Chương 4 - 3 Vu cáo hãm hại
Thầy giáo của chúng tôi dịu ngọt đến nỗi khiến người ta khiếp sợ. Người đàn ông đeo kính ấy có phần giống bố đẻ của Tô Vũ tôi nhìn thấy sau này. Thầy thường cười tít mắt nhìn chúng tôi, nhưng thầy sẵn sàng đột nhiên trừng phạt chúng tôi một cách nghiêm khắc.
Hình như vợ thầy là một người bán đậu phụ trên một thị trấn nhỏ nhà quê. Người đàn bà trẻ ấy mặc quần áo lấm tấm hoa cà, cứ vào mấy ngày đầu hàng tháng lại đến trường học, có khi chị còn đem theo hai đứa con gái nhỏ ăn mặc loè loẹt. Hồi ấy chúng tôi đều cảm thấy chị rất xinh đẹp. Chị có một động tác đã thành thói quen, thường xuyên dơ tay gãi mông. Nghe nói dân chúng nơi chị ở ai cũng gọi chị là Tây Thi đậu phụ. Mỗi lần chị đến, thầy giáo của chúng tôi lại mặt ủ mày eo, bởi vì lương thầy vừa lĩnh phải nộp cho chị đúng số lượng, sau đó chị lấy ra một ít đưa cho chồng. Lúc ấy chị thường lanh lảnh đay nghiến thầy giáo của chúng tôi:
- Nhăn nhó cái gì? Tối đến cần em thì anh cười hì hì, bảo anh đưa tiền thì anh nhăn nhó.
Hồi đó chúng tôi không hiểu tại sao thầy giáo cứ đến tối lại cười hì hì. Chúng tôi đặt cho vợ thầy giáo một biệt hiệu là quân nhà vua. Giống như giặc Nhật Bản đi càn quét, tháng nào chị cũng đến càn quét túi tiền của thầy giáo.
Tôi không nhớ ai đã nghĩ ra biệt hiệu này. Nhưng tôi không quên vẻ thú vị khi Quốc Khánh chạy vào lớp học hôm đó. Cầm chổi lau bảng gõ mạnh lên bục giảng mấy cái, cậu trịnh trọng tuyên bố, thầy giáo đến muộn một chút vì:
Quân nhà vua đã đến.
Lần ấy Quốc Khánh đúng là bạo phổi tầy trời, cậu ấy lại còn dám nói tiếp:
Hán gian đang tiếp quân nhà vua.
Cậu bé lớp hai tiểu học đã phải trả giá cho sự thông minh của mình. Hầu như cùng một lúc có đến hai mươi bạn tố giác cậu. Chồng của quân nhà vua, thầy giáo của chúng tôi đứng trên bục giảng sắc mặt tím tái. Quốc Khánh lúc ấy sợ toát mồ hôi. Tôi cũng sợ đờ người. Tôi không biết thầy giáo sẽ xử phạt Quốc Khánh như thế nào. Không chỉ một mình tôi, ngay đến những bạn tố giác Quốc Khánh cũng có vẻ lo lắng không yên. Trang lứa chúng tôi lúc đó sợ hãi khủng khiếp đối với xử phạt sắp sửa xảy ra, cho dù xử phạt nhằm vào người khác.
Sắc mặt đáng sợ cuả thầy giáo kéo dài đúng một phút, tiếp theo đột nhiên biến thành cười tít mắt. Trong giây lát chuyển biến, sắc mặt thầy cực kỳ khiếp sợ. Thầy dịu dàng nói với Quốc Khánh:
Thầy sẽ phạt em.
Sau đó thầy nói với chúng tôi:
Bây giờ lên lớp.
Cả tiết học, bạn tôi sắc mặt tái mét, với nỗi sợ hãi thiết thực và sự chờ đợi tai quái, Quốc Khánh chờ thầy giáo xử phạt mình. Nhưng sau khi hết giờ, thầy cắp giáo án đi luôn, không nhòm ngó gì đến Quốc Khánh. Tôi không biết ngày hôm ấy Quốc Khánh sống thế nào, từ đầu chí cuối cậu chỉ ngồi trên chỗ của mình, lấm lét nhìn chúng tôi như một học sinh mới đến. Cậu không còn là Quốc Khánh chạy nhảy tung tăng trên bãi tập, trái lại trở thành một chú mèo bé bỏng chịu không nổi sợ hãi. Mấy lần tôi và Lưu Tiểu Thanh đi đến, mồm cậu mếu máo chỉ chực khóc. Mãi đến buổi chiều sau khi tan học, đi ra khỏi cổng trường, cậu mới đột nhiên chạy băng băng như một con báo bị rốt quá lâu. Lúc ấy chúng tôi đều cảm thấy không xảy ra chuyện gì, chúng tôi đoán nhất định thầy giáo đã quên, mà quân nhà vua vẫn còn ở đây, tối đến chắc chắn thầy giáo còn bận cười hì hì.
Nhưng tiết thứ nhất sáng hôm sau, câu đầu tiên thầy giáo bảo Quốc Khánh đứng dạy và hỏi:
Theo em, thầy nên xử phạt em như thế nào?
Quốc Khánh đã quên hết chuyện cũ, rùng mình một cái, như bị dẩy xuống đất. Cậu sợ hãi nhìn thầy giáo, lắc đầu.
Thầy giáo bảo:
Em ngồi xuống, nghĩ cẩn thận đi đã.
Thầy giáo bảo cậu suy nghĩ cẩn thận, thật ra nhắc cậu đừng quên tự mình hành hạ mình. Một tháng sau đó Quốc Khánh ngày nào cũng sống trong bóng tối. Thường là khi Quốc Khánh quên chuyện xử phạt trở nên tươi tỉnh, thầy giáo lại đột nhiên đến bên cạnh, khẽ nhắc:
Thầy vẫn chưa xử phạt em đâu nhé!
