Đức Phật

Đời Phật luôn có một người bám theo. Gây ngứa ngáy như căn bệnh ngoài da. Đó là Devadatta. Ông ta là em họ, con bà cô ruột của Phật. Bà cô lấy chồng là vua một nước láng giềng. Bà sinh một gái một trai. Gái là nàng Yasodhara, nàng lấy người anh họ là hoàng tử Siddhattha, khi chàng thành hiền giả gọi là Phật. Trai là Devadatta. Từ thuở bé Devadatta đã xung khắc với người anh họ. Hễ Devadatta gây ra tranh chấp thì sau khi phán xử, bao giờ người anh cũng đúng. Chuyện giành nhau con thiên nga bị Devadatta bắn rơi chẳng hạn. Rồi xa nhau nhiều năm trời. Khi Siddhattha nổi danh là một hiền triết bậc thầy, Devadatta cũng theo làm đệ tử. Vẫn chứng nào tật ấy. Khó mà tu tỉnh. Ông ta cũng là người sáng dạ, được thụ phong các giới, thành một bậc đạo sư được trọng vọng trong giáo đoàn. Đến mức ấy thì ông thấy mình phải là giáo chủ. Devadatta không từ một cơ hội nào để tuyên truyền trong giáo đoàn rằng Phật đã lỗi thời, đã buông lỏng giáo lý, đã trở nên dễ dãi. Ông ta cũng được một số đệ tử hưởng ứng. Devadatta cũng nói điều này với một số vị vua chúa. Hai vị đại vương Pasenadi và Bimbisara để ngoài tai. Ông ta bèn chọn hoàng tử Ajatasattu của vua Bimbisara. Bắt đầu một liên minh ngấm ngầm của hai con người đầy tham vọng.

Hơn một thập niên cuối đời, Phật nhận thấy mình khó có thể tác động tích cực đến giới đệ tử trẻ. Ngày trước các khất sĩ ở trong rừng, mặc áo chắp lại bằng những mảnh giẻ, chỉ ăn những thứ được cúng dường chứ không đến nhà cư sĩ ăn tiệc, tinh thần minh mẫn và đạt độ uyên thâm, làm gương cho bao nhiêu đệ tử hào hứng noi theo. Giờ đây các nhà sư nhận lời đến nhà cư sĩ ăn uống, nhận áo cà sa xa xỉ, nhận quà cáp biếu xén mà chểnh mảng tu học. Các đệ tử trẻ tỏ ta kính trọng các bậc trưởng lão tùy theo lượng phẩm vật mà các vị được biếu được tặng. Trưởng lão Devadatta bắt rất nhạy thái độ này. Ông tận dụng moi dịp để phô trương sự quen biết những người có thế lực, những thương gia giàu có. Phô trương cả những tấm áo cà sa đắt tiền những món quà quý được các tín chủ đem biếu.

Một trong những bậc trưởng lão của giáo hội có lần kể:

- Thưa Đấng Giác Ngộ, trưởng lão Devadatta trong cuộc diễn thuyết hôm nay có nói rằng Đức Phật đã đến lúc được nghỉ ngơi tĩnh dưỡng, giáo hội phải hoàn toàn thuộc về vị ấy và phải thực hiện công cuộc cải cách càng sớm càng tốt.

Trưởng lão bình thêm:

- Một tham vọng nguy hại. Chẳng khác gì cái nhọt bọc sưng tấy trong phủ tạng.

Phật bảo:

- Cây chuối hân hoan khi ra hoa trổ buồng mà quên rằng buồng chuối chín thì cây phải chết.

Devadatta cũng quên mất điều ấy.

Trong một lần Phật sửa soạn giảng bài, trưởng lão Devadatta nói đôi lời phi lộ. Lúc ấy có mặt cả vua Bimblsara. Devadatta ca ngợi công đức trời bể của Phật rồi lồng vào đó đòi hỏi của mình:

- Đấng Giác Ngộ nayđã tuổi cao sức yếu, xinNgười hãy an hưởng tuổi già, không phải bận tâm lo nghĩ cho các đệ tử làm gì. Xin Người hãy giao phó cho đệ gánh vác công việc giáo hội.

