- 5 -

Cô tôi đã đến tuổi lấy chồng. Nhưng cô lại là người ăn lương nhà nước, là công chức có sổ gạo, sổ thực phẩm, xuất thân trong một gia đình quang vinh như vậy nên thanh niên trai tráng trong làng không ai dám nghĩ đến chuyện kết tóc xe tơ với cô. Ngày ấy, tôi đã lên năm, vẫn thường thấy bà cố đến nhà, nói với bà nội với một giọng vừa lo lắng vừa rầu rĩ: “Con dâu à, con nói xem, con Tâm đã hăm hai rồi. Những đứa cùng tuổi với nó đều đã có hai ba đứa con rồi, nhưng nó, ngay cả một người đến dạm ngõ cũng không có là sao?”. Bà nội tôi nói: “Mẹ à, mẹ vội vàng gì chứ? Như con Tâm nhà con, biết đâu rằng sẽ được vào nhà quan để làm hoàng hậu đấy chứ! Đến lúc ấy, mẹ sẽ trở thành hoàng thái hậu của hoàng đế, chúng ta sẽ trở thành thân thích của hoàng đế, lúc ấy mới vinh quang chứ!”. Bà cố nạt: “Cô đừng nói lung tung! Hoàng đế đã bị “cách mạng” từ lâu rồi, lúc này đã là nước Cộng hòa Nhân dân, đứng đầu là chủ tịch”. Bà nội tôi nói: “Đã là chủ tịch đứng đầu thì con đem con Tâm gả cho chủ tịch vậy”. Bà cố tức giận nói: “Cái nhà cô này, đã bước vào thời đại mới mà đầu óc vẫn còn để ở tận những ngày trước giải phóng!”. Bà nội nói: “Con và mẹ không giống nhau. Con vẫn còn nhớ những ngày sống ở thành Bình Độ...”. Bà cố nói: “Cô đừng có nhắc lại với tôi về thành Bình Độ, nói đến nó là tôi đã sởn gai ốc! Tôi bị bọn quỷ Nhật Bản bắt, tới đó để chịu tội chứ không phải để hưởng phúc đâu!” Hai bà ban đầu thì còn dịu dàng, sau đó thì lời qua tiếng lại thiếu điều chửi nhau. Nhưng sáng sớm hôm nay bà cố gầm ghè bỏ đi, cứ nghĩ là có lẽ suốt cuộc đời còn lại bà không bao giờ chịu nhìn mặt cô con dâu nữa nhưng rồi sáng sớm hôm sau lại thấy bà xuất hiện. Cứ mỗi lần trông thấy hai bà chụm đầu bàn luận chuyện chồng con của cô tôi, mẹ tôi chỉ biết bụm miệng cười.

Tôi vẫn còn nhớ vào một buổi chiều trời vừa sập tối, con trâu nái của nhà tôi sắp sửa sinh con. Không biết là con trâu nái học theo gương mẹ tôi hay là con nghé trong bụng nó học theo tôi mà lại thò một cái chân ra trước nên không thể nào thoát khỏi bụng mẹ được. Con trâu nái kêu la vô cùng thảm thiết, xem ra thì biết là nó đau lắm. Bố tôi lo lắng ra mặt, sờ cái chân bé tẹo vừa thò ra, sờ mông con trâu nái, đi vòng quanh... nhưng vô kế khả thi. Trâu là bùa hộ mệnh của nông dân, huống hồ con trâu này lại là của đội sản xuất giao cho nhà tôi nuôi. Nó sắp chết rồi, làm thế nào? Mẹ thì thầm nói với chị tôi: “Man này, mẹ nghe nói cô con đã về nhà rồi”. Không chờ mẹ nói xong câu, chị gái tôi đã phóng vụt đi. Bố trừng mắt nhìn mẹ, nói: “Bà đúng là hồ đồ. Cô ấy đỡ đẻ cho người!”. Mẹ nói: “Người với gia súc cũng như nhau mà thôi”.

