Chương 10

Ngày hôm sau tôi cùng Xvetilôvich đến một khoảnh rừng nhỏ trông tựa hòn đảo ở cạnh rừng cấm trong lãnh địa Janốpxki. Xvetilôvich rất vui, luôn mồm biện luận về tình yêu nói chung và mối tình của mình nói riêng. Ánh mắt anh xiết bao trong sáng và chân thành, anh yêu một cách chất phác và ngây thơ quá đỗi, nên tôi đã tự nhủ sẽ không bao giờ ngáng trở mối tình của anh, sẽ không quấy rầy anh, sẽ dành trọn cho anh vị trí cạnh người con gái mà chính tôi đã đem lòng yêu dấu.

Người Bêlôruxi chúng ta ít khi yêu mà không hy sinh gì đó. Tôi không phải là trường hợp ngoại lệ. Chúng ta thường làm khổ người mình yêu để rồi bản thân chúng ta còn khổ sở hơn vì trăm mối suy tư, nghi vấn, hành động đầy mâu thuẫn mà những kẻ khác thường quy tụ về một mối dễ như bỡn.

Xvetilôvich vừa nhận được thư từ tỉnh gửi về thông báo cho anh biết một số điều về Bécman.

– Ồ, Bécman... Bécman... Té ra, cũng con nhà nòi kia đấy. Anh ta thuộc một dòng họ lâu đời, nhưng nay đã sa sút và kỳ lạ lắm. Trong thư đây người ta cho tôi biết là mọi người trong dòng họ ấy đều chuộng sống cô độc, ít giao thiệp và đều ác độc. Cha anh ta mất hết gia tài vì một vụ biển thủ công quỹ khá lớn và chỉ thoát nạn tù tội nhờ khéo thua bạc quan thanh tra một món tiền lớn. Bà mẹ thì hầu như suốt đời cấm cung, thậm chí đi dạo chơi cũng chỉ chọn lúc nhá nhem tối trời. Nhưng nhân vật kỳ lạ nhất chính là Bécman. Anh ta nổi tiếng là một người am hiểu những tượng gỗ cổ xưa và đồ thủy tinh. Mấy năm trước đấy có xảy ra một chuyện không hay. Họi những người yêu chuộng đồ cổ do bá tước Tưskêvich đứng đầu, cử anh ta đến Mơnhikhôvisi, ở đấy, ở Mơnhikhôvisi ấy, người ta đóng cửa một nhà thờ cũ, số tượng trong nhà thờ - nghe đồn rất có giá trị về mặt nghệ thuật – dự kiến bán cho bảo tàng tư nhân của Tưskêvich, lúc ấy đang làm thủ tục chuyển tặng cho thành phố. Đến nơi, Bécman gửi về một bức tượng thánh Krixtôpho và thảo một công văn khẳng định rằng số tượng trong nhà thờ không có giá trị gì. Mọi người đều tin như vậy, nhưng đùng một cái ít lâu sau mới vỡ lở ra là Bécman đã mua ráo số tượng đó, vị chi một trăm lẻ bẩy tưởng, với một giá rẻ mạt, sau đó bán lại cho một nhà sưu tầm khác với một giá rất đắt. Đồng thời lại phát hiện ra sự hao hụt một món tiền lớn trong công quỹ của hội. Người ta bổ đi tìm Bécman, nhưng anh ta cùng với mẹ và đứa em trai biến mất tăm – cái đứa em trai ấy vốn ăn học tại một trường ký tục, mới đến thành phố cách đó một năm, có đặc điểm là tính khí lại còn cô độc lầm lì hơn cả ông anh. Suốt ngày cậu ta chỉ ngồi ru rú trong phòng kín, không tiếp chuyện ai, chỉ độc một lần mọi người gặp cậu ta đi cùng Bécman đến câu lạc bộ, nhưng tất cả đều nhận xét đó là một thanh niên vô giáo dục, dẫu có được theo học ở trường ký túc.

Vậy là khi mọi người vỡ lẽ ra thì mấy mẹ con anh ta đã biến mất tăm. Người ta bèn lục lọi tra cứu về họ, thì mới lại té ra Bécman chẳng phải Bécman, còn như là ai – có trời mới biết.