Phật làm như không nghe thấy. Người quay sang tiếp tục câu chuyện với vua Bimbisara.

- Xin Đấng Giác Ngộ hãy giao cho đệ gánh vác công việc giáo hội.

Devadatta nhắc lại.

- Cả giảng đường ồ ồ à à. Chẳng biết là đồng tình hay phản đối.

- Ông ta nói gì kìa.

Một trưởng lão ngồi gần Phật lúc này mới giật mình kêu lên.

Devadatta bắt ngay lấy câu nói ấy. Ông tiến lại gần Phật và vua Bimbisara mà mỉm cười nhã nhặn:

- Có thể Người nghe chưa rõ. Đệ xin nhắc lại. Xin Đấng Giác Ngộ hãy giao cho đệ gánh vác công việc giáo hội.

Phật bảo:

- Ta nghe cả ba lần rồi, Devdatta. Ta chỉ nói lại một câu thôi. Ngay cả các bậc trưởng lão như Sariputta, như Moggalana ta còn chưa giao phó giáo hội vào tay thì một kẻ tầm thường chỉ biết xu nịnh như Devadatta lại càng không bao giờ.

Phải xem xét luật của giáo hội rồi triệu tập hội đồng lãnh đạo. Hội đồng giáo hội thông qua đề xuất bất tín nhiệm Devadatta. Thông cáo được gửi vào khắp các kinh thành trên toàn quốt. Từ nay mọi lời lẽ mọi hành vi của Devadatta chỉ còn mang tư cách cá nhân. Từ nay ông ta không còn phát ngôn và hành động nhân danh Phật, Pháp, Tăng.

Bị bẽ mặt trước đông đảo giáo hữu và tín đồ tại gia, Devadatta bỏ đi. Từ nay Phật là kẻ thù không đội trời chung của ông ta. Ngay giữa chốn đông người, Phật còn gọi ông ta là kẻ xu nịnh hàm ý việc ông ta thì thụt với hoàng tử Ajatasattu.

Devadatta nắm chắc rằng hoàng tử rất nôn nóng lên làm vua.Đại vương Bimbisara thì sáu lăm tuổi vẫn tráng kiện minh mẫn. Đại vương lại là người bạn lớn của Phật. Mối quan hệ giữa chính quyền và giáo hội là quan hệ giữa những người trong nhà. Devadatta hiểu chỉ có cách giúp hoàng tử diệt được vua cha. Hoàng tử lên ngôi vua thì vị vua mới sẽ là một sức ép đối với giáo hội và tín đồ tại gia. Khi ấy Devadatta mới có cơ lên thay Phật làm giáo chủ.

Họ bàn mưu tính kế nhiều lần. Một đêm, hoàng tử xăm xăm đi vào long cung. Hoàng tử bước đi mạnh mẽ tự tin. Cấm vệ hỏi thì chàng bảo được vua cha triệu gấp có việc bất thường. Nhưng đến trước long cung, sắp sửa bước vào ra tay giết vua thì hoàng tử dừng lại một thoáng. Rồi quay người định bỏ đi. Rồi trở lại. Hành vi bất thường không qua đ ược mắt cấm vệ. Ngươi ta lên tiếng hỏi thì hoàng tử đạp cửa nhảy phốc vào. Cấm vệ nhanh hơn. Hoàng tử bị quật ngã. Trong người hoàng tử giắt một con dao găm. Luật triều đình là không ai được mang vũ khí vào triều vào hoàng cung.

