Chương 5

Thạch nhìn xuống lần đất bột rồi nhìn ra ngoài hàng kẽm gai bao quanh đám người, chàng nhận thấy những sự vật bắt đầu lay động và có lúc như trôi ra ngoài tầm nhìn của mình cùng với những vòng tròn xanh đỏ xuất hiện bay nhảy.

Thạch cố trấn tĩnh nghĩ tới những hình ảnh thân thuộc lớp học, khuôn mặt bạn bè... tất cả đã trôi đi mơ hồ. Chàng nghĩ tới khuôn mặt già cả nhăn nheo, đôi mắt kèm nhèm với những giọt nước mắt lăn trên hai má hóp những nếp nhăn chồng chất, khuôn mặt chị Hiền tội nghiệp lo âu cố gắng bế chặt đứa cháu vào mình như lo sợ một bàn tay vô hình nào... Không, không còn một điều gì là những sự thực ở bên, tất cả như trôi đi, lay động và sắp tan biến. Chỉ còn lại khoảng đất bột nóng dưới chân, dưới mông, chỉ còn lại những kẻ đứng ngồi lóng ngóng trong khoảng đất trống giữa hàng kẽm gai. Chàng đưa tay để lên đầu, tóc và da đầu nóng dẫy, những giọt mồ hôi tứa ra từ chân tóc chảy xuống cổ chừng như đã hết, trong người chàng chừng như nước đã ra hết, chỉ còn lại một cảm giác khô nóng bứt rức. Cho tới một lúc mình không há miệng được, cho tới lúc hai bàn chân không còn run rẩy và mình ngã xuống… Có tội. Bọn mày hãy ngồi đó. Bọn mày mà không có tội. Oan hả, cái gì nói bọn mày oan, cái gì nói bọn mày không phải đã vác súng, đã ném lựu đạn. Cái gì nói bọn mày lương thiện. Hãy ngồi đó chờ lệnh… Coi chừng không ăn đạn đó nghe, ngồi im đó chờ…

Những tiếng nói từ lúc lũ người được dẫn vào cổng đồn. Hai tên lính chặn lại từng người một, giơ hait ay lên đầu, rồi hai bàn tay sờ vào nách, dọc xuống hai bên lườn, bóp vào chỗ kín rồi một cái đập, một cái đá, một cái khuỷu tay, cho đi qua. Không cái gì còn sót lại trong người. Từ hộp thuốc lào, cái tăm cũng không thể sót: biết đâu tụi mày không mang theo lựu đạn, dao găm trong người, trông khả nghi lắm, sao, bọn mày giết được bao nhiêu người rồi, hiếp được bao nhiêu gái quê rồi, khai đi, khai ngay đi thì nhẹ tội, được tha ngay nữa là khác… À, cái thằng này trông trắng trẻo gớm, ở dưới hầm bao lâu rổi, thôi đi ông nội đừng giả bộ ngây thơ, trông cái điệu này chắc là ở dưới lâu lắm, đ… m… ngủ dưới đất mà chơi gái có khi thượng mã phong chết đó nghe con, không biết, chết lại bảo có số. Ê, thằng này sao hai cái đầu gối trợt ra thế này. Luồn hàng rào hả, mó vợ người ta phải không, đêm đến thì làm vua mà, mà ai biết đâu được…

o O o

Trưa nắng mỗi lúc một khô hơn, có lúc những cơn bụi theo với gió lốc quay chung quanh đám người khốn khổ.

Thạch liếm hai môi khô nuốt nước bọt và thấy đắng trong cổ họng. Có lẽ không còn nước trong người nữa. Thạch nghĩ tới mặt ao xanh biếc, ngụm nước mưa trong chiếc lu ngọt lịm... Mắt mỗi lúc một hoa lên, mặt trời đã xuống thấp chiếu xói vào gáy bỏng cháy.

Ví dụ mình ngồi như thế này trong nhiều đêm nhiều ngày, cho tới một lúc bọn nó mang tới những cải sẻng mà hốt đi, không còn gì ngoài một dúm xương thịt như đất bùn nhão, thế là hết, một cuộc sống, cái chết có khác gì một con chuột chết trong góc nhà một hôm người ta phát giác ra...

Những tiếng rên khe khẽ của những người chung quanh chừng như cũng đã hết, hay mình không còn nghe thấy nữa, đã không còn những xoay chuyển, những cử động, chỉ còn những cái dựa lưng mỗi lúc một nặng nề hơn đối với những người chung quanh.