– Ra thế đấy... Chúng ta biết được chẳng là bao, - tôi nói: - Chỉ có một điều đáng chú ý ở đây: Bécman là một tên tội phạm. Nhưng hắn dắt mũi một tên khác, cũng gian ác như hắn, thì mặc xác hắn. Tất nhiên rồi hắn cũng sẽ phải đền tội. Cái đáng chú ý ở đây là điều khác kia. Một là, bà mẹ và cậu em hắn biến đâu rồi? Hai là, vậy thực ra hắn là ai? Việc hắn xuất hiện ở đây, dễ hiểu thôi. Hắn đang phải ẩn nấp mà. Thế nhưng hắn là ai, họ hàng thân thích hắn đâu? – đó là những điều cần làm sáng tỏ. Nhất định tôi sẽ tìm hiểu chuyện này. Về phần tôi, hầu như chưa có gì mới. Tôi mới chỉ dò ra – lại là từ miệng một bà lão mất trí! – tôi dò ra là vào cái đêm bất hạnh ấy, kẻ đã dụ được Rôman ra khỏi nhà là Garabuôcđa. Vậy mà tôi ko nhớ ra nổi mặt mũi lão ra sao mặc dù lão có đến dự sinh nhật Nađêia.

– Không sao, chúng ta sẽ biết tất.

Hai chúng tôi đã đến khoảng rừng, đi sâu vào nữa. Đó là một khoảng rừng duy nhất trong khắp vùng mà đa số cây cối thuộc loài có lá bản. Ở đây, trên một trảng trống nhỏ, chúng tôi bắt gặp Rưgôrơ ngồi dựa lưng vào gốc cây to tướng bị bật lên. Tay anh ta để trên khẩu súng. Trong thấy chúng tôi, anh tan liền đứng dậy, hơi nghiêng người như một con gấu khổng lồ, tay cầm lại báng súng cho tiện hơn.

– Chú ý đừng ra đầm lầy, đừng vào khu vườn, đặc biệt là rìa phía nam và phía đông, - Rưgôrơ lầu bầu thay cho lời chào hỏi.

– Tại sao thế? – tôi hỏi sau khi đã giới thiệu Xvetilôvich với anh ta.

– Tại vì rằng là – anh ta làu bàu, - bọn chúng không phải là ma quỷ. Chúng biết quá rõ những đường mòn bí mật đi qua Bãi thụt Khổng lồ. Các cậu ngạc nhiên là chúng phi ngựa không cần đường xá, thực ra chúng biết rõ mọi hang ổ bí mật trong vòng cũng như mọi nẻo đường dẫn đến hang ổ. Chúng dùng những móng ngựa kiểu rất cổ nhưng lại đóng bằng những cái đinh rất mới. Một điều kỳ lạ mà có thực là những con ngựa của chúng đi kiểu gấu, hai chân trái cùng bước trước, rồi đến hai chân phải, mỗi bước khá dài rộng, - dài hơn ngựa của chúng ta nhiều. Có điều, chúng quá kém cỏi nếu là ma quỷ thực sự. Hồn ma phải đi nổi mọi nơi, còn bọn này chỉ qua được chỗ rào đổ cạnh Bãi thụt. Tôi còn biết thêm nữa là: lần trước chúng chỉ có không hơn chục mống, bởi vì chỉ một nửa số ngựa bước đi đúng như khi có người cưỡi. Số còn lại mang trên trên lưng vật gì đó nhẹ hơn. Tên đi đầu tính khí rất nóng nảy: hắn luôn luôn giật cương ngựa. Lại nữa: có một tên ngửi thuốc lá, tôi phát hiện vụn thuốc lá còn xanh tại nơi chúng dừng lại và giẫm đầy dấu vết trước lúc xuất kích. Chỗ đó cạnh cây sồi lớn cách đoạn rào đổ không xa.

– Vị trí tập kết của chúng có thể ở đâu nhỉ? – Tôi hỏi.