Vua Bimbisara run lên. Chiến chinh đã nhiều, không hẳn là ngài sợ. Ngài còn run vì giận. Sự việc bày ra đó. Rành rành. Cả triều đình chứng thực nỗi bẽ bàng hổ nhục. Con giết cha. Chỉ vì một cái ngai vàng mà con giết cha. Tòa đem ra xử. Các đại thần không dám tuyên án. Án có liên quan đến trưởng lão Devadatta trong giáo hội. Vụ việc được đưa lên cho vua Bimbisara. Ngài quyết định không tuyên phạt cả trưởng lão Devadatta lẫn hoàng tử Ajatasattu.

Giáo hội cũng không thể bị coi là dính dáng, bởi giáo hội đã gửi thông báo bất ủy nhiệm Devadatta từ trước.

Hoàng tử quỳ trước vua cha xin tha tội. Nhưng nhìn ánh mắt nông nổi hung bạo của con trai, vua Bimbisara ngờ rằng vẫn còn nhiêu âm mưu khác. Dục vọng quyền lực một khi đã ngấm vào người thì như say mồi. Dục vọng có thể dẹp yên tạm lắng nhưng gặp được lửa cỏ khô sẽ lại bùng cháy. Chỉ vì khao khát làm vua mà con đang tâm giết cha. Có trời đất nào lại như thế hay không.

- Thôi đủ rồi. Hoàng tử cứ việc lên ngôi vua. Nếu như hoàng tử thèm khát ngai vàng đến thế.

Nhà vua tuyên bố.

Thật là như sấm dậy giữa triều đình. Ngay cả hoàng tử đang quỳ cũng không tin vào tai mình. Nhưng nhà vua đã quyết. Ngài tuyên bố thoái vị và nhường ngôi cho hoàng tử. Mọi việc được tiến hành nhanh chóng. Lễ phong vương có cả các vua chúa láng giềng hiện diện. Đại vương Pasenadi của vương quốc Kosala là anh rể của đạì vương Bimbisara. Ngài lắc đầu nhìn người cháu lên ngôi theo kiểu cưỡng ép phụ vương. Ngài chê người em rể. Đừng tưởng khi người ta đòi quyền, ta trao quyền mà ta đã được yên thân.

Sự thật đúng như thế. Ngay khi lên ngôi vua, Ajatasattu ra lệnh nhốt cha vào một cái hang đá. Không cho ăn không cho uống. Cựu vương còn sống chừng nào thì chừng ấy ngai vàng vẫn còn bị đe dọa. Trưởng lão Devadatta bảo vậy. Vua mới cũng tin như vậy.

Đại vương Pasenadi bên láng giềng gửi lời khuyên bảo vua Ajatasattu mà không được. Em gái người là mẹ của vua Ajatasattu cầu xin con cũng không được. Bà vẫn hàng ngày leo những bậc đá lên thăm chồng, trong người giấu theo cơm nước để tiếp tế. Một bà hoàng hậu và một ông vua thất sủng nhìn nhau nước mắt chan hòa.

Vua Ajatasattu biết mẹ ngày ngày lên thăm cha còn là để tiếp tế sức lực người cha ngày càng suy kiệt. Đã đến lúc chỉ cẩn bỏ đói vài ngày là cựu vương sẽ chết. Đến lúc ấy thì vua Ajatasattu ra lệnh cấm mẹ lên núi gặp cha.

Đây là cuộc đối thoại giữa hai mẹ con khi họ gặp nhau ở chân núi.

- Xin thân mẫu đừng có nài xin vào hang để gặp cha ta. Hôm qua là một, hôm nay là hai, chỉ hai ngày thôi ta đã ra lệnh cho quân sĩ không được để cho mẫu hậu vào trong hang đó như thường lệ. Từ ngày mai thì tất nhiên mẫu hậu có thể vào

- Thế có nghĩa là ngày mai đức vua chồng ta, và là cha của con, sẽ từ biệt cõi trần ai loạn lạc này?

- Không có đức vua nào khác nữa, ở đây chỉ có ta mới là vua. Còn về chuyện ông ấy sẽ chết thì thân mẫu đoán đúng.

- Vậy thì Ajatasattu con ơi, hãy cho ta được vào thăm cha con, được ở bên cạnh trong giờ phút ngài hấp hối cho ngài đỡ tủi phận.