Thạch đưa hai tay lên úp vào mặt, hai mắt nhắm lại tìm kiếm một chút êm mát, nhưng sao hai bàn tay cũng nóng ran, hơi thở ra hai lòng bàn tay phả trở lại da mặt càng trở nên nóng, chàng nghe như mình ngồi dưới bên kia ngọn gió một đống lửa hồng... Cho tới lúc ngọn lửa cao ngọn lên mãi, tạt vào mặt, cho tới lúc mình khô đi như một cá măng khô hơ trên lửa đỏ, cho tới lúc mình không còn nhớ tới gì nữa, mọi điều rồi mình sẽ ra làm sao...

Thạch nhận thấy chiếc bóng ngắn ngủn của mình mỗi lúc một kéo dài ra trên nền đất bột, những hàng kẽm gai như dày thêm, không còn tiếng nói của những người chung quanh.

– Ê, ông ta xỉu...

– Chết hả.

– Làm sao đây.

– Kêu lên, kêu lên cho người ta cứu ông ta...

– Chắc nắng quá chịu không nổi...

Thạch đứng vùng lên, mở miệng kêu, tay khoa lên, miệng anh như bị cứng lại, giọng nói khản trong cổ như thế không tạo ra tiếng nói nữa, hai chân run lên đứng không còn vững, Thạch cố gắng lắng nghe tiếng nói của chính mình nhưng chừng như chàng nghe thấy một cách mơ hồ, tiếng nói như từ một người bệnh nào vọng đến không rõ ràng và đầy những hơi thở không đều...

– Cứu người ta, cứu người ta...

Tiếng nói của Thạch lạc đi như tiếng một người nào khác, có lẽ mình đã là một người nào khác rồi, không còn gì nữa, mình đã bắt đầu...

Một anh lính đi từ phía dãy nhà bên kia tới, dáng thong thả khoan thai không quan tâm đến những lo âu của những người khác, người đó đến bên ngó ngàng một lúc, mọi người im lặng như lo sợ điều gì, Thạch muốn phân trần một vài điều gì đó nhưng chàng cũng thấy đắng miệng và những lo âu cuống quýt. Đôi mắt mở nhìn, khuôn mặt lạnh tanh không chút xúc động, vẻ gì đe dọa soi chiếu trên khuôn mặt mọi người. Thạch cố gắng bình tĩnh nói chậm chạp:

– Thưa ông, ông làm ơn cứu người ta, ông ấy bị say nắng, tội nghiệp, cho ông ta vào trong chỗ mát, tôi sợ...

Người lính lặng lẽ nhìn trừng vào mặt Thạch. Thạch ngó xuống khuôn mặt tái xanh của người đàn ông trên bốn mươi, mái tóc đã có những sợi hoa râm, đôi mắt nhắm lại, nhịp thở trên ngực nặng nhọc, trên khóe miệng tứa ra một chút nước rãi trắng sàu sàu, khuôn mặt hiển hiện vẻ chất phác của một người nhà quê...

Bao nhiêu người như vậy, bao nhiêu cảnh huống đắng cay cho một thời đại...

Thạch im lặng chờ đợi lắng nghe một tiếng nói nào, nhưng sao lâu quá chàng không thấy một vang động, người đó không biết nói sao, tại sao người ta trở thành dửng dưng đến như thế được, người ta trở thành gỗ đá rồi sao, người ta không còn biết xót xa, đau đớn nữa sao, người ta...

– Thôi đừng giả đò, chết mẹ gì...

Thạch ngửng lên, những tiếng ngắn gọn, đủ nghĩa cũng ngang như những đe dọa tàn bạo, khuôn mặt đã quay đi và khoảng lưng với mồ hôi rớt, cái lưng đó quay lại với những con mắt không biết tìm kiếm gì, bước chân chậm rãi đi xa mãi không một ngừng lại, những tiếng thở dài đâu đó. Thạch nuốt nước bọt, cổ khô và đắng nghẹt, phải làm sao, mọi người nhìn nhau không nói. Con b... Tiếng một người ngồi lặng lẽ, tiếng văng tục quấn lại trong không khí im lặng... Sự thô tục cũng không còn có nghĩa nữa.

Không bảo nhau, bốn người cùng đứng về phía mặt trời che ánh nắng cho người nằm dưới đất... Ba người, rồi năm người và bây giờ là mười một người cộng tất cả những người từ những làng quê quanh vùng được dồn về đây. Rồi số phận họ ra sao. Không biết, chỉ biết họ được dẫn qua cổng đồn, được khám xét, được dồn vào trong vòng tròn của những hàng kẽm, khoảng đất bột đó chừng như đã có nhiều người đứng ngồi khiến cho đất bột nhiều như cát, khi bước chân vào bàn chân nằm kín mãi dưới, khi nắng lên khiến cho đất bột nóng ran...

Người đàn ông vẫn thoi thóp, một người ngồi xuống cởi rộng khuy áo nơi ngực rồi luồn tay vào trong như coi chừng gì, lúc sau bỏ ra. Tiếng người cũng bị bắt lúc trước nói với Thạch:

– Có lẽ ông ta bị kinh...