– Giờ thì tôi đã biết phải tìm ở đâu, - Rưgôrơ điềm đạm trả lời. – Vị trí ấy đâu đó trong rừng cấm Janốpxki. Tôi đã xác định được như vậy theo các dấu chân. Hai cậu nhìn đây. – Anh ta cầm một cành cây vẽ ra trên mặt đất. – Rừng cấm ở đây. Hôm Rôman bị giết, dấu chân mất hút ở chỗ này, ngay cạnh đầm lầy quanh rừng cấm. Lần chúng đuổi theo cậu sau bữa tiệc ở nhà Đubôtôpkơ, dấu chân biến mất chếch lên phía bắc hơn một chút, còn như sau lần chúng đến kêu gào cạnh lâu đài tiểu thư Janốpxkaia thì lại chếch lên bắc chút nữa. Cậu thấy không, các nẻo đường gần như gặp nhau một chỗ.

– Quả vậy, - tôi đồng ý. – Và nếu như đi tiếp, chúng sẽ gặp nhau tại một điểm đâu đó trên đầm lầy.

– Tôi đã đến đó, - Rưgôrơ đáp gọn lỏn, như thể nói về một điều rất bình thường. – Người ta tưởng đầm lầy ở chỗ đó sa xuống chỉ có chết, nhưng tôi lại thấy ở đó có cỏ lác mọc. Vậy mà nơi nào có thứ cỏ đó, ngựa quân vô lại có thể đặt chân, nếu như cái quân vô lại ấy rất cần phải đến đó.

– Chỗ ấy ở đâu? – bỗng Xvetilôvich tái mặt.

– Cạnh Hẻm Lạnh, chỗ có hòn đá Cối giã Mụ Yêu ấy.

Mặt Xvetilôvich càng tái đi. Có điều gì đó khiến anh xúc động, nhưng anh đã tự kiềm chế được.

– Còn gì nữa? – tôi hỏi.

– Còn điều nữa, - Rưgôrơ cau có làu bàu, - ấy là cậu đi sai đường rồi, Bêlôrétxki ạ. Mặc dù kẻ dụ Rôman ra khỏi nhà đêm ấy là Garabuôcđa, nhưng ông ta chẳng liên quan gì đến đội săn. Trong hai đêm gần đây khi nó xuất hiện, Garabuôcđa đều ru rú trong hang ổ như chuột. Tôi biết, ngôi nhà lão được canh phòng cẩn thận lắm.

– Nhưng lão ra rất mong Janốpxkaia chết sớm hoặc mất trí. Như vậy lão được lợi. Lão đã thuyết phục nhà Kunsa đêm ấy mời Nađêia đến chơi, lão lại phái con gái cũng đến chơi nhà Kunsa và lưu tất cả lại đến tận nửa đêm.

Rưgôrơ suy nghĩ. Đoạn anh làu bàu:

– Có thể là như vậy. Cậu là người thông minh, tất phải biết. Có điều, Garabuôcđa không có mặt trong bọn chúng, tôi lấy đầu ra mà cam đoan như vậy. Lão cưỡi ngựa rất tồi. Lão nhát gan. Suốt ngày ru rú trong nhà. Nhưng lão có thể xúi bẩy kẻ khác làm cái trò bỉ ổi này lắm.

Nghe đến đây, Xvetilôvich lại càng tái mặt hơn nữa. Anh nhìn chằm chằm đâu đó nơi xa, dường như đang nghĩ ngợi điều gì quan trọng. Tôi không quấy rầy anh. Nếu anh muốn, anh sẽ tự nói ra. Tuy nhiên, anh suy nghĩ không lâu.

