Lý Long Thân và cơn sốt chim cút

Ai đã từng ở Sài Gòn từ đầu thập niên 60 đến 1975, đều ít nhiều đã nghe nhắc đến Lý Long Thân. Tuy chỉ là một nhà doanh nghiệp, nhưng tay này đã “vang danh” và có thế lực “nghiêng trời” vào thời ấy, chẳng riêng gì vùng Chợ Lớn, mà lan rộng khắp miền Nam. Vậy Lý Long Thân là người như thế nào?

Muốn nói chính xác về “nhà kinh tế” này rất khó, bởi ông ta cũng giống như đa số thương gia người Hoa trên đất Việt, sống rất bí ẩn, mà hoạt động thương trường lại càng kín đáo, kỳ bí hơn. Nếu phải kể về một vụ việc điển hình, thì có lẽ nên nói đến “cơn sốt chim cút” ở Sài Gòn vào đầu thập niên 70.

Đầu tiên có nguồn tin: chim cút đẻ ra vàng (!). Tất nhiên là nhiều người đã cười mũi vào loại tin tức đó. Nhưng bỗng dưng nó trở thành sự thật, khi có những kẻ thập thò đi khắp ngõ hẻm rỉ tai và đề nghị mua ngay những cặp chim cút của ai đó đang đẻ trứng. Rồi một đồn mười, mười đồn trăm, cứ thế thị trường chim cút tăng lên vùn vụt. Và nó không dừng lại ở đó. Từng phút, từng giờ, ở đầu này, đầu nọ của thành phố Sài Gòn, đi đâu người ta cũng bàn tán chỉ một đề tài: chim cút. Ban đầu là cút đẻ được giá, sau đó đến cút đực, cút con, ngay cả trứng cút cũng leo giá tận trời. Phải, đó là một cơn “đại hồng thủy” về cút xảy ra ở Sài Gòn - mà có thể nói, là lần đầu tiên xảy ra trên thế giới.

Tin tức thuộc loại truyền miệng, tin vịt, thì loan đi còn nhanh hơn là tin qua hệ thống viễn thông. Những mẩu chuyện như “ông A, nhờ nuôi được năm cặp chim cút đẻ mà đã trúng lớn, mua được căn nhà lầu bốn tầng” đã làm cho thiên hạ cứ sốt vó lên, bỏ cả công ăn việc làm, đổ xô chạy đi tìm mua chim cút. Có một vị nhà giàu đã dốc hết tiền của ra, mua cả ngàn con chim “thần” với giấc mộng sẽ làm trùm, kết quả là chỉ sau hai tuần, một ngàn con chim cút mua bằng một ngàn cây vàng, chỉ còn trơ lại... một ngàn con chim cút rô-ti!

Thì ra, chuyện “con chim cút đẻ ra vàng” chỉ là một trò bịp của bọn xỏ lá nào đó, chúng tung ra thủ đoạn để tự những người Sài Gòn tranh giành nhau, tự đẩy nhau vào thế phá sản. Chỉ trong vòng chưa đầy một tháng, cơn sốt chim cút đã làm cho hàng ngàn người thất nghiệp, hàng vạn người điêu đứng, và làm cho hoạt động kinh tế ở một số đô thị miền Nam lúc đó bị chấn động, dĩ nhiên là trong một số lĩnh vực đủ cho ai đó thực hiện những ý đồ thâm độc. “Ai đó” chính là Lý Long Thân, một trùm tư bản vốn đã từ lâu khống chế nhiều hoạt động thương nghiệp của Chợ Lớn.

Nhưng tại sao Lý Long Thân lại tung ra độc chiêu đó? Chỉ vì, chỉ có biến loạn thị trường thì “đòn” tiếp theo, địch thủ mới không đỡ được, đó là sự tăng giá sắt thép, phân bón và cả lương thực, những thứ này vốn nằm trong vòng không chế của họ Lý và một số trùm khác. Chỉ cần một cú như “dịch chim cút” thôi, nền kinh tế dưới chế độ Sài Gòn đã nằm trong vòng “cương tỏa” của họ. Bởi vậy, như chính Bộ trưởng Kinh tế của chế độ Sài Gòn vào năm 1973 đã than thở: “Mọi chủ trương, mọi sắc luật của Chính phủ, chỉ cần một cơn ‘sốt lên’ của Chợ Lớn là bốc thành khói!”.

Lý Long Thân là một tỷ phú mà tài sản không thể nào thống kê nổi. Nghe nói, ông ta có chân trong một tập đoàn tư bản của Châu Á, chứ không riêng ở Sài Gòn. Tiền của, tài sản riêng của ông ta được gởi ở nhiều ngân hàng trên thế giới, để nếu cần, sẽ rút đi êm. Mà quả vậy, khi Sài Gòn được giải phóng năm 1975, Lý Long Thân đã chạy một mạch mất dạng.