- Thân mẫu tưởng rằng có thể tiếp tục đánh lừa được ta hay sao? Kể từ khi tống giam cha ta vào một cái hang trong ngọn núi này, ta những mong cho ông ấy chết rồi đi sớm chừng nào hay chừng ấy. Ngày nào ta cũng đến trước cửa hang, vương miện và hoàng bào lẫm liệt, ta sa sả nói cho ông ta biết rằng cái lão thầy tu dị giáo mà ông ta gọi là Đấng Giác Ngộ sẽ sớm bị ta trục xuất khỏi xứ Magadha, cái rừng trúc mà ông tađã cúng dường để biến thành tinh xá cho lão và đồ đệ của lão sẽ bị ta làm cho hoang tàn. Chỉ nghe đến thế ông ta đã lẩy bẩy sụp xuống, run giật rúm ró, chỉ thế thôi cũng đủ cho trái tim đa sầu của ông ta phải nát vụn. Nhưng ngay sau khi quay lưng bước xuống, ta đã mắc sai lầm là để cho hiền mẫu lên gặp ông ấy. Cái tấm thân mười phần chết chín ấy đã sống lại, bừng bừng sinh sắc như vừa được một liều thuốc cải tử hoàn sinh. Bởi chưng, về sau ta mới biết, hiền mẫu đã phục sinh cho cái thi thể ấy bằng lời an ủi rằng thứ luân lý của lão thầy tu nọ rốt cục sẽ chiến thắng trên thế gian này, và rằng nhất định có ngày các người sẽ gặp lại nhau.

- Thế thì ta hứa rằng hôm nay ta sẽ không nói gì với cha của con. Hãy cho ta lên.

- Không được. Ngày hôm qua, lần đầu tiên không thấy hiền mẫu lên để vấn an phục hồi hy vọng, ông ta hầu như đã tuyệt vọng và kiệt sức. Ta đã cho ông ta tưởng rằng lão thầy tu nọ đã hoàn toàn biến mất, không để lại một đấu tích trên cõi đời này. Thêm ngày hôm nay nữa thì ông ta sẽ phải chết trong bế tắc khốn cùng. Cho dù hiền mẫu vào thăm mà chẳng nói năng gì, thì bước đi an lạc như thế, thái độ điềm tĩnh như thế, cử chỉ tự tin như thế, cũng đủ nói cho ông ta nhiều điều.

- Thì thôi vậy. Ta biết rằng không thể nào cầu xin con nữa nên ta sẽ không khẩn nài thêm, chỉ xin con lần đầu tiên trong đời hãy đáp ứng yêu cầu duy nhất của ta. Ta mỏi mệt quá, ta sẽ ngồi lên tảng đá này, xin con hãy ngồi bên cạnh như khi con còn nhỏ và lăng nghe ta kể một câu chuyện.

- Chưa bao giờ ta nghe theo lời khẩn cầu của song thân ta. Ngay cả khi ta còn bé, hiền mẫu bảo ngồi thì ta lại đứng hoặc chạy biến ra xa, thoả sức đập phá tất cả những gì mọi người nâng níu gìn giữ. Song hôm nay, cái ngày cha ta phải chết, mang theo luôn sự bất an cùng mối đe dọa đối với ngai vàng của ta, vào một ngày trọng đại như thế này, ta vui lòng chấp thuận yêu cầu của hiền mẫu.

- Con hãy ngồi cho yên, đừng có ngoe nguẩy cái ngón tay cụt một cách sốt ruột như thế. Chuyện ta để bắt đầu từ những lần con và khất sĩ Devadatta bày mưu bôi nhọ Phật trước tín đồ và dân chúng. Sau những lần như thế, một số quan đại thần lên tiếng đòi trừng phạt, nhưng đấng Giác Ngộ nói rằngNgười thương xót và cầu nguyện cho những kẻ đã làm điều xấu với Người.

