Chương 4 - 1 Đe Doạ

Sau khi tôi trưởng thành, một hôm vào buổi trưa, có một cậu bé đứng ở cạnh đường với động tác trẻ con ngây thơ thú vị đã khiến tôi chăm chú nhìn cậu rất lâu. Trong ánh nắng rực rỡ, cậu bé xúng xính trong bộ quần áo sặc sỡ dơ cánh tay béo mũm mĩm ra không khí, tập trung ý chí thiết kế một loạt hiệu tay tuy giản đơn nhưng biểu đạt toàn bộ sức tưởng tượng của cậu.Bỗng không có cách nào khác, cậu đột nhiên thọc tay phải vào đũng quần gãi ngứa sồn sột, còn nét mặt vẫn giữ nụ cười ngây ngất say sưa trong tưởng tượng. Trước phố xá ồn ào nhộn nhịp như thế, cậu bé vẫn chìm đắm trong suy tưởng nho nhỏ của riêng mình.

Sau đó một đám học sinh tiểu học đeo cặp sách đi qua bên cạnh cậu, mới làm cho cậu nhận thấy, thật ra mình không sung sướng. Cậu bé thừ người nhìn các bạn có ưu thế về độ tuổi đi xa. Tôi không nhìn thấy ánh mắt cậu, nhưng tôi biết lúc ấy cậu buồn. Những cái cặp sách được các bạn nhỏ tuỳ tiện cõng trên vai khe khẽ lắc lư đi xa dần. Đối với một cậu bé chưa đến tuổi đi học, cảnh tượng này có ý nghĩa như thế nào ai cũng hiểu. Hơn nữa các em lại còn đi theo hàng một, chắc chắn trong lòng cậu bé tràn đầy sự ghen tị, hâm mộ và ao ước. Tình cảm này đã dày vò cậu, cuối cùng cậu đâm ra bất mãn đối với bản thân. Tôi nhìn thấy cậu quay người, nét mặt buồn rười rượi, bực tức đi vào một ngõ nhỏ.

Hơn hai mươi năm trước, khi anh trai tôi đeo cặp sách trên lưng đi đến trường một cách oai vệ và bố tôi dậy bảo anh tôi câu nói cuối cùng. Đứng ở đầu làng, lúc đầu tôi thấy mình bất hạnh. Hơn một năm sau, khi tôi cũng đeo cặp sách trên lưng đi học, đã không được bố dậy bảo như Tôn Quang Bình, tôi được nghe một lời dậy bảo hoàn toàn khác.

Lúc bấy giờ tôi đã đi khỏi Cửa Nam sáu tháng. Người đàn ông cao lớn đưa tôi đi khỏi Cửa Nam đã trở thành bố của tôi, còn mẹ tôi cũng không còn là một người đàn bà gầy nhỏ có chiếc khăn kẻ ô vuông màu xanh đi thoăn thoát trên cánh đồng, thay vào đó là bà Lý Tú Anh sắc mặt nhợt nhạt suốt ngày uể oải. Người bố sau này của tôi, một người đàn ông có tên là Vương Lập Cường, buổi sáng hôm đó, với cánh tay lực lưỡng, ông bê một chiếc hòm gỗ nặng trịch, lấy từ đáy hòm ra một chiếc túi khoác quân nhân xanh màu cỏ mới tinh, bảo tôi đây là cặp sách của con.

Ông Vương Lập Cường hiểu trẻ con nông thôn rất kỳ quặc, có lẽ cũng xuất thân từ nông dân, cho nên ông luôn luôn cảm thấy trẻ con nhà quê thích ỉa đái lung tung như chó. Hôm đầu tiên ông chính thức nhận nuôi tôi, ông cứ nói đi nói lại tầm quan trọng của cái bô. Trong giờ phút thiêng liêng được cắp sách đến trường của tôi, ông vẫn luôn luôn không quên quan tâm đến chuyện đại tiểu tiện.Ông bảo tôi, sau khi vào lớp không được tuỳ tiện ra nhà vệ sinh, đầu tiên phải dơ tay, được thầy cô giáo cho phép mới được đi.

Trong lòng tôi lúc ấy kiêu hãnh biết chừng nào, mặc bộ quần áo sạch đẹp, đeo cái túi khoác màu xanh chéo trước ngực, đi bên bố nuôi Vương Lập Cường mặc quân phục đến trường. Tôi nhìn thấy một người đàn ông đang đan áo len thủ thỉ nói chuyện với ông Vương Lập Cường, nhưng tôi không dám cười, bởi vì ông ấy là thầy giáo của tôi, sau đó là một cậu bé bằng tuổi tôi vung cặp sách chạy đến chỗ chúng tôi. Cậu bé ấy và tôi cùng nhìn nhau, một đám trẻ con gần đó cũng đang nhìn tôi. Ông Vương Lập Cường giục tôi:

Con vào đi.

Tôi đi vào giữa đám trẻ con xa lạ. Chúng nhìn tôi một cách hiếu kỳ.Tôi cũng hiếu kỳ nhìn lại chúng. Một lát sau tôi nhận ra mình hơn hẳn bọn chúng. Cặp sách của tôi đều to hơn của bọn chúng. Nhưng giữa lúc này, giữa lúc tôi cảm thấy tự hào cho bản thân, thì ông Vương Lập Cường chuẩn bị ra về đã bước tới oang oang nhắc nhở tôi:

Đi đại tiểu tiện, con đừng quên dơ tay xin phép.

Lòng tự tôn nho nhỏ của tôi bỗng chốc bị một đòn chí mạng.

