TÀ THƯ
Thái bảo khu mật sứ Lý Trác ngồi trước án thư. Đầu bạc phơ, thân gầy guộc. Con mắt duy nhất còn lại mở trừng trừng tưởng không bao giờ chớp.
Bên kia là Tham tri Chính sự Từ Văn Thông. Áo chùng xanh, tay buông rủ, nước da trắng trẻo, vài sợi râu lơ thơ dưới cằm, vẻ mặt thản nhiên, thỉnh thoảng lại nhếch mép cười nụ, trông không thể biết được chủ ý.
Thái bảo lấy trong ngăn một cuốn sách không dầy, bìa nẹp bằng da dê, mấy dòng chữ thảo viết dọc theo gáy sách.
Hồi lâu, Lý Trác mới cất tiếng hỏi Từ Văn Thông:
- Quan ngài biết cuốn tà thư này chứ?
Từ Văn Thông chậm rãi nhấc cuốn sách lên, mở bìa bọc, nhấm nước bọt vào đầu ngón trỏ, giở lần lượt từng trang. Hồi lâu, Thông buông cuốn sách xuống, mắt vẫn cười cợt trông chừng người đối diện:
- Quả thiên hạ chẳng ngoa truyền!
Lý Trác nhướn con mắt độc nhãn:
- Quan ngài vừa nói gì?
Từ Văn Thông làm như không biết đến cơn giận dữ đang sắp bùng phát của Lý Trác:
- Trước đây, tôi từng nhiều lần nghe lời đồn đại văn tài của người có tên Lê Thị Đoan này. Cũng đôi lần nhặt được mươi tờ giấy của đám học trò chép vụng rồi dụi dọ dúi vào tay nhau đọc trộm. Nay mới được tận mắt... Thật đáng kính sợ!
Lý Trác không đừng được, giơ bàn tay lên cắt ngang lời Từ Văn Thông:
- Cuốn tà thư này, thật đáng phỉ nhổ, lại do một kẻ mũ mãng cân đai sưu tầm mà thành. Đám người ăn lộc vua mà cũng vụng trộm truyền tay nhau. Thật là mầm họa nuôi tự trong triều...!
- Quan ngài vừa nói ai là người mũ mãng cân đai mà cả gan làm vậy?
- Gián nghị đại phu Mâu Du Đô!
Từ Văn Thông cười không thành tiếng:
- Tưởng ai, chứ nếu là Gián nghị đại phu Mâu Du Đô, thì là chuyện đương nhiên. Ông ta sinh ra, được cất đặt vào chức Gián quan, là để dùng lời nói thẳng, can vua chớ làm những việc phương hại đến khí cốt của triều đình. Nếu ông ta không đem những lời nói thẳng đến bên tai vua, thì đương nhiên, chức Gián quan phải bị biếm.
Một lần nữa Lý Trác lại trừng trừng một mắt nhìn kẻ ngồi trước mặt. Vốn là vị quan đầu triều, xuất thân từ khoa bảng, thâm tâm quan Thái bảo vẫn coi thường những kẻ nhờ luồn lọt, tiến cống mà cũng chễm chệ mũ áo cân đai. Mùa xuân. Hội Tường Đại Khánh năm thứ nhất, nhờ dâng hổ trắng, ngựa trắng có cựa, cây cau một gốc mười hai thân lên đức Tiên Hoàng Nhân Tông mà Từ Văn Thông từ một chức quan ngũ phẩm lẹt đẹt giữa chốn kinh thành được Tiên hoàng chú ý, thăng lên chức Tham chính. Những vò dâm tửu Phật leo tường mà Thông cõng vào nội cung đã mang về một trang trại lớn trên đất Luy Lâu. Rồi ngày hội liên hoa trên hồ Dâm Đàm dịp lễ cầu mưa vừa rồi đã khiến Thông nhanh chóng trở thành người tâm phúc của Ngài ngự. Và cũng vì vậy mà hôm nay Thái bảo khu mật sứ Lý Trác phải mời Tham tri Chính sự Từ Văn Thông đến để bàn trọng sự.
