Savitri

Ta nhiều lần báo cho giáo chủ biết âm mưu của Devadatta nhằm hại ông. Ông cười mà nói cái câu vẫn thường nói với các đệ tử:

- Cây chuối hân hoan vì nó trổ ra buồng. Cây quên mất rằng khi buông quả chín thì cây sẽ chết.

Có vẻ tự tin thái quá. Có vẻ coi thường hiểm họa thái quá. Khi ông được đưa từ trên núi xuống rồi về băng chân nghỉ ngơi tại tinh xá, ta có đến. Tự nguyện ở lại chăm sóc. Già hết cả rồi. Cô công chúa ngày nào giờ đã đến lục tuần. Công tử Yasa.

Cũng thế, chàng nay cũng là một trưởng lão cao trọng, chàng vẫn thường xuyên lên lớp giảng bài. Chàng Raja, tức là khất sĩ Ahimsaka thì đã chết. Người đời không quên hận thù cũ với tên cướp Anguli Mala. Họ nhận ra chàng và xúm lại đánh chàng đến chết.

Một buổi, sắp sửa vào tinh xá thăm nom giáo chủ thì ta được tin ở đất nước chồng ta từng cai trị, luật pháp đã chính thức cấm việc đưa vợ góa lên giàn hỏa táng cùng với tử thi của chồng. Mọi vụ việc lâu nay liên quan đến việc hỏa thiêu vợ góa cũng được xóa sổ.

Chị Juhi và ta ôm lấy nhau mà khóc. Từ nay chị em ta được xóa tội. Chấm dứt tình trạng bị truy nã. Phụ vương ta phải mất ba mươi bảy năm trời để tham gia sửa đổi luật cho nước chư hầu, nhằm đặt tập tục man rợ kia ra ngoài vòng pháp luật. Ngài bảo từ nay ngài có thể thanh thản nhắm mắt bất cứ lúc nào. Con gái ngài đã được giải phóng.

Giải phóng khỏi vòng truy đuổi. Sáu chục tuổi đầu mới được trở lại làm công dân tự do. Juhi và ta làm một cái lễ tại nhà. Cởi bỏ y phục nam nhân. Từ ấy đàng hoàng quấn sari mang trang sức đàn bà ra đường. Hai người đàn bà giỏi giang làm ăn trong ngành ngân khố xuyên qua mấy nước. Nhưng lâu nay vẫn không được mang danh nữ nhân. Giờ thì chúng ta có thể về thăm lại cố hương, thăm cha mẹ ta đều đã tóc bạc da mồi.

Làm lễ xong, Juhi bảo:

- Chị có việc trọng, bây giờ mới nói được với công chúa.

Ta bảo:

- Chúng ta về thăm lại cố hương cái đã. Có việc đấy. Chuyện của chị để khi quay lại hàng nói.

Hai người đàn bà lục tuần bấy lâu không phi ngựa được nữa. Chúng ta có một cỗ xe riêng tứ mã. Người đánh xe riêng đã chuẩn bị ngựa xe sẵn sàng. Hai chị em lên xe về lại kinh thành quê hương.

Chẳng là ta cũng mới được tin đạo sư đang gần đất xa trời. Ta muốn gặp lại con người một đời đã làm hại người khác. Xem cái chết của ông ta có khác với người đời hay không. Bấy lâu trong cảnh trốn tránh truy nã, bao nhiêu lần ta mong đến lúc này. Ta mong được thấy ông ta chết. Chết thật đau đớn. Như vậy mới thỏa cho bao đau khổ chúng ta phải chịu.

Thì quả là đạo sư chết không thanh thản. Bị phế truất chức quốc sư. Bị giáng xuống làm dân thường. Nhà cửa tài sản bị tịch thu sung công. Chỉ còn được phép ở một căn nhà nhỏ trong rừng, không xa tòa lầu cũ của ông ta. Đạo sư lúc này phải vứt bỏ thể diện để hành nghề chiêm tinh bói toán. Ngày trước khi còn là nguyên thủ quốc gia, vị quốc sư ngạo mạn phải chọn người mới xem tử vi. Phải là bậc quyền quý. Phải lắm của nhiều tiền. Mà những là số của ông khi ấy cũng nhiều phần đúng. Giờ thất sủng, lá số lập ra thường là nhiều phần sai. Bao nhiêu người trách móc. Bao nhiêu người tức giận. Bao nhiêu người căm thù. Đã thế lại không chừa thói huênh hoang. Xem bói xem tử vi cho ai cũng lập lại câu thánh cũng phải nhờ đến thầy. Ngựa quen đường cũ. Với đám bình dân cũng cố nhồi vào đầu người ta rằng cha mẹ chẳng bằng thầy. Nghe nhiều lần ai mà chịu được. Người ta chắt bóp từng đồng xu lẻ để trả cho thầy, thầy lại nói năng ngạo ngược như thế.