Thời thơ ấu của tôi có năm năm sống ở thành phố giữa một người đàn ông quá ư khoẻ mạnh và một người đàn bà quá ư yếu đuối. Không phải vì tôi được người ta thích mới được chọn ra sống ở thành phố, mà thực tế nhu cầu đối với tôi của vợ chồng ôngVương Lập Cường đã vượt xa lòng sốt sắng của tôi đối với đời sống thành thị. Họ không có con. Người mẹ sau này của tôi, bà Lý Tú Anh bảo, bà không có sức cho con bú. Cùng một lối nói, nhưng đến lượt ông Vương Lập Cường lại khác hẳn. Với giọng quyết đoán, ông Vương Lập Cường nói với tôi, bà Lý Tú Anh ốm yếu liên miên, hễ sinh đẻ là chết liền. Nghe nói vậy, lúc ấy tôi sờ sợ. Hai ông bà đều không thích trẻ con, đã chọn tôi lên sáu làm con nuôi, bởi vì tôi có thể làm được việc. Nói một cách công bằng, hai ông bà chuẩn bị cả đời đối xử với tôi như con trai, không thì họ hoàn toàn có thể nhận nuôi một cậu bé mười bốn mười lăm tuổi. ở độ tuổi đó cậu bé làm việc sẽ khiến ông bà hài lòng hơn. Vấn đề là cậu bé mười bốn mười lăm tuổi đã có thói quen không sửa đổi được. Có thể hai ông bà đau đầu vì chuyện này. Ông bà chọn tôi làm con nuôi, cho tôi ăn no mặc ấm, cho tôi có cơ hội được đi học như các trẻ em khác, đồng thời cũng đã từng trách mắng đánh đập tôi. Thế đấy, một đứa con của người khác như tôi đã trở thành con nuôi của ông bà Vương Lập Cường.

Trong suốt năm năm tôi sống ở đây, bà Lý Tú Anh chỉ có một lần ra khỏi nhà. Sau khi bà ra đi lần ấy, tôi không bao giờ còn nhìn thấy bà. Tôi luôn luôn không rõ, xét đến cùng bà Lý Tú Anh bị bệnh gì. Bà yêu chuộng ánh sáng đã để lại cho tôi một ấn tượng không thể phai mờ. Người mẹ nuôi của tôi, toàn bộ thân thể bà giống như một trận mưa tối sầm, dai dẳng, suốt ngày này sang tháng khác.

Khi ông Vương Lập Cường lần đầu tiên dẫn tôi vào buồng bà, tôi vô cùng ngạc nhiên, trên những chiếc ghế nhỏ đầy nhà, phơi toàn quần lót áo lót dưới ánh nắng dọi qua kính cửa sổ. Hình như bà không hề biết chúng tôi vào. Bà dơ tay rà mò ánh nắng, hình như đang kéo một sợi chỉ rất nhỏ. ánh nắng chiếu đến đâu, bà lại chuyển ghế đến đó, để những chiếc áo lót màu sặc sỡ luôn được phơi nắng. Bà thư thả, chìm đắm trong cảnh đơn điệu và khô khan. Tôi không biết mình đã đứng đó bao lâu. Khi bà quay nhìn tôi, tôi bắt gặp một đôi mắt to mà trống rỗng. Do đó bây giờ hồi tưởng lại, tôi không nhìn thấy ánh mắt của bà. Tiếp theo là giọng nói rất nhỏ lọt vào tai tôi như một sợi chỉ xuyên qua lỗ kim. Bà bảo tôi, nếu mặc áo lót ướt vào bà sẽ chết ngay.

Tôi giật mình, khi nói đến cái chết, người đàn bà không hề có sức sống này nói dứt khoát như đinh đóng cột. Khi tôi đi khỏi Cửa Nam thân thiết quen thuộc và bố mẹ anh em dồi dào sức sống đến nơi đây, một người đàn bà khiến tôi lo lắng không yên nói với tôi câu đầu tiên là bà sẵn sàng chết bất cứ lúc nào.

Sau đó tôi mới dần dần cảm thấy câu nói đầu tiên của bà Lý Tú Anh không đáng sợ. Trong những ngày mưa âm u liên miên, bà bị sốt liên tục, nằm trên giường ho sù sụ. Vẻ thoi thóp của bà lúc ấy thường khiến tôi cảm thấy bà sắp thực hiện ngay lời dự đoán của mình. Nhưng khi ánh nắng xuyên qua kính cửa sổ chiếu lên dãy ghế nhỏ, bà đã ung dung và hài lòng tiếp nhận sự thực mình tiếp tục sinh tồn. Người đàn bà này có sự nhậy cảm kinh khủng đối với sự ẩm thấp. Bà đều có thể cảm giác độ ẩm của không khí bằng tay. Sáng sớm nào tôi cũng đẩy cửa buồng bà, lau khô kính cửa sổ. Từ trong màn vải in hoa xanh, bà thò tay ra vuốt ve không khí, như vuốt ve vật gì đó, để kiểm nghiệm một ngày mới vừa đến có ẩm ướt hay không. Lúc đầu tôi sợ run cầm cập. Toàn bộ thân thể bà ẩn phía sau màn, chỉ lộ ra một bàn tay nhợt nhạt, xoè năm ngón từ từ di động, y như một bàn tay bị đứt bay trong không khí.

Bà Lý Tú Anh ốm yếu liên miên đương nhiên đòi hỏi phải sạch sẽ. Thế giới của bà đã thu quá hẹp, nếu lộn xộn lung tung nữa, tính mạng vốn yếu đuối của bà sẽ rất khó duy trì. Tôi gần như chịu trách nhiệm giữ cho toàn bộ căn nhà sạch sẽ. Lau kính cửa sổ là việc quan trọng nhất trong mọi việc làm. Ngày nào tôi cũng phải lau hai lần, do đó bảo đảm ánh nắng có thể chiếu lên áo lót của bà không bị bụi bậm cản trở. Cứ mở cửa sổ ra là tôi đã buồn khổ, tôi phải lau mặt ngoài kính cửa sổ vừa sạch vừa nhanh. Tôi mới tí tuổi đời, đòi hỏi phải lau nhanh chóng, đúng là lực bất tòng tâm. Bà Lý Tú Anh là một người đàn bà thật sự yếu ớt gió thổi bay. Bà bảo tôi gió là thứ xấu nhất, nó cứ thổi đi thổi lại bụi đất, vi trùng gây bệnh và mùi vị khó ngửi, bắt người ta ốm, bắt người ta chết. Bà nói gió đáng sợ như thế nào, khiến trong ấn tượng thơ ấu của tôi gió có dáng dấp của con quái vật mặt xanh nanh vàng, leo lên cửa sổ của tôi trong đêm tối, mài kính kêu loạt soạt.

