Cô là loài vật nào?

Những câu tôi đang viết lúc này là để dành cho những người xem Truyền hình Công cộng Đức. Một phóng viên đã tới nhà tôi hôm nay, đề nghị tôi ngồi gõ gì đó trên máy tính vì điều đó luôn tạo hiệu ứng hình ảnh rất ấn tượng: một tác giả đang sáng tác. Đó là một hình ảnh sáo mòn, cô phóng viên nhận ra điều đó, nhưng những điều sáo mòn lại chính là phiên bản không hào nhoáng quyến rũ của sự thật, và vai trò của cô, với tư cách phóng viên, là biến sự thật ấy thành thứ gì đó hấp dẫn, là phá vỡ sự sáo mòn với ánh sáng và những góc quay mới lạ. Và ánh sáng trong nhà tôi vừa khéo thật hoàn hảo, không cần cô phải bật thêm lấy một ngọn đèn, thế nên tất cả những gì còn lại là tôi ngồi viết.

Thoạt đầu, tôi chỉ làm ra vẻ đang viết, nhưng cô phóng viên nói làm thế không ổn. Người ta sẽ có thể thấy rõ ngay là tôi chỉ giả vờ. “Hãy thực sự viết cái gì đó,” cô đề nghị, rồi sau đó, để rõ ràng hơn: “Một câu chuyện, không chỉ là một mớ từ. Hãy viết thật tự nhiên, như cách ông vẫn làm.” Tôi bảo với cô việc ngồi viết trong khi đang được ghi hình cho Truyền hình Công cộng Đức với tôi chẳng hề tự nhiên chút nào, nhưng cô phóng viên nhất quyết nài nỉ. “Vậy hãy sử dụng nó,” cô nói. “Hãy viết một câu chuyện về chính điều đó – về việc nó không tự nhiên ra sao và sự không tự nhiên ấy đột nhiên tạo ra một thứ sống động, đầy cảm xúc như thế nào. Một thứ thấm sâu vào ông. Từ đầu đến chân. Hay ngược lại. Tôi không biết với ông nó diễn ra thế nào, dòng cảm hứng sáng tạo của ông bắt nguồn từ phần nào trong cơ thể ông. Mỗi người một khác.” Cô kể cho tôi hay chuyện cô từng phỏng vấn một tác giả người Bỉ luôn lên cơn cương cứng mỗi khi viết. Có gì đó trong việc sáng tác “làm cứng bộ phận của ông ấy” – đó là cách diễn đạt cô sử dụng. Nhiều khả năng nó là bản dịch nghĩa từ tiếng Đức và nghe rất lạ trong tiếng Anh.

“Hãy sáng tác đi,” cô phóng viên lại nài nỉ. “Tuyệt. Tôi rất thích bộ dạng khủng khiếp của ông khi ông viết, cái cổ co rút lại. Thật tuyệt vời. Cứ viết tiếp. Tuyệt hảo. Đúng thế. Thật tự nhiên. Đừng để ý đến tôi. Quên chuyện tôi ở đây đi.”

Vậy là tôi tiếp tục viết, không để tâm tới cô phóng viên, quên bẵng cô đang ở đó, và tôi thật tự nhiên. Tự nhiên hết mức tôi có thể. Tôi còn món nợ phải trả với những người xem Truyền hình Công cộng Đức song bây giờ không phải lúc để giải quyết nó. Bây giờ là lúc để sáng tác. Để viết ra những điều sẽ tạo nên cảm xúc, vì khi bạn viết những thứ vớ vẩn, cô phóng viên đã nhắc tôi rồi, kết quả trên máy quay sẽ rất kinh khủng.

Con trai tôi từ trường mẫu giáo về. Thằng bé chạy tới chỗ tôi và ôm hôn tôi. Cứ khi nào có một nhóm phóng viên truyền hình trong nhà, nó lại ôm hôn tôi. Khi nó còn bé hơn, các phóng viên cần phải yêu cầu nó làm thế, nhưng giờ thì con trai tôi đã thành chuyên nghiệp: chạy tới chỗ tôi, không nhìn vào máy quay, ôm hôn tôi và nói: “Bố ơi, con yêu bố.” Thằng bé còn chưa được bốn tuổi, nhưng nó đã hiểu cách thực hiện mọi việc, cậu con trai đáng yêu của tôi.

Vợ tôi thì không được chuyên nghiệp bằng, cô phóng viên Truyền hình Công cộng Đức nói. Vợ tôi không hoạt. Cứ liên tục đưa tay lên giữ tóc, rồi lén liếc nhìn máy quay. Song đó không thực sự là vấn đề. Bạn luôn có thể biên tập lại phần ghi hình của cô ấy sau. Đó là điều thật dễ thương với truyền hình. Trong đời thực mọi việc không giống như thế. Trong đời thực bạn không thể biên tập hay xóa bỏ cô ấy. Chỉ Chúa có thể làm điều đó, hay một cái xe buýt, nếu nó cán qua cô ấy. Hay một căn bệnh khủng khiếp. Vị láng giềng tầng trên của chúng tôi là một người đàn ông góa vợ. Một căn bệnh không thể chữa trị đã cướp đi vợ ông ấy. Không phải ung thư, là thứ gì khác. Một thứ bắt đầu từ ruột và kết thúc xấu. Ít nhất đó là những gì ông ấy nói với tôi. Sáu tháng trước Chúa Toàn năng đã biên tập bà đi. Kể từ khi bà mất, đủ loại phụ nữ tìm tới tòa nhà chúng tôi sống, họ đi giày cao gót, xức nước hoa rẻ tiền. Họ tới vào những giờ thật khác thường với khách khứa, đôi khi ngay từ giữa trưa. Ông láng giềng ở tầng trên của chúng tôi đã nghỉ hưu, và hoàn toàn làm chủ thời gian của mình. Và những phụ nữ nọ, ít nhất theo vợ tôi, là gái điếm. Khi vợ tôi nói “gái điếm”, những từ đó được nói ra thật tự nhiên, như thể cô ấy đang nói “củ cải”. Nhưng khi vợ tôi bị quay phim thì lại chẳng được thế. Không ai hoàn hảo cả.