Cô và chị gái tôi đã xuất hiện.

Cô tôi vừa bước vào cổng đã nổi xung, nói: “Các người muốn tôi chết vì mệt à? Đỡ đẻ cho người chưa đủ hay sao mà các người còn bảo tôi đỡ đẻ cho trâu!”

Mẹ nói: “Em à, ai bảo em sinh ra trong nhà này? Không tìm em thì anh chị tìm ai? Người ta đều nói em là bồ tát hiện thế, bồ tát phổ độ chúng sinh. Trâu tuy là gia súc nhưng nó cũng có sinh mệnh, em nỡ lòng thấy chết mà không cứu sao?”

Cô nói: “Chị dâu à, may mà chị không biết chữ, chỉ cần chị có hai sọt chữ thôi, thôn Hòa Bình này làm sao chứa được chị đây?”

Mẹ nói: “Cho dù chị có biết đến tám sọt chữ, chị cũng không thể so với một ngón tay của em đâu”.

Tuy vẻ mặt của cô vẫn chưa hết giận nhưng rõ ràng cơn giận đã giảm đi phần nhiều. Lúc ấy trời đã tối, mẹ đốt đến mấy ngọn đèn dầu, lại kéo bấc lên thật cao và đem đặt cả ngoài chuồng trâu.

Con trâu nái vừa trông thấy cô tôi thì vật vã bò dậy, hai chân trước quỳ xuống. Cô tôi trông thấy con trâu quỳ trước mặt mình, không hiểu sao lại sa nước mắt.

Tất cả chúng tôi đều sa nước mắt.

Cô tôi cẩn thận kiểm tra toàn bộ tình hình con trâu, nửa đồng tình nửa châm biếm nói: “Nhà này lại thêm một kẻ chui ra khỏi bụng mẹ từ hai chân!”.

Cô tôi đuổi bọn nhỏ chúng tôi ra sân vì sợ chúng tôi trông thấy những cảnh không đẹp. Từ phía sân, chúng tôi nghe thấy tiếng cô ra lệnh cho bố và mẹ làm cái này cái kia trong lúc cô đỡ đẻ cho trâu. Đêm đó là đêm rằm, ánh trăng to tròn xuất hiện ở phía đông nam. Khi cả trời đất đã vằng vặc chìm trong ánh trăng, cô tôi kêu lớn: “Tốt, ra rồi!”

Chúng tôi vừa hoan hô vừa chạy về phía chuồng trâu, thấy đằng sau con trâu nái có một con vật không thể gọi là trâu, toàn thân bê bét bầy nhầy. Bố cất giọng hồ hởi: “Giỏi quá, là một con cái!”

Cô tôi gắt gỏng: “Đúng là kỳ lạ! Đàn bà sinh ra con gái thì đàn ông quay mặt đi không thèm nhìn. Trâu sinh ra trâu cái, đàn ông lại toét miệng khen giỏi!”

Bố nói: “Con trâu nghé này lớn lên có thể tiếp tục sinh con!”

Cô nói: “Còn người thì sao? Con gái lớn lên không thể tiếp tục sinh con được sao?”

Bố nói: “Hai chuyện này không giống nhau”.

Cô nói: “Có chỗ nào không giống nhau?”

Bố thấy cô đã nổi cáu, không dám tranh luận nữa.

Con trâu mẹ quay đầu lại, bắt đầu liếm láp cho con. Hình như trên đầu lưỡi của nó có linh đơn hay thuốc thần gì đó mà liếm đến đâu, bộ lông của con trâu nghe sạch đến đấy. Mọi người quan sát cảnh tượng ấy bằng đôi mắt cảm khái. Tôi len lén nhìn cô, thấy miệng cô đang há ra, ánh mắt đầy vẻ bao dung trìu mến. Tôi có cảm giác là hình như cái lưỡi của con trâu mẹ đang cọ sát lên người của cô, hoặc là lưỡi cô đang chà sát lên thân thể của con trâu nghé. Chờ cho đến lúc con trâu mẹ đã liếm sạch những gì dính trên người xong, con trâu nghé mới run rẩy đứng dậy.

