- 9 -

Nhân những buổi cỡi ngựa đi chơi, Goldmund đã quen thung thổ; y biết rằng đi khỏi cánh đồng lầy phủ tuyết sẽ có một cái vựa lúa của chủ nhà và xa hơn một chút là cái trại y có quen biết; y có thể nghỉ chân và ngủ đêm ở một trong hai nơi ấy. Rồi ngày mai sẽ liệu. Dần dần y lại say mê tự do và nước non xa lạ tuy đã một thời gian lãng quên. Ngày đông giá lạnh và âm u, cuộc phiêu lưu có vị cay đắng, có mùi cực khổ, đói khát và tuyệt vọng, nhưng cao đẹp vô cùng; sau những ngày sống dễ dãi và bực dọc, mùi tân khổ ấy đem lại cho trái tim y một chút bình thản gần như an ủi.

Y nhọc mệt vì đi hoài. Thôi bây giờ hết cưỡi ngựa, y tự nhủ như vậy trong khi nghĩ đến đất nước rộng mênh mông. Tuyết xuống lưa thưa, xa xa ngọn rừng lẫn vào mây xám, sự yên lặng mênh mang ngút ngàn. Không biết Lydia bây giờ ra sao, trái tim thao thức của nàng ra sao? Nghĩ đến đây, y đau đớn chua cay; và tâm tình êm dịu của y gởi về nàng trong khi y ngồi dưới gốc cây tần bì cô độc giữa đồng lầy hoang vu. Đến sau vì lạnh quá y lại lên đường, hai chân tê dại lâu lâu mới lại quen bước, chút ánh sáng yếu ớt của một ngày âm u hình như đã giảm dần. Đi mãi trong đồng ruộng xác xơ làm cho y không thể suy nghĩ được nữa. Điều cần thiết lúc này không phải là ý kiến hay tâm tình dù đẹp đẽ và êm ái đến đâu; điều cần là mặc áo ấm, đến đêm tìm được chỗ trú chân, làm sao sống được như con cáo con chồn trong chỗ giá băng không dung nạp con người này, phải cố gắng sao cho đừng ngã quỵ ngay giữa đồng; còn thì cái gì cũng không đáng kể.

Y ngước mắt nhìn chân trời và giựt mình vì hình như nghe tiếng chân ngựa. Có lẽ nào người ta đuổi theo mình? Y móc con dao săn trong túi ra, rút lưỡi dao ra khỏi bao. Đến khi nom thấy người cưỡi ngựa, y nhận ra là con ngựa trong tầu của chủ nhân đang tiến đến phía mình. Chạy trốn cũng vô chí, y đứng lại đợi, thực ra không sợ mà lại rất hiếu kỳ, trái tim y đập mau hơn. Ý nghĩ sau đây thoáng qua đâu: “Nếu ta giết được người cưỡi ngựa này thì may mắn quá, ta sẽ có con ngựa, đời sẽ về ta.” Nhưng khi nhận ra người cưỡi ngựa là thằng hầu nhỏ tuổi tên là Hans với cặp mắt xanh lợt trong trẻo và khuôn mặt con trẻ nhút nhát, y không thể nín cười được; phải có trái tim chai đá mới có thể giết được đứa trẻ hiền lành, chất phác này. Y chào Hans một cách thân mến và cũng chào con ngựa một cách âu yếm, con ngựa nhận biết y ngay, y vuốt ve cổ nó nóng hổi và đẫm mồ hôi.

“Em đi đâu vậy, Hans?” Y hỏí.

“Đi kiếm cậu đấy,” đứa trẻ vừa nói vừa nhe hàm răng trắng nuốt ra cười. “Cậu đã đi khá xa! Tôi không dám chậm trễ, tôi chỉ có việc gửi lời chào cậu và gửi cậu cái này.”

“Ai gửi lời chào?”

“Cô Lydia. Trời ơi! Cậu khóa! Cậu làm chúng tôi bở hơi tai, may mà tôi làm được thanh thoát. Tuy rằng tôi lẻn đi được cụ lớn không biết, tôi đưa được tin cho cậu, nhưng cũng không chắc khỏi mất đầu đâu! Đây cậu cầm lấy!”

Nó đưa cho Goldmund một gói nhỏ.

“Này em, trong túi em có miếng bánh nào không, cho anh đi.”

“Bánh à? Có lẽ còn một miếng cùi.” Nó móc túi tìm ra một miếng bánh bột mì đen. Nó muốn lên ngựa về, Goldmund vội hỏi: “Cô Lydia ra sao?”

“Không, tôi chỉ gặp cô có một lát, trong nhà đang lúc lộn xộn. Cụ lớn hầm hầm đi xuống đi lên như ông vua Srul. Tòi chỉ có cái góc ấy đưa cho cậu thôi không có gì khác nữa. Tôi phải về đây.”