Thời gian gần đây đạo sư lại đổ đốn ra, đi đâu cũng khoe mình có phép thần thông. Những là sờ tới trăng sao nói chuyện với chư thiên và người các cõi khác. Những là biến hóa thành người khác. Những là thăng thiên độn thổ như lặn dưới nước. Những là đi xuyên tường. Một nhóm người ở phường lò rèn tin. Người ta chung tiền thành một món hai chục thỏi bạc. Bằng tiền mua hai con bò sữa. Thầy biểu diễn cho họ xem hai phép đơn giản nhất: Đi trên nước và đi xuyên tường. Những phép siêu phàm hơn thì để vào một dịp khác.

Ngày thầy là quốc sư cao ngạo thì hai chục thỏi bạc thầy ném cho vào mặt.Nhưng cảnh ngộ bây giờ, đó cũng là một gia tài. Trời rét căm căm. Sương mù bay như khói trên sông. Thầy vấn lại dải tóc đuôi chuột, đánh độc cái khố, mồm niệm thần chú, từ trên bờ thầy nhấc một chân bước lên mặt sông. Thầy đã miêu tả trước là sẽ bước khoan thai không một tiếng động trên mặt nước. Cẳng chân đầu tiên bước xuống. tìm một tiếng. Không thấy gì nữa. Sương lạnh vẫn bay miên man. Mãi. Ai cũng tưởng thầy đã sang đến bờ bên kia rồi. Chờ thầy đi trên mặt nước quay trở lại làm tiếp trò sau.

Đúng lúc ấy thì có tiếng nước đập ùm ùm. Tiếng thầy kêu cứu. Thầy không biết bơi. Hai chú thợ rèn phải lao xuống cứu thầy lên. Thầy lạnh tím tái. Run cầm cập. Bảy mươi lăm tuổi, thời tiết này phải ngồi trong nhà ấm áp. Người ta lôi thầy vào ngồi cạnh lò rèn cho ấm người lại. Thầy đòi làm tiếp trò đi xuyên tường. Từ trong căn nhà này đi xuyên ra ngoài đường. Đi luôn. Thầy đòi nhận bọc tiền, giắt vào cạp quần xong rồi xuyên tường. Ra khỏi nhà là đi luôn. Chỉ còn vài người tin. Nhưng cứ để thầy làm, ít ra cũng được một trò vui.

Thầy lao vào tường đến giập cả mặt. Thầy húc liền mấy lần như một con trâu say máu. Đến lúc choáng đầu ngã lăn ra mới thôi. Được một lúc ngồi cho đỡ choáng, thầy đứng dậy điềm nhiên ra về không chịu trả lại tiền. Đám thợ rèn túm lấy thầy giật lại được bọc tiền.

- Chúng bay đi đông chết đông, đi tây chết tây, lên mây xuống nước đều chết, mất hết gần xa, mất nhà mất cửa, người chửa không đẻ, người khỏe thành tật nguyền. Thầy rủa.

Thế này thì quá lắm. Đám thợ rèn xúm lại đánh cho thầy một trận bò lê bò càng. Một người đánh xe bò thương tình, nhặt lên, chở về ném vào nhà.

Đường vào nhà đạo sư là con đường đất đi giữa rừng xoài um tùm. Chị Juhi và ta phải xuống xe, đi bộ một đoạn mới vào đến nhà. Con đường đất lầy lội sau trận mưa. Vào đến trong nhà thì chân tay quần áo lấm lem cả.

- Thầy nhìn xem ai đến thăm thầy đây này?

Bà vợ đạo sư bảo.

Bộ xương khô đét nằm trên giương quay nhìn ta. Nhận ra. Một ánh nhìn rất vui. Thế thì có lẽ ông chưa nhận ra. Giữa hai lần gặp gỡ là một hoàng hậu hăm ba tuổi lên giàn hỏa táng, bây giờ là một bà sáu mươi tuổi. Có thể ông không nhận ra.

- Bà lấy nước cho cô ấy uống.

Đạo sư bảo. Cô ấy. Như thể ta còn là thiếu nữ.

Bà vợ lấy nước cho Juhi và ta. Luôn tiện, bà đưa vào tay đạo sư một cốc nước. Ông nhổm dậy, nhìn cốc nước trong tay rồi lại nhìn vợ. Tức giận.

- Bộ cốc bằng vàng đâu. Sao mụ dám đưa nước cho ta trong cái cốc đầy gỉ sắt như thế này?

Bà vợ đưa mắt nhìn hai người khách. Cái nhìn tuyệt vọng. Rồi bà phân trần:

- Thầy lại lẫn rồi đấy. Thỉnh thoảng lên cơn lại nhắc đến cốc vàng chén bạc ngày xưa.