- Tội nghiệp lão thầy tu khờ dại. Giờ đây lão nên hối tiếc vì đã bỏ lỡ một cơ hôi thanh toán ta mới phải.

- Cha con cũng cầu xin các quan đại thần bớt giận mà tha thứ cho vị hoàng tử trẻ người non dạ.

- Thế là phép nước không nghiêm, và ông ta phải trả giá bằng cái chết đang đến từng giờ khắc trong cái hang đá tối om sặc mùì phân dơi kia.

- Cha con không đáng tội phải trả thêm một cái giá đắt như lần này nữa. Ngài đã phải trả giá từ khi con chưa ra đời. Số là khi mang thai con, ta thấy nhạt miệng và thèm ăn vặt. Các nữ tì dâng cho ta nhiều loại trái cây. Chua và chát. Chỉ có chua và chát. Mà ta lại thèm uống một bát tiết. Ban đầu phụ vương của con hoảng hồn khi thấy một hoàng hậu nhu mì hiền thực như ta bỗng dưng đòi uống máu. Sau rồi ngài cũng sai mang tới một bát to. Ta nhấp thử một ngụm rồi quăng cái bát mà gào lên: "Đây là tiết dê. Ta thèm máu người cơ". Nhà vua tái mặt nhưng vẫn dịu dàng vỗ về ta hãy bình tâm, rồi sẽ có máu người. Ngài trở lui, rồi lâu sau quay lại với một bát máu, tự tay bưng bát cho ta uống cạn. Bát máu của một tù nhân xấu số nào đó đến thật đúng lúc. Cơn nghiện quái ác hoàn toàn tiêu tan, ta trở lại hiền ngoan như trước, lặng lẽ nhu mì như trước. Không thèm khát một thứ gì cho đến khi sinh con. Nhưng sắp đến ngày sinh nở, ta mơ thấy một giấc mơ lạ. Một sinh vật bèo nhèo méo mó từ bên sườn ta bay ra, kêu lên tiếng kêu của kền kền, của quạ và chim lợn. Nó lăn xả vào cây thì cây ngã sang màu đen, tự thôi rữa tự tan chảy thành những dòng dung dịch sền sệt đỏ quạch. Một ẩn sĩ nó tiếng đoán mộng được vời đến để giải đoán giấc mộng kia. Ông ta bảo: "Kẻ nằm trong bụng hoàn hậu đã quen uống máu. Ngày sau hắn sẽ lại lấy máu của người mà hắn đã một lần uống máu cho mà xem". Ta đáp: "Thế thì ngài hãy bình tâm. Đó chắc chắn là máu của một tử tù, nhà vua sai xử tử để lấy máu cho ta uống đấy thôi.” Ẩn sĩ cả cười: "Hoàng hậu lầm rồi. Máu này là máu của chính nhà vua đó, người hãy nhìn ngón tay út của nhà vua mà xem.” Quả nhiên, ngón út của nhà vua đã bị ngài tự tay chặt đứt một đốt để thỏa mãn cơn thèm máu điên loạn của ta. Thực ra là cơn khát máu của chính con đó. Đừng vội thắc mắc về ngón tay cụt của chính con làm gì, rồi ta sẽ kể.

Ta choáng váng, ta hoảng loạn khi hay rằng đại vương Bimbisara hiền minh sẽ bị kẻ nằm trong bụng ta lấy máu. Cùng lúc, ở trong bụng ta, con như linh cảm được nguy cơ đe dọa mạng sống. Con quẫy con đạp con đòi ra cho nhanh. Ta lẳng lặng không cho ai hay, tự tay lấy một chiếc khăn lớn và xiết chặt quanh bụng, xiết chặt cái bào thai kia. Đấy là cuộc vật lộn giữa một con trăn đói mồi và một con thú nhỏ. Ta gần như đã đạt được ý định thì vua Bimbisara xuất hiện: "Không, dẫu cho đó là một kẻ sẽ gây ra tội thì ta với nàng cũng chẳng nên tiêu hủy một sinh linh".