– Bị kinh, như vậy thì sẽ được chết dễ dàng...

– Kinh gì, nắng như vậy, không nước uống, bọn mình chưa xỉu cũng lạ rồi…

– Lạ gì, mình phơi nắng dưới ruộng chiêm, hay khi vơ cỏ lúa mà không nắng à, chết gì được... Có điều ông ấy có vẻ yếu...

Mọi người chừng như hà tiện lời nói và những cử động. Nắng đã ngã xuống thấp hơn, những cơn gió thổi qua đã có chút mát khiến cho Thạch tỉnh lại dần cùng với khung cảnh chung quanh như tươi mát êm ả hơn.

Thạch phanh ngực áo cho những cơn gió thổi luồn vào trong da ngực. Một ngày đã trôi qua. Rồi mình sẽ ra sao.

– Anh bị bắt bao giờ?

– Hồi sáng.

– Sao vậy?

– Bị bắt vậy thôi, tôi mới ở tỉnh về chơi nhà, thăm gia đình, bọn nó thấy người lạ, với lại một chuyện không may khi bọn nó về thì có đụng chút đỉnh...

– Chết cha, như vậy khó đó nghe, có sao không?

– Đụng thế nào, bọn nó có chết gì không?

– Có, có thằng bị chết...

– Nguy to, nguy to đó nghe, bọn nó mà có chết là khối chuyện lôi thôi đó, đừng tưởng không thì nguy, bọn nó không cần biết gì hết, cứ nó chết là có người phải đền mạng dù không biết kẻ đền mạng kia có phải là người giết hay không, cứ như thế, tôi thấy nhiều rồi, còn khối chuyện kinh hoàng nữa. Chẳng hạn bọn về bắt dân theo, khi chúng kiếm được hầm bắt mình xuống bắt người ở dưới lên, còn chúng vây quanh bờm súng chờ đợi. Tôi đã thấy cảnh một người xuống hầm bị giữ lại dưới đó, người dưới không cho lên, cuối cùng bọn nó tung lựu đạn xuống chết cả đống, vậy đó, có nhiều chuyện kinh hồn ghê lắm, nhìn thấy cái chết ngay bên mà không biết phải làm sao, sợ không...

– Chết thì thôi...

– Nói c... gì nữa, chết, này, chạy ra đi cho bọn nó bắn coi, được cái lỗ miệng...

– Thôi đi, còn cãi nhau nữa, thật không chịu được... rồi bọn mình sẽ ra sao đây nhỉ, ai sẽ chết, ai còn sống...

– Ai mà biết...

– Ê, liệu bọn mình có ở đây cả đêm không. Sao bọn nó không cho ăn gì hết nhỉ...

– Chắc tối bọn nó phải cho mình tới chỗ khác. Và khi đó nó mới cho ăn, người ta nói ở trên đồn được ăn bánh tây, thịt bò hộp nữa, không biết có thật không...

– Bánh tây, thịt bò hộp, nghe cứ như bố người ta, thôi đi...

– Sao không, chắc là ăn cái chỗ bọn nó trút cho chó ấy chứ gì, cũng là bánh tây, thịt bò hộp đó... nhưng có những ai lên đây rồi về, làng tôi có người bị bắt lên đây, ngày bọn nó dẫn anh ta trở về làng chừng để bắn, anh ta khi ngang qua đầm liền nhảy ùm xuống, bọn kia nó bắn theo, chờ anh ta, nhưng cuối cùng anh ta liều chết cứ lặn dưới, rồi anh ta bơi lần xuống xa dưới kia, bọn kia chịu đó, nhờ vậy anh ta được sống, còn những người khác được bắt thì mất tích hết, người ta nói Tây nó mang ra ngoài Hà–Nội hay trên tỉnh làm phu cho nó, thấy không, bọn nó khôn tổ mẹ nó chứ...

– Thôi đừng nói nữa, chán thấy mẹ còn nói cho rã họng ra mà mau chết sao...

– Khát quá...

Người đàn ông nằm dưới đất đã mở mắt nhìn mọi người với tất cả vẻ sợ sệt, cái nhìn như ở một kẻ vừa thoát khỏi một cơn ác mộng nào mà những lo âu còn phảng phất trong trí nhớ...

– Không chết... bọn chúng cũng có kinh nghiệm thật, nhưng chắc rồi cũng có người chết.