– Này các bạn, có lẽ tôi biết kẻ đó. Chính các bạn đã gợi ý cho tôi. Một là: “Cạnh Cối giã Mụ Yêu”. Chiều tối hôm qua tôi bắt gặp ở đó một người, rất quen thuộc đối với tôi, mà tôi không bao giờ dám nghi ngờ. Chính điều này đã khiến tôi bối rối. Ông ta trông rất mệt mỏi, quần áo bẩn thỉu, cưỡi ngựa đi về phía Bãi thụt. Trông thấy tôi, ông ta tiến lại gần: “Pan Xvetilôvich làm gì ở đây vậy?”. Tôi nói đùa: “Tôi đang tìm ngày hôm qua. Ông ta phá lên cười, hỏi: “Chẳng lẽ ngày hôm qua, - quỷ tha ma bắt nó đi! – nó lại trở lại hôm nay à?”. Tôi đáp: “Cái ngày hôm qua ấy đang cưỡi trên cổ tất cả chúng ta đấy”. Ông ta lại hỏi: “Nhưng nó vẫn không trở lại chứ?”. Tôi vặn: “Thế còn đội săn thì sao? Nó chả từ dĩ vàng hiện về là gì?”. Ông ta thất sắc: “Cho quỷ bắt nó đi... Ngài đừng có nhắc đến nó!”. Đoạn, ông ta đi dọc theo đầm lầy lên phía bắc. Lúc ấy tôi đang trên đường đến anh, Bêlôrétxki ạ, khi ngoảnh lại, tôi thấy ông ta quay lại và đi xuống lũng. Xuống lũng và biến mất.

– Ai vậy? – tôi hỏi.

Xvetilôvich do dự giây lát, đoạn ngước đôi mắt trong sáng lên.

– Anh Bêlôrétxki, cả anh nữa, Rưgôrơ, các anh bỏ quá cho, tôi chưa thể nói ra điều đó được. Nó quá ư hệ trọng, mà tôi không phải là kẻ quen vu khống, nên không thể bỗng chốc đổ lên đầu người khác lời buộc tội nặng nề trong khi rất có thể người ta hoàn toàn vô tội. Các anh thừa hiểu vì những trò như vậy có thể giết người ta ngay cả khi mới chỉ nghi ngờ. Tôi chỉ có thể nói rằng người đó có mặt trong số quan khách dự tiệc mừng tiểu thư Janốpxkaia. Tối nay tôi sẽ suy nghĩ, cân nhắc, nhớ lại mọi tình tiết, lai lịch mấy tờ ký phiếu, rồi mai sẽ nói hết với các anh... Còn hiệu giờ, tôi chưa thể nói gì thêm...

– Ồ, tất nhiên rồi. Một tình trạng ngoại phạm chắc chắn chứ gì. Ồ, bọn ta ngốc ngếch thật! Cứ nghĩ quẩn nghĩ quanh mãi! – Tôi sực nhớ đến những ý nghĩ mơ hồ của mình về “đôi bàn tay” lẽ ra phải gợi cho tôi tìm ra điều gì đó rất hệ trọng.

Chúng tôi đi đến quyết định là ngay đêm nay Rưgôrơ sẽ phục ở Hẻm Lạnh cách nhà Xvetilôvich không xa – Xvetilôvich ở đó với một người “lão bộc” và một bà già giúp việc nấu nướng. Khi cần chúng tôi có thể tìm gặp Rưgôrơ ngay.

– Dẫu sao tôi vẫn không tin là tôi sẽ chộp được chúng đúng lúc chúng ló đầu ra. Cậu Xvetilôvich đã đánh động mất rồi, Rưgôrơ làu bàu. – Chúng sẽ tìm lối kahcs từ rừng cấm ra đồng lầy.

– Nhưng chúng sẽ không thể tìm được đường khác để lọt vào khu vườn. Tôi sẽ rình chúng đứng cạnh chỗ rào đổ, - tôi quyết định.

– Một mình nguy hiểm đấy, - Rưgôrơ cụp mắt xuống.

– Nhưng anh cũng có một mình đấy thôi.

– Tôi ấy à? Ai lại ngốc thế. Tôi to gan thật đấy, nhưng chưa liều đến mức một mình dám chống lại với hai chục thằng đâu.

– Nhưng tôi xin nói để anh biết, - tôi khăng khăng, - nữ chủ nhân Rừng Tùng Đầm Lầy sẽ không chịu đựng nổi nữa, nếu như hôm nay đội săn lại xuất hiện ngay cạnh lâu đài. Tôi không thể để cho chúng lọt vào khu vườn được, nếu như chúng lại có ý định đến quấy nhiễu.