“Hãy nán lại một tý. Em để cho anh con dao săn được không? Anh chỉ có con dao nhỏ. Nếu có chó sói đến thì trong mình có khí giới tốt vẫn hơn.”

Nhưng Hans không muốn nghe. Nó nói rằng nó cũng buồn nếu cậu khóa sinh gặp nạn, nhưng con dao của nó nó không thể cho cậu được, dù bán lấy tiền hay đổi cái gì, dù Thánh Geneviève hỏi xin nó cũng không được. Bây giờ nó phải về gấp, nó tỏ vẻ hối tiếc không cho cậu được và chúc cậu được bình yên.

Hai người bắt tay nhau. Cậu bé phóng ngựa đi, Goldmund dõi mắt theo, lòng bùi ngùi. Rồi y mở gói ra coi, y sung sướng vì còn được cái dây da bê dùng để cột gói đồ. Ở trong có một cái áo len thật chắc màu xậm, hẳn là Lydia đã đan để tặng y; quấn chặt trong chiếc áo len là một vật cứng: một miếng dăm bông và một đồng tiền vàng nhét vào một khe nhỏ. Nàng không viết cho một chữ nào. Y đứng giữa cánh đồng tuyết, món quà của Lydia trong tay không biết làm gì. Y bèn cởi áo ngoài ra mặc áo len vào trong. Chiếc áo đem lại chút ấm áp dễ chịu. Y vội vàng mặc áo ngoài, giấu đồng tiền vàng vào chiếc túi kín đáo chắc chắn nhất, thắt chặt dây lưng rồi tiếp tục đi qua cánh đồng. Đã gần đến chỗ nghỉ chân, y mệt nhọc lắm. Nhưng y không muốn đến nhà người nông phu tuy rằng được ấm áp và có sữa uống; y không muốn nói chuyện với ai, không muốn để ai hỏi han điều gì.

Y nằm ngủ trong vựa lúa, sáng sớm lại lên đường, tuyết sương tạt vào mặt buốt như kim châm, trời lạnh như kích thích cho y đi xa. Mấy đêm liền y nằm mơ thấy nhà quý tộc và thanh kiếm của ông ta, hai chị em Lydia. Mẩy ngày liền tim y thắt lại vì cô đơn và buồn rầu.

Một buổi tối nọ y ngủ trọ tại nhà một người nông phu, bữa ăn không có bánh mì, chỉ có cháo kê. Ở đây lại xảy ra những chuyện khác. Đêm ấy vợ người nông phu sanh đứa con trai, người ta ra vựa lúa gọi y vào để giúp đỡ một tay, tuy y chẳng biết làm gì hơn là cầm đèn soi cho cô mụ làm việc. Đây là lần thứ nhất y chứng kiến một vụ sinh đẻ, y dán hai mắt kinh ngạc chăm chú nhìn người sản phụ, bất thần y có thêm một kinh nghiệm mới. Ít nhất, cái gì y nhận định được trên mặt người đàn bà đối với y có tầm quan trọng lớn. Dưới ánh lửa vỏ cây, mắt y hết sức hiếu kỳ nhìn khuôn mặt người sản phụ; đang cơn đau mạnh bạo nhất, y khám phá ra một điều bất ngờ: nét mặt nhăn nhó và rên la vì đau đớn không khác chi nét mặt những người đàn bà khác trong lúc khoái lạc dục tình mà y đã để ý nhận xét. Vẻ đau đớn cực độ trên một khuôn, mặt tuy có mạnh mẽ và làm méo mó mặt hơn thật, nhưng tựu trung vẫn không khác, vẫn là sự co thắt hơi nhăn nhúm, vẫn có một luồng sinh khí bừng lên rồi tắt ngúm. Không biết tại sao y ngạc nhiên lạ lùng vì khám phá ra sự đau đớn và sự khoái lạc giống nhau như hai chị em vậy.

Y còn rút được một kinh nghiệm nữa. Vì ngày hôm sau y gặp một cô láng giềng ăn ý với y khi y liếc mắt đưa tình, y ở lại làng ấy một đêm nữa; y làm cho người đàn bà thật thỏa mãn vì qua mấy tuần lễ bị kích động và thất vọng trong tình trường, đây là lần đầu y được thòa mãn bản năng nhục dục. Vì ở lại nên có chuyện khác xảy ra. Y làm quen với một người bạn trong làng nông dân này. Đó là một gã liều mạng tên là Victor, nửa như một cha sứ, nửa như một kẻ vô lại, gã chào y lắp bắp mấy tiếng La Tinh và tự giới thiệu mình là học trò đi lang thang tuy gã đã quá tuổi đi học từ lâu.