Mặt trời chỉ còn một nửa khoảng tròn hé lên khỏi dãy cây xa, ánh nắng chói đỏ trải trong cảnh vật khiến cho sự oi bức như lại gia tăng, từng tốp lính Tây đang trở về trong đồn, từng tốp một, thêm những người bị dồn đến nhưng được mang ra phía sau dãy nhà lớn, bọn họ cũng mang theo những con bò, một vài đứa khi tới sân tung tăng khoe với nhau những đồ thổ phỉ được...

Bọn người ngồi trong hàng kẽm ngó nhìn ra những kẻ ở ngoài đó như trông đợi một điều gì sẽ đến, một điều gì vậy, sao không được mang đến một nơi nào khác, sao không được ăn, được uống.

Thạch mường tượng tới cảnh ở nhà khi trời xuống và bữa cơm giữa những người thân yêu, phải, bây giờ trên chiếc sập, mẹ, anh chị, cháu bé, những nhắc nhở về chàng. Thạch thấy mình như bị thắt lại nơi cổ họng và chàng chảy nước mắt... thôi rồi những sự thật đã đến...

Người đàn ông bị xỉu đã ngồi dậy, mọi người thì lóng ngóng nhìn những người ngoài ra, một người ngồi xuống, áp với phía ngoài vạch quần đái, đất bột thấm thật nhanh chừng như chỉ để lại một chút dấu vết không đáng kể, chừng như có bao nhiêu nước bây giờ đổ xuống lần đất bột cũng sẽ thấm hết chỉ còn để lại một chút dấu vết không đáng kể.

– Còn nước nữa à?

– Như nước chè đặc bảy ngày...

– Thôi đi, nói nghe gớm chết, hết cả dám uống nước...

– Nước đâu mà uống, bây giờ có nước ruộng cũng là nhất rồi còn gì, nước ruộng cũng ngang với nước chè mạn sen.

– Thôi đi...

– Này rồi bọn mình sống hoài như thế này à?

– Sống hoài, có khi chút nữa được dẫn ra ngoài bờ sông cũng có nữa là ở đây...

– Họ giết mình?

– Không được sao, mạng mình lớn lắm sao, chẳng hơn một con chó nữa là khác, họ bắn chết biết bao nhiêu người rồi, oan hay không ăn nhằm gì: Việt Minh, thế là đủ rồi dù mình chẳng là gì, chẳng biết Việt Minh là gì nữa...

Những lời bàn tán bỗng ngừng cả lại khi có hai người lính ngang qua, họ ngó nhìn đám người rồi đi về phía sau chẳng một chút quan tâm. Thạch nghĩ tới vô số những người khác đã tới đây, ngồi trong hàng kẽm gai này, những ai đã chết, những ai được may mắn trở lại nhà, nhưng họ có con như một người bình thường để lại sống như một người nữa không. Ví dụ họ sống ở đây trong đầy ải đói khát hàng tháng trời, khi đó trở về có khi những người trong nhà không còn nhận ra mình nữa.

Thạch rùng mình nghĩ lại cảnh những người được mang trở lại đầu làng, hai tay bị trói giật ra phía sau, mắt bị bịt lại rồi những loạt đạn nổ, họ ngã xuống và xác phơi đó trong nhiều ngày...

Người thanh niên bị bắt cùng với Thạch lúc sáng, cùng trong vùng, được đưa tới đây với tất cả vẻ chân chất của một người chỉ biết tới đồng ruộng.

Anh ta lặng lẽ không nói gì mà chừng như cũng không quan tâm đến những câu chuyện chung quanh, nhưng ở đó một thái độ bồn chồn lo âu và những ý nghĩ mung lung trong đầu không nói ra. Anh ta ngồi lấy tay vốc từng vắc đất bột lên rồi cho lọt xuống qua những kẽ tay, bụi bay theo chiều gió. Anh làm như vậy chán rồi sạt cho phẳng khoảng đất dưới mặt mình, vẽ hết hình này tới hình khác, khi khoảng đất đã chằng chịt thì anh ta lại gạt cho phẳng mà vẽ những hình khác...

Mặt trời đã khuất sau ngọn núi xa, buổi chiều xuống nhanh với cơn gió mát từ bốn bề thổi tới khiến cho mọi người như hồi phục trở lại...

Ngoài cổng bốt những chướng ngại vật đã được kéo ra... Những toán lính ở ngoài chừng như đã trở vào hết trong trại. Thạch lắng nghe thấy tiếng máy hát rè rè từ trong một gian phòng nào vắng ra, chen trong những tiếng động tiếng cười đùa chừng như từ trong căn nhà ăn vẳng ra ngoài. Ngọn cờ trên chiếc cột vẫn còn nguyên...