Ngày sinh con, ta quên hết mọi điều mộng báo, chỉ còn lại niềm hạnh phúc. Tình mẫu tử vừa mới nảy sinh. Ta bế ẵm con lên, ta chìa con ra cho một ẩn sĩ xem tướng số, lập tử vi và đặt tên cho con. Ẩn sĩ xem xét rất kỹ, tính toán còn kỹ hơn, rồi phán bảo: "Tên của hoàng tử sẽ là Ajatasattu.” Cái tên ấy vang lên như sét đánh vào tai ta, cháy rụi hạnh phúc và hy vọng. Ajatasattu có nghĩa là kẻ ôm oán thù từ trong bụng mẹ. Ta buông tay, lăn ra bất tỉnh. Con bị rơi xuống và cụt một ngón tay út. Kể từ đó con còn một cái tên nữa: hoang tử cụt ngón.

Dù sao cái ngón tay cụt vẫn còn dễ nhận dễ thấy, còn cái sẹo trên đỉnh đầu con thì chắc rằng con không thấy được đâu. Tuổi trẻ ngông cuồng đã khiến con vượt qua mười một ngọn núi và hai mươi mốt cánh đồng, khiêu khích và đụng độ với những tộc người ở đó, rồi bị bắt giữ, chờ ngày làm lễ xiên cọc nhọn. Hay được tin dữ, cha con đã định mang quân đi chinh phục tộc người, giải thoát cho con. Đức Phật có mặt khi ấy cho một lời khuyên. "Vũ khí mạnh nhất là không vũ khí”. Cha con đã hiểu ý Người. Ngài tay không đơn độc đến với tộc người kia, thuyết phục được họ bằng thiện chi và sự hòa hiếu. Ngài đến đúng lúc. Con đã bị lộ hết y phục, bị cạo hết những phần lông trên cơ thể và đang chịu sự lăng nhục cuối cùng bị cạo mất mái tóc dài của dòng dõi hoàng gia. Nhát dao cạo cầu thả đã xớt gọn một miếng da trên đỉnh đầu con đó.

- Thưa hiền mẫu, hãy nhanh nhanh lên cho.

- Chuyện ta kể đã hết.

- Hay nhanh lên, ta cùng vào hang, may ra còn kịp.

- Ôi thế thì ta cũng phải chạy đây. Nhưng mà ta chạy chậm quá, Ajatasattu con ơi, con hãy chạy nhanh lên trước, báo với phụ vượng con rằng ta đang ở đằng sau.

- Không được đâu, chỉ có sự xuất hiện của chính mẫu hậu mới có thể là liều thuốc phục sinh cho vua cha mà thôi.

Aiatasattu cõng mẫu hậu trên lưng mà chạy lên núi. Nhưng họ đến muộn. Vua Bimbisara đã chết.

Mấy tháng sau người mẹ cũng chết vì quá đau khổ. Anh trai của bà là đại vương Pasenadi bên láng giềng rất đau đớn. Ngài thầm tính sẽ tìm thời cơ dạy cho đứa cháu bạo nghịch một bài học.

Vua Ajatasattu vẫn để cho khất sĩ Devadatta lui tới. Cả hai đều có mưu đồ, nhưng mới chỉ có nhà vua thỏa nguyện. Ajatasattu đã giết được vua cha. Giờ đến lượt Devadatta muốn giết Phật. Ông ta cần sự trợ giúp cửa nhà vua. Giết Phật ư? Sau cú vua cha qua đời, có một lần Ajatasattu đến tham vấn Phật. Các nhà vua vẫn thường tham vấn giáo sĩ của một tôn giáo về những vấn đề quan trọng. Ajatasattu đang có ý đồ mang quân sang xâm lược thành Vesalli.

Phật không trả lời thẳng vào câu hỏi của nhà vua, mà quay sang hỏi Ananda, bậc trưởng lão đang ngồi bên cạnh:

- Ananda hãy nói ta nghe, nhà vua ở thành Vesalli có thương dân chúng không?