Kiểu xử phạt chỉ nhắc suông khiến Quốc Khánh cả ngày lo nơm nớp. Trong thời gian này, chỉ cần nghe thấy tiếng thầy là cậu bé đáng thương lại như chiếc lá cây run rẩy khi gặp gió. Chỉ khi tan học về đến nhà, cậu mới hơi cảm thấy an toàn. Nhưng hôm sau khi cắp sách đến trường, cậu lại hoảng hốt lo sợ. Mãi đến khi bố cậu vứt bỏ cậu, mới coi như chấm dứt cuộc sống suốt ngày nơm nớp lo âu, mà bị thay thế bằng một bất hạnh khác sâu xa hơn.
Có lẽ do thương hại, trong thời gian này, thầy giáo không chỉ thôi đe doạ Quốc Khánh, mà còn nghĩ cách tìm lí do biểu dương Quốc Khánh. Trong bài tập của Quốc Khánh có hai chữ sai cũng được điểm mười, còn tôi không có chữ sai nào chỉ được có điểm chín. Trước khi anh em gái của mẹ Quốc Khánh đến, thầy giáo của chúng tôi đã từng dẫn Quốc Khánh đi gặp bố cậu. Thầy giáo có giọng nói ôn tồn, chứng minh đi chứng minh lại với người đàn ông khốn nạn kia, Quốc Khánh ngoan ngoãn biết chừng nào, thông minh biết chừng nào, các thầy cô trong trường không ai là không yêu mến cậu. Nghe xong những lời khen dài dòng của thầy giáo, bố Quốc Khánh lại lạnh lùng nói:
Thầy thích nó thì nhận nó về mà nuôi.
Thầy giáo của chúng tôi không hề chịu lép, thầy cười tít mắt nói:
Tôi lại muốn nhận Quốc Khánh làm cháu.
Trước khi chịu xử phạt, tôi đã từng vô cùng tôn thờ và yêu mến thầy giáo của chúng tôi. Khi ông Vương Lập Cường lần đầu tiên dẫn tôi đến trường, thầy giáo đang đan áo len khiến tôi hết sức ngạc nhiên. Tôi chưa thấy đàn ông đan áo len bao giờ. Khi ông Vương Lập Cường dắt tôi đến bên thầy, bảo tôi chào thầy giáo Trương, tôi mới biết người đàn ông buồn cười này là thầy giáo của mình. Lúc ấy thầy tỏ ra thân thiết hoà nhã. Tôi nhớ thầy đã đưa tay âu yếm vuốt vai tôi, nói một câu khiến tôi được yêu mà đâm sợ:
Thầy sẽ xếp cho em một chỗ ngồi tử tế.
Thầy đã làm đúng thế. Tôi được xếp ngồi ở giữa hàng ghế thứ nhất. Khi giảng bài, trừ khi viết chữ trên bảng thầy mới đứng ở sau bục giảng, còn lúc nào thầy cũng đứng trước mặt tôi, mở giáo án để trên bàn tôi, hai tay chống lên bàn, thầy giảng bài, bọt mép bắn tung toé. Khi tôi lắng nghe, mặt ngửa lên, nếm no nước bọt của thầy, chẳng khác gì nghe giảng bài dưới trời mưa bụi. Hơn nữa, thầy còn có thể lúc nào cũng nhìn thấy nước bọt của mình bắn vào mặt tôi. Thường là hết một tiết giảng, mặt tôi có màu sắc lấm tấm như một mảnh vải hoa.
Kỳ học đầu tiên của năm lớp ba, tôi bị thầy xử phạt lần thứ nhất. Khi sang mùa đông, một trận mưa tuyết lớn đã làm cho bọn trẻ con ham chơi chúng tôi có một cuộc hỗn chiến ném tuyết trên bãi tập. Thật xúi quẩy cho tôi, lẽ ra nên ném một cục tuyết vào Lưu Tiểu Thanh, tôi lại ném nhầm vào đầu một bạn gái. Bây giờ tôi đã quên tên bạn gái ấy. Tiếng khóc của cô bé điệu đà chảy nước, bây giờ nghe lại giống như bị trêu ghẹo. Cô bé đã tố cáo tôi với thầy giáo.
Vậy là vừa ngồi xuống ghế, tôi đã bị thầy gọi đứng dạy. Thầy bảo tôi, ra ngoài nặn một cục tuyết mà chơi. Lúc ấy tôi cứ tưởng thầy chế nhạo mình. Tôi đứng nguyên tại chỗ không dám động đậy, hình như thầy cũng quên tôi, tiếp tục giảng. Một lát sau, thầy mới ngạc nhiên nói:
Sao em còn đứng đấy?
Lúc này tôi mới ra khỏi lớp học, nặn một cục tuyết. Khi tôi quay về lớp, thầy đang đọc một câu truyện có liên quan đến Âu Dương Hải trong sách học. Giọng thầy đọc trầm bổng như một con đường rừng, tôi đứng cạnh cửa không dám lên tiếng. Cuối cùng, thầy đã đọc xong một đoạn dài, bước đến sau bục giảng, hiềm một nỗi, thầy không hề nhìn tôi. Sự lãng quên của thầy khiến tôi đâm hoảng. Khi thầy viết chữ trên bảng, tôi nhút nhát nói với thầy:
Thưa thầy, em đã nặn xong cục tuyết.
Mồm ừ một tiếng, coi như thầy đã nhìn tôi một cái, lại viết tiếp. Viết xong, thầy vứt viên phấn vào hộp, gọi cô bé bị cục tuyết ném vào đầu, bảo cô đi đến trước mặt tôi nhìn xem, cục tuyết ném vào cô lúc nãy có to bằng cục tuyết trong tay tôi không. Cô bé hoàn toàn không nhìn thấy cục tuyết vừa nãy tôi ném vào đầu cô và tan đi ngay. Cô bé đã bình tĩnh trở lại từ lâu, vừa đến trước mặt tôi, lại tủi hổ khóc rưng rức, cô bé nói:
Còn to hơn cục này, thưa thầy.