Chúng tôi vội vàng đi lấy thau nước, xà phòng và khăn để cô rửa tay.

Mẹ chuẩn bị làm miến bên giường.

Rửa tay xong, cô nói: “Đói quá! Nhất định tối nay tôi sẽ ăn cơm của mọi người”.

Mẹ nói: “Thế đây không phải là nhà cô sao?”

Lúc ấy, bà nội đang đứng ở ngoài sân, gọi cô về ăn cơm. Cô nói: “Con không làm không công cho người ta đâu, con phải ăn cơm ở đây thôi”. Bà nội nói: “Chị dâu con lâu nay làm ăn không ra gì. Con ăn của nó một bát miến, nó sẽ nhớ cả đời đấy!”. Mẹ cầm chiếc que cời lửa đi ra cửa, nói: “Nếu mẹ cảm thấy đói thì cứ vào đây ăn một bát, còn không đói thì về đi!” Bà nội nói: “Tôi mà lại ăn miến của chị sao?”

Miến đã chín, mẹ múc một bát thật to bảo chị tôi mang sang cho bà nội. Sau này tôi mới biết, chị tôi vì quá vội, chạy thục mạng nên dẫm phải đống phân chó giữa đường và ngã sấp, tất nhiên là bát miến cũng không còn nữa, ngay cả cái bát cũng vỡ tan. Vì thương cháu, không muốn chị tôi về nhà bị mắng, bà nội đã lục tìm trong chạn cái bát giống như của mẹ tôi đưa cho chị mang về.

Cô tôi là người nói chuyện cực kỳ có duyên, lại có rất nhiều chuyện để kể, chúng tôi rất thích nghe cô kể chuyện. Sau khi ăn no, cô ngồi xuống sàn nhà, dựa lưng vào tường và bắt đầu kể chuyện. Cô nói, cô đã vào hàng trăm nhà và cũng đã biết qua đủ các loại người, cũng đã được nghe bao nhiêu là chuyện trên trời dưới đất. Khi kể chuyện, chắc là cô có thêm mắm thêm muối vào khiến những câu chuyện rất bình thường của cô cũng khiến người nghe hứng thú chẳng khác nào được nghe kể chuyện sách. Đầu những năm tám mươi, khi nhìn thấy Lưu Lan Phương kể chuyện sách xưa trên đài truyền hình, mẹ tôi nói: “Cô này kể chuyện đâu bằng cô của con. Nếu cô của con không làm bác sĩ mà làm người kể chuyện, e rằng cô sẽ nổi tiếng hơn”.

