Sài Gòn cuối thế kỷ XXI

Mùa Xuân năm 2091...

Có hai người khách trẻ, một nam một nữ có tuổi đời chưa quá hai mươi, ngỡ ngàng bước xuống sân bay quốc tế Long Bình... Hình như đây là lần đầu tiên họ đặt chân đến mảnh đất này. Chàng trai quay sang cô gái ngây ngô hỏi:

- Đây có phải là Việt Nam chưa?

Cô gái chừng như là chị, gật đầu đáp:

- Việt Nam là đây, chứ em nghĩ nó ở đâu nữa? Sân bay này gọi là... Tân... Sơn... gì đó?

Một vị khách đứng tuổi, đứng phía sau vội chen vào:

- Đây không phải là sân bay Tân Sơn Nhất, mà là Long Bình. Sân bay Tân Sơn Nhất là thời xa xưa, khoảng năm 2025 thì không còn nữa, thay thế nó là sân bay Long Bình này. Từ đây về Sài Gòn khoảng 35km.

Cô gái có vẻ ngạc nhiên:

-Trước khi về đây, cháu nghe nhắc tới, ở Sài Gòn có sân bay Tân Sơn Nhất, cháu tưởng...

- Đó là chuyện thời xưa, hồi thế kỷ trước. Thế ra từ nào tới giờ các cháu chưa trở về đây?

- Dạ, tụi cháu sinh ra và lớn lên ở nước Mỹ. Ông cố cháu ngày xưa, nghe nói đã sống ở Sài Gòn, ông di cư sang Mỹ từ những thập niên cuối thế kỷ 20 và định cư ở đó luôn. Ông nội cháu có trở về Việt Nam vào những năm đầu thập niên 20 của thế kỷ 21, sau đó bố cháu cũng có đi lại vài lần vào những năm của thập niên 70...

Vị khách lớn tuổi nhìn kỹ hai người rất trẻ, ông gật đầu:

- Hai cháu đã hầu như chưa hề biết gì về Việt Nam, đã có cuộc sống hoàn toàn ở nước ngoài, vậy mà vẫn còn giữ được cái nét rất Việt Nam, đặc biệt là vẫn còn nhớ tiếng mẹ đẻ của mình. Giỏi, giỏi lắm!

Ông bắt tay hai người bạn trẻ, rồi lặng lẽ bước đi, hình như khá hài lòng... Chàng trai trách cô chị:

- Chị không nhờ ông ấy hướng dẫn dùm cách đi về thành phố?

Cô chị định chạy theo hỏi, bỗng có ai đó lên tiếng:

- Cô cậu định tới thành phố nào?

- Dạ, thành phố Hồ Chí Minh. Bà cũng ở đó?

Người phụ nữ trung niên giương mắt nhìn hai vị khách, mấy giây sau bà mới nhẹ giọng nói:

- Thành phố Hồ Chí Minh là ở đây rồi, còn tìm ở đâu nữa.

Chàng trai tò mò:

- Sao ông vừa rồi nói phi trường này cách Sài Gòn 35km?

- Đó là Sài Gòn cũ, Sài Gòn của thế kỷ 20. Còn bây giờ đã mở rộng ra tới đây. Hai chị em ở xa về?

- Dạ, tụi cháu mới tới lần đầu. Nhờ cô...

Người phụ nữ đưa tay chỉ về dãy xe đậu nối đuôi:

- Các em có thể lên bất cứ xe taxi nào và yêu cầu họ đưa đi, theo ý mình. Còn không thì tới chỗ kia, là nhà ga xe điện ngầm, các em chỉ cần leo lên tuyến nào mình muốn, có bảng chỉ dẫn, tức khắc xe sẽ đưa đến. TPHCM bây giờ có 20 tuyến xe điện ngầm, chạy hầu như khắp thành phố, để phục vụ cho 20 triệu dân sinh sống.

Phương và Nam (tên đôi thanh niên) theo lời chỉ dẫn, họ leo lên xe điện ngầm, đi về trung tâm thành phố. Nam hỏi chị:

- Mình ngụ ở khách sạn hay ở đâu?

