Đột nhiên có tiếng gõ cửa

“Kể cho tao một câu chuyện,” người đàn ông râu rậm ngồi trên ghế sofa phòng khách nhà tôi ra lệnh. Phải nói rằng tình thế chẳng hề vui vẻ chút nào. Tôi là người viết truyện chứ không phải người kể chuyện. Mà dẫu thế, đó cũng không phải là việc tôi sẽ làm khi bị ra lệnh. Lần cuối cùng có người đòi tôi kể cho nghe một câu chuyện, người ấy là con trai tôi. Từ một năm trước. Tôi kể cho thằng bé chuyện gì đó về một bà tiên và một con chồn sương – thậm chí tôi còn chẳng nhớ nổi chính xác câu chuyện là gì – và trong vòng hai phút thằng bé đã ngủ tít. Nhưng tình thế hiện tại thì khác hẳn. Vì con trai tôi chẳng có bộ râu rậm rì hay một khẩu súng ngắn. Vì con trai tôi đã hỏi xin câu chuyện một cách lễ phép, còn người đàn ông này chỉ đơn giản là muốn moi nó ra từ tôi.

Tôi cố giải thích với người đàn ông rậm râu rằng nếu gã cất khẩu súng ngắn đi, hành động ấy sẽ có lợi cho gã, và cho cả hai chúng tôi. Thật khó nghĩ ra nổi một câu chuyện khi cứ bị súng chĩa vào đầu. Nhưng gã vẫn không chịu buông súng. “Ở cái đất nước này,” gã giải thích, “nếu muốn thứ gì đó, mày buộc phải dùng vũ lực.” Gã vừa mới từ Thụy Điển tới đây, và ở Thụy Điển mọi sự khác hoàn toàn. Tại đó, nếu bạn muốn một thứ, bạn yêu cầu thật lịch sự, mà trong phần lớn các trường hợp bạn sẽ có được nó. Nhưng ở vùng Trung Đông ngột ngạt nhễ nhại mồ hôi này thì không. Chỉ cần sống một tuần tại đây là đủ để hiểu ra làm thế nào sẽ được việc – hay đúng hơn là làm thế nào sẽ không được việc. Người Palestine yêu cầu được có một nhà nước, một cách lịch sự. Họ có được nó không? Có mà xuống địa ngục với quỷ. Vậy là họ chuyển sang làm nổ tung trẻ con trên xe buýt, và người ta bắt đầu lắng nghe họ. Những người định cư kêu gọi đối thoại. Có ai chấp nhận đề nghị của họ không? Tất nhiên là không. Vậy là họ bắt đầu động thủ, đổ dầu nóng vào các toán tuần tra biên giới, thế là đùng một cái họ được tiếp kiến. Ở đất nước này, sức mạnh làm nên lẽ phải, chẳng cứ trong chính trị, kinh tế hay ở một chỗ đậu xe. Bạo lực là thứ ngôn ngữ duy nhất chúng ta hiểu.

Người đàn ông rậm râu di cư về từ Thụy Điển, một nơi tiến bộ, hơn xa về nhiều lĩnh vực. Thụy Điển không chỉ là ban nhạc Abba, hãng Ikea (1) hay giải Nobel. Thụy Điển là một thế giới của riêng mình, và mọi thứ họ sở hữu, họ đều có được bằng những cách thức hòa bình. Ở Thụy Điển, nếu gã tới nhà cô ca sĩ hát chính của Ace of Base, gõ cửa và đề nghị cô này hát cho nghe, cô sẽ mời gã vào, pha cho gã một tách trà. Sau đó, cô sẽ lấy cây ghi-ta mộc từ dưới gầm giường ra và chơi cho gã nghe. Và cô làm tất cả những chuyện này với nụ cười trên môi! Nhưng còn ở đây? Nếu không phải gã đang chĩa lăm lăm khẩu súng ngắn, chắc tôi đã tống khứ gã ra ngoài ngay rồi. “Nghe này,” tôi cố nói lý. “Nghe cái đầu mày ấy,” gã rậm râu hầm hừ, rồi đặt tay lên cò súng. “Hoặc là một câu chuyện, hoặc là một viên đạn vào giữa hai mắt.” Tôi thấy các lựa chọn của mình quả là ít ỏi. Gã này thực sự nghiêm túc đây. Vậy là tôi đành phải bắt đầu câu chuyện. “Có hai người đang ngồi trong một căn phòng, thì đột nhiên có tiếng gõ cửa.” Gã rậm râu cứng người lại, và trong khoảnh khắc tôi nghĩ có thể gã đang bị cuốn vào câu chuyện, nhưng không phải. Gã đang lắng nghe một âm thanh khác. Có một tiếng gõ cửa thật. “Ra mở cửa đi,” hắn bảo tôi, “và đừng giở trò. Tống khứ bất cứ đứa nào ngoài đó đi, và làm nhanh vào, nếu không chuyện này sẽ kết thúc xấu đấy.”