Sau khi công kích gió, bà Lý Tú Anh đột nhiên hỏi tôi một cách thần bí:

Con có biết ẩm thấp là thế nào không?

Bà nói:

Chính là gió thổi đến.

Khi nói câu này, đột nhiên bà nổi giận đùng đùng, tôi sợ dúm người lại.

Kính có tác dụng vô cùng kỳ diệu. Với tư thế trong suốt, kính cắm vào giữa bà Lý Tú Anh và đời sống bên ngoài, vừa bảo vệ bà không bị gió bụi xâm nhập, quấy rối, vừa bảo vệ quan hệ tốt đẹp giữa bà và ánh sáng.

Đến nay tôi vẫn còn nhớ rõ những buổi chiều, sau khi ánh nắng bị dốc núi trước mặt che chắn, bà Lý Tú Anh đứng trước cửa sổ nhìn màu đỏ trên bầu trời bên kia núi, nét mặt bà sầu muộn như bị bỏ rơi, đồng thời lại không muốn tiếp nhận sự thật bị vứt bỏ. Bà khẽ nói với tôi:

Ánh nắng rất muốn chiếu đến đây, nhưng trái núi đã cướp mất nó ở giữa đường.

Vượt qua vô số thời gian, tiếng bà đã đến tai người lớn của tôi hôm nay, dường như tôi nhìn thấy giữa bà và ánh nắng có sự tín nhiệm lẫn nhau từ xa xưa, còn quả núi giống như kẻ ác bá, đã xâm chiếm ánh nắng của bà.

Ông Vương Lập Cường bận bịu suốt ngày ở bên ngoài, ông không chỉ mong tôi làm được việc, hầu như ông hy vọng tiếng động của tôi trong nhà có thể ít nhiều giảm bớt nỗi cô đơn của bà Lý Tú Anh. Thực ra bà Lý Tú Anh không coi trọng sự tồn tại của tôi, bà tốn quá nhiều thời gian tỏ ra thương hại đối với bản thân, mà rất ít quan tâm đến tôi. Bà luôn mồm ca cẩm chỗ này đau, chỗ kia khó chịu, nhưng khi tôi lo lắng xuất hiện trước mặt bà, mong mình có thể làm cho bà việc gì đó, bà lại nhìn mà không thấy tôi. Có lúc sự ngạc nhiên của tôi đã dẫn đến sự kiêu hãnh không thể tưởng tượng nào đó đối với bệnh tật của bà.

Khi tôi mới đến nhà bà, nhìn thấy bà trải những tờ báo ố vàng trên nền nhà phơi vô số những con sâu trắng nho nhỏ. Bà Lý Tú Anh bệnh hoạn uống thuốc lung tung, những con sâu trắng nho nhỏ đáng sợ, là một liều thuốc bà mới sưu tầm gần đây. Sau khi luộc chín những con sâu trắng nho nhỏ, người đàn bà tiều tụy hết sức bình tĩnh nuốt từng miếng như ăn cơm. Đứng bên cạnh bà, sắc mặt tôi tái mét, nỗi khiếp sợ của tôi lại khiến bà đắc ý. Ra vẻ ta đây, bà mỉm cười tự đắc nói với tôi:

Thuốc chữa bệnh đấy.

Bà Lý Tú Anh tuy tự đắc đến mức khiến người ta thường khó chấp nhận, nhưng trong cốt tủy, bà lại ngây thơ và lương thiện. Sự ngờ vực của bà là thứ bệnh kinh niên của đàn bà. Tôi vừa đi khỏi, bà đã lo tôi sẽ làm những việc hết sức bất lợi đối với gia đình bà, cho nên bà thử thách tôi. Một lần khi đang lau cửa sổ một gian buồng, tôi trông thấy năm hào trên bệ cửa sổ. Tôi ngạc nhiên, năm hào đối với tôi lúc ấy là một khoản tiền lớn. Khi tôi cầm năm hào trao cho bà, rõ ràng sự ngạc nhiên và thành thực của tôi khiến bà như trút được gánh nặng. Bà nói rõ với tôi, đây là tiền bà thử thách tôi. Bằng giọng nói cảm động, bà khen tôi. Những lời quá khen của bà khiến tôi cảm động suýt nữa khóc. Sự tín nhiệm của bà đối với tôi kéo dài suốt năm năm. Về sau tôi bị vu cáo hãm hại ở trường, chỉ có một mình bà tin tôi trong sạch.

Ông Vương Lập Cường thân thể cường tráng, hễ về đến nhà là nét mặt hằm hằm, ông thường ngồi một mình buồn thỉu buồn thiu. Mùa hè đầu tiên tôi đến nhà ông, có lần bảo tôi ngồi trên bệ cửa sổ, ông kể tường tận với tôi bên kia dốc núi có một con sông. Trên sông có thuyền gỗ. Cảnh tượng đơn giản chỉ có thế, nhưng khiến tôi khắc cốt ghi xương. Tóm lại ông là một người đàn ông chan hoà, nhưng có lúc ông nói khủng khiếp lắm. Ông có một cái chén uống rượu nhỏ xíu, vô cùng yêu thích, coi là một đồ trang sức duy nhất trong nhà, được bày lên trên chiếc ra đi ô. Để tôi coi trọng cái chén uống rượu, ông nói với tôi một cách hết sức nghiêm túc, nếu một hôm nào đó tôi đánh vỡ cái chén, ông sẽ vặn cổ tôi. Lúc ấy ông đang cầm một quả dưa chuột trong tay, sật một cái, ông bẻ gẫy đôi quả dưa chuột, nói với tôi:

Vặn gẫy như thế này.

Tôi sợ dợn tóc gáy.