Chuyện kể của cô đêm ấy bắt đầu từ việc đấu trí đấu dũng với tư lệnh Sugitani của quân Nhật khi còn ở trong thành Bình Độ. Cô kể, lúc đó cô chỉ mới bảy tuổi. Cô nhìn tôi nói - cũng như Tiểu Bão bây giờ vậy nhưng đã cùng bà cố và bà nội của các cháu đến thành Bình Độ. Vừa đến nơi đã bị nhốt vào trong một căn nhà tối om, ngoài cửa có hai con chó to đùng ngày đêm canh giữ. Hai con chó này ngày nào cũng được ăn thịt người, vừa trông thấy trẻ con là đã thè lưỡi ra dài ngoằng, nước miếng nhỏ xuống thành dòng. Bà cố và bà nội đêm nào cũng khóc nhưng cô thì không khóc, hễ nằm xuống là ngủ một lèo đến khi trời sáng. Không biết là cô bị nhốt trong ngôi nhà tối om ấy mấy ngày mấy đêm thì sau đó, người ta đem ba bà cháu đến một ngôi nhà nho nhỏ biệt lập với chung quanh, trước sân có một cây tử đinh hương, hoa của nó thơm đến độ cô muốn ngất xỉu. Một vị thân hào mặc áo bành tô dài quá gối đến, rất lễ phép nói tư lệnh Sugitani muốn mời mọi người dự tiệc.Vị thân hào nói với cô: “Tiểu cô nương hãy khuyên nhủ bà nội và mẹ, bảo họ đừng sợ. Tư lệnh Sugitani không có ý hại mọi người, chỉ muốn kết bạn với tiên sinh Vạn Lục Phủ”. Cô nói: “Bà với mẹ đừng khóc nữa, khóc thì được cái gì? Khóc thì có thể mọc cánh được không? Khóc có thể bay đến được với Vạn Lý Trường Thành không?”. Vị thân hào nọ vỗ tay, nói: “Nói hay lắm! Tiểu cô nương giỏi quá, lớn lên nhất định sẽ là một nhân vật phi phàm đây!”. Nghe lời khuyên của cô, bà cố và bà nội các cháu không khóc nữa. Ba bà cháu theo vị thân hào nọ lên một chiếc xe ngựa trang hoàng rất đẹp và không biết nó rẽ ngang rẽ dọc bao nhiêu lần mới tiến vào sân của một căn nhà cực lớn. Trước cổng có hai người đứng gác, bên trái là một gã da vàng chính hiệu, bên phải là một gã lính Nhật. Cái sân quá rộng, cô đi từ ngoài cổng vào mà cảm thấy như mình đi mãi vẫn không đến căn nhà ở phía xa kia. Nhưng cuối cùng cô cũng bước vào căn tiền sảnh bóng lộn, khung cửa sổ cửa lớn đều được chạm trổ hoa văn rất cầu kỳ, bàn ghế đều là gỗ đàn hương. Tư lệnh Sugitani mặc áo Nhật truyền thống, tay cầm một chiếc quạt phe phẩy rất thong thả ung dung, nhác trông đã nhận ra ông ta là người có văn hóa. Sau những lời chào hỏi xã giao, ông ta mời bà cố, bà nội và cô ngồi vào bàn tiệc. Trên bàn đã bày sẵn đủ các món sơn hào hải vị. Bà cố và bà nội các cháu không dám động đũa, còn cô thì chẳng quan tâm gì cả, cứ ăn một bữa cho thỏa thích! Dùng đũa vướng víu thì dùng tay vậy. Cô dùng mười đầu ngón tay nhét thức ăn vào mồm. Tư lệnh Sugitani cầm ly rượu, cứ cười cười nhìn cô ăn. Khi đã no lắm, cô mới lau tay vào tấm khăn trải bàn và bắt đầu nấc. Khi đang nấc, cô nghe tư lệnh Sugitani nói: “Tiểu cô nương à, tôi mời bố cô đến đây nhé, có được không?” - Cô trừng mắt nhìn ông ta, nói: “Không được!” - Sugitani hỏi: “Tại sao không được?” - Cô nói: “Bố cháu là Bát Lộ Quân, ông là người Nhật Bản. Bát Lộ đánh Nhật Bản, ông không sợ bố cháu bắn ông hay sao?”

Kể đến đây, cô vén tay áo lên nhìn đồng hồ. Lúc ấy, toàn huyện Đông Bắc Cao Mật có lẽ có không quá mười chiếc đồng hồ, trong đó cô tôi lại có một chiếc! “Ôi!” Anh cả tôi kêu lên thành tiếng. Trong nhà tôi, chỉ có anh cả là đã nhìn thấy đồng hồ. Anh ấy đang học trường trung học số 1 của huyện. Thầy giáo dạy Nga văn đã được sang Nga du học cũng đeo một chiếc đồng hồ. Tiếng kêu vừa dứt, anh ấy buột miệng nói lớn: “Đồng hồ!”. Tôi và chị gái cũng đồng loạt kêu lên: “Đồng hồ!”