Nhìn ra rất xa, trên những ngọn cây khô cao bóng những con cò trắng đậu cô đơn buồn rầu... Giờ này ở nhà, mẹ, anh chị có lẽ đang ăn cơm, đang nói tới mình, Thạch nôn nao bao nhiêu ý nghĩ. Còn ở ngoài Hà Nội rất xa, đèn điện bật sáng, những người nhàn nhã dạo chơi trên đường phố, ngồi trong quán nước ở bờ hồ... Nếu bây giờ mình được trở ra khỏi, đến với những nơi đó... không, không, chưa biết rồi mình có được đến những nơi đó không, vô tình Thạch thấy nước mắt chảy lăn xuống trên hai gò má và ấm trong cổ họng...

– Anh nhớ nhà phải không?

Thạch ngó lên người ngồi bên không biết nói sao.

Một tên lính Tây và bốn người lính ba–ti–giăng từ trong nhà đi ra tới bến, chỉ có mấy anh lính là cầm súng ngang tay, tên lính Tây cầm một cái gậy dài. Họ đến đứng bên hàng rào và nói với nhau. Một tên nói:

– Nhiều thế này làm sao nhất vào trong cho hết? Chất như nêm rồi còn gì, trên một trăm mạng chứ ít sao?

– Đ... m..., bắn bố nó bớt đi cho xong, bắt gì nhiều vậy, cơm đâu nuôi bọn nó, nó ỉa ra cũng đủ chết...

– Sao mấy hôm nay không thấy ở trên tỉnh nó xuống lấy bớt đi?

– Thủ tục, bọn nó không chịu khai thác gì hết, phải khai thác đã rồi mới gửi hay thả được chứ đâu phải cho đi hết, mình cũng cần tin tức chứ... cái bọn phòng nhì nó mải ăn chơi không làm chó gì hết.

– Mày tưởng bở lắm, có đứa hành hạ đến chết nó cũng không hé răng nữa, mày nhớ cái thằng sống lại chết đi đó không, phơi nắng bốn ngày liền nó cứ ngủ, đánh chán mỏi tay, đến cho mày đánh cũng phát chán, cả đến cái con bắt được dưới hầm hôm trước nữa đó, mày đã thấy tởn chưa?

– Thế rồi làm sao đây, từ sáng tới giờ thêm gần năm mươi mạng nữa, không có chỗ nhốt bọn nó, để bọn nó ở đây cả đêm được sao, ai gác bọn nó, vô phúc mình sơ ý, nó phá chạy, cướp súng, bắn mình rồi làm sao, mày còn nhớ cái vụ trước không, vừa động ở ngoài bọn nó phá ra, mình xiểng liểng đó, mày trông ngon lành lắm hả, rồi coi. Đ... m..., bắt cho cố, gặp ai cũng bắt, đúng thì ít, nhầm thì nhiều, chỉ tội chết oan, tao sợ rồi minh cũng không toàn thay vì ân oán, nhiều lúc tao muốn bỏ mẹ nó ra ngoài tỉnh kéo xe còn sướng hơn... mẹ cái nghề giết mướn...

– Sao mày không làm đi, mầy thương người nhỉ, không ai biết thương người hết, đó bọn nó đó, mày thương đi, mày bảo sếp nó thả bọn nó đi tao coi, sếp còn muốn bắt hết nữa là khác, mày đừng nói cái lỗ miệng không, tao nghe mà ớn xương sống, mẹ cái thời buổi loạn lạc kỳ cục đ... chịu được. Sáng nay mày biết bao nhiêu thằng chết rồi không còn nữa, một hôm nào đến phiên mày, tới phiên tao nữa cho coi, không thoát được đâu con ạ, vậy thì hãy sống đi, được ngày nào hay ngày ấy, cái nghề bất nhân này không có thọ đâu... Ê, tao nghe bọn nó nói mày sắp lấy thêm vợ hai phải không, cái con gì đó...

– Thôi đi, chuyện của tao can gì tới mày?

– Có phải cái con thợ may không, bọn mày tìm cách bắt vào trong này phải không, cái bọn gì mà ác, bắt giam đánh đập chán rồi xin cho ra với ân nghĩa để sau đó bắt người ta làm vợ mình, tao không hiểu được tâm địa bọn mày ra sao...

– Còn mày thì tốt lắm, hiếp cả mẹ cả con người ta thì sao...

Hai tên lính cuối cùng sừng sộ với nhau. Thạch lắng nghe câu chuyện với tất cả những ngạc nhiên, sao có nhiều chuyện kinh hồn như thế, rồi mình sẽ ra sao.

Cái mạng người đúng không hơn một con chó. Phải, không hơn một con chó. Mình sẽ phải sống ở ngoài trời như thế này, phơi nắng cho khô, không ăn uống và chết đói, biết bao nhiêu chuyện mình không thể tưởng tượng đã xảy ra, như vậy thì cấm sao chuyện này không có được.