Năm tôi sắp lên bảy, cuộc sống thay đổi hình như đã khiến tôi trở thành một người khác. Phải nói là lúc ấy tôi luôn luôn mơ hồ đối với hoàn cảnh của mình. Tuổi thơ nước chảy bèo trôi của tôi hầu như chỉ diễn ra trong nháy mắt, biến Tôn Quang Lâm trong gia đình ồn ào ầm ĩ ở Cửa Nam thành một đứa trẻ thường giật mình thon thót trong tiếng rên hừ hừ của bà Lý Tú Anh và tiếng thở dài não nuột của ông Vương Lập Cường.

Tôi đã quen nhanh chóng thành phố có tên là Tôn Đãng. Lúc đầu ngày nào tôi cũng sống trong sự hiếu kỳ. Những đường phố hẹp dài lát đá tấm khiến tôi cảm thấy không biết dài đến đâu, như dòng sông chảy qua Cửa Nam. Có những buổi chiều tối, ông Vương Lập Cường dắt tôi đi như một người bố, tôi cứ tha hồ tưởng tượng đi thế này mãi sẽ đến Bắc Kinh, nhưng thường là vào lúc này, tôi đột nhiên nhận ra mình đã về đến nhà. Điều nghi ngờ này đã từng theo đuổi tôi một thời gian dài, tôi luôn luôn đi về phía trước, nhưng cuối cùng đã đến cửa nhà mình. Tôi ngạc nhiên nhất là ngôi bảo tháp của thị trấn Tôn Đãng. Trên cửa sổ bảo tháp lại có cây mọc. Liên tưởng cảnh tượng này, có lần tôi cảm thấy một cách kỳ quặc, trên mồm bà Lý Tú Anh cũng có thể mọc cây, nếu không mọc cây, cũng mọc cỏ xanh.

Những tấm đá lát đường thường xuyên có tiếng cậm cạch, nhất là khi trời mưa, dẫm mạnh vào đầu này thì đầu kia nước bùn bắn toé lên. Tôi đã từng say mê trò chơi này lâu lắm. Mỗi khi có cơ hội ra phố, tôi lại say sưa trò chơi này. Lúc ấy tôi muốn té nước bẩn lên quần áo người đi đường. Tôi nhút nhát, đã ngăn được ham muốn nho nhỏ của bản thân, không sảy ra hậu quả gì, chứng tỏ tôi tránh được cảnh tượng đáng sợ bị trừng phạt. Sau đó tôi trông thấy ba cậu thiếu niên, mỗi cậu cầm một cái nắp bô để ở trước cửa mỗi gia đình ném lên trời. Những cái nắp bô xoay tít trên không trung trông đẹp vô cùng. Bị mất nắp bô, mấy người lớn xông ra cửa, chỉ biết buột mồm chửi toáng lên,còn ba thiếu niên cười ha ha chạy mất. Tôi đột nhiên nhận ra ý nghĩa của chạy trốn. Nó biến sự trừng phạt trở nên xa vời, đồng thời lại kéo dài sự vui nhộn. Do đó, khi một cô bé mặc quần áo sạch đẹp đi qua, tôi đã dậm mạnh một tấm đá cập kênh. Nước bẩn bắn lên quần cô bé. Tôi bắt đầu bỏ chạy theo dự kiến. Khốn nỗi sau khi thực hiện ham muốn, niềm vui không đến với tôi. Cô bé không buột mồm chửi to, cũng không chạy đuổi theo, mà đứng ngay giữa phố khóc hu hu. Tiếng khóc dai dẳng của cô bé khiến tôi sợ hết hồn rất lâu.

Ở ngay chỗ ngoặt phố, có một thiếu niên đội mũ lưỡi trai. Để mồm vào một ống trúc, cậu có thể thổi thành tiếng sáo. Đối với tôi lúc bấy giờ, chuyện ấy kỳ diệu như cây mọc trên cửa sổ bảo tháp. Cậu thường xuyên đút hai tay vào túi quần đi lăng quăng trên phố, chào hỏi những người lớn tuổi quen biết. Tôi đã từng ngấm ngầm bắt chiếc phong độ của cậu thiếu niên ấy. Khi tôi cũng đút hai tay vào túi quần, cố làm ra vẻ khệnh khạng, nhưng hình tượng tôi dương dương tự đắc dựng nên đã bị ôngVương Lập Cường quát mắng dẹp ngay. Ông bảo tôi giống như một thằng nhóc lưu manh.

Sau khi thổi lên tiếng sáo réo rắt, cậu thiếu niên đội mũ mềm, còn có thể thổi ra tiếng rao bán kẹo lê tẩm đường rất hấp dẫn. Tôi và một số trẻ con thích ăn vặt chạy thục mạng đến, nhìn thấy không phải ông bán hàng rong, mà chính cậu đang ngồi bên cửa sổ cười ha ha. Vẻ mặt ngây ngô bị mắc lừa của chúng tôi làm cho tiếng cười quá ư hưng phấn của cậu ấy bị chấm dứt trong tiếng ho sặc sụa.

Mặc dù bị lừa nhiều lần, nhưng lần nào tôi cũng chạy đến. Tôi bị gọi chạy đến một cách mù quáng và ngớ ngẩn, chỉ là để cậu ấy cười mình. Một lần tôi ngáo ngơ nhận ra, chỉ có một mình tôi bị lừa, tiếng cười vui vẻ lúc đó của cậu đã làm tổn thương đến lòng tự tôn bé nhỏ của tôi. Tôi nói với cậu:

- Tiếng anh thổi ra chẳng giống rao bán kẹo tý nào cả - Tôi cố làm ra vẻ thông minh nói với cậu - Vừa nghe, em đã biết là giả.

Nào ngờ cậu ấy cười to hơn, hỏi tôi:

Thế mày chạy đến làm gì?

Tôi tịt ngóp, không ngờ cậu lại hỏi như thế, tôi không hề chuẩn bị trước.

Một buổi trưa sau đó, tôi ra phố mua xì dầu gặp cậu, cậu lại tìm cách lừa tôi. Lúc bấy giờ cậu đã đi qua bên tôi, đột nhiên cậu đứng lại hỏi tôi một tiếng, sau đó chổng mông cúi xuống bảo tôi xem có rách quần hay không? Chiếc quần đen của cậu vá hai mụn đỏ sẫm ở mông. Tôi không biết mình bị mắc lừa, ghé sát vào mông đít đỏ như đít khỉ của cậu, tôi bảo cậu không rách. Cậu ấy giục:

Nhìn kỹ lại xem.