Anh chàng trẻ tuổi ngoài cửa đang làm một cuộc điều tra. Anh ta có vài câu hỏi. Ngắn thôi. Về độ ẩm cao ở đây vào mùa hè, cũng như việc nó ảnh hưởng thế nào đến tâm trạng của tôi. Tôi nói với anh ta là tôi không quan tâm nhưng anh chàng vẫn xộc vào.

“Ai vậy?” anh ta hỏi tôi, chỉ tay về phía người đàn ông rậm râu đang đứng trong phòng khách nhà tôi. “Đó là cháu họ tôi từ Thụy Điển tới,” tôi nói dối. “Bố cậu ấy mất trong một trận lở tuyết và cậu ấy ở đây dự tang lễ. Chúng tôi đang xem qua di chúc. Cậu có thể làm ơn tôn trọng sự riêng tư của chúng tôi và ra về được không?” “Thôi nào, ông ơi,” anh chàng điều tra viên nói và vỗ vai tôi. “Chỉ vài câu hỏi thôi mà. Hãy cho người ta cơ hội kiếm vài đồng đi nào. Người ta trả tôi theo số người trả lời đấy.” Anh ta ngồi phịch xuống ghế sofa, tay khư khư cặp tài liệu. Gã Thụy Điển ngồi xuống cạnh anh ta. Tôi vẫn đang đứng, cố làm ra vẻ nghiêm túc. “Tôi yêu cầu cậu rời đi,” tôi nói với anh ta. “Cậu đến không đúng lúc.” “Không đúng lúc hả?” Anh ta mở chiếc cặp nhựa và lấy ra một khẩu súng ổ quay to kệch. “Tại sao tao lại không đúng lúc? Vì da tao đen hơn à? Vì tao không đủ tử tế à? Với bọn Thụy Điển thì mày có vô khối thời gian. Nhưng với một người Ma rốc, một cựu binh đã để lại một phần lá lách ở Li băng, thì mày không thể bỏ ra lấy một phút ngắn ngủi chết tiệt được à?” Tôi cố nói lý với anh ta, bảo anh ta rằng hoàn toàn không phải thế, chuyện chẳng qua chỉ là anh ta đến đúng vào thời điểm tế nhị trong cuộc nói chuyện giữa tôi và gã Thụy Điển. Nhưng anh chàng điều tra viên đã đưa súng lên môi, ra hiệu bảo tôi im miệng. “Thôi ngay,” anh ta nói. “Đừng có viện cớ nữa. Ngồi xuống kia, và bắt đầu đi.” “Bắt đầu cái gì cơ?” tôi hỏi. Sự thật là lúc này tôi đang căng thẳng lắm rồi. Gã Thụy Điển cũng có một khẩu súng ngắn. Sự thể có thể vượt ra ngoài tầm kiểm soát. Hai đằng có thể choảng nhau lắm chứ. Tính cách khác nhau mà. Hoặc giả gã Thụy Điển sẽ nổi điên lên, chỉ đơn giản vì hắn muốn toàn bộ câu chuyện cho riêng mình. Một mình gã mà thôi. “Đừng để tao nổi điên,” tay điều tra viên cảnh cáo. “Tao nóng tính lắm đấy. Kể chuyện đi! Và nhanh lên.” “Phải,” gã Thụy Điển rút súng chen vào. Tôi hắng giọng, và kể lại từ đầu. “Ba người đang ngồi trong một căn phòng.” “Và đừng có ‘Đột nhiên có tiếng gõ cửa’ nữa nhé,” gã Thụy Điển lên tiếng. Tay điều tra viên chưa chắc đã hiểu, nhưng cũng hùa theo. “Tiếp tục đi,” hắn nói. “Và đừng có gõ cửa gõ kiếc gì hết. Kể cho bọn tao nghe thứ gì khác. Làm bọn tao ngạc nhiên đi xem nào.”

Tôi ngừng bặt, hít một hơi thật sâu. Cả hai gã chăm chăm nhìn tôi. Thế nào tôi lại luôn đẩy mình vào những tình huống thế này chứ? Tôi cược là những chuyện kiểu này chẳng bao giờ xảy đến với Amos Oz hay David Grossman (2) cả. Bỗng có tiếng gõ cửa. Ánh mắt bọn họ trở nên đe dọa. Tôi nhún vai. Đâu phải vì tôi. Chẳng có gì trong câu chuyện của tôi liên quan tới tiếng gõ đó. “Tống khứ hắn đi,” tay điều tra viên ra lệnh. “Tống khứ hắn, dù hắn là ai đi nữa.” Tôi chỉ hơi nhích cửa mở ra một chút. Đó là một người giao bánh pizza. “Ông có phải là Keret không?” anh ta hỏi. “Phải,” tôi đáp, “nhưng tôi không gọi pizza.” “Trên này ghi ở đây, số 14 phố Zamenhoff,” anh ta cấm cẳn, chỉ vào phiếu giao hàng rồi chen vai lách vào trong. “Thế thì sao?” tôi nói. “Tôi không gọi pizza.” “Cỡ cho cả gia đình đấy,” anh ta khăng khăng. “Nửa dứa, nửa cá trống. Trả tiền trước bằng thẻ tín dụng rồi. Giờ đưa tôi tiền boa rồi tôi sẽ đi ngay.” “Mày cũng tới đây vì một câu chuyện à?” gã Thụy Điển vặn hỏi. “Câu chuyện nào?” tay giao bánh pizza hỏi, nhưng rõ ràng hắn đang nói dối. Hắn không khá lắm trong trò này. “Lấy nó ra đi,” tay điều tra viên thúc giục. “Thôi nào, lấy khẩu súng ra ngay đi.” “Tôi không có súng,” gã giao pizza ngượng ngập thừa nhận, và rút một con dao thái thịt ra từ dưới cái khay bánh bằng bìa các-tông. “Nhưng tôi sẽ thái hắn thành từng mảnh nhỏ trừ khi hắn chịu phun ra chuyện gì đó hay ho, và thật nhanh.”