Mọi chuyện đã như thế. Một tên lính chừng như cai, hay đội gì đó đừng nói chuyện với tên lính Tây, họ hết chỉ vào Thạch và đám người đứng ngồi lóng ngóng rồi lại chỉ vào phía trong những dãy nhà. Tên lính Tây gảy gảy đầu gây xuống làn đất bột, dáng lo nghĩ tần ngần. Một lúc sau hắn giơ đầu gậy chỉ vào đám người chừng như đếm đầu những người trong, xong rồi bỏ đi, nhưng ra một khoảng xa Thạch nhận thấy có hai tên lính trở lại ngồi nơi đầu căn nhà gần bên với đám người, súng cầm tay để gác ngang trên hai đùi. Trời đã nhá nhem tối. Những ngọn đèn ngoài hàng rào kẽm đã sáng, những lính canh trên những lô cốt chung quanh đồn chỉ còn lại những bóng đen, đèn sáng trong cửa sổ những căn nhà thấp trong đồn.

– Bọn nó cho mình nhịn đói rồi.

– Quân dã man...

Mọi chờ đợi của đám người nghĩ tới một bữa ăn không còn nữa. Thạch thì không cảm thấy đói nhưng cồn cào những lo âu không rõ ràng. Chàng ngồi xuống cùng đám người, đôi mắt nặng trĩu và cơn thiếp ngủ chập chờn đến vờn nhẹ trên đôi mí mắt...

Thạch thấy mình như vượt qua vô số những tầng mây trắng thấp, chàng không biết từ đâu mình đã xuất hiện rồi trời không ngừng trên những lớp mây bạc, cảm giác nhẹ hẫng không ngừng tràn đến, cứ thế trôi đi cho tới lúc chàng đặt chân xuống một con đường đầy những người qua lại. Chàng đứng im ngó nhìn vào mặt từng người đi qua, chàng chăm chú và lục lọi trí nhớ nhưng chàng tuyệt nhiên không tìm thấy, nhận ra một người quen thuộc nào. Những người lạ nói cười dửng dưng, bình thản, chừng như không ai quan tâm đến sự có mặt của mình, cứ như thế, có lúc chàng nhập vào trong đám đông và tiếp tục xuôi chảy, chàng không biết mọi người đi tới đâu, họ chỉ đi vậy thôi không thấy ngừng lại. Chàng lo âu tách ra khỏi đám đông... Chàng muốn kêu lớn cho mọi người nghe thấy tiếng mình nhưng sau khi gào lớn chàng thấy mọi người vẫn thản nhiên qua lại chừng như không nghe thấy tiếng.

– Tôi lo quá anh, rồi số phận bọn mình ra sao?

– Chẳng ai có thể biết được... Chết có số, tôi sợ mình ngồi đây mà du kích nó về bắn súng cối vào là lãnh đủ, chết không kịp kêu. Sao bọn nó lại không có chỗ nào nhốt mình nữa chứ?

– Anh không nghe bọn nó nói với nhau à, đông quá, bọn nó bắt người đến không còn chỗ nữa. Tôi e nếu mình có được thả, được mang đi đâu nữa thì mỗi người cũng đều được qua sự đánh đập. Tôi nghe người ta nói tới những cách tra tấn ác ôn đó, anh có biết bọn nó tra tấn ra sao không?

Một lúc yên lặng, người thanh niên lặng lẽ, Thạch nghe như có tiếng thở dài.

– Rồi biết, biết trước làm gì. Tôi chỉ lo ở nhà tôi rồi đến chết đói mất...

Chết đói mất, ba tiếng cuối cùng buông thỏng của người cùng cảnh ngộ khiến Thạch ngậm ngùi, chàng chưa bao giờ phải gánh chịu thực tế đó, như vậy chàng còn may mắn hơn nhiều người khác. Người con vắng mặt trong gia đình, những người còn ở lại đó phải sống thế nào trong tình cảnh khó khăn hiện thời của họ. Thạch không biết phải nói thế nào. Người bạn hỏi:

– Gia đình anh thế nào?

– Tôi học trên tỉnh, ở nhà mẹ tôi nhờ cậy vào anh chị tôi, cũng bớt lo phần nào, nhưng công việc học hành của tôi...

– Sao anh biết ở quê không yên mà về làm gì?

– Tôi đâu có biết, tôi lạc gia đình từ ngày đầu chiến tranh, bây giờ nghe nói về được, làm sao tôi không nóng lòng trở về, nếu biết như thế này tôi đâu về làm gì, đâu cho riêng mình, còn khiến cho mọi người lo thay nữa chứ... Không biết rồi bọn mình như thế nào?

– Có số hết, nghĩ cũng chẳng được...