Tôi nhìn kỹ vẫn không thấy chỗ rách.

Cậu giục:

Ghé sát mặt vào chút nữa nhìn kỹ xem nào.

Khi mặt tôi hầu như ghé sát vào mông cậu, cậu đột nhiên đánh tủm một tiếng rõ to. Hơi thối xông tôi choáng váng, còn cậu ha ha cươì bỏ đi. Tuy cậu trêu chọc tôi hết lần này đến lần khác, nhưng tôi vẫn tôn thờ cậu.

Cuộc sống hoàn toàn mới như bầy ong ùa đến hầu như đã nhấn chìm tôi. khiến tôi thường hay quên cách đây không lâu mình vẫn còn chạy trên cánh đồng Cửa Nam. Chỉ có một vài đêm trong khi tôi mơ mơ màng màng sắp đi vào giấc ngủ, chợt nhìn thấy chiếc khăn kẻ ô vuông đội đầu màu xanh của mẹ chập chờn bay trong không khí. Nỗi buồn thương đột nhiên trỗi dạy lúc ấy đã khiến tôi lo lắng vô cùng, nhưng sau khi ngủ say, tôi đã quên sạch. Có lần tôi đã từng hỏi ông Vương Lập Cường:

Bao giờ bố đưa con về?

Lúc bấy giờ, ông Vương Lập Cường và tôi cùng đi trên đường phố lúc chiều tối. Ông cầm tay tôi đi trong ánh hoàng hôn. Ông không trả lời tôi ngay, mua cho tôi năm quả trám, sau đó ông mới nói:

Chờ con lớn khôn bố sẽ đưa con về.

Bố nuôi Vương Lập Cường chịu nhiều nỗi khổ vì bệnh tật của vợ lúc ấy xoa đầu tôi, giọng buồn buồn ông khuyên tôi phải làm một đứa con ngoan, sau này đi học phải chăm chỉ chịu khó, nếu làm đúng yêu cầu của ông, ông nói:

Khi nào con lớn khôn bố sẽ tìm cho con một người đàn bà khoẻ mạnh làm vợ.

Tôi quá ư thất vọng bởi câu nói của ông. Tôi cứ tưởng ông sẽ thưởng cho tôi thứ gì, kết quả là một người đàn bà khoẻ mạnh.

Sau khi ông Vương Lập Cường mua cho tôi năm quả trám, tôi không còn sốt ruột đòi về Cửa Nam. Tôi không muốn rời ngay khỏi nơi có trám ăn.

Chỉ có một lần tôi xúc động khác thường, chiều hôm ấy, tôi đã nhìn nhầm một cậu bé khoác chiếc cặp sách trước ngực, hai tay chắp ra đằng sau là anh trai mình. Lúc ấy tôi đột nhiên quên lú mình đang ở Tôn Đãng, hình như đã về đến bờ ao Cửa Nam, nhìn anh trai vừa tan học về đang đi một cách oai vệ. Tôi gọi to Tôn Quang Bình và chạy đến với anh. Kết cục sự xúc động của tôi là cậu bé xa lạ kia quay đầu lại một cách lạ lùng, tôi mới chợt hiểu ra mình đã rời khỏi Cửa Nam từ lâu. Sự thực bất ngờ này khiến tôi vô cùng buồn thương. Giờ phút ấy là lúc tôi hồi tưởng Cửa Nam nhất, tôi vừa đi vừa khóc trong gió bấc vù vù.

Một cậu bé sinh vào ngày mồng một tháng mười có tên là Quốc Khánh và một cậu nữa tên là Lưu Tiểu Thanh đã trở thành bạn thời thơ ấu của tôi. Bây giờ nhớ lại hai bạn, trái tim tôi ăm ắp ngọt ngào. Ba đứa chúng tôi đi trên đường phố lát đá tấm, giống như ba con vịt con kêu cạc cạc luôn mồm.

Tôi mến Quốc Khánh hơn Lưu Tiểu Thanh. Quốc Khánh là một cậu bé say sưa chạy nhảy. Lần đầu tiên chạy đến trước mặt tôi, mặt cậu ấy mồ hôi đầm đìa. Cậu bé tôi hoàn toàn mới lạ này sốt sắng hỏi:

Cậu đánh nhau khiếp lắm phải không?

Cậu ấy nói:

Trông dáng cậu đánh nhau khiếp lắm.

Tôi mến Lưu Tiểu Thanh là do tiếng sáo mê hồn của anh trai cậu ấy. Quan hệ anh em ruột giữa cậu ấy với cậu thiếu niên đội mũ lưỡi trai, khiến tôi vừa mến vừa hâm mộ cậu ấy.

Cùng tuổi với tôi, Quốc Khánh còn bé tí tẹo đã có tài năng lãnh đạo. Tôi tôn thờ cậu ấy bởi vì cậu ấy đã làm cho tuổi ấu thơ của tôi trở nên phong phú đa dạng. Tôi không quên được cảnh tượng cậu ấy dẫn tôi và Lưu Tiểu Thanh đứng ở bờ sông chờ sóng. Trước đó tôi hoàn toàn không biết sóng nước đã cho tôi sự hưởng thụ kỳ diệu như thế. Với khoảng cách nhất định, ba đứa chúng tôi xếp thành một hàng, bên bờ sông mùa hè, sau khi tàu thuyền đi qua, sóng nước dâng lên đẩy đôi chân trần của chúng tôi. Tôi nhìn thấy sóng cứ từng lớp từng lớp bò lên mu bàn chân của mình. Chân chúng tôi như thuyền đậu bên bờ dập dềnh trong nước. Nhưng giữa lúc này tôi phải về nhà, tôi phải lau kính cửa sổ, lau nền nhà. Khi Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh nhìn con thuyền từ xa đang từ từ lao đến, đợt sóng thứ hai sắp sửa ào tới, tôi bị buộc phải rời khỏi sóng nước chạy về nhà với tốc độ của của tuổi ấu thơ.