Người đàn ông có bộ râu nhọn hoắc ấy biết cách chào thân mật pha lẫn chót bông lơn du đãng và lấy ngay được cảm tình của người bạn trẻ. Khi Goldmund hỏi gã học trường nào và đi lang thang với mục đích gì, gã trả lời với giọng khoa trương:

“Trường đại học à, chú nó ơi, tôi đã qua đủ mặt, tôi đã ở Cologne và Paris, trong bài luận thuyết của tôi ở Leydan chưa ai tìm được lý lẽ đanh thép như tôi về căn bản siêu hình của khúc xúc xich gan. Từ đấy tôi đi ngược xuôi khắp thiên hạ như con heo, tâm hồn điên đảo vì đói khát khôn cùng; người ta đặt tên cho tôi là Hung Thần của đám nông dân, nghề của tôi là giảng La Tinh cho các cô vợ trẻ và làm phép cho những lồng xúc xích treo trên lò sưởi chui vào bụng tôi. Mục đích của tôi là lên giường của một bà lớn và nếu tôi không bị quạ rỉa thây trước thì sau cũng không chắc có tránh khỏi phải nhận lấy trách nhiệm nặng nề của một vị tổng giám mục. Anh bạn ơi, tốt hơn hết là sống chết qua ngày đoạn tháng và rút cục một con thỏ quay không tìm được chỗ nào tiện nghi hơn trong dạ dày của tôi. Vua bô-hêm là anh em với tôi và chính đức Chúa Trời nuôi sống hắn như tôi vậy, nhưng ông Trời vẫn đùn phần lớn công việc cho tôi, ngay hôm trước đây ổng còn nghiêm khắc như một người cha đối với con, ông còn muốn dùng cái thân thằng tôi để cứu một con chó sói gần chết đói. Nếu tôi không giết được con vật thì anh bạn ơi, tôi không còn hân hạnh và vui sướng làm quen với anh. In soecula soeculorum. Amen.”

Goldmund còn chưa quen với cảch pha trò vô lại ấy, với thứ La Tinh du đãng, nên có vẻ lo ngại đối với con người phàm phu tục tử, đối với tiếng cười thô bỉ điểm theo mỗi câu pha trò, nhưng anh chàng du đãng này có cái gì làm y ưa thích, nên y chịu nhận ngay gã làm bạn đi đường. Dù câu chuyện giết chó sói của anh có thực hay là câu chuyện nói khoác, hai người đi với nhau cũng mạnh hơn và bớt lo sợ. Nhưng trước khi lên đường, Vỉctor còn muốn “nói tiếng La Tinh với dân quê” như gã thường nói, gã ở lại nhà một người nông phu. Nhưng gã không ở yên một trại hay một xóm như Goldmund thường làm từ trước đến nay; gã đi hết nhà này đến nhà khác, gã chuyện với hết thảy đàn bà, nhúng mũi vào hết các chuồng bò, và hình như chỉ chịu ra đi khi nhà nào cũng phải có gì tống tiễn cho gã. Gã kể cho nông phu nghe những chuyện chinh chiến ở xứ lạ và ngồi bên bếp lửa hát những bài văn về trận Pavie, gã mách bảo các bà già thuốc tê thấp và thuổc sâu răng; gã có vẻ như cái gì cũng biết, đâu cũng đi qua, gã nhét trong người nào bánh mì, hạt dẻ, từng miếng táo của người ta cho, đầy muốn nứt áo. Goldmund kinh ngạc mà nhìn gã giở trò, lúc thì dọa dẫm, lúc thì nịnh nọt, ba hoa trước nhóm người ngồi ngẩn ra để nghe, xổ tiếng La Tinh làm ra vẻ trí thức, dùng những tiếng lóng quái dị và trơ tráo để mọi người chú ý; và trong lúc kể chuyên hay lý sự như đọc văn sách gã không quên để ý đến sắc diện từng người, từng cái ngăn kéo mở ra, từng cái bát, từng miếng bánh. Goldmund đã thấy rõ, gã là một người mất gốc, cầu bơ cầu bất, dày dạn gió sương, một người đã từng trải nhiều và có nhiều kinh nghiệm, một người luôn luôn đói rét, phải vật lộn cam go để sống một cách cùng khổ bất trắc, cho nên gã thành người láu lĩnh và tráo trở.