Con trai tôi rất thích các cô điếm tới thăm ông láng giềng tầng trên của chúng tôi. “Cô là loài vật nào?” nó hỏi họ khi bắt gặp họ trên cầu thang. “Hôm nay cháu là một chú chuột, một chú chuột nhanh nhẹn và trơn tuột.” Vậy là họ hiểu ngay, và đưa ra tên một con vật: một con voi, một con gấu, một con bướm. Mỗi cô điếm và loài vật của cô ta. Kể cũng lạ, vì với những người khác, khi con trai tôi hỏi họ về những con vật, họ đơn giản là không đáp lại. Nhưng các cô điếm thì lại ăn chuyện.

Điều đó khiến tôi nảy ra ý tưởng rằng lần kế tiếp một nhóm phóng viên truyền hình tới tôi sẽ dùng một trong số họ thay cho vợ tôi, và làm thế sẽ tự nhiên hơn. Trông họ thật tuyệt. Rẻ tiền, nhưng tuyệt. Và con trai tôi cũng sẽ thoải mái ăn ý hơn với họ nữa. Khi thằng bé hỏi vợ tôi cô ấy là loài vật nào, vợ tôi luôn khăng khăng: “Mẹ không phải là một con vật, con yêu, mẹ là một con người. Mẹ là mẹ của con.” Và khi đó thằng bé luôn bắt đầu khóc.

Tại sao vợ tôi không thể chỉ đơn giản xuôi theo dòng chảy chứ? Tại sao với cô ấy thật dễ dàng để gọi những người phụ nữ dùng nước hoa rẻ tiền là “gái điếm” nhưng nói với một cậu bé con “Mẹ là hươu cao cổ” lại là quá mức những gì cô ấy có thể xoay xở? Điều đó thực sự làm tôi bực. Làm tôi muốn nện ai đó. Không phải nện vợ tôi đâu nhé. Tôi yêu cô ấy mà. Nhưng ai đó. Để trút nỗi thất vọng của tôi lên ai đó đáng phải hứng chịu. Đám cánh hữu có thể trút nó vào người Ả rập. Những kẻ phân biệt chủng tộc trút vào người da đen. Còn những ai trong chúng ta thuộc về cánh tả tự do thì mắc kẹt. Chúng ta đã tự bó buộc mình. Chúng ta chẳng có ai để trút thất vọng lên đầu. “Đừng gọi họ là gái điếm,” tôi nổi nóng với vợ. “Em không biết chắc chắn họ là gái điếm, phải không nào? Em chưa bao giờ thấy ai trả tiền họ hay điều gì đại loại thế, vậy đừng có gọi họ như thế, được chứ? Em sẽ cảm thấy thế nào nếu ai đó gọi em là một con điếm?”

“Tuyệt lắm,” cô phóng viên Đức nói. “Tôi thích nó lắm. Nếp nhăn trên trán ông. Những cú gõ phím hối hả. Giờ tất cả những gì chúng ta cần là xen vào các bản dịch những cuốn sách của ông sang các thứ tiếng khác nhau, để khán giả của chúng tôi có thể biết ông thành công tới mức nào – và quay cái ôm hôn của con trai ông thêm một lần nữa. Lần đầu tiên cậu bé chạy tới chỗ ông nhanh quá, thành ra Jörg, phụ trách máy quay của chúng tôi, không kịp đổi tiêu cự.” Vợ tôi muốn biết liệu cô phóng viên Đức có cần cô ấy cũng ôm hôn tôi lại hay không, và trong tim mình tôi thầm cầu nguyện để cô phóng viên sẽ nói là có. Tôi thực sự thích vợ ôm hôn mình lần nữa, hai cánh tay mịn màng của cô siết chặt quanh tôi, như thể không còn gì khác trên thế giới nữa ngoài chúng tôi. “Không cần,” cô phóng viên Đức nói với giọng lạnh như băng. “Chúng tôi đã ghi hình phần đó rồi.” “Cô là loài vật nào?” con trai tôi hỏi cô phóng viên Đức, và tôi nhanh chóng dịch sang tiếng Anh. “Cô không phải là một con vật,” cô ta bật cười, lướt những cái móng tay dài của mình lùa trong mái tóc thằng bé. “Cô là một con quái vật. Một con quái vật tới từ bên kia đại dương để ăn thịt những đứa trẻ xinh xắn như cháu.” “Cô ấy nói cô ấy là một con chim sơn ca,” tôi dịch lại cho con trai mình với vẻ hoàn toàn tự nhiên. “Cô ấy nói cô ấy là một con chim sơn ca lông đỏ, bay tới đây từ một vùng đất rất xa xôi.”