Một sự hưởng thụ khó quên khác là tôi leo lên nhà gác của Quốc Khánh nhìn cánh đồng xa xa. Thời đó dù ở trong thành phố, cũng chỉ có ít gia đình ở nhà gác. Khi chúng tôi đến gia đình Quốc Khánh, bởi vì xúc động, tôi và Lưu Tiểu Thanh lích cha lích chích như hai con chim sẻ. Còn Quốc Khánh thể hiện phong độ của chủ nhà. Đi giữa chúng tôi, Quốc Khánh chốc chốc lại dơ tay chùi mũi, với nụ cười tủm tỉm của người lớn che dấu niềm kiêu hãnh trẻ con của mình.

Sau đó Quốc Khánh gõ cửa, cánh cửa chỉ hé mở một chút, tôi nhìn thấy một khuôn mặt hoàn toàn nhăn nheo. Quốc Khánh nói lanh lảnh:

Bà ơi!

Cánh cửa chỉ mở đủ để Quốc Khánh đi lọt người. Tôi nhìn thấy bên trong tối om om và toàn bộ khuôn mặt bà già mặc áo đen. Bà nhìn chúng tôi bằng cặp mắt sáng rất không tương xứng với độ tuổi.

Khi Lưu Tiểu Thanh ở trước mặt tôi chuẩn bị đi vào, bà nhanh chóng đóng cửa lại thành một khe hở, chỉ lộ ra một mắt. Thế là lần đầu tiên tôi nghe thấy giọng bà khàn khàn:

- Chào bà một tiếng đi chứ!

Lưu Tiểu Thanh chào một tiếng rồi đi vào, tiếp theo đến lượt tôi, vẫn là một khe cửa và một con mắt. Bà già khiến tôi dờn dợn. Nhưng Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh đã dẫm lên cầu thang. Tôi đành phải run run gọi một tiếng. Tôi được phép đi vào khu vực tối. Sau khi bà già đóng cửa, chỉ ở đỉnh cầu thang có một vòng ánh sáng. Khi tôi lên gác luôn luôn không nghe thấy tiếng bước chân của bà. Tôi biết bà đang nhìn tôi bằng cặp mắt nhăn nhúm. Việc ấy đáng sợ biết chừng nào.

Trong hai năm sau đó, lần nào đến nhà Quốc Khánh với niềm vui sướng, tôi cũng đều khiếp sợ phải vượt qua cửa ải tối om của bà già. Khuôn mặt và giọng nói thường khiến tôi nằm mơ sợ hãi bắt đầu hành hạ tôi trên đường đi, Tôi cần phải động viên mình bằng niềm vui vô hạn cùng Quốc Khánh leo lên cửa sổ cầu thang mới dám bạo phổi gõ tấm cánh cửa ấy.

Có lần sau khi tôi gõ cửa, thật bất ngờ, bà già không để tôi cất tiếng chào, với nụ cười thần bí, bà để tôi đi vào nhà. Kết quả lần ấy Quốc Khánh đi vắng, khi tôi nơm nớp đi xuống cầu thang, bà già chộp tay tôi như chộp con chim nhỏ. Bà dắt tay tôi đi vào phòng của bà. Lòng bàn tay bà ướt rượt khiến toàn thân tôi run run, nhưng tôi không dám có một chút cử chỉ phản kháng. Toàn thân tôi ngây dại.

Buồng bà lại sáng sủa, sạch sẽ bóng nhoáng. Trên tường treo nhiều khung kính, ảnh chụp đen trắng lồng bên trong khiến tôi nhìn thấy một loạt những ông những bà vẻ mặt nghiêm túc, không ai mỉm cười. Bà nói khẽ với tôi:

Họ chết cả rồi.

Bà nói rất khẽ, hình như sợ họ nghe thấy, khiến tôi không dám thở mạnh. Sau đó bà chỉ vào một bức ảnh có bộ râu rất dài nói:

Người ấy có lương tâm, tối hôm qua còn đến thăm bà.

Một người chết đến thăm bà? Tôi sợ quá khóc hu hu. Bà rất không hài lòng trước tiếng khóc của tôi, bà nói:

Khóc cái gì, khóc cái gì.

Tiếp theo, không biết chỉ vào bức ảnh nào, bà lại nói:

Bà ta không dám đến. Bà ta ăn cắp chiếc nhẫn đeo tay của bà, sợ bà đòi lại.

Bà già có sắc mặt u ám đáng sợ, sau khi lần lượt giới thiệu với tôi những người trong khung ảnh bằng giọng nói thì thầm đáng sợ, mới để tôi ra khỏi gian buồng đáng sợ của bà. Sau đó tôi không còn bao giờ đến nhà Quốc Khánh nữa, cho dù có Quốc Khánh cùng ở nhà, tôi cũng không dám đến gần người đàn bà như giấc mơ khủng khiếp ấy. Mãi cho đến sau này, tôi mới cảm thấy thật ra bà không đáng sợ, bà chỉ chìm đắm trong sự cô độc của bản thân, mà ở lứa tuổi thời đó, tôi vẫn chưa hiểu nổi. Bà đang đứng trên đường ranh giới giữa cái sống và cái chết, đồng thời bị cả cái sống lẫn cái chết cùng vứt bỏ.

Lần đầu tiên leo lên gác nhà Quốc Khánh, tôi ngạc nhiên nhìn tất cả cảnh vật từ xa, hình như khoảng cách đột nhiên ngắn lại, mọi thứ ở ngay dưới mắt. Cánh đồng trải rộng lên cao giống như dốc núi, người đi lại nhỏ li ti khiến tôi cười khanh khách. Đây là cảm thụ chân thực đầu tiên của tôi thế nào là mênh mông vô bờ bến.