Ngày hôm sau họ lên đường. Lần thứ nhất Goldmund nếm mùi đi giang hồ với bạn nối khố. Hai người đi được ba ngày, Goldmund học được nhiều điều của bạn. Thói quen trở thành bản năng, tất cả điều rút lại làm ba nhu cầu chính của kẻ giang hồ: đề phòng tai họa giết người, tìm chỗ trú đêm, kiếm cái ăn; sau bao nhiêu năm đi đó đi đây gã giang hồ ấy đã học được rất nhiều.Victor rất thành thạo trong nghệ thuật nhìn những dấu hiệu nào đó để biết đến gần nhà ở mặc dầu giữa cảnh trơ trụi mùa đông hay giữa ban đêm; nhận định rất đúng mé rừng hay mé ruộng nào khả dĩ dùng làm chỗ trạm trú hay chỗ ngủ đêm; bước chân vào một nhà đã đánh hơi thấy chủ nhà nghèo hay dư đả đến mức nào, chủ nhà rộng rãi hiếu kỳ hay nhút nhát đến mức nào. Gã dạy cho người bạn đồng hành biết nhiều mánh khoé hay. Một bận, Goldmund cãi lại rằng y đến nhà ai chẳng cần phải tính toán nhỏ nhen như thế, chẳng cần phải biết thứ nghệ thuật đó, người ta cũng ít khi từ chối không cho y trọ. Victor bật cười và trả lời một cách thật thà: “Thì hẳn rồi, đối với mày khi được mày còn son trẻ, mày đẹp trai lại ra vẻ ngây thơ, như thế đủ để xin ngủ trọ. Đàn bà khoái mày còn đàn ông thì tự nhủ: Thằng này hiền lành, nó không làm hại ai. Nhưng mày nghĩ lại coi, người ta già đi, trên khuôn mặt trai trẻ râu ria mọc ra, nếp nhăn nổi lên, quần rách hở thịt, ngoảnh đi ngoảnh lại người ta thành kẻ ghê tởm không ai muốn dung nạp. Mắt mình không còn ngây thơ trai trẻ nữa mà chỉ lộ vẻ háu đói. Bấy giờ phải dạn dầy và hiểu người một chút chớ, nếu không sẽ chết gục trên đống phân chó nó đái trên mình. Nhưng tao biết rằng mày không vất vả bao lâu, mầy có bàn tay thanh lịch quá, mớ tóc xỉnh xắn quá, chẳng bao lâu mày sẽ tiến đến nơi thanh nhàn, đến giường êm ấm một người đàn bà có chồng hay đến một tu viện, ăn ngon mặc ấm, một phòng làm việc ấm cúng. Mày lại ăn mặc đẹp đẽ thế kia, người ta ngỡ mày là một nhà quý phái!”

Gẵ vẫn cười ngặt nghẽo lấy tay sờ áo Goldmund. Goldmund thấy gã sờ mọi đường chỉ, mọi túi áo; y lùi lại khi nghĩ đến đồng tiền vàng. Y kể chuyện mình đến nhà quý tộc và viết văn La Tinh cho chủ thế nào để được bộ áo đẹp đẽ. Nhưng Victor muốn biết tại sao y lại rời bỏ nơi ấm áp ấy ra đi giữa mùa đông rét mướt này. Goldmund không hay nói dối bèn nói phớt qua câu chuyện tình với hai người con gái nhà quý tộc. Vì chuyện này mà có sự xích mích đầu tiên. Victor cho rằng y ngốc như một con lừa vì y chịu ngoan ngoãn bỏ đi để cho hai chị em yên lành sống trong lâu đài ấy đợi trời phù hộ. Phải có cái gì đổi lại chứ, gã sẽ giúp một tay. Hai người sẽ trở lại lâu đài, dĩ nhiên Goldmund tránh mặt để gã ra mặt cáng đáng hết mọi việc. Goldmund sẽ viết một thư cho Lydia nói lăng nhăng gì cũng được để Victor mang lại lâu đài, nhờ giọt máu của đấng Christ gã sẽ chẳng chịu về không, gã sẽ bòn rút được tiền bạc và nhiều thử khác, v.v. Goldmund không chịu. Rồi sau y phát bẳn, y tuyên bố không muốn nghe nói một lời nào đến chuyện ấy nữa, y cũng không cho biết tên nhà quý phái và đường đi đến lâu đài.

Victor thấy y nồi giận lại cười ha hả ra bộ rộng lượng. “Thôi mày, chỉ có thế mà việc gì phải bứt đầu bứt tóc! Tao chỉ nói cho mày nghe thôi; mày để lỡ cơ hội cho cả hai đứa, như vậy còn gì là bảnh nữa, còn gì là bạn tốt nữa. À, vậy mày không muốn, mày là người quân tử, mai kia mày cưỡi ngựa trở về lầu đài lấy cô ả! Chú nhỏ ơi, đầu óc chú còn nặng nề cao thượng ngu ngốc! Được rồi, tao cũng nghe mày, thôi cứ đi thế này cho chân tao cóng buốt không còn biết gì nữa!”