Phương móc ra tờ giấy nhỏ, có ghi địa chỉ:

- Bố nói, ở Sài Gòn, bố có một người quen, đó là ông Tư Bến Nghé, nghe nói là bạn của ông nội mình. Tuy đã già, nhưng hy vọng ông vẫn còn sống. Bây giờ chúng ta tìm tới đó, nếu tiện thì mình nhờ ông chỉ dẫn cho...

Rời xe điện ngầm ở một trạm trung tâm, khi bước ra ngoài, hai chị em đón một chiếc taxi. Người tài xế lịch sự hỏi:

- Cô cậu đi về khu vục tên chữ hay tên số? Phương không hiểu:

- Tên chữ, tên số là sao?

Người tài xế giải thích:

- Thành phố Hồ Chí Minh hay quen gọi là Sài Gòn, bây giờ quá rộng, nên chia ra hai khu vực, khu cổ thành và khu mới phát triển. Bên khu cổ thì vẫn giữ nguyên tên đường theo tên các danh nhân, các địa danh, còn bên thành phố mới, thì vì quá nhiều đường, nên người ta đặt tên phố theo thứ tự, thí dụ như đại lộ số 1, đường số 2 v.v...

Phương thú thật:

- Nói thật với chú, tụi cháu sống ở nước ngoài, lần đầu tiên về đây chơi, nên không rành. Chú làm ơn xem giúp cho địa chỉ này thuộc khu vực nào?

Nhìn qua tờ giấy ghi địa chỉ, người tài xế cười nói:

- Cũng may tôi là tài xế, nhớ rõ mọi nơi, nên mới có thể chỉ cho cô địa chỉ này, chứ người trẻ bây giờ thì không thể nào nhớ nổi. Bởi, đây là tên cũ, đã cách đây hơn 50 năm rồi. Nó thuộc về khu phố cổ, nhưng giờ đây đã thay đổi hầu hết, với một tên mới.

Nhờ có người tài xế tốt bụng và rành đường, nên cuối cùng chị em Phương đã tìm được địa chỉ của ông Tư Bến Nghé. Ông già lúc đầu hơi ngỡ ngàng, nhưng sau một lúc lục lại trí nhớ, đã nhớ ra, ông reo lên:

- Tụi bây là cháu nội của Hai Cali. Bố tụi bay, để tao nhớ xem nào... phải rồi, thằng ấy năm nay cũng đã 60 tuổi, phải không?

Phương gật đầu:

- Dạ ba cháu 59 tuổi, sanh năm 2042.

- Đúng rồi, nó bằng tuổi với thằng con lớn của ông, thằng Phi Thuyền Không Gian.

Nam ngạc nhiên hỏi:

- Tên gì lạ vậy ông?

Ông lão cười, vỗ vai Nam:

- Cháu nghe lạ cũng phải. Nguyên do là vậy, năm đó, 2042 là năm đánh dấu lịch sử, ngày Việt Nam mình phóng chiếc phi thuyền đầu tiên lên sao Hỏa, cho nên ông lấy tên Phi Thuyền Không Gian đặt tên con, để kỷ niệm, 59 năm qua rồi... Ông chép miệng nói thêm:

- Giờ đây ông đã 91 tuổi rồi... Lẹ thật.

Nam tinh nghịch:

- Như vậy, ông sinh đúng vào năm đầu của thế kỷ 21?

- Đúng vậy. Mẹ ta có mang ta vào những tháng cuối của năm 1999, để rồi cho ta ra đời vào giữa năm 2000, bỏi vậy ta còn được gọi là ông Hai Thế Kỷ. Còn biệt danh Tư Bến Nghé là do ngày ta sinh ra được đánh dấu bằng lễ khánh thành cầu bắc ngang sông Sài Gòn nối với Thủ Thiêm, bố ta sợ từ đó cái địa danh Bến Nghé ở bến Bạch Đằng sẽ không còn nữa, nên mới đặt tên ta là Bến Nghé.