– Hôm nay tôi không thể giúp các anh một tay được, Xvetilôvich đăm chiêu: - Điều tôi phải làm sáng tỏ quan trọng hơn nhiều, rất có thể đêm nay đội săn sẽ hoàn toàn không hiện về đâu. Bởi lẽ có một chướng ngại chẹn ngang đường chúng...

– Thôi được, - tôi ngắt lời anh một cách khá lạnh nhạt, - lẽ ra anh nên phát biểu rõ những ý kiến của mình thì hơn là cứ đánh đố chúng tôi mãi. Tôi sẽ đi một mình vậy. Chúng không thể ngờ được, đó chính là ưu thế của tôi. Với lại, chúng không biết là tôi có súng. Tôi đã hai lần chạm trán với đội săn và với kẻ đã bắn trộm vào lưng tôi, nhưng chưa lần nào tôi dùng đến súng. Được lắm, chúng sẽ biết tay tôi... Chúng ta gỡ cái mớ bòng bong này quá ư chậm chạp! Đầu óc chúng ta làm việc một cách lười nhác quá chừng!

– Chỉ có trong các cuốn tiểu thuyết tôiì mọi việc mới được gỡ tháo một cách dễ dàng và lôgich, - Xvetilôvich phật ý làu bàu. – Vả lại chúng ta đâu phải là những thám tử của sở cảnh sát tỉnh. Đội ơn chúa, sự tình không phải như vậy.

Rưgôrơ cau có, cái cành cây trong tay anh cứ cào đất suốt. Cuối cùng, anh thở dài, nói:

– Thôi đủ rồi. Hành động thôi. Cái lũ chó má ấy sẽ mất mật với tôi cho mà xem. Xin lỗi, chứ dẫu sao hai cậu cũng nòi các pan, nên chúng ta chỉ đi cùng đường trong lúc này thôi. Chúng tôi mà tóm cổ được bọn chúng thì chúng tôi chẳng những giết hết cái lũ ngợm ấy, mà còn sẽ đốt sạch hang ổ của chúng, tống cổ con cháu chúng đi ăn mày! Mà chưa biết chừng kết liễu luôn cả hậu thế của chúng cho gọn.

Xvetilôvich phá lên cười:

– Tôi với anh Bêlôrétxki đây quả là những quan ngài lớn thật là lớn đấy. Quan ngài khố rách áo ôm, như người ta thường nói. Cứ thực tình mà nói thì cần phải tiêu diệt tất cả các quan to quan bé, bởi vì quan bé rồi dần dà lớn lên cũng trở thành quan to.

– Quý hồ cái độ săn ấy không phải là những hình ảnh trong mơ thôi. Xưa nay chưa một kẻ nào giấy nổi tay thợ săn nhất hạng này những dấu chân để lại trên mặt đất. Những hồn ma, những hồn ma thật đấy.

Chúng tôi chia tay với Rưgôrơ. Tôi có phần đồng ý với những lời cuối cùng của anh. Có gì đó siêu phàm ở cái đội săn này. Cái tiếng thét ớn lạnh cả tim gan ấy không thể thoát ra từ lồng ngực của người thường. Tiếng vó ngựa rầm rập, nhưng lại lúc có lúc không. Rồi ngựa đrứctăng – một giống ngựa đã tuyệt nòi từ lâu, mà dẫu chưa tuyệt nòi thì ở cái chốn khỉ ho cò gáy này kiếm đâu ra một kẻ giàu nứt đố đổ vách mà tậu cả đàn như thế. Lại còn những tiếng chân bước đêm đêm ở hành lang nữa – giải thích chúng ra sao đây? Chắc hẳn chúng phải dính dáng đến đội săn của Quốc vương Xtác. Thiếu phụ Áo xanh là ai? Mụ tan biến vào đêm đen trong khi người em sinh đôi của mụ (vừa giống vừa khác xa mụ) vẫn ngủ yên trong phòng? Rồi còn cái bộ mặt gớm ghiếc nhìn tôi qua kính cửa sổ ấy – nó của ai vậy? Đầu tôi muốn vỡ tung ra. Rõ ràng có điều gì đó siêu nhân, tội lỗi khủng khiếp trong chuyện này, một sự pha trộn ma quỷ với người thực!