Goldmund yên lặng và cau có cho đến tối. Ngày hôm ấy họ không thấy bóng người hay nhà cửa nào cả, y phải biết ơn Victor đã tìm được nơi thuận tiện để ngủ đêm, gã biết dựng một chỗ trú giữa hai thân cây để che chở sau lưng, gã biết lấy cành thông chất một đống cao làm chỗ ngủ, Victor dốc trong hai túi đầy ra bánh mì và phô ma, hai người cùng ăn. Goldmund hối tiếc vì đã nổi khùng với bạn, y rán trở lại ngọt ngào, ân cần, y nhường cho bạn cái áo len trắng để mặc đêm; hai người đồng ý cắt nhau canh gác đêm phòng thú dữ. Goldmund thức trước để cho Victor đặt mình trên đám cành thông. Y ngồi tựa vào gốc thông và giữ yên lặng rất lâu để cho bạn ngủ. Sau y thấy rét quá bèn đi đi lại lại. Mỗi lúc y đi ra xa hơn, y nhìn đỉnh ngọn cây thông in lên nền trời sáng mờ, lòng hơi khắc khoải vì vẻ tôn nghiêm của đêm đông, y nghe tiếng trái tim nóng hổi và xao xuyến của mình đập nhịp trong tịch mịch lạnh lùng không ai hòa điệu, y rón rén trỏ lại gần chỗ ngủ nghe tiếng thở đều của người bạn đồng hành. Không bao giờ như lúc này, y thâm cảm nỗỉ niềm của kẻ không nhà, không có một bức tường nhà, tường lâu đài hay tường tu viện ngăn cách mình với sự khắc khoải mênh mang, một mình trơ trụi và cô đơn đi qua cõi đời khó hiểu và thù nghịch, một mình giữa đám sao lạnh lùng như có vẻ diễu cợt, giữa những con vật đang rình mò, giữa những cây sồi kiên trì ngàn năm vẫn đó.

Y tự nhủ, không, không bao giờ y trở thành một người như Victor, dù rằng y lông bông suốt đời. Y không bao giờ học cách liều lĩnh, học những thủ đoạn ăn trộm ăn cắp, nhất là học thói giả điên đại, liều lĩnh và tráo trở, học lối bông lơn mất dạy, lối ba hoa khoác lác. Con người láu lĩnh và táo tợn này có thể có lý, có lẽ y không thể nào bằng được, cỏ lẽ không bao giờ y trở thành một người du đãng thật sự, và có lẽ một ngày kia y cũng lại trở về sống giữa bốn bức tường nào đó; dù sao y cũng là đứa không nhà sống không mục đích, không bao giờ được che chở và yên ổn thực sự; y luôn luôn sống giữa một thế giới đẹp đẽ một cách bí hiểm nhưng cũng thảm đạm một cách bí hiểm, y luôn luôn phải lắng tai nghe ngóng giữa cái yên lặng mênh mang làm cho lòng người ngao ngán chơi vơi. Mấy ngôi sao trên trời, không có gỉó, nhưng trên trời xa thẳm mây đen hình như vẫn tỏa bay.

Sau một lúc lâu Victor tỉnh giấc, Goldmund chưa định đánh thức gã nhưng gã gọi lại.

“Này, mày đi ngủ đi nếu không ngày mai mày không làm gì được nữa.”

Goldmund nghe lời nằm xuống ổ nhẳm mắt lại. Y cũng khá mỏi mệt, nhưng y không ngủ, y thức để suy nghĩ, vả chăng y còn có một cảm tưởng mà y không chịu cho là có thực: một chút áy náy, ngợ vực người bạn đồng hành. Bây giờ y mới hối hận đã đem chuyện Lydia.nói với một gã vô lại, một thằng hề miệng cười thô lậu, một tên ăn mày càn dở, y nồi giận, với hắn, với mình, y băn khoăn nghĩ cơ hội thuận tiện nhất để xa lánh hắn.

Có lẽ y đã thiu thiu, nửa thức nửa ngủ vì y giật bắn người lên khi thấy Victor lần mò sờ vào áo mình. Trong một túi y để con dao găm, còn túi kia để đồng tiền vàng. Y làm bộ ngáy ngủ, trở mình qua lại, duỗi tay ra, Victor bỏ đi. Y giận Victor quá, định sáng hôm sau bỏ gã đi đằng khác.

Nhưng độ nửa giờ sau Victor lại đến gần và lục lọi túi áo y, y nổi giận mở choàng mắt ra, nói với giọng khinh bỉ:

“Tránh ra anh, tôi không có gì đâu mà định ăn cắp!”