Tôi đành phải xúi quẩy, một lần nữa bị thầy đuổi ra ngoài lớp học nặn một cục to hơn. Khi tôi bê cục tuyết to hơn vào, thầy giáo không giục cô bé ra kiểm nghiệm. Sau khi đi quanh hai vòng, thầy chính thức ra hình phạt đối với tôi. Thầy bảo tôi đứng tại chỗ, chờ khi nào cục tuyết tan hết mới được về chỗ ngồi.
Buổi sáng mùa đông ấy, từ kính cửa sổ bị vỡ, gió bấc vù vù thổi vào. Trong gió lạnh, thầy giáo xỏ hai tay vào ống tay áo, kể truyện anh hùng âu Dương Hải, còn tôi bê cục tuyết giá buốt đứng cạnh cửa. Bởi giá lạnh, tay tôi nóng bỏng lên kỳ lạ. Cảm giác nóng bỏng này đau đớn như bị cưa đứt, nhưng tôi phải luôn luôn chú ý, không được để rơi cục tuyết.
Lúc này thầy giáo đến cạnh tôi, nói với tôi một cách hết sức tình cảm:
Em nắm chặt chút nữa, như thế sẽ tan nhanh hơn.
Mãi cho đến lúc hết giờ, cục tuyết vẫn không tan được bao nhiêu. Sau khi thầy giáo cầm giáo án đi ra bên cạnh tôi, cả lớp liền xúm lại hỏi han và bàn luận bao giờ cục tuyết sẽ tan hết. Nỗi buồn của tôi càng tăng thêm, tủi hổ đến mức suýt nữa tôi phát khóc. Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh hằm hằm giận dữ, đi đến trước bàn học của cô bé, chửi xơi xơi cô là kẻ phản bội, là tay sai. Cô bé đáng thương bỗng oà khóc. Chỉnh sửa xong cặp sách, cô liền đi ra ngoài, cô bảo sẽ đi mách thầy giáo. Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh không ngờ cô bé lại dở trò này, vội vàng kéo cô lại và rối rít xin tha tội. Lúc này tay tôi đã hoàn toàn tê cóng, giống như hai que kem. Cục tuyết không hề có tri giác rơi bịch xuống xuống bắn tung toé. Cục tuyết vỡ tan khiến tôi cực kỳ sợ hãi, tôi hu hu oà khóc, như những hoa tuyết bắn đầy nền nhà, đồng thời cầu khẩn các bạn bên cạnh có thể đứng ra làm chứng cho tôi.
Không phải mình cố ý, các bạn đều nhìn thấy, không phải mình cố ý.
Uy quyền của thầy giáo chúng tôi, không xây dựng trên sự phán đoán chính xác, mà là sự trừng phạt đặc biệt nghiêm khắc tiếp theo ngay sau đó, thầy phán đoán phải trái đúng là tuỳ theo sở thích. Chính vì vậy mà xử phạt của thầy thường đến bằng phương thức đột kích bất ngờ và thay đổi khôn lường. Thầy chưa bao giờ lặp lại xử phạt của mình, bốn năm sống ở trường tiểu học Tôn Đãng, tôi đã chứng kiến điều này. Thầy đã thể hiện tài hoa tuyệt tác và sức tưởng tượng xuất chúng về mặt này. Đây là toàn bộ nguyên do tại sao hễ nhìn thấy thầy là chúng tôi sợ hãi.
Một hôm, mười học sinh chúng tôi chơi ném bóng sáu trên bãi tập, vô ý đã làm vỡ kính cửa sổ lớp học. Lần ấy thầy xử phạt chúng tôi nhẹ nhất. Do hoàn toàn không dự tính đến bản thân cũng bị xử phạt, tôi đã chống đối một cách yếu ớt.
Tôi vẫn nhớ vẻ đáng thương của bạn đánh vỡ kính hôm ấy. Thầy giáo còn chưa bước vào lớp, cậu đã khóc hu hu. Cậu đã nhìn thấy cảnh tượng đáng sợ mình bị phạt trong tưởng tượng. Sau đó thầy giáo bước vào lớp. Thầy đứng trên bục giảng cười tít mắt. Tôi nghi ngờ, mỗi khi có cơ hội xử phạt học sinh là thầy cảm thấy rất vui. Y như trước kia, thầy thường đưa ra quyết định bất ngờ. Thầy không trực tiếp phạt bạn ném vỡ kính như chúng tôi nhận định, mà bảo tất cả các em tham gia đánh bóng dơ tay lên. Chúng tôi đã dơ tay. Thầy bảo:
- Mỗi em viết một bản kiểm điểm.
Lúc ấy tôi hết sức ngạc nhiên. Thật ra đây là tác phong xưa nay của thầy giáo. Tôi cảm thấy mình không sai, tại sao cũng bắt tôi viết kiểm điểm? Tôi âm thầm phản kháng, không viết kiểm điểm. Đây là lần đầu tiên tôi chống lại người lớn, mà lại là chống đối một ông thầy mọi học sinh đều rùng mình run sợ.
Tôi cố gắng động viên mình dũng cảm, mà trong lòng vẫn dờn dợn từng cơn. Sau khi tan học, tôi ra sức khuyên các bạn bị phạt chống đối thầy giáo như mình. Khi bày tỏ sự bất mãn của mình, bạn nào cũng xúc động như tôi, nhưng một khi nói đến từ chối viết kiểm điểm, ai cũng ấp a ấp úng. Cuối cùng Quốc Khánh còn gỉa vờ không quan tâm, bảo tôi:
- Viết kiểm điểm bây giờ không sao đâu, hiện nay chúng ta vẫn chưa có hồ sơ, sau này ra công tác, không thể viết, bản kiểm điểm sẽ phải lưu giữ trong hồ sơ.