Tôi liếc mắt nhìn Xvetilôvich vẫn đang vui vẻ và nghịch ngợm bước đi cạnh tôi, dừng như những suy nghĩ ấy không tồn tại đối với anh ta. Buổi sớm nay quả tuyệt đẹp: mặc dù ngày u ám, vàng mặt trời vẫn lấp ló sau những đám mây đen và từng chiếc lá vàng trên cây như đang ngây ngất khoan khói dưới làn sương ban mai ấm áp...

– Anh trông kìa, một nhành hoàn diệp liễu đã ló lên giữa đồng, đỏ ửng kia: nó thẹn thùng đấy, khổ chưa! – Xvetilôvich xúc động thốt lên.

Anh đứng trên bờ cao, dướn cả người về phía trước. Khóe miệng khắc nghiệt dịu lại, một nụ cười bẽn lẽn vương vất trên gương mặt, mắt nhìn xa xăm. Toàn thân hình anh tưởng như nhẹ bỗng, như sắp bay bổng lên trên mảnh đất nghèo nàn mà thân thương này.

“Những người như anh bước lên giá hành hình cũng nhẹ nhõm như vậy, - tôi thầm nghĩ. – Họ thản nhiên đặt mái đầu thanh tú xuống dưới lưỡi rìu đao phủ nhớp nhúa, bẩn thỉu...”

– Ôi, quê hương tôi! – anh thở dài. – Quê hương thân thương, duy nhất của tôi! Sao Người nỡ cay nghiệt làm vậy với những nhành hoàn diệp liễu nhú lên trên đồng nội quá sớm? Tuyết đông băng giá sẽ chôn vùi chúng, giá rét sẽ bẻ gẫy chúng. Vội vàng chi vậy, em hoàn diệp liễu ngu ngốc?... Nhưng can ngăn em sao nổi! Em nấn ná sao được!

Tôi đặt tay lên vai anh, nhưng vội bỏ xuống. Tôi hiểu rằng anh hoàn toàn không tầm thường như tôi, rằng giờ đây con người ấy đang bay bổng trên mây, trên gió, chứ không phải đang đứng đây.

– Anh Bêlôrétxki này, anh còn nhớ lời đề tựa của anh cho tập “Dân ca, tình ca, truyền thuyết Bêlôruxia” không? Tôi vẫn nhớ từng lời: “Trái tim Bêlôruxia nơi tôi xót xa khi tôi thấy người đời lãng quên những lời vàng ngọc, những việc cao quý của nhân dân ta”. Quả là một câu thấu tình đạt lý! Chỉ riêng một câu này đủ để tha thứ cho anh mọi tội lỗi. Biết nói sao, khi chẳng những trái tim Bêlôruxia, mà cả trái tim nhân loại nơi tôi đang nhức nhối vì phải thấy cảnh sa sút tiêu điều của xứ sở ta, của cả đất nước ta, vì phải chứng kiến bao khổ đau, bao nước mắt tuyệt vọng của các bà mẹ bất hạnh. Không thể, quyết không thể sống mãi như thế này được, anh Bêlôrétxki ơi! Con người vốn nhân hậu, vậy mà bị biến thành con thú. Không ai, không một kẻ nào tự nguyện ban cho con người khả năng làm người. Chắc hẳn, chỉ hô lên: “Hỡi những con người, hãy ôm hôn nhau!” – chưa đủ. Bởi thế người ta mới ra đi bước lên giá treo cổ. Chẳng phải để tìm kiếm vinh quang, chỉ vì muốn đoạn tuyệt những cắn rứt của lương tâm – như vậy đó, nhiều khi người ta lao vào rừng sâu cứu bạn chỉ do hổ thẹn vì nhục nhã xiết bao nếu đứng dương mắt nhìn. Họ đi, họ lạc lối, họ chết. Họ còn dũng cảm hơn chúa Kitô, bởi họ biết rõ rằng sau khi bị đóng đinh câu rút họ sẽ chẳng phục sinh được. Chỉ có bày quạ đen bay lượn trên thi thể họ, và những thiếu phụ sẽ khóc than. Trước hết là những bà mẹ thiêng liêng của họ.