Hai người im lặng khi có toán lính ngang qua, chừng như những người đi thay phiên gác. Nhưng chợt Thạch nhận ra họ tiến tới gần, một tên rọi đèn pin sáng vào đám người rồi kêu lớn:

– Bọn bây có mấy đứa trong đó.

Một lúc yên lặng.

– Bọn bây câm hết rồi sao, nói nghe, không muốn ăn hả.

Một lúc sau mới có người nói với vẻ lo âu nhưng cảm động:

– Trong này có mười một người...

– Mười một người, ít vậy, này đón lấy đồ ăn...

Vừa dứt lời thì mọi người nhận thấy những khúc bánh tây rắn như đá được ném vào, mọi người bắt lấy hoặc nhặt lấy trên mặt đất. Làm xong công việc, mấy người lính đi khỏi, mỗi người trong đám có một khẩu bánh lớn nhỏ khác nhau trong tay, trong bóng tối không ai còn nhìn thấy mặt nhau nữa, chỉ còn là những bóng đen cử động, tiếng nhai tóp tép, tiếng nước bọt trong miệng, Thạch gặm từng chút một bánh cứng và đã có mùi hôi, chàng ứa nước mắt nghĩ tới những ngày tháng tới...

Ăn xong, không có nước uống, Thạch thấy chua miệng quá, nhưng cũng không biết phải làm sao...

– Được ăn cơm Tây sướng chưa...

Tiếng một người trong đám, giọng chua chát khó chịu, tiếng một người, giọng đục khô:

– Đ... m..., cho ăn không cho uống, rồi đái ra mà uống à, đến không còn nước đái nữa là khác...

Chỉ vài tiếng nói bâng quơ, những tiếng nói chừng như không nhắm tới một người nào, nghe như một tiếng nói giữa trời, không nhắm gửi đi một điều nào, trong cùng một cảnh huống nhưng những xa cách còn nguyên trong không khí, ở đó cũng là một ngờ vực...

– Rồi bọn nó có đánh bọn mình không nhỉ.

– Đánh gì, bọn nó mang mình về đây nuôi cho béo tốt chơi vậy thôi à, ai đánh chi cho mất công.

– Thôi đi, béo tốt với bộ xương, nào được nhấn xuống nước cho phình bụng lên, được uống nước mắm, nước xà–phòng, có người được phơi nắng, người ta nói nó cho điện chạy vào... nữa, khoái lắm... rồi còn được đi tàu bay, được treo lên, được... thôi đủ hết...

– Đừng nói nữa nghe mà ớn.

– Có gì đâu, hồi ở làng tôi, ngày Việt Minh người ta cũng tra tấn người. Một gã trước kia đi làm cho phòng nhì Pháp về nó tra một người mà tôi phát kinh, treo hai ngón tay cái lên một cành cây, chân chỉ còn vừa chấm đất, cuối cùng người kia xỉu đó, đâu đã hết bọn họ còn cắm đinh vào khe móng tay nữa, chịu gì thấu...

– Thôi đừng nói nữa?

– Sợ hả?

– Anh không sợ, để rồi vào đó hãy biết, cũng tùy người chứ mình có tội gì mà tra khảo, nghĩ mà ớn, đâu phải ai cũng vậy, ai ăn ở ác đức thì mới chịu vậy.

– Ngó bộ thế chắc cả nước mình ăn ở ác đức. Một đứa nhỏ vừa sinh ra đã có gì ác đức, sao vẫn có thể bị bắn chết...

– Không có tiếng đáp lại nữa, người người ngồi dựa lưng vào nhau, chừng như cơn buồn ngủ đã đến cùng với đêm tối và sự im lặng, trong im lặng đó Thạch lắng nghe tiếng súng từ xa nghe không rõ, có thể tiếng súng từ một làng quê nào. Giờ này những du kích trở về làng với những sinh hoạt của họ. Họ dời khỏi những hầm tối trở lên ăn uống, họp bàn và ca hát, cho tới lúc trời rạng sáng thì biến đi như những bóng ma...

Đêm mỗi lúc một sâu hơn, Thạch cảm thấy lạnh cùng với không khí của đêm, không còn những tiếng động, có những lúc chàng thiếp ngủ chập chờn, khi mở mắt nhìn ra thấy người lính ngoài cổng đi đi lại lại, người lính gác ngồi nơi đầu dãy nhà gần đó có lúc ngủ gục, có lúc hút thuốc, đốm lửa đỏ lên cô quạnh. Thạch nghĩ tới một hoàn cảnh nào đó đưa chàng tới gần một người như thế, một người canh chừng những người khác, một người phải cầm súng giết người không phải vì một điều gì ngoài những đồng tiền được phát tới tay mỗi tháng và những cuộc ăn cắp trên con đường lục lọi không ngừng để một hôm nào chết banh xác với viên đạn của những người nào đó nhắm tới không cần thương tiếc...