Đạo sư quật cái cốc xuống nền đất:

- Ta không lẫn. Khách quý đến nhà phải dùng chén quý.

Ta định không nói gì. Nhưng câu hỏi cứ tự bật ra:

- Thầy có biết ai đây không mà bảo là khách quý?

Thầy không trả lời. Lại ngã người xuống giường. Sau hành động quật chén, sinh lực rút đi mất một phần, thầy thở thoi thóp một hồi. Khi chúng ta cùng tưởng thầy đã ngủ, hoặc thầy đi mất rồi thì thầy cười khúc khích. Cười một mình. Nói một mình.

- Công chúa Savitri. Bà nó ơi, cô nàng này ngày xưa là môn sinh, mê ta lắm mà không được đấy.

Lao già điên. Kề miệng lỗ mà còn dựng chuyện.Trước khi đến đây, ta không lường được lão ăn nói đến mức này. Tưởng đâu lão phải lồng lộn chửi bới, nhổ nước bọt, đuổi ta ra khỏi cửa. Dựng hẳn lên chuyện ta mê lão. Nhưng mà không ai chấp người đang lâm chung.

Thình lình. Thầy tung chăn bật dậy trên giường. Thầy nhảy xuống đất. Thầy lao ra ngoài trời lạnh nhặt mấy súc củi. Líu ríu đôi chân quay vào. Đốt một đống lửa giữa nhà. Nhảy vòng quanh đống lửa. Hát.

Cái tay cái chân, cái quần cái áo, gần người có đạo tránh lũ cuồng điên, ăn nói huyên thuyên, là thầy tướng số, ăn một bữa giỗ, nói chuyện ngày xưa.

Một vũ điệu ma quái. Râu tóc thầy xù cả lên. Rung lắc ngập mặt.

- Nói chuyện ngày xưa, trời đã đổ mưa, ta không muốn chết. Ta không muốn chết. Đến đó thì thầy đổ vật xuống. Nằm lịm. Ba người đàn bà phải khiêng thầy lên giương. Bà vợ đưa bát thuốc, thầy cứ gạt ra. Ta phải thay bà cầm bát cho thầy uống. Ta bón từng thìa, thầy chịu uống.

- Thiên hạ nói đúng. Ta có bao nhiêu học trò. Nhưng học trò giỏi không bao giờ về thăm thầy cũ.

Điều đó thì phải công nhận. Ta chưa bao giờ là một môn sinh giỏi.

Thầy nói trong hơi thở khò khè:

- Thần linh đang chứng giám cho lời trăng trối của ta. Một đời ta nhiều lầm lạc. Thầy dừng lại. Lâu. Như là không thể nói tiếp được nữa.

- Ta không xứng được hỏa táng cho về cốt trời. Ta chết, các người phải kéo xác ta đi khắp kinh thành rồi quăng đi cho quạ rỉa.

- Thầy đừng nới gở. Thầy nói lại đi.

Bà vợ thầy bật lên kinh hoảng. Bà lay lắc cho thấy tỉnh lại để nói lại.

Nhưng đạo sư đã chết.

Các vị giáo sĩ tin vào những lời đã được thần linh chứng giám. Không thể rút lại được. Biết làm sao bây giờ? Như vậy có nghĩa là chúng ta phải thực hiện lời trăng trôi của đạo sư. Không một môn sinhnào có mặt. Kể cả những kẻ từng được thầy cho điểm cao, được khen là học trò giỏi. Kể cả những kẻ từng xu nịnh làm lao công phục dịch cho thầy. Chỉ có ta. Thôi thì ta phải gánh vác.

Ta bảo bà vợ đạo sư cứ làm theo ta. Ba người đàn bà và người xà ích đánh xe đưa xác đạo sư ra bãi hỏa táng bên sông.

- Chúng ta phải làm đúng như lời trăng trối của ông ấy.

Bà vợ nhắc.

- Ta đang làm đúng như lời của thầy.

Ta bảo.

Ta bỏ tiền mua củi mua dầu. Thuê người xếp củi sửa soạn giàn hỏa táng. Thuê thêm một ông giáo sĩ đến làm mọi thủ tục.

Trước tiên ta nhờ giáo sĩ vẽ lên mặt cát một cái bản đồ kinh thành. Có bản đồ rồi, ta thuê mấy người phu hỏa táng buộc đạo sư lại. Chính họ lại được ta yêu cầu kéo cái xác ấy đi qua đi lại mấy vòng trên hình cái bản đồ. Chỉ dăm ba vòng là xóa hết hình bản đồ kinh thành trên mặt cát. Xác đạo sư đã được kéo mấy vòng qua kinh thành Lúc ấy, thủ tục hỏa táng mới bắt đầu.