Quốc Khánh là cậu bé biết bố trí cho bản thân vô cùng thoả đáng. Cậu ấy thường ăn mặc sạch sẽ, trong túi có một chiếc khăn mùi xoa nho nhỏ gấp vuông vắn. Khi chúng tôi đứng xếp hàng học bài tập thể dục, cậu ấy thường cẩn thận lấy khăn ra lau cằm. Động tác thành thạo của cậu ấy khiến tôi còn để thò lò mũi trước ngực nhìn như ngây như dại. Mà cậu ấy còn có một hộp thuốc riêng như bác sĩ, đó là một hộp bìa cát tông nho nhỏ, xếp ngay ngắn năm lọ thuốc bên trong. Khi lấy lọ thuốc ra giới thiệu với chúng tôi các viên thuốc bên trong chữa các loại bệnh, Quốc Khánh tỏ ra nghiêm túc và cẩn thận. Với cặp mắt tôn thờ, tôi coi cậu là một thầy thuốc nổi tiếng, chứ không phải một đứa bạn cùng tuổi. Cậu ấy thường đem theo người những lọ thuốc này. Có lúc đang chạy trên bãi tập, cậu ấy đột nhiên đứng lại, bằng hiệu tay tự tin chính xác, cậu ấy bảo tôi chỗ nào trên người cậu ấy đau, cần phải uống thuốc gì. Thế là tôi theo cậu ấy vào lớp học, xem cậu ấy lấy hộp thuốc trong cặp sách ra, mở nắp lọ lấy viên thuốc cho vào mồm, ngẩng lên nuốt, không cần dùng đến nước.

Bố Quốc Khánh là một người khiến tôi phát sợ, khi cảm thấy thân thể khó chịu, ông đến chỗ con trai. Lúc ấy bạn học tôi tràn đầy niềm say mê, với giọng nói trong trẻo, cậu thao thao bất tuyệt hỏi bố tỉ mỉ đau chỗ nào, cho đến khi bố rất khó chịu ngắt lời, cậu mới chấm dứt những câu hỏi thừa liến thoắng, chuyển sang mở hộp thuốc thiêng liêng của mình một cách thành thạo, tay làm điệu bộ lên năm lọ thuốc mấy cái, lấy ra đúng loại thuốc cần dùng cho bố. Khi đưa thuốc cho bố, cậu không để lỡ cơ hội đòi bố năm xu. Lần ấy bố cậu đồng ý, chuẩn bị đi lấy tiền, cậu nhanh chóng đưa cho bố một cốc nước, âu yếm giục bố uống thuốc, tự bước đi thò tay vào túi áo bố vứt trên giường, sau khi rút tay ra, xoè cho bố xem năm xu tiền đúc, rồi đút vào túi mình. Quốc Khánh là một bạn học khảng khái, cậu ấy bảo tôi, năm xu cậu ấy lấy cho tôi, tiếp theo cậu ấy thực hiện ngay lời hứa, mỗi đứa ăn một que kem.

Tôi chưa bao giờ trông thấy mẹ Quốc Khánh. Một hôm ba chúng tôi vui đùa trên tường thành cũ, vung cành liễu, chạy trên đất màu vàng, hò hét đánh trận giả quyết liệt. Sau đó chúng tôi ngồi mệt nhoài, Lưu Tiểu Thanh đột nhiên hỏi đến mẹ Quốc Khánh. Quốc Khánh nói:

Mẹ mình đã lên Trời - Sau đó cậu ấy chỉ lên bầu trời - Ông Trời đang nhìn chúng ta.

Bầu trời lúc bấy giờ xanh thăm thẳm. Bầu trời đang nhìn chúng tôi. Ba đứa trẻ bị một một thứ hư vô khổng lồ bao phủ. Trái tim tôi chợt run run thành kính. Bầu trời bao la khiến tôi không có chỗ nào để nấp. Tôi nghe thấy Quốc Khánh nói tiếp:

Chúng mình làm gì, ông Trời đều biết rõ, không ai dối nổi Ông Trời.

Hỏi đến mẹ Quốc Khánh, đã dẫn đến sự kính nể của chúng tôi đối với bầu trời. Lần đầu tiên tôi cảm thấy mất tự do. Cho đến bây giờ, tôi vẫn đột nhiên cảm thấy mình đang bị một đôi mắt theo dõi, tôi không thể ẩn nấp vào đâu, chuyện kín đáo của tôi chắc chắn không an toàn, nó sẵn sàng đứng trước nguy cơ bị bóc trần.

Năm học lớp hai tiểu học, tôi và Quốc Khánh đã có cuộc tranh cãi gay gắt. Chúng tôi cãi nhau xoay quanh một chuyện, nếu lấy dây thừng buộc tất cả bom nguyên tử trên thế giới lại, rồi cho nổ liệu trái đất có bị vỡ tung. Người đầu têu nêu ra câu hỏi này là Lưu Tiểu Thanh. Cậu ấy nghĩ ra dùng dây thừng buộc bom nguyên tử, khiến tôi bây giờ viết lại chuyện âý không khỏi buồn cười. Tôi nhớ rất rõ vẻ mặt Lưu Tiểu Thanh khi nói chuyện ấy. Cậu ấy hít mạnh vệt mũi thò lò sắp rơi xuống mồm. Sau khi hít trở về lỗ mũi, đột nhiên cậu ấy nói ra ý nghĩ lạ lùng này. Hít mũi của cậu ấy kêu soạt một tiếng, tôi cảm nhận rõ quá trình nước mũi trôi trở lại rất nhanh trong lỗ mũi cậu ấy.

Quốc Khánh ủng hộ Lưu Tiểu Thanh. Cậu ấy nhận định trái đất chắc chắn sẽ vỡ tan, ít nhất cũng nổ ra một cái hang lớn đáng sợ. Lúc ấy mọi người chúng ta đều sẽ bị một trận gió mạnh thổi tung lên trời va đập vào nhau, hơn nữa còn có một thứ tiếng kêu vo vo rùng rợn, giống như thầy giáo thể dục của chúng tôi có hang động trên mũi, khi nói có tiếng gió bắc gầm rít vù vù.