Cả ba gã đều đang ngồi trên sofa – gã Thụy Điển bên phải, rồi đến gã giao pizza, rồi tay điều tra viên. “Tôi không thể làm điều đó như thế này,” tôi nói với họ. “Tôi không thể kể trôi chảy một câu chuyện trong khi ba người các anh ở đây cùng đống vũ khí. Hãy đi dạo một vòng quanh khu nhà, và khi các anh trở lại, tôi sẽ có một câu chuyện nào đó cho các anh.” “Thằng khốn này sẽ gọi cảnh sát,” tay điều tra viên nói với gã Thụy Điển. “Hắn nghĩ gì thế không biết, coi bọn ta mới đẻ hôm qua chắc?” “Thôi nào, cho bọn tao một câu chuyện đi và bọn tao sẽ biến,” gã giao pizza nài nỉ. “Một câu chuyện ngắn thôi. Đừng có keo kiệt thế. Thời thế khắc nghiệt lắm, mày biết mà. Thất nghiệp, đánh bom liều chết, người Iran. Dân tình đang thèm thứ gì khác. Mày nghĩ cái gì đã đẩy những gã vốn tôn trọng luật pháp như bọn tao đến nước này? Bọn tao tuyệt vọng, anh bạn ạ, tuyệt vọng.”

Tôi hắng giọng và bắt đầu lại. “Bốn người đang ngồi trong một căn phòng. Trời nóng. Họ chán ngán. Điều hòa nhiệt độ chạy tậm tịt. Một người trong bọn họ yêu cầu một câu chuyện. Người thứ hai hòa vào, rồi người thứ ba…” “Đó không phải là một câu chuyện,” tay điều tra viên phản đối. “Đó là một bản tường trình của nhân chứng. Đó chính xác là điều đang diễn ra tại đây lúc này. Chính xác là thứ chúng ta đang cố gắng trốn chạy khỏi. Đừng có trút thực tế xuống đầu bọn tao như một cái xe chở rác thế. Hãy dùng đến trí tưởng tượng của mày ấy, ông bạn. Hãy hư cấu, sáng tạo ra nó hoàn toàn.”

Tôi gật đầu và bắt đầu lại. Một người đang ngồi một mình trong một căn phòng. Anh ta cô đơn. Anh ta là một nhà văn. Anh ta muốn viết một câu chuyện. Đã lâu rồi anh không viết, và anh ta thấy thiếu vắng nó. Anh ta thấy nhớ cảm giác sáng tạo nên một cái gì đó từ một thứ nào đó. Đúng thế – một cái gì đó từ một thứ nào đó. Bởi vì tạo ra một cái gì đó chẳng từ gì cả là khi bạn tạo nên một cái gì đó từ không khí, trong trường hợp ấy nó chẳng có chút giá trị nào. Bất cứ ai cũng có thể làm thế. Nhưng tạo ra một cái gì đó từ một thứ nào đó có nghĩa là thứ ấy vẫn luôn tồn tại bên trong bạn, và bạn khám phá ra nó như một phần của một cái mới, cái chưa từng xảy ra. Người đàn ông quyết định viết một câu chuyện về tình thế. Không phải là tình thế chính trị, cũng không phải là tình thế xã hội. Anh ta quyết định viết một câu chuyện về tình con người, thân phận con người. Thân phận con người như anh ta đang cảm nhận nó ngay lúc này. Nhưng anh ta chỉ thu được sự trống rỗng. Chẳng có câu chuyện nào hiện ra. Bởi vì thân phận con người như anh ta đang cảm nhận nó ngay lúc này dường như không xứng đáng là một câu chuyện, và đúng lúc anh ta sắp sửa bỏ cuộc thì đột nhiên – “Tao cảnh cáo mày rồi đấy,” gã Thụy Điển ngắt lời tôi. “Không có tiếng gõ cửa nào hết đâu đấy.” “Tôi cần phải có,” tôi khăng khăng. “Không có một tiếng gõ cửa sẽ chẳng có câu chuyện nào hết.” “Để kệ hắn,” tay giao pizza dịu giọng nói. “Cho hắn nghỉ một chút. Mày muốn một tiếng gõ cửa chứ gì? Được, mày có tiếng gõ cửa rồi đấy. Miễn là nó đem đến cho bọn mình một câu chuyện.”