- Dạ thưa, vua có thương dân chúng.

- Vậy dân chúng xứ ấy cho kính trọng nhà vua hay không?

- Dân chúng rất yêu mến và kính trọng đức vua.

- Hội đồng đại thần có thường xuyên hội họp hay không?

- Hội đồng thường xuyến họp và lắng nghe ý kiến của từng thành viên. Mọi quyết định phải được tán đồng thì mới thông qua.

- Ở xứ Vesali, cha mẹ và con cái, chồng và vợ, hàng xóm láng giềng sống có hòa thuận không? Dân chúng có kính trọng giáo sĩ hay không?

- Con biết rất rõ rằng ở xứ ấy mọi người đều hòa thuận.Đền thờ được bảo trì, tăng chúng được kính trọng.

Phật không nói với vua Ajatasattu mà gật gù với Ananda.

- Ra thế, một xứ mà nhà vua và dân chúng yêu thương nhau, mọi người hòa thuận, trong ấm ngoài êm, thì hãy coi chừng, chớ có động vào xứ ấy.

Ajatasattu dừng cuộc hành binh sang Vesalli. Nhà vua mê tín, xem lời bàn ngang của Phật như một điềm gở chứ không hẳn là vẫn nghe ra lẽ phải.

Giờ đây Devadatta bàn mưu giết Phật. Thành công thì vua cũng loại bỏ được một kẻ ngáng trở tham vọng chinh phạt. Nhưng vua không trực tiếp nhúng vào. Ông ta bảo Devadatta đến gặp một viên cảnh vệ, có gì thì bàn với nhau. Chẳng may sau này vụ việc có bị phát giác thì chỉ có Devadatta là thủ phạm.

Hàng ngày Phật ngồi thiền trên một t ảng đá lớn phẳng nhẵn như cái bàn cờ tiên. Núi Gridhrakuta. Phật cũng biết cựu vương Bimbisara bị nhốt trong một hang đá ở trái núi bên cạnh.

Người đã nói với ông vua trẻ tha cho cha, nhưng lời lẽ ông vào tai kẻ ngông cuồng và thù địch. Người chỉ còn cách an lạc tọa thiền từ trên núi bên này. Phật ngồi thiền như đánh một tín hiệu cho cựu vương Bimbisara bi giam bên kia nguôi lắng mọi hận thù, ra đi thanh thản. Đột ngột có một người lính xuất hiện ngay trước mặt. Vai đeo cung tên. Ngang hông giắt kiếm. Thảng hoặc vẫn có những tín đồ biết Phật ngồi trên này bèn leo lên tham vấn một số việc. Nhưng cũng như khi đến tinh xá, không ai lên đây với vũ khí. Rất có thể đấy là một người lính lưu đồn ở biên thùy, vừa về đến kinh thành, buộc ngựa ở chân núi mà lên đấy tham vấn chuyện riêng tư nào đó.

Người lính này còn trẻ. Ánh mắt cương trực vương nét sợ hãi. Chàng ta lại còn hơi run rẩy nữa. Bao nhiêu tín đồ lần đầu tiên diện kiến Phật cũng run rẩy. Mãi sau họ mới bình tâm trở lại. Làm cho người đối thoại bình tâm là một nghệ thuật của Phật.

- Lại gần đây con, đừng có sợ.

Người mỉm cười khích lệ.

Đó là người được sai đi giết Phật. Đừng sợ. Người sắp sửa bị gíết lại an ủi người đến giết mình.

Đừng sợ. Mà chàng vệ binh đang sợ thật. Viên đội trưởng sai thì phải y lệnh, còn chàng vẫn biết giết một hiền giả là tội trời không dung đất không tha.

- Ta biết con có điều muốn hỏi. Biết đến đâu ta sẽ giảng cho con đến đấy. Nào lại đây. Con muốn cầu gì cho riêng con phải không?

Chàng vệ binh tần ngần tiến lại. Rồi ngồi xuống đối diện với Phật.