Thế là một mình tôi, trải qua những giờ phút có lẽ dũng cảm trong một đời, tôi lớn tiếng bảo các bạn: Mặc dù thế nào, tớ cũng không viết. Tôi đứng ở một góc lớp học nhìn thấy nhiều bạn đều ngạc nhiên nhìn mình. Niềm xúc động hư vinh, khiến giọng tôi run run. Với niềm vui mong manh, khiến tôi cảm thấy một đứa trẻ mười tuổi như mình, đã có chân lý. Phải, tôi đã đúng, thầy giáo cũng từng nói, một người không thể không có khuyết điểm.
Thầy giáo cũng có khi sai.
Tôi đã nói với các bạn như thế.
Cả một ngày tôi say sưa trong suy nghĩ của bản thân. Tôi vẫn còn là một cậu bé, nhưng tôi có thể nhìn thấy khuyết điểm của người lớn. Tưởng tượng của tôi bắt đầu bay liệng, tôi bố trí ra một cảnh, tôi và thầy giáo đứng trên lớp tranh luận. Lúc ấy tôi nói thao thao bất tuyệt, toàn là những lời đẹp ý hay, bởi vì tôi được chân lý ủng hộ. Thầy giáo mặc dù nói hay cãi giỏi, nhưng không được chân lý ủng hộ, cuối cùng đương nhiên bị thua. Thầy đã phải xúc động thừa nhận mình thua và khen tôi bằng những lời tốt đẹp. Tất cả bạn nữ ai cũng nhìn tôi một cách tôn kính. Đương nhiên có cả các bạn trai, đều ca ngợi tôi bằng lời lễ tốt đẹp. Lúc ấy tôi có thể cảm nhận niềm hạnh phúc được các bạn gái yêu mến. Tưởng tượng lúc này của tôi phải chấm dứt, bởi vì tôi đã rưng rưng nước mắt. Tôi muốn tưởng tượng của mình kéo dài mãi, để bản thân được thưởng thức nhiều lần niềm hạnh phúc vô cùng xúc động.
Khi niềm xúc động của tôi lên tới đỉnh cao nhất, thì thầy giáo lại tỏ ra vô cùng bình tĩnh, thầy không nghe, không hỏi tôi. Tôi dần dần trở nên thấp thỏm không yên, bỗng dưng doạ lại mình, liệu có phải thầy giáo đúng? Xét đến cùng, lúc ấy tôi cũng có ném bóng, nếu tôi không ném cho Lưu Tiểu Thanh, Lưu Tiểu Thanh lại ném cho cậu ấy, thì cậu ấy ném vỡ kính sao được? Suy nghĩ của tôi bắt đầu liên tưởng một cách đáng sợ. Rốt cuộc suốt ngày tôi lo ngay ngáy, còn lấy đâu ra dũng cảm để tranh luận với thầy giáo trong lớp học.
Lòng tự tin trở lại với tôi là do được bà Lý Tú Anh giúp đỡ. Có lần, khi tôi đang lau kính, cuối cùng nhịn không nổi, tôi đã hỏi bà Lý Tú Anh, liệu con có thể chơi ném bóng trên bãi tập. Bà Lý Tú Anh nói đương nhiên có thể. Sau đó tôi hỏi tiếp, trong số các con, có một bạn ném vỡ kính, liệu con có sai không? Lần này bà trả lời dứt khoát hơn:
Người khác đánh vỡ kính, có liên quan gì đến con.
Chân lý cuối cùng lại trở về với tôi. Tôi không còn nghi ngờ nữa. Không ai thay đổi được tôi tin mình đúng.
Nhưng thầy giáo cứ bỏ bơ tôi mãi, niềm xúc động của tôi dần dần bị tiêu tan, bắt đầu thay thế bằng nỗi buồn càng ngày càng rõ rệt. Lúc đầu, tôi đã từng xúc động chờ đợi tranh luận với thầy giáo trên lớp học. Đêm nằm tôi chuẩn bị nhiều lý lẽ, sáng ra thức dạy lại không ngừng động viên bản thân. Hễ nghe thấy tiếng kẻng vào học, trái tim tôi lại đập gấp. Tôi lo nhất lúc lâm trận mình nhút nhát, không nói nổi một câu. Do bị thầy giáo ghẻ lạnh, nỗi lo ấy mỗi lúc một nổi bật. Nỗi buồn và sự nhút nhát của tôi càng ngày càng tăng lên, mà lòng tự tin thì bắt đầu không biết đi đâu mất. Dần dần tôi trở lại bình tĩnh như trước. Tôi cảm thấy tất cả đều đã qua đi, tôi bắt đầu quên mọi chuyện. Có lẽ thầy giáo cũng quên việc này từ bao giỡ bao giờ, quân nhà vua lại đến, buổi tối thầy lại cười hì hì.
Nhưng, hầu như tất cả đều là một cuộc tự tranh cãi trong lòng tôi. Cùng một lúc tôi vừa đóng vai thầy, vừa đóng vai bản thân. Cuối cùng kiệt sức, tôi bỏ trò chơi này.Tôi lại lao vào bãi tập ồn ào, trở lại với tôi thật sự khi ở tuổi thơ ấu, cứ chạy nhảy và hò hét không lo không nghĩ. Nhưng lúc này Quốc Khánh đã bước đến bảo tôi, thầy giáo gọi tôi đến phòng làm việc của thầy.