Vô số những ý nghĩ không đâu dồn đến trong tâm trí chàng... Đêm sâu và kín, đêm những người nào thiếp ngủ say sưa, những người nào thấp thỏm với lo âu và những chờ đợi không biết sẽ ra sao. Bây giờ mẹ chàng, anh chị chàng đã ngủ chưa, bây giờ những chuyện gì đang xảy ra nơi làng quê thân yêu những kỷ niệm ngày cũ chàng đã sống và với một quê hương tan hoang ngày trở lại.

Thạch nghĩ tới những lũy tre xanh cao, những con đường êm mát, khoảng sân, con đê những mái ngói. Chàng cũng nghĩ tới trường học thân yêu, những bạn hữu và những đường phố chàng ngang qua vào mỗi buổi sớm mai. Bao nhiêu những điều gì đó khi nào chàng trở lại và được sống... Với những hình ảnh của trí nhớ hiển hiện đưa chàng vào giấc ngủ êm đềm những mộng tưởng...

– Họ đánh nhau, nằm xuống...

Tiếng một người trong bọn thét lên cùng với những tiếng súng liên hồi nổ chát chúa, có người đứng bật dậy rồi vội vã nằm xuống. Thạch thức dậy với tất cả bàng hoàng, vô vàn những tia lửa xẹt ngang trong nền trời tối đen, tiếng la từ trong từ ngoài, những lằn đạn đỏ đan nhau như một màng lưới, cùng đó những tiếng kêu.

– Nằm đây chờ chết sao?

– Chạy đi đâu, họ bắn chết thì sao?

Một căn nhà phía góc đã bùng cháy, tiếng súng từ ngoài vào chừng như mạnh hơn bao giờ hết. Thạch cố ngóc đầu lên quan sát, chàng nhận thấy trong ảnh lửa những lính trong đồn đang tìm cách chạy vào phía trong, từ phía lửa cháy đó những bóng người chạy vào mỗi lúc một nhiều, Một căn nhà nữa nổ tung và bốc cháy. Đạn vẫn bay trên đầu. Chợt có hai bóng đen chạy qua la lên:

– Phá vòng kẽm mà chạy đi, ở đó cho chết sao, tù hả...

Thế là đám người không hẹn cùng túa chạy, một phần tìm chạy ra phía cổng, nhưng tới nửa chừng vội đổi hướng. Thạch băn khoăn, chàng tần ngần một lúc rồi theo đám người chạy ra phía hàng rào, những lằn đạn vẫn đang vút trên đầu, một người trong bọn ngã chết không kêu được tiếng nào, đạn từ trong bắn ra nhiều hơn, mọi người nằm xuống đề phòng, còn Thạch thì lơ ngơ nhiều lúc như không thể phản ứng được.

– Nằm xuống...

Thạch nghe tiếng ai la thất thanh, chàng vội nằm xuống, những vật gì làm chàng bị đau, nhưng những viên đạn xẹt trên đầu khiến chàng không chú ý tới nữa. Một lúc sau đám người lại ngóc lên chạy. Chàng cũng đứng lên.

– Chạy đi, đứng làm gì đó...

Chạy đi, chàng nghe rõ tiếng đó, phải chạy khỏi, ít nhất vượt khỏi những tầm đạn, chàng nhìn chung quanh, dưới ánh sáng những viên đạn và lửa cháy, chàng thấy mình đang đứng giữa những hàng kẽm gai, tiếng súng nổ không ngừng và lửa đỏ đang rực một góc trời... chàng nhủ thầm: chạy đi, chạy đi mày, Thạch, mày nghe thấy không...

GÀO THÉT

truyện của DƯƠNG NGHIỄM MẬU,

tranh bìa DUY THANH,

Nguyệt san VĂN UYỂN

ấn hành lần thứ nhất.

In tại nhà in riêng của Cơ sở VĂN,

xong ngày 20 tháng 1 năm 1969.

Ngoài ấn bản thường,

có in riêng 50 cuốn

trên giấy trắng mịn,

dành riêng tác giả và

Cơ sở Xuất bản VĂN

VĂN UYỂN

GIẤY PHÉP SỐ 360C/TNTTBC/NBC,

SÀI GÒN NGÀY 29/3/1968

THƯ TỪ, BẢN THẢO XIN GỬI VỀ

ÔNG TRẦN PHONG GIAO

CHI PHIẾU, BƯU PHIẾU XIN ĐỀ

ÔNG NGUYỄN ĐÌNH VƯỢNG

BẢO QUẢN: SỐ 38 PHẠM NGŨ LÃO,

SÀI GÒN – ĐIỆN THOẠI: 23.595

GIÁ NHẤT ĐỊNH 30$