Nhìn hai đứa trẻ, ông gật gù:

- Tụi bây đã “lưu vong” từ hơn 100 năm trước. Lúc đó ông cố của tụi bây đi theo diện đoàn tụ gia đình, rồi sinh ông nội bây bên California, nên tao quen gọi là Hai Cali. Còn tao vẫn bám trụ quê hương mình, suốt từ đó đến nay, cả con cháu tao cũng thế, chúng chỉ đi du học, rồi lại về, và hiện giờ đang là chủ của thành phố này?

Phương ngạc nhiên:

- Các bác, các chú đó làm Thị trưởng hay Thống đốc?

Ông Tư Bến Nghé cười:

- Nó không làm những chức vụ đó. Ông nói chủ ở đây có nghĩa là, mỗi đứa con ông đều là “chủ” những công trình lớn nhất thành phố này. Thằng con lớn của ông, tức thằng Phi Thuyền Không Gian, thì hiện là Viện trưởng Viện Vật lý, trụ sở đặt tại phía Đông thành phố này, nó là tác giả của chiếc phi thuyền không gian đầu tiên của nước ta phóng lên sao Hỏa đó! Còn thằng cháu nội của ông, năm nay 39 tuổi, là kiến trúc sư trưởng, đứng ra xây dựng tòa cao ốc 141 tầng, ở phía Bắc thành phố. Đứa con gái kế thì làm Giám đốc công ty xe điện ngầm, đồng thời là người thiết kế toàn bộ công trình đường xe điện ngầm, đường xe lửa cao tốc cho thành phố. Thằng chồng nó thì làm Giám đốc Ngân hàng số 1 ở Sài Gon này...

- Con nghe nói thành phố Sài Gòn bây giờ đã có 20 triệu dân?

- Đó là thống kê hồi đầu năm trước, chứ bây giờ đã lên tới 22 hay 23 triệu rồi. Sài Gòn đã mở rộng ra tận Long Bình, phía tây xuống đến gần Long An, với 50 quận, huyện, vậy mà cũng sắp chật chội đến nơi rồi.

Hứng thú khi nhớ lại chuyện xưa, ông Tư lấy ra những hình ảnh cũ, giấy tờ cũ, đưa cho chị em Phương xem, vừa bảo:

- Sài Gòn cách đây hơn một thế kỷ còn đơn sơ lắm. Hồi đó, khi mới có một tòa cao ốc 30 tầng, đã làm cho nhiều người sững sờ. Chẳng bù với ngày nay, đã có đến hơn 40 tòa nhà cao 80 tầng, 3 tòa cao 100 tầng và tòa nhà 141 tầng vừa mới khánh thành với chiếc tháp antenne truyền hình dựng trên nóc. Còn xe cộ lưu thông, đây các cháu xem, ngày trước chủ yếu là xe Honda hai bánh, xe xích lô, xe đạp... Còn ngày nay, hầu như không còn thấy bóng các loại phương tiện đó nữa. Thay vào đó là xe hơi, xe điện ngầm, xe buýt chạy bằng điện không gây ô nhiễm môi trường. Thành phố mới phát triển với đường phố rộng gấp bốn lần ngày xưa, sạch đẹp thuộc hàng đầu châu Á. Người dân bây giờ không một ai ra đường mà không mang giầy, áo quần tề chỉnh. Cũng không còn hình ảnh các quán cóc, các quán nhậu vỉa hè, bởi người thành phố ngày nay sống theo nếp sống công nghiệp, ai cũng có việc làm ổn định, có đời sống cao, nên họ bỏ hẳn thói quen hay la cà, ăn nhậu như hồi thế kỷ 20.

Đặc biệt hơn hết là, Sài Gòn bây giờ không hề có các khu nhà ổ chuột như trước kia, và còn hơn nước Mỹ nữa. Người Việt Nam tự hào là nước duy nhất có một thành phố ngăn nắp, sạch đẹp và không còn tệ nạn xã hội. Những người ăn xin, vô gia cư hồi thế kỷ trước, không còn nữa, con cháu trong gia phả của họ giờ đã là ông kỹ sư, bà bác sĩ này nọ hết cả rồi...

Phương, Nam đều chép miệng:

- Không ngờ đất nước mình tiến bộ nhanh đến như vậy.