Cô tôi làm như không có chuyện gì, buông tay áo xuống, nói: “Chỉ là một chiếc đồng hồ, mấy đưa kêu cái gì?” Hình như cô cố ý làm ra vẻ dửng dưng để kích động sự hứng thú của anh em tôi. Bắt đầu là anh cả lên tiếng gạ gẫm: “Cô à, cháu chỉ nhìn thấy đồng hồ của thầy giáo nhưng lại khá xa... Cô có thể cho cháu xem một tí...”. Tôi và chị gái cũng nằn nì: “Cô ơi, cho chúng cháu xem với!”

Cô cười nói: “Bọn nhóc này đúng là phiền phức. Chỉ là một chiếc đồng hồ nát, có gì đáng xem” - Tuy nói vậy nhưng cô cũng cởi đồng hồ ra đưa cho anh cả.

Mẹ đang có mặt bên cảnh lên tiếng cảnh báo: “Cẩn thận đấy!”

Anh cả tôi rất cẩn thận cầm chiếc đồng hồ, trước tiên là đặt lên lòng bàn tay lật qua lật lại xem rất kỹ, sau đó đưa lên tai. Khi đã mãn nguyện, anh đưa cho chị gái, chị gái xem xong thì đưa cho anh hai. Anh hai chưa kịp đưa lên tai nghe thì đã bị anh cả giật lấy và trả cho cô. Tôi tức đến độ khóc òa lên.

Mẹ lên tiếng chửi.

Cô nói: “Tiểu Bão à, lớn nhanh lên để chạy cho thật xa, còn lo gì chuyện không có đồng hồ?”

“Trông bộ dạng nó như vậy mà cũng đòi đeo đồng hồ à? Ngày mai anh sẽ dùng mực đen vẽ một cái trên cổ tay cho em” - Anh cả nói.

“Đừng có trông vào tướng mạo, ai mà đong được nước của biển khơi. Đừng coi thường Tiểu Bão không đẹp trai, lớn lên biết đâu sẽ trở thành vĩ nhân đấy chứ!” - Cô nói.

Chị gái nói: “Nó mà thành vĩ nhân thì e rằng con lợn trong chuồng nhà ta cũng rùng mình biến thành hổ mất thôi”.

Anh cả hỏi: “Cô à, đồng hồ này của nước nào?”

“Thụy Sĩ!” - Cô nói.

“Ôi!” - Anh cả lại buột miệng kêu lên thán phục. Anh hai và chị gái cũng đồng thời bật lên tiếng “Ôi”.

Tôi nổi điên nói bậy: “Đồ cóc nhái!”

“Em gái à, nó đáng giá bao nhiêu tiền?” - Mẹ hỏi.

“Không biết, bạn em tặng”. - Cô nói.

“Bạn thế nào mà lại tặng em món quà quý như thế” - Mẹ nhìn cô như muốn đánh giá - “Có phải là người yêu của cô?”

Cô đứng dậy, nói: “Gần mười hai giờ rồi, mấy đứa đi ngủ thôi”.

Mẹ nói: “Cảm tạ trời đất, cuối cùng thì danh hoa cũng đã có chủ”.

“Chị đừng có nói lung tung!” - Quay sang chúng tôi, cô dọa: “Tụi bay cũng đừng đi ra ngoài nói năng bậy bạ, đứa nào nói đến chuyện này, cô lột da đứa đó!”

Sáng sớm hôm sau, có lẽ cảm thấy bất nhẫn vì chuyện không cho tôi xem đồng hồ nên anh cả đã dùng bút bi về lên cổ tay tôi một chiếc đồng hồ. Phải thừa nhận là anh ấy có khiếu vẽ, giống như một chiếc đồng hồ thật, lại rất đẹp. Tôi thích chiếc “đồng hồ” này vô cùng, rửa tay thì tránh để nước té vào, gặp mưa thì giấu tay thật kỹ, mực mờ đi thì lại mượn bút của anh cả đồ lại. Chiếc “đồng hồ” này tồn tại trên tay tôi đến hơn ba tháng!