Bỗng chốc, tôi trở nên căng thẳng. Buổi chiều ấy nắng đẹp, khi đi gặp thầy giáo, người tôi cứ run run. Bọn Quốc Khánh nhẹ nhõm, thoái mái, hò hét ầm ầm đằng sau tôi. Tôi biết, giờ phút mình đã từng nóng lòng chờ đợi, mà sau đó lại cực kỳ sợ hãi đã đến. Tôi có gắng tìm lại những từ ngữ hùng biện chuẩn bị từ lâu, nhưng tôi không tìm nổi một câu. Lúc ấy tôi cảm thấy môi run run, sắp oà khóc. Tôi động viên mình không nên khóc, phải dũng cảm. Tôi biết thầy giáo sẽ hết sức nghiêm khắc mắng tôi, chửa biết chừng thầy sẽ nghĩ ra biện pháp kỳ lạ gì đó xử phạt tôi. Nhưng nhất định tôi không được khóc, bởi vì tôi không sai, phải, tôi không sai, người sai là thầy giáo. Tôi phải nói với thầy như thế. Khi nói, tôi phải nói chầm chậm, không được khiếp sợ khi thầy đột nhiên quát to, cũng không nên sợ khi thầy cười tít mắt. Cứ thế, tôi bước vào phòng làm việc của thầy. Tôi cảm thấy được an ủi, mình lại có dũng khí.
Thầy giáo gật đầu với tôi một cách thân thiện. Thầy đang mỉm cười nói chuyện với một thầy giáo khác. Tôi đứng cạnh thầy, nhìn thầy dở xem một xấp giấy trong tay. Tờ đầu tiên là bản kiểm điểm của Lưu Tiểu Thanh. Trong khi nói chuyện với thầy giáo khác, thầy từ từ dở từng bản kiểm điểm, tôi nhìn rất rõ. Cuối cùng tôi nhìn thấy bản kiểm điểm của Quốc Khánh, chữ viết rất to. Lúc này thầy giáo mới quay mặt lại, hoà nhã hỏi tôi:
Kiểm điểm của em đâu?
Lúc này tôi tan rã hoàn toàn. Sau khi nhìn thấy kiểm điểm của tất cả các bạn, tôi lập tức mất toàn bộ dũng khí. Tôi lắp ba lắp bắp trả lời:
Em vẫn chưa viết xong.
Bao giờ em viết xong? - Giọng thầy cực kỳ ôn hoà.
Sắp viết xong ngay, thưa thầy - Tôi vội trả lời.
Năm cuối cùng ở Tôn Đãng, khi lên lớp bốn tiểu học, một buổi chiều thứ bảy, tôi đang nhóm bếp than quả bàng ở gác một, thì Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh đi vào, báo cho tôi một tin sốt dẻo, trên tường của lớp học chúng tôi có một khẩu hiệu viết phấn, ý nói đánh đổ Trương Thanh Hải, tức là thầy giáo của chúng tôi.
Lúc ấy, hai bạn tỏ ra vui vẻ khác thường, với giọng nói gần như tôn thờ, hai bạn khen tôi quả thật táo bạo. Trương Thanh Hải đáng chết, nên bị đánh đổ từ lâu. Chúng tôi đứa nào cũng bị thầy xử phạt bằng phương thức đặc biệt, nhưng cực kỳ hiểm độc. Niềm vui của hai bạn đã lây sang tôi. Hai bạn cứ cho là tôi viết và tôn thờ tôi, khiến tôi trong chốc lát rất muốn trở thành người viết khẩu hiệu ấy. Nhưng tôi đành phải thành thực, hầu như tôi xấu hổ nói với hai bạn:
Không phải mình.
Lúc ấy. Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh tỏ ra thất vọng, khiến tôi cảm thấy lo lắng không yên. Tôi cho rằng thất vọng của hai bạn là vì tôi không phải người dũng cảm ấy, giống như Lưu Tiểu Thanh đã nói:
Cũng chỉ có cậu mới có gan ấy.
Tôi thầm cảm thấy Quốc Khánh táo bạo hơn mình. Tôi nói như vậy hoàn toàn không phải vì khiêm tốn. Hiển nhiên Quốc Khánh nhận lời khen của tôi. Cậu ấy gật đầu nói:
Nếu là tớ, tớ cũng sẽ viết.
Phụ hoạ của Lưu Tiểu Thanh tiếp theo đó, thôi thúc tôi cũng nói ra một câu như vậy.Tôi rất không muốn lại để các bạn thất vọng.
Vậy là tôi đã mắc bẫy. Tôi hoàn toàn bất ngờ, Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh đến thử tôi theo chỉ dẫn của thầy giáo. Sáng thứ hai đến trường, tôi vẫn tươi cười hớn hở một cách ngờ nghệch, ngay sau đó tôi bị dẫn vào một gian nhà nhỏ, thầy Trương Thanh Hải và một cô giáo khác họ Lâm bắt đầu thẩm vấn tôi.
Đầu tiên cô giáo Lâm hỏi tôi có biết chuyện khẩu hiệu không. Trong gian nhà nhỏ hẹp, đóng chặt cửa, hai người lớn sấn sổ nhìn tôi. Tôi gật đầu nói em biết.
Cô Lâm hỏi biết như thế nào. Tôi do dự không trả lời. Liệu tôi có thể nói ra vẻ vui mừng hớn hở của Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh? Nếu hai bạn cũng được đưa vào đây, sẽ đánh giá tôi như thế nào? Chắc chắn hai bạn sẽ chửi tôi đồ phản bội.
Tôi căng thẳng nhìn hai người. Lúc ấy tôi vẫn không biết hai người đã nghi tôi. Cô giáo Lâm giọng ngọt ngào hỏi tôi, chiều thứ bảy và ngày chủ nhật có đến trường không. Tôi lắc đầu. Tôi nhìn thấy cô cười với thầy Trương Thanh Hải, sau đó quay ngay sang hỏi tôi:
Thế làm sao em biết khẩu hiệu?
Cô hỏi đột nhiên khiến tôi giật mình. Thầy Trương Thanh Hải nãy giờ vẫn luôn im lặng lúc này dịu dàng hỏi tôi:
Tại sao em viết khẩu hiệu ấy?