Ông Tư đáp:

- Cũng không dễ dàng đâu các cháu. Ông cha ta đã đổ nhiều xương máu mới giành được độc lập cho xứ sở hồi thế kỷ 20, sau đó các thế hệ tiếp nối đã ra sức học tập, xây dựng, để có thành quả ngày hôm nay.

- Trở thành một cường quốc nguyên tử, một trong 20 nước chinh phục được không gian, phải kể là chuyện thần kỳ! Trong lúc đó vẫn có nhiều nước hồi 100 trước ngang bằng với Việt Nam, vậy mà hiện giờ họ vẫn chưa có gì thay đổi mấy... Các cháu lâu nay ở nước ngoài, ít liên lạc với trong nước, nên không rõ lắm, nhưng cũng nghe người ta nói nhiều. Họ cho rằng Việt Nam mình bây giờ là “con rồng lớn” đứng đầu trong những con rồng châu Á, vượt qua cả Hàn Quốc, Đài Loan v.v.. Thế hệ hậu bối tụi cháu thấy vô cùng hãnh diện về đất nước mình. Do đó mới làm chuyến về quê hương lần này. Ông nghĩ, tụi cháu có thể đóng góp gì được cho thành phố?

Ông Tư reo lên:

- Sao lại không! Lớn như nước Mỹ mà họ còn đi mua chất xám ở các nơi, huống gì mình đang trên đà phát triển, nên rất cần mọi nguồn nhân lực, trong mọi lãnh vực.

Bữa cơm chỉều hôm đó hai chị em Phương, Nam hết sức thú vị, khi ăn một thứ gạo thơm mà họ cho là ngon nhất từ trước đến giờ. Phương hỏi:

- Gạo vẫn do miền Tây gì đó cung cấp phải không ông?

- Người ta gọi là vùng đồng bằng sông Cửu Long. Qua nhiều thế kỷ, nó vẫn là vựa lúa cả nước, nhưng ngày nay không còn làm thủ công như trước kia nữa, mà tất cả đều bằng cơ giới. Diện tích đất đai gieo trồng bớt đi nhiều, nhưng năng suất thì gấp mười lần hơn. Nông dân giờ đây ai cũng cất nhà lầu, nhà biệt thự, có máy cày, máy xới, xe hơi riêng, tàu thủy riêng. 100 phần trăm nông dân đều có điện thoại riêng trong nhà. Mỗi tỉnh đồng bằng bây giờ ít nhất cũng có một trường đại học, đường nhựa gần như phủ kín các vùng hẻo lánh ngày xưa, như Đồng Tháp Mười, U Minh...

Ông đưa cho chị em Phương một cuốn báo ảnh:

- Các cháu nhìn trong hình, sẽ thấy ảnh chuyến tàu cao tốc chạy từ Sài Gòn đi các tỉnh miền Tây. Từ đây đi Cà Mau chỉ mất một giờ!

Qua ngày hôm sau, do đề nghị của chị em Phương, ông Tư đã ngồi xe hơi riêng, đưa họ đi thăm một vòng thành phố. Nam tò mò hỏi:

- Đọc trong sách báo cũ, cũng như ông nội con kể, thì ở Sài Gòn ngày xưa, có những khu giải trí như Sở Thú, Vườn Tao Đàn, Đầm Sen, Kỳ Hòa, bây giờ còn không ông?

- Sở thú thì dời ra Thủ Đức, mà rộng lớn hơn gấp 20 lần. Kỳ Hòa thì biến thành một công viên cây xanh, mở rộng cửa cho mọi người vào, khỏi mất tiền mua vé. Còn Đầm Sen thì được xây dựng thành một công viên treo năm tầng, độc nhất vô nhị trên thế giới!

- Công viên treo? Có phải như dạng vườn treo Babylone trong cổ tích.

- Hiện đại và đẹp hơn nhiều. Đây cũng là công trình của thằng cháu ngoại của ông. Họ phát minh ra được một cách trồng cây trên cao, không cần phân, không cần tưới nước, mà vẫn sống. Hoa nở kéo dài ba tháng mới tàn, hương thơm thì vẫn tỏa đi cả vài cây số.

Phương hỏi:

- Trung tâm thành phố bây giờ ở đâu vậy ông?