Tôi không tin trái đất sẽ nổ tung, dù nổ thành một cái hang lớn cũng không thể xảy ra. Lý do của tôi là bom nguyên tử do vật trên trái đất làm ra, bom nguyên tử nhỏ, trái đất lớn, vật to sao lại bị vật nhỏ nổ vỡ được? Tôi xúc động hỏi Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh:

- Các cậu có đánh bại được bố các cậu không? Không đánh bại được, bởi vì các cậu do bố các cậu đẻ ra. Các cậu nhỏ, bố các cậu lớn.

Chúng tôi không ai thuyết phục được ai. Thế là ba đứa lên gặp thầy giáo đan áo len Trương Thanh Hải, hy vọng thầy có thể phán quyết khách quan công bằng. Lúc ấy là buổi trưa mùa đông, thầy giáo của chúng tôi đang ngồi sưởi nắng ở góc tường. Tay thầy đan áo len cứ đưa đi đưa lại thoăn thoắt như tay đàn bà. Sau khi nheo mắt nghe hết lời chúng tôi kể, thầy mắng nhỏ nhẹ:

- Không thể có chuyện ấy. Nhân dân toàn thế giới đều yêu chuộng hoà bình, làm sao lại có chuyện buộc bom nguyên tử vào cho nổ?

Nội dung tranh luận của chúng tôi là khoa học, nhưng thầy lại trả lời chúng tôi bằng chính trị. Thế là chúng tôi đành phải tiếp tục tranh cãi, sau đó trở thành công kích nhau. Tôi nói:

Chúng mày đếch biết cái gì.

Mày đếch biết thì có ấy - Hai cậu đốp lại.

Lúc ấy bị cơn điên tiết làm mụ mị đầu óc, tôi ngông nghênh đe doạ:

Tao cũng đếch thèm chơi với chúng mày nữa.

Mẹ kiếp, ai thèm chơi với mày - Hai bạn nói.

Trong một thời gian sau đó, tôi phải gánh chịu hậu quả do sự đe doạ vô trách nhiệm của mình gây nên. Đúng như hai bạn đã tuyên bố, Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh phớt lờ tôi. Còn tôi, khi thực hiện lời đe doạ của mình, tôi tỏ ra lực bất tòng tâm. Chúng có hai người, tôi chỉ có một, then chốt của vấn đề là chỗ này. Chúng có thể tỉnh bơ tôi một cách kiên định, còn tôi phớt lờ chúng trong tâm trạng hoảng loạn bối rối. Tôi bắt đầu sống một mình, thường xuyên đứng ở cửa lớp học nhìn chúng chạy nhẩy vui nhộn trên bãi tập. Lòng tự tôn của tôi lúc ấy bị dày vò một cách lạnh lùng. Ngày nào tôi cũng chờ đợi hai bạn bước tới chuyện trò chan hoà như xưa, nếu thế tôi vừa bảo vệ được lòng tự tôn, vừa được sống vui vẻ như trước. Nhưng khi đi qua bên tôi, chúng thường rướn mày nháy mắt, hoặc cười to ha ha. Rõ ràng, chúng chuẩn bị tiếp tục xít tôi ra, làm thế chúng không hề mất mát gì. Nhưng tôi thì khác hẳn, sau khi tan học, tôi lủi thủi về một mình, như ngậm phải hạt xoan đắng mồm khó nuốt.

Sự chờ đợi quá lâu khiến lòng tự tôn trẻ con của tôi trở nên vô cùng cố chấp, mặt khác nguyện vọng cùng chơi với các bạn lại càng ngày càng mạnh mẽ. Hai tình cảm trái ngược nhau khiến tôi bối rối không biết làm thế nào trong một thời gian dài, về sau tôi đã tìm ra được mối đe doạ thật sự.

Tôi chọn lúc Quốc Khánh trên đường đi học về, chạy thật nhanh lên đón đầu. Quốc Khánh là một bạn học kiêu ngạo, khi nhìn thấy tôi, cậu ta tỏ vẻ kiên quyết tỉnh bơ, còn tôi hằm hằm nói với cậu ấy:

Mày đã lấy cắp tiền của bố mày.

Sự kiêu ngạo của cậu ấy bị tan vỡ trong chốc lát.Quay đầu lại, bạn học của tôi nói với tôi:

Tao không lấy, mày nói láo.

Mày có lấy.

Tôi tiếp tục nói. Sau đó tôi kể lần ấy mày xin bố năm xu, nhưng đã lấy hẳn một hào. Cậu ấy bảo:

Nhưng năm xu ấy tao đã lấy cho mày.

Tôi phớt bơ chuyện ấy, nhưng Quốc Khánh lại nói ra câu đe doạ mạnh mẽ nhất:

Tao sẽ mách bố mày.

Sắc mặt Quốc Khánh nhợt nhạt, cậu ấy mím môi không biết làm thế nào. Lúc này tôi quay người, ngẩng đầu sải bước đi, như một con gà trống lúc sáng sớm. Trong lòng tôi lúc bấy giờ tràn đầy niềm vui tội lỗi. Vẻ tuyệt vọng của Quốc Khánh là nền tảng vui sướng của tôi.

Cũng bằng cách tương tự, sau đó tôi đe doạ Lưu Tiểu Thanh. ở lứa tuổi đó, tôi đã hiểu chỉ có không từ mọi thủ đoạn mới đạt được mục đích. Dưới tiền đề lòng tự tôn không bị bất cứ tổn thương nào, sự đe doạ đã khiến tôi được trở lại tình bạn trước kia. Bằng cách xấu xa, tôi lại thu được kết quả tốt đẹp.

Sáng hôm sau, tôi trông thấy Quốc Khánh rụt rè đi đến, với giọng lấy lòng, cậu ấy hỏi tôi có muốn lên nhà gác xem phong cảnh không? Tôi đồng ý ngay. Lần này cậu ấy không gọi Lưu Tiểu Thanh, chỉ có hai đứa chúng tôi. Trên đường đi, cậu ấy nhỏ nhẻ van xin tôi, đừng nói chuyện kia với bố cậu ấy. Đã có tình bạn, tôi còn nỡ lòng nào tố giác Quốc Khánh?