- Thưa, con không cầu gì cho riêng con.

- Vậy chắc là con cầu gì cho thân hữu quyến thuộc hoặc cho cha mẹ của con

Chàng vệ binh thú nhận hết. Một đám vệ binh được viên trưởng đội giao cho đến gặp Devadatta. Devadatta lại sai họ đi giết Phật. Trước khi chàng vệ binh quay xuống núi, Phật bảo:

- Để ta chỉ cho con một đường khác quay về. Người ta không nên quay lại đường cũ.

Không nên quay lại đường cũ. Đấy là một châm ngôn. Nhưng lúc này đây cũng là một giải pháp thực tế. Phật chỉ cho chàng vệ binh một lối mòn trong rừng rậm mà xuống núi ở hướng khác.

Chàng làm theo, bằng cách ấy tránh được đổ máu cho cả một trung đội vệ binh. Kế hoạch mà Devadatta vạch ra là khi người lính giết xong Phật, quay trở xuống đến một lối rẽ thì có hai người lính phục sẵn nhảy ra giết anh ta. Hai người này sau đó bị bốn người khác giết ở khúc quanh của con đường xuống núi, bốn người bị tám người khác giết. Kết thúc là mười sáu người khác giết chết tám người biết rõ âm mưu kia. Xóa sạch dấu vết.

Người ta không nên quay lại đường cũ. Chàng vệ binh kia vừa xuống núi một mình vừa lẩm bẩm. Chàng bỏ trốn khơi kinh thành. Rốt cục không ai bị giết cả.

Vụ sát hại không thanh. Devadatta bày ra mưu khác. Ông ta sai người leo lên đỉnh núi. Từ trên ấy, người ta có thể nhìn thấy Phật ngồi thiền trên một tảng đá phẳng ở bên dưới. Nhằm đúng hướng, đám lính đẩy một tảng đá lớn xuống. Tảng đá lăn xuống sầm sầm. Chính xác. Nhưng sắp đến mục tiêu thì nó va phải một mỏm đá. Vở làm đôi. Hai mảnh rơi xuống hai phía. Một vụn đá văng xuống làm Phật bị thương ở chân.

Vụ mưu sát thứ ba nhằm vào lúc Phật đi giảng bài trong kinh thành. Devadatta sai đám vệ binh thân tín chuốcrượu một con voi cho thật say. Thả voi ra. Con voi thẳng hướng đám các nhà sư mà lao đến.

Trâu bò thả đầy đường. Đã có một số nhà sư khất thực bị trâu bò điên húc chết. Phật vẫn nhắc nhở các đệ tử thận trọng trước những hiểm họa do gia súc gây ra. Nhưng chưa ai gặp phải voi say rượu bao giờ.

Con voi này bình thường vốn hiền lành. Nhưng người say còn đáng sợ nữa là thú. Các nhà sư đang đi thành hàng bỗng nhiên rối loạn. Tan hàng ngũ. Không còn ai bình tĩnh được nữa. Sư sãi và dân chúng bỏ chạy. Chạy hết. Chỉ có Phật đứng lại. Thêm một người đứng lại nữa là phụ tá Ananda.

Con voi bừng bừng lao đến. Nhưng bỗng nhiên nó dừng lại. Chỉ cách Phật chừng chục bước. Khoảng cách vẫn đủ cho Phật và Ananda nhảy tránh. Nhưng người không tránh mà voi cũng không tiến đến nữa. Voi bất chợt phục hồi tri giác. Người trong cơn say cũng có lúc bất chợt phục hồi tri giác. Hình như nó nhận ra người đứng trước mặt nó vô hại.

- Lại đây nào, đừng sợ.

Phật còn nhẹ nhàng bảo nó.Đừng sợ. Như đã bảo chàng vệ binh leo lên đỉnh núi hôm trước. Con voi dừng lại một hồi. Nó nhìn hai con người đứng trước mặt. Nó thả vòi xuống như chào. Rồi nó quay mình đi trở lại chuồng.