- Chắc các cháu đã từng nghe cha mẹ và ông bà kể về khu vực gọi là trung tâm của Sài Gòn ngày trước, gồm các đường phố của quận I, quận 3... Ngày nay, những nơi đó chỉ còn là dấu tích của một thành phố cổ, có tính cách lịch sử, du lịch. Còn trung tâm thì ở bên kia cầu Thủ Thỉêm, chạy dài về phía sân bay quốc tế Long Bình. Thành phố mới rộng, sạch, đẹp và hiện đại, được xếp hàng thứ 5 trên thế giới, hơn hẳn ToKyo của Nhật Bản! Đấy, ngay trước mặt các cháu đó, có tòa nhà 100 tầng, là khu triển lãm các di tích Sài Gòn cổ, gọi là “di tích 400 năm của Sài Gòn”. Tòa nhà này nguyên hồi thế kỷ 20 là nhà hát lớn thành phố, được cải tao vào năm 2020.

- Con đường này đẹp quá, cổ kính quá, hở ông!

- Đây là đường mà hồi thế kỷ 20 có tên là Đồng Khởi, là con phố sang trọng nhất thời ấy. Bây giờ nó là phố dành riêng để buôn bán hàng tơ lụa, thổ cẩm và thủ công mỹ nghệ của Sài Gòn. Du khách khi tới thăm “cổ thành” của Sài Gòn đều thích tới đây để mua sắm.

Họ vượt qua cầu Thủ Thiêm, tới khu trung tâm mới của Sài Gòn. Nam kêu lên:

- Đẹp và hiện đại không thua gì New York!

Quả thật vậy, cả một thành phố hiện đại bậc nhất hiện ra trước mắt họ. Những tòa nhà chọc trời, những đường phố rộng thênh thang, xe cộ lưu thông như mắc cửi, mà vẫn luôn trật tự và yên tĩnh...

Khi chạy vòng qua hướng Bắc, đến một đại lộ rộng, tráng lệ, ông Tư hãnh diện nói:

- Đây là đại lộ Hồ Chí Minh, chạy xuyên qua thành phố, dài 60km, được xem như đại lộ dài và đẹp nhất trên thế giới. Các cháu xem có đúng như vậy không?

Phương gật đầu:

- Đẹp gấp mấy lần đại lộ Hoàng Hôn của Mỹ, đặc biệt là sạch như gương.

Xe đang chạy, chợt tài xế dừng lại bên một chiếc xách tay của ai đó rơi giữa đường. Anh ta xuống xe, nhặt nó lên và đem bỏ vào một thùng có nắp đậy. Ông Tư giải thích:

- Đồ là của rơi. Ở thành phố này có lệ, hễ có ai thấy của rơi đều phải nhặt và bỏ vào thùng “trữ của rơi” đặt hai bên đường. Người mất của sẽ tìm đến lấy, mà không sợ mất, bởi người dân thành phố này không hề lấy bất cứ vật gì không phải của mình.

Chị em Phương, Nam nghe mà tưởng chừng như đang sống ở một cõi thiên đường nào đó... Khi xe quay trở về nhà, ông Tư già bảo:

- Bữa nay bao nhiêu đó đủ rồi. Để ngày mai ông cháu mình sẽ đi tiếp, Sài Gòn còn nhiều sụ đổi thay kỳ diệu lắm, mà có tận mắt chứng kiến mới tin là thật...

Nam tỏ ra tiếc rẻ về cuộc đi dạo quá ngắn. Cậu quay sang nói nhỏ vào tai chị mình:

- Em đã quyết định rồi, năm tới ra trường, em sẽ về đây làm việc. Em nghĩ, ngành năng lượng hạt nhân của em sẽ đắc dụng ở xứ mình.

- Phải, xứ mình...

Phương siết chặt tay em trong tay mình. Cô đang hình dung ra, rồi ít lâu nữa cả gia đình cô sẽ trở về quê hương sinh sống, làm việc... Cô nói thầm:

- Việc xa Sài Gòn của bố mẹ mình thật là lầm lẫn...

Một ngày cuối thế kỷ 20.

Mơ về những ngày của thế kỷ 21...