Tôi vội vàng biện bạch:
Không phải em viết.
Đừng nói dối.
Cô giáo Lâm vỗ bàn một cái, nói tiếp:
Nhưng em biết khẩu hiệu ấy, em không đến trường làm sao biết được?
Không có cách nào, tôi đành phải nói Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh đến báo tin, không thì tôi làm sao rửa được mình. Tôi đã nói như thế, nhưng hai người không hề quan tâm lời tôi nói. Thầy Trương Thanh Hải nói thẳng với tôi:
Thầy đã tra nét chữ, chính em viết.
Thầy nói dứt khoát như đinh đóng cột. Tôi ứa nước mắt, lắc đầu lia lịa để thầy cô tin tôi. Hai người cùng ngồi xuống ghế, người nọ nhìn người kia, hình như hoàn toàn không nghe tôi biện bạch. Tiếng khóc của tôi khiến nhiều bạn học kéo đến dưới cửa sổ, đông người như thế nhìn tôi khóc, nhưng tôi không quan tâm. Cô giáo Lâm đứng lên đuổi các bạn, rồi đóng cánh cửa sổ. Vừa giờ đã đóng cửa ra vào, bây giờ lại đóng nốt cửa sổ. Lúc này thầy Trương Thanh Hải hỏi tôi:
Có phải em đã từng nói, nếu là tớ, tớ cũng sẽ viết.
Tôi sợ hãi nhìn thầy. Tôi không biết sao thầy lại biết, có lẽ nào thầy nghe trộm cuộc đối thoại chiều thứ bảy của chúng tôi?
Tiếng kẻng vào học đã tạm thời cứu tôi. Hai người bảo tôi đứng tại chỗ không động đậy. Họ phải đi giảng bài. Hai người đi rồi, một mình tôi đứng trong gian nhà nhỏ. Cái ghế ở bên cạnh, tôi không dám ngồi. Chiếc bàn bên kia có một lọ mực đỏ. Tôi rất muốn cầm lên xem, nhưng hai người bảo tôi đứng nguyên không động đậy. Tôi đành phải nhìn ra ngoài cửa sổ. Ngoài cửa sổ là bãi tập. Giờ này các bạn lớp lớn tuổi đang xếp hàng ở đấy, một lát sau thì giải tán, các bạn đánh bóng, hoặc nhẩy dây.Tôi thích bài thể dục nhất. Tiếng đọc từ lớp học bên kia vọng sang, cách một lớp kính nghe rất nhẹ. Lần đầu tiên tôi đứng bên ngoài nghe các bạn đọc. Tôi hy vọng biết chừng nào mình cũng ở giữa các bạn, nhưng tôi đành phải đứng ở đây chịu phạt. Có hai bạn trai lớp cao tuổi gõ kính cửa sổ. Tôi nghe thấy họ hỏi ở bên ngoài:
Này, vừa giờ tại sao cậu khóc?
Nước mắt tôi lại trào ra. Tôi khóc một cách đau khổ. Hai người ở bên ngoài cười ha ha.
Sau khi kẻng ra chơi vang lên, tôi nhìn thấy thầy Trương Thanh Hải dẫn Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh đến. Tôi nghĩ tại sao hai bạn cũng đến đây, chính tôi đã làm liên luỵ đến các bạn. Ngoài cửa sổ, hai bạn đã nhìn thấy tôi, các bạn chỉ nhìn tôi một cái, rồi lảng đi một cách ngạo mạn.
Cảnh tưởng tiếp theo khiến tôi hết sức ngạc nhiên. Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh đã tố giác tôi. Câu tôi nói chiều thứ bảy - Nếu là tớ, tớ cũng sẽ viết. Thế là cô giáo Lâm chỉ tay vào tôi, nhưng mặt quay sang nói với thầy Trương Thanh Hải:
Có ý nghĩ này, sẽ viết khẩu hiệu ấy.
Tôi nói:
Hai bạn ấy cũng nói như vậy.
Lúc này Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh vội vàng thanh minh với thầy Trương Thanh Hải:
Để dụ dỗ bạn ấy, chúng em mới nói như thế.
Tôi nhìn bạn học của mình một cách tuyệt vọng, còn hai bạn hằm hằm trợn mắt nhìn tôi. Sau đó thầy giáo bảo hai bạn về.
Đó là một buổi sáng đáng sợ biết chừng nào. Hai người lớn thay nhau tấn công tôi. Từ đầu chí cuối tôi chỉ khóc không thừa nhận. Hai thầy cô thường đột nhiên đập bàn hét to, tôi vừa khóc, vừa giật mình sợ hãi, mấy lần liền tôi hoảng sợ, toàn thân run bắn không dám khóc thành tiếng. Cô giáo Lâm, ngoài chuyện bắn chết tôi, không lời nào là không đe doạ. Về sau cô đột nhiên trở nên diụ dàng, kiên nhẫn nói với tôi, trong Cục công an có một loại máy đo, chỉ cần hoá nghiệm một cái là biết ngay nét khẩu hiệu viết trên tường giống y hệt nét chữ trên vở bài tập của tôi. Đây là hy vọng duy nhất tôi có được trong buổi sáng hôm ấy. Nhưng tôi lại lo liệu chiếc máy đo kia có chính xác không. Tôi hỏi cô Lâm:
Máy đo liệu có sai không?
Tuyệt đối không.
Cô giáo Lâm lắc đầu, khẳng định một cách chắc chắn. Tôi hoàn toàn yên tâm. Tôi vui vẻ nói với hai người:
Vậy thì mau mau đem hoá nghiệm.
Nhưng hai người cứ ngồi ỳ trên ghế, người nọ nhìn người kia một lúc, cuối cùng thầy Trương Thanh Hải nói:
Em về nhà trước đi.