Giây phút ấy, tôi thấy anh như một siêu nhân, cao quý tuyệt vời đến nỗi tôi kinh hãi cảm thấy trước, linh cảm trước là anh sẽ chết. Những người như thế không thể tồn tại, cái chết đang chờ họ nơi đâu? Trên cọc nhọn trong hầm tra tấn ư? Hay trên giá treo cổ trước dân chúng? Trong chiến trận sống mái với quân đội Sa hoàng ư? Hay bên bàn làm việc khi họ hối hả ghi lại những tư tưởng rực lửa cuối cùng, bằng những hơi thở đứt quãng của buồng phổi đã ruỗng nát? Hay là trong hành lang nhà tù, khi kẻ thù bắn lén vào gáy vì không dám nhìn thẳng vào mặt họ?

Đôi mắt anh long lanh.

– Kalinôpxki [30] lên giá treo cổ, Pêrôpxkaia [31] – người phụ nữ mà nếu chỉ được nhìn một lần thì dẫu có chết cũng cam – bước lên đoạn đầu đài... Một sắc đẹp nhường ấy mà nỡ choàng cái dây thừng bẩn thỉu vào cổ. Anh biết không, Janốpxkaia trông hơi giống bà ta đấy. Chính vì vậy mà tôi tôn sùng nàng. Thế mà bà ta là một quý tộc đấy. Vậy thì có lối thoát nào cho một số anh em ta. Chỉ còn cách bước lên con đường đó nếu như không muốn thối rữa ra... Bóp nghẹt, chém giết. Tưởng giết được hết à? Lực lượng mới đang trỗi dậy... Kết thúc chuyện đội săn này, tôi sẽ đi khỏi đây. Tôi sắp kết thúc nó rồi, tôi vừa này ra một ý. Sau đó... chà! Tôi ở lại đây sao được. Anh biết không, tôi có những người bạn tuyệt vời, anh biết chúng tôi định khởi sự không? Bọn chúng sẽ phát run lên, cái bọn béo bụng ấy. Chúng giết sao hết được chúng ta. Một đám cháy lớn đang âm ỉ. Còn biết bao năm tháng trước mặt! Sẽ tới biết bao đau thương và hạnh phúc! Một chân trời xa tít, rực rỡ ánh vàng đang chờ đón! Tương lai huy hoàng đang vẫy gọi!

Nước mắt anh trào dâng, Không kìm nổi xúc động, tôi ôm chầm lấy anh. Tôi không nhớ nổi chúng tôi đã chia tay ra sao. Chỉ nhớ rõ thân hình thanh tú của anh in nét trên đỉnh đồi. Anh quay lại phía tôi, vẫy mũ, nói to:

– Tháng năm dài đang đợi phía trước! Chân trời xa! Vầng dương đang lên!

Rồi anh mất hút. Tôi trở lại nhà. Tôi tin: giờ đây tôi có thể dời núi ngăn sông. Bóng tối hắc ám ở Rừng Tùng Đầm Lầy có nghĩa lý gì, nếu như phía trước là vầng dương, là chân trời xa, là niềm tin? Tôi tin rằng tôi sẽ làm được tất, rằng nhân dân tôi vẫn sống nếu như vẫn sản sinh ra những con người như vậy.

Ngày mới vẫn ở phía trước – dài rộng, huy hoàng, hùng mạnh. Mắt tôi nhìn thẳng đón ngày mới, đón mặt trời, dẫu hiện thời mặt trời vẫn đang khuất sau mây đen.

[30] Kalinôpxki K.B. (1838 – 1864) – nhà cách mạng dân chủ Bêlôruxia, người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa 1863 – 1864 ở Bêlôruxia chống chế độ Nga hoàng.

[31] Pêrôpxkaia C.M. (1853 – 1881) – nhà cách mạng Nga, phái dân túy, xuất thân quý tộc, nhưng chống lại chế độ Nga hoàng, tham gia ám sát Nga hoàng Alếchxanđr II (1881). – (N.D.)