Trong lúc hoàng sợ, kẻ cắp nghe nói thế bèn thò tay bóp cổ Goldmund, Goldmund chống cự lại định nhỏm dậy, gã bóp cổ mạnh hơn là lấy đầu gối đè ngực. Guldmund nghẹt thở, hết sức dẫy dụa mà không gỡ ra được, bất thần, vì sợ chết y trở nên sáng suốt và mưu mẹo. Trong khi gã vẫn bóp cổ y, y thò tay vào túi áo lấy con dao găm đâm liều mấy nhát vào người tên du thủ du thực. Một lát sau bàn tay Victor nới ra, không khí ùa vào. Y hít mạnh một hơi thật lâu, khoan khoái mà sống cuộc đời chính mình lại cứu thoát cho mình. Rồi y tìm cách trỗi dậy. Cái xác lực lưỡng của bạn y xụm xuống người y, mềm nhũn; ẽo ợt, thở hắt ra một tiếng ghê rợn. Máu gã chảy xuống mặt y. Bấy giờ y mới đứng dậy được. Dưới ánh sáng mờ ban đêm, y trông thấy tên vô lại nằm sóng sượt đấy, sờ tay vào người gã chỉ thấy đầy máu. Nâng đầu gã lên, cái đầu lại gục xuống nặng nề như một cái bao. Từ ngực, từ cổ gã máu vẫn chảy từng giọt. Miệng gã rên những tiếng ú ớ nhỏ dần, sinh lực thoát ra hết.

“Trời ơi! Ta đã giết người!” Goldmund nhắc đi nhắc lại câu ấy, y quỳ gối trên đầu người chết và nhìn khuôn mặt dằn dần tái nhợt. “Trời đất ơi! Ta đã giết người!” Y tự nghe tiếng mình nói vậy.

Y không thể nào ở đây được nữa, bèn nhặt lấy dao, chùi máu vào chiếc áo len, chiếc áo của người yêu đã đan mà y đưa cho bạn mặc. Y tra dao vào vỏ cất trong túi áo, rồi đứng lên, ba chân bốn cẳng chạy mau.

Cái chết của người du đãng đè nặng xuống tâm hồn y. Đến sáng y còn kinh tởm khi rửa sạch máu vấy khắp mình, y tiếp tục đi suốt ngày đêm không mục đích, lòng đầy khắc khoải. Sau cùng sự nhọc nhằn thể xác làm y tỉnh cơn bàng hoàng và đánh tan sự khắc khoải vì hối hận.

Lạc lõng giữa nơi tuyết phủ mênh móng, không chỗ trú, không biết đi hướng nào, lòng không dạ đói, đêm gần như không ngủ, y ở trong tình trạng thật khốn cùng. Cái đói trong thể xác y gào thét như một con thú dữ. Đã hơn một lần y kiệt sức; y nằm lăn ra giữa đồng nhắm mắt lại, y cho rằng mình nguy rồi và không mong gì hơn ngủ quên và chết luôn giữa đống tuyết. Nhưng vẫn có một sức mạnh nâng đỡ y; trong lúc tuyệt vọng, trong lúc nhiệt liệt mong được giải thoát, y đi miết để tự cứu, và giữa lúc thất vọng đắng cay, chính sự chống đối với tử thần một cách điên cuồng man rợ, chính bản năng sinh sống mạnh mẽ đã đem đến cho y sự an ủy và sự say sưa. Y đưa tay giá cóng xám xanh ra hái mấy trái quả khô trong bụi đỗ tùng phủ tuyết ăn chỉ thấy vị chan chát nhạt nhẽo, thịt thì sần sượng như lá thông. Ăn thứ trái cây gắt rồi y nuốt một vài nắm tuyết để giải khát. Y thở hổn hển ngồi trên đồi để thổi cho ấm đầu ngón tay và nghỉ một lát, hai mắt sắc hau háu nhìn khắp chung quanh: chỉ có chuôm ao với rừng rập, không có bóng người. Trên cao mấy con quạ lượn, hai mắt nhìn y không ra vẻ hiền từ chút nào. Không, y không chịu để cho quạ rỉa nếu hai chân y còn sức lực, dòng máu còn chút ấm áp, Y đứng lên, cố thử chạy đi để chống lại cái chết. Y chạy, chạy mãi, và trong sự mệt mỏi điên cuồng, trong sự cố gắng phi thường, nhiều ý tưởng kỳ dị nổi lên trong trí. Lúc thì lớn tiếng, lúc thì thì thầm, y tự nói với minh những câu điên dại. Y nói với Victor, người bị giết, giọng phũ phàng chế diễu: “Này, bạn cố tri, bạn quỷ quyệt, bây giờ ra sao? Ánh trăng có chiếu xuống thây bạn không? Cáo có đến kéo tai bạn không? Bạn nói đã giết một con chó sói. Bạn đã cắn vào cổ nó hay dứt được đuôi nó, hả? Bạn muốn ăn cắp đồng tiền vàng của tôi, nhưng thằng bé Goldmund đã dành chú bạn một sự bất ngờ phải không? Nó đã huých vào mạng mỡ bạn. Tuy vậy bạn vẫn còn đầy túi bánh mì, xúc xích, phô ma, thịt heo, bao nhiêu thức để nhậu nhẹt!” Đó là những lời y thốt ra trong lúc y sủa như chó, trong những cơn ho sù sụ. Y chửi bới người chết, y đã hạ được hắn, y chế nhạo hắn chịu để người ta giết chết, đồ bị thịt, đồ khoác lác! Sau, nghĩ ngợi và độc thoại cũng chẳng làm gì được thằng cha Victor nữa, y thấy hiện ra trước mặt cô bé Julie xinh đẹp, y hệt ban đêm hy hữu nàng đã bỏ y mà về. Y lại dùng những lời âu yếm, những lời đường mật điên cuồng và dối trá để quyến rũ nàng lại với y, cởi áo lót mình ra, cùng với y hưởng chút lạc thú thần tiên, một giờ trước khi y chết, một giây trước khi y gục ngã một cách thảm thương. Với giọng van nài và khêu gợi, y nói chuyện với hai vú chũm cau của nàng, với cặp đùi mủm mỉm, với những sợi lông hồng uốn cong dưới vai nàng.