Lúc ấy tiếng kẻng tan học đã vang lên. Cuối cùng, tôi ra khỏi gian nhà nhỏ hẹp. Mọi thứ đến bất ngờ sáng nay khiến tôi sau khi được tạm thời tự do vẫn cảm thấy khó hiểu. Tôi không biết mình ra đến cổng trường như thế nào. Tôi nhìn thấy Quốc Khánh và Lưu Tiểu Thanh ở đó. Do oan ức tôi lại khóc. Tôi bước đến nói với hai đứa:
Tại sao chúng mày lại làm thế?
Quốc Khánh lúc ấy hơi mất tự nhiên. Nó đỏ mặt nói với tôi:
Mày phạm sai lầm, chúng tao phải vạch rõ ranh giới với mày.
Nhưng Lưu Tiểu Thanh dương dương tự đắc nói:
Nói thật với mày, chúng tao được thầy giáo cử đến trinh sát mày.
Uy quyền của người lớn, đã phá vỡ tình bạn tốt đẹp của trẻ con trong chốc lát. Trong một thời gian rất lâu về sau, tôi không bao giờ còn nói chuyện với chúng nó. Mãi đến lúc tôi sắp về Cửa Nam đi cứu trợ Quốc Khánh, giữa hai đứa mới trở lại thân mật, nhưng đồng thời cũng trở thành cuộc chia tay của chúng tôi. Sau này tôi không bao giờ còn gặp lại Quốc Khánh.
Buổi chiều, tôi ngây ngô ngồi trong lớp, chuẩn bị nghe giảng. Thầy Trương Thanh Hải cắp giáo án đi vào, chợt nhìn thấy tôi, tỏ vẻ ngạc nhiên, thầy hỏi tôi:
Em ở đây làm gì?
Ở đây làm gì ư? Tôi vốn đến lớp nghe giảng bài, nhưng nghe thầy hỏi vậy, tôi tịt mít. Thầy nói:
Em đứng dạy.
Tôi vội vàng đứng lên. Thầy bảo tôi đi ra. Tôi liền đi ra, đi mãi đến giữa bãi tập, tôi nhìn bốn chung quanh, không biết thầy bảo tôi đi đến đâu. Do dự một lát, tôi đành phải dũng cảm quay vào lớp học. Lo nơm nớp, tôi hỏi thầy Trương Thanh Hải:
Thưa thầy em phải đi đến đâu?
Thầy quay lại nhìn tôi, vẫn giọng dịu dàng, thầy hỏi tôi:
Buổi sáng em ở đâu?
Tôi quay đầu nhìn thấy gian nhà nhỏ đối diện bãi tập, mới chợt vỡ lẽ. Tôi hỏi:
Em phải đến gian nhà nhỏ kia ư?
Thầy hài lòng, gật gật đầu.
Buổi chiều hôm ấy, tôi tiếp tục bị nhốt trong gian nhà nhỏ. Tôi luôn luôn từ chối thừa nhận, khiến họ bực. Thế là ông Vương Lập Cường đến trường học. Sau khi ông Vương Lập Cường mặc quân phục đến, nghe kỹ càng hai người trình bày, giữa chừng có mấy lần ông quay đầu nhìn tôi có vẻ trách móc. Lúc đầu tôi cũng hết sức hy vọng ông có thể lắng nghe biện bạch của tôi. Nhưng sau khi nghe thầy giáo trình bày xong, ông hoàn toàn không quan tâm tôi sẽ nói những gì. Với vẻ có lỗi rõ rệt, ông bảo thầy cô giáo, ông nhận nuôi tôi, khi nhận về, tôi mới lên sáu. Ông nói với họ:
Thầy cô cũng biết, một đứa trẻ lên sáu đã có thói quen rất khó sửa.
Tôi rất không muốn nghe nói thế. Nhưng ông không ép buộc tôi thừa nhận như thầy giáo. Về mặt này, ông không nói một câu. Rất nhanh chóng, ông đứng lên bảo có việc phải đi. Xử sự như thế, có lẽ ông tránh làm tổn thương đến tôi. Nếu tiếp tục ngồi, ông sẽ rất khó không phụ hoạ với thầy giáo. Ông né tránh hoàn cảnh khiến ông lúng túng khó xử. Nhưng tôi lại tràn đầy tủi hổ. Ông chăm chú nghe thầy giáo trình bày, nhưng cũng không hỏi tôi được một câu có phải thế không.
Nếu về sau không có sự tín nhiệm của bà Lý Tú Anh đối với tôi, quả thật tôi không biết bám víu vào đâu. Tôi lúc ấy, lún sâu vào trong sự tuyệt vọng bị hiểu lầm, đó là một tình cảm luôn luôn khiến tôi cảm thấy nghẹt thở. Không ai tin tôi. Trong nhà trường, ai cũng nhận xét tôi viết khẩu hiệu đó. Tôi trở thành một đứa nói dối, chính là vì tôi từ chối không thừa nhận.
Chiều hôm ấy tan học về nhà, tôi bị hai tầng giày vò. Dưới sức ép bị hiểu lầm, tôi còn phải đối mặt với thực tế sau khi về nhà. Tôi nghĩ chắc chắn ông Vương Lập Cường sẽ nói chuyện này với bà Lý Tú Anh. Tôi không biết bố mẹ nuôi sẽ xử phạt tôi như thế nào. Tôi về đến nhà trong tâm trang gần như tuyệt vọng. Vừa nghe thấy bước chân tôi, bà Lý Tú Anh đang nằm trên giường lập tức gọi tôi đến. Bà hỏi tôi một cách vô cùng nghiêm túc:
Nói thật đi xem nào, con viết khẩu hiệu ấy phải không?
Suốt một ngày tôi nghe biết bao nhiêu là câu thẩm vấn, nhưng không có câu nào hỏi như thế. Lúc ấy tôi đã khóc và trả lời:
Không phải con viết.
