã ráp vào, ăn uống chuyện trò vui vẻ. Lê Ngộ nghĩ thầm: “Thật quả là bọn ôn hoàng dịch lệ!”. Thoáng chốc, tiệc đã tàn. Bọn âm binh đứng dậy toan đi. Lê Ngộ vội bước ra, sụp lạy trước người áo tía.

Đinh Tướng quân kinh ngạc hỏi:

- Gã kia là ai?

Bọn quỷ nói:

- Chắc gã là chủ nhân mâm cỗ này.

Chúng bèn day lại hỏi Lê. Chàng cứ cúi lạy, không đáp lời nào.

Người áo tía lấy ra một quyển sổ xem kỹ lại từng trang. Bỗng ông ngạc nhiên hỏi bộ hạ:

- Gã này có âm đức, sao nhà hắn có đến năm tên ghi trong sổ bộ âm binh. Nay ta đã ăn của nhà nó, lẽ nào làm ngơ không cứu?

Một tên bộ hạ thân tín kính cẩn thưa:

- Lúc nãy Tướng quân hứa sẽ đền ơn cho chủ nhân mâm cỗ, vậy ta phải giữ chữ Tín cho người thế gian kính nể.

Đinh Tướng quân gật đầu nói:

- Âu là ta xóa bỏ vài tên trong sổ, rồi sẽ tâu lại với Diêm Chúa sau.

Nói xong, người áo tía lấy bút son xóa năm tên trong sổ âm binh. Thực hành xong cái cử chỉ cao đẹp ấy, vị Tướng quân có tiếng là hung dữ cảm thấy lòng mình thơ thới, nhẹ nhàng vì đã đền ơn được chủ nhân một cách đàng hoàng, xứng đáng. Ông nở nụ cười, đưa tay vuốt chòm râu quắm, rồi ra lịnh cho đoàn quân ôn binh áo đen tiếp tục lên đường.

Tiếng người, ngựa rộn rịp xa dần...

Lê Ngộ mừng rỡ và chừng đó chàng mới hiểu rõ lời dặn dò ý nhị của cố nhân. Nếu lúc nãy chàng lên tiếng van xin, vị Tướng quân kia sẽ nghi ngờ mình cố ý bày mâm cỗ ê hề để đút lót, việc đó có thể làm cho ông ta nổi giận lôi đình. Chi bằng cứ để cho ông ta nghĩ đến cách đền ơn, tương xứng với phẩm cách của một Tướng lãnh trước ba quân. Và cử chỉ ấy sẽ làm cho ông ta hãnh diện.

Qua ngày sau, cả gia quyến Lê Ngộ đều bình phục như xưa.

Lê Ngộ thầm cảm ơn Dĩ Thanh đã tận tình, tận nghĩa với bạn cũ. Chàng cũng thầm kính phục vị Tướng quân tuy mang tiếng hung ác nhưng vẫn còn biết giữ chữ Tín để nêu một tấm gương cao đẹp cho người đời.