Rồi thì y lại kéo lê hai cẳng ngay đơ vấp váp qua bụi cây khô phủ quyết, sự đau đớn làm y mê man, làm cháy bùng lên lòng cương quyết muốn sống, y lại lầm bầm nói một mình, và lần này y nói đến Narziss, y kể cho nghe những ý kiến mới, những sự khôn ngoan, những ý châm biếm của y.

“Anh có sợ không? Anh có run như cầy sấy không, anh không thấy gì à? Phải rồi, ông bạn chân thành của tôi ơi, cõi đời này đầy rẫy tử thần, một bộ xương người chết ngồi chễm chệ trong mỗi nhà, nấp sau mỗi cây; xây đắp tường lũy, phòng ngủ, nhà thờ làm gì, cái bộ xương rỗng mũi kia vẫn ngó mắt qua cửa sổ nhăn răng cười ta! Nó biết rõ từng người một không thể lẫn lộn; nửa đêm anh sẽ nghe thấy nó cười gằn ngoài cửa sổ và gọi rõ tên anh. Anh vẫn có thể hát thánh kinh, đốt đèn nhang trên bàn thờ, đọc kinh ban sáng và kinh ban tối, hái cỏ làm thuốc và sưu tầm sách cho thư viện! Anh bạn, anh còn tuyệt thực, còn thức đêm không? Làm thế có ích gì cho anh? Tử thần sẽ moi hết của anh đến tủy xương! Đi đi, hỡi bạn cố tri, đi đi; cái bộ xương mũi rỗng đã đi qua cánh đồng kia, hãy chạy đi và đếm cho kỹ những lóng xương của anh, xương chỉ muốn bay tung theo gió bốn phương, không muốn ở lại trong người ta.Trời ơi! Thật là khốn đốn cho lóng xương này, khốn khổ cho cổ họng, bao tử và khối óc trong sọ mình! Cái gì cũng muốn rời ra, cũng muốn bể vụn, trên cây thì quạ đang rình. Thật là những cha rửa tội ghê tởm!”

Đã lâu lắm, y điên dại, không biết mình đi đâu ở đâu, nói gì, mình nằm hay đứng. Y chúi ngã vào bụi rậm, y đâm đầu vào thân cây, y thụt xuống tuyết tay y nắm đầy gai. Nhưng bản năng sống của y vẫn mạnh mẽ, nó vẫn lôi kéo y đi, nó vẫn thúc đẩy y dấn bước mà không biết gì cả. Lần cuối cùng y ngã gục, nằm lì dưới đất lại đúng vào cái làng mà mấy hôm trước đây y đã gặp người khóa sinh đi lang thang, y cầm đuốc soỉ cho người đàn bà đẻ con. Y nằm yên đấy, nhiều người chạy lại đứng quanh bàn tán với nhau, y không nghe thấy gì cả. Người đàn bà đã trao tặng ái tình chọ y nhận ra và rùng mình; nàng thương hại quá; mặc kệ chồng cằn nhằn, nàng kéo y vào chuồng bò, y đã gần chết.