Bà Lý Tú Anh ngồi trên giường, giọng the thé gọi ông Vương Lập Cường, nói với ông:
- Tôi dám bảo đảm, chắc chắn không phải thằng bé viết. Lúc nó mới về nhà mình, tôi len lén để năm hào lên bệ cửa sổ, nó rất thật thà đem tiền trao cho tôi - Sau đó bà quay sang tôi nói - Ta tin con.
Ở trong buồng bên kia, ông Vương Lập Cường tỏ vẻ không hài lòng đối với thầy giáo. Ông nói:
- Trẻ con đã hiểu cóc gì đâu,viết một khẩu hiệu có gì là ghê gớm.
Bà Lý Tú Anh tỏ ra rất bực tức, bà chỉ trích ông Vương Lập Cường:
Sao ông lại nói thế, ông nói thế chẳng hoá ra ông tin thằng bé viết thật à?
Người đàn bà tính khí cổ quái, sắc mặt nhợt nhạt, trong giờ phút ấy đã khiến tôi cảm động chảy nước mắt. Có lẽ vì nói mạnh quá, tự dưng bà lại gục xuống giường, khẽ nói với tôi:
Đừng khóc, đừng khóc, mau mau lau kính đi con.
Được gia đình tín nhiệm mạnh mẽ, nhưng số phận của tôi trong trường học vẫn không hề thay đổi.Tôi lại phải nhốt suốt một ngày trong gian nhà nhỏ hẹp thiếu ánh sáng. Giam riêng khiến tôi khiếp sợ vô cùng. Tuy tôi cũng đi học và tan học như các bạn khác, nhưng tôi đến trong gian nhà nhỏ hẹp, bị hai người lớn tuổi rất có uy thế thay nhau xét hỏi. Tôi chịu sao nổi đòn tiến công như thế.
Sau đó họ vẽ ra với tôi một tình tiết hấp dẫn. Với giọng không ngừng tán thưởng, họ kể với tôi một cậu bé, bằng tuổi tôi, cũng thông minh như tôi (tôi được khen một cách bất ngờ), nhưng sau đó cậu đã phạm một sai lầm.
Không còn khí thế hùng hổ, họ bắt đầu kể truyện, tôi chú ý lắng nghe. Cậu bé lớn bằng tôi ăn trộm đồ dùng của hàng xóm, thế là trong lòng cậu bị chỉ trích. Cậu biết mình đã phạm sai lầm. Sau đó qua một loạt những cuộc đấu tranh tư tưởng, cuối cùng cậu đã đem đồ trả người hàng xóm và nhận lỗi.
Lúc này cô giáo Lâm hỏi tôi một cách thân thiết:
Em đoán xem, cậu bé có bị phê bình không?
Tôi gật gật đầu.
- Không - Cô giáo nói - Trái lại cậu bé được biểu dương, bởi vì cậu nhận thức được sai lầm của bản thân.
Họ đã dụ dỗ tôi như thế, khiến tôi dần dần cảm thấy, sau khi làm sai biết nhận lỗi, càng đáng được khen hơn không làm sai. Sau khi bị chỉ trích quá nhiều, tôi quá ư khao khát được khen, với nỗi niềm xúc động và chờ đợi như thế, cuối cùng tôi đã nhận liều, trở thành kẻ ăn không nói có.
Đạt được mục đích, thầy cô giáo coi như đã thở dài nhẹ nhõm, sau đó kiệt sức, họ tựa người vào ghế, nhìn tôi một cách quái gở. Họ không khen tôi, cũng không mắng tôi. Sau đó thầy Trương Thanh Hải giục tôi:
Em đi nghe giảng bài.
Ra khỏi gian nhà nhỏ, xuyên qua bãi tập chói chang ánh nắng, tôi đi vào lớp học với cõi lòng trống rỗng.Tôi đã nhìn thấy nhiều bạn trong lớp quay đầu nhìn mình. Tôi cảm thấy mình bắt đầu đỏ mặt.
Có thể là ba hôm sau, hôm đó tôi đeo cặp sách đến trường rất sớm. Khi bước vào lớp, tôi giật nẩy người trông thấy thầy Trương Thanh Hải ngồi một mình sau bục giảng, quyển giáo án đặt trên bục giảng. Nhìn thấy tôi, thầy lập tức vẫy tay gọi. Tôi đi đến cạnh thầy. Thầy khẽ hỏi tôi:
Em biết cô giáo Lâm không?
Sao tôi lại không biết cô giáo Lâm? Giọng cô ấy ngọt ngào đã từng mắng tôi trong gian nhà nhỏ. Cô ấy cũng đã từng khen tôi thông minh. Tôi gật gật đầu.
Thầy Trương Thanh Hải mỉm cười, nói với tôi một cách thần bí:
- Cô ấy đã bị giam. Nhà cô ấy là địa chủ, cô ấy luôn luôn che dấu, sau đó cử người đi điều tra mới biết.
Tôi ngạc nhiên, cô giáo Lâm bị bắt giam rồi sao? Mấy hôm trước cô ấy còn cùng thầy Trương Thanh Haỉ xét hỏi tôi, lời lẽ nghiêm khắc như thế, thao thao bất tuyệt như thế. Bây giờ cô ấy đã bị giam.
Thầy Trương Thanh Hải cúi xem giáo án của mình. Tôi đi ra ngoài lớp, nhìn gian nhà nhỏ đối diện, trong lòng phân vân mãi về chuyện bất ngờ cô giáo Lâm bị giam. Lúc ấy có mấy bạn đi vào. Tôi nghe thấy thầy Trương Thanh Hải lại khe khẽ nói với các bạn chuyện ấy. Nụ cười tủm tỉm của thầy khiến tôi sợ hãi. Trong gian nhà nhỏ kia, cô giáo Lâm và thầy đã tâm đầu ý hợp là thế, bây giờ thầy lại tỏ ra như thế này.