Chẳng bao lâu Goldmund lại tỉnh táo và có thể ra đi được. Trong chuồng bò ấm áp, y được ngủ, được nàng cho uống sữa dê nên tỉnh táo, đã lấy được sức khỏe. Biến cố mới đây đã mờ mịt xa rồi, tưởng như xảy ra đã lâu lắm. Cuộc hành trình với Victor, đêm đông lạnh lùng dưới rừng thông, cuộc vật lộn ác liệt với tên vô lại và cái chết thê thảm của hắn, những ngày đêm đói khát thất lạc trong đồng tuyết, tất cả đều thuộc về quá khứ, y gần như quên hẳn. Tuy nhiên, đó không phải là chuyện quên, đó là một cuộc thử thách y đã vượt qua, vẫn còn lại cái gì không thể tả được, cái gì ghê gớm nhưng cũng quý giá, lắng sâu trong người nhưng y không quên được, một kinh nghiệm, một dư vị trên đầu lưỡi, một vòng tròn trong trái tim, Chưa được hai năm y đã tận hưởng vui sướng và đau khổ của đời sống không nhà: cô đơn, tự do, lo lắng trông chừng thú dữ trong rừng, ái tình thoảng qua, thất vọng đau thương trước tử thần. Y đã là khách qua chơi nhiều ngày trong bình nguyên nóng bức, nhiều tuần trong rừng sâu, y đã sống nhiều ngày giữa sương tuyết; y đã quỳ bên cạnh một người chết, đã sống nhiều ngày trong sự lo sợ cái chết, trong những lúc ấy ý thức mạnh mẽ nhất và lạ lùng nhất vẫn là ý thức chống lại tử thần. Y biết rằng mình bé nhỏ, khốn cùng, bị đe dọa, nhưng trong cuộc chiến đấu quyết liệt với tử thần, y vẫn cảm thấy sức mạnh kiên trì của sự sống. Sức mạnh ấy vẫn rung động, sức sống ấy ghi tạc vào trái tim cũng như nét mặt và điệu bộ khoái lạc không khác nét mặt và điệu bộ của người sản phụ hay người hấp hối. Hôm trước là người sản phụ rên la và nhăn mặt nhăn mũi. Hôm sau là Victor lăn đùng ra, máu tuôn lặng lẽ. Còn y, trong những ngày đói khát, y đã biết thế nào là tử thần rình rập, đói khát dày vò, rét mướt cắt da. Trong lúc chống cự y đã đụng mũi với tử thần. Trong lúc chống cự, sự lo sợ cũng như sự khoái trí thô bạo mãnh liệt biết chừng nào! Sau đấy y có cảm tưởng rằng đời chẳng còn gì cho y đáng học nữa. Chuyện này ngoài Narziss ra không thể đem nói với ai.

Goldmund nằm ở trong ổ rơm, khi y đã tỉnh hẳn thì không thấy đồng tiền vàng trong túi. Trong lúc chạy mê man, trong lúc ngất xỉu vì đói quá y đã đánh mất chăng? Y nghĩ mãi đến chuyện ấy. đồng tiền vàng là bảo vật, y không chịu để mất.

Thực ra tiền bạc đối với y không có nghĩa gì, y chưa biết giá trị đồng tiền. Nhưng đồng tiền vàng này quý vì hai lẽ: đó là kỷ vật duy nhất còn lại của Lydia, cái áo len còn ở trên mình Victor trong rừng và dính đầy máu. Vật y không muốn để ai lấy mất là đồng tiền vàng, vì nó mà y đã chống cự, vì nó mà y lâm vào tình trạng nguy nan đến phải giết người. Nếu bây giờ mất đồng tiền ắt là cuộc phiêu lưu trong đêm rùng rợn ấy mất hết thi vị và ý nghĩa. Nghĩ đi nghĩ lại chán y mới nói cho vợ người nông phu biết.

“Christine à, tôi có đồng tiền vàng trong túi bây giờ không thấy đâu nữa.”

“Ầ, bây giờ anh mới biết à!” Nàng vừa nói vừa mỉm cười kỳ cục, âu yếm lẫn tinh quái, y khoái trí đến nỗi tuy còn yếu y cũng vòng tay ôm lấy nàng:

“Anh thật như con nít vậy, tinh quá, khôn ngoan mà cũng ngờ nghệch quá! Ai lại đi giang hồ mà để tiền trong túi hở miệng như thế? Trời ơi! Dại dột điên rồ như con nít! Tôi đặt anh nằm xuống ổ rơm là thấy đồng tiền vàng của anh ngay!”

“Mình bắt được à? Bây giờ mình để đâu?”

“Thử kiếm coi.” Nàng nói vậy rồi cười khanh khách, Nàng để y tìm một lúc lâu rồi mới chỉ cho biết đã đem khâu chắc vào một góc tà áo. Nàng còn khuyên bao nhiều điều như mẹ khuyên con mà y chỉ muốn quên ngay, nhưng việc nàng giúp y một cách thân mến và nụ cười chất phác đầy mưu mẹo của nàng thì y không bao giờ quên được. Y cố gắng để tỏ lòng biết ơn; sau ít bữa y khỏe khoắn liền muốn ra đi, nàng giữ lại vì ngày hôm ấy trăng đã đổi tuần chắc là thời tiết đã dịu lại. Quả vậy, khi y lên đường tuyết đã xuống màu và suy kém, không khí nặng nề ẩm thấp, ở những nơi cao đã có tiếng gió thổi làm băng rã.