- Vậy, quan ngài cho rằng việc làm của Gián nghị Mâu Du Đô là đúng. Tức là... những dòng chữ trong cuốn tà thư này là của người trung thần nghĩa sĩ, ích quốc lợi dân hay sao?
Nghe Lý Trác gằn giọng hỏi, Từ Văn Thông vội cười cười xua tay:
- Ấy chết. Một kẻ như hạ quan đâu dám bàn đến chuyện khen chê triều đình trong cuốn sách này!
Lý Trác càng bực tức:
- Quan ngài xử sự thật khôn ngoan như hồ ly tinh, giữ thân mình kín kẽ không sơ sẩy một ly một lai, nhưng lại thích xúi bẩy thiên hạ liều mình nói thẳng. Cuối cùng, với bên nào ngài cũng được lòng. Trai cò cắn nhau, ngư ông đắc lợi!
Từ Văn Thông nheo mắt ngắm kỹ Lý Trác:
- Tôi có kín kẽ thật đấy, đắc lợi thật đấy, thế nhưng, đó chính là điều mà các quan ngài đã dạy cho tôi.
- Quan ngài vốn giỏi vu vạ. Tôi chưa bao giờ dám dạy dỗ các ngài điều gì.
- Có. Triều đình hôn ám hỗn loạn. Trắng đen khó phân biệt. Thật giả chẳng lường. Nay thế này là hay nhưng mai đã là dở. Ai cũng chỉ biết lo thân mình, nhìn đến nền tảng xã tắc của triều Lý rỡ ràng mấy trăm năm nay bỗng lung lay, chưa biết tương lai sẽ ra sao. Cư xử ra sao cho phải phép? Sống như ngài cũng chết. Sống như Mâu Du Đô cũng chết.
- Ta đang là kẻ nắm quyền lực thực sự của triều đình, trong khi Hoàng thượng nay đau mai yếu. Kẻ nào dám cả vía làm hại được ta?
- Ngài nắm quyền lựa, nhưng quá ỷ vào quyền lực, chuốc oán hận quá nhiều, oan hồn ngùn ngụt tứ phía, ắt tổn hại đến bản mệnh.
- Còn như Mâu Du Đô?
- Khỏi phải bàn. Xưa nay, những gián quan vờ vịt, hiểu được thế võ "tùy phong", cam chịu làm đồ trang sức của triều đình thì tồn tại, hưởng lộc. Còn những gián quan cứ thật thà ruột ngựa, nay can mai gián, chẳng chóng chầy cũng chuốc họa chém đầu.
- Ai mà làm được như quan ngài. Quan ngài giỏi gieo mầm để gặt hái quả ngọt cả hai đời hoàng đế!
- Khôn chết. Dại chết. Biết thì sống! - Từ Văn Thông vẫn cười cợt - Ơn Vua lộc nước, đã bước vào chốn quan trường cũng phải biết khi nhu khi cương. Ấy là điều tâm đắc mà Thông tôi học được ở những bậc đi trước như quan Thái bảo đó! Quan ngài cũng không thể lường hết được khó nhọc và tốn kém của Thông này trong những chuyến lùng tìm vật lạ về dâng cho nhị vị hoàng đế của chúng ta đâu.
- Phải! Vất vả, tốn kém lắm. Trác tôi làm sao có được chừng ấy tiền và chừng ấy công phu để mua lấy lòng sủng ái của nhị vị hoàng đế. Nhưng xét cho cùng, tiền bạc để chuốc giống ấy cũng chỉ là của thiên hạ, của thuộc cấp cung đốn cho tướng quân. Rừng thiêng núi thẳm. Những kẻ một đi không trở lại trên đường sang Trung Nguyên cũng chỉ là những người dưng, đâu có mảy may suy suyển đến quan ngài và quyến thuộc đến một đường tơ kẽ tóc...
- Đương nhiên. Đó là cái điều mà những kẻ làm quan như chúng ta được đặc lợi. Chẳng phải vì thế mà thiên hạ tranh nhau giết nhau chỉ để làm quan và làm vua sao? Thông này vẫn được các đồng liêu tị hiềm cho là tốt số. Thực ra, số tốt chỉ là một mảy may. Chẳng qua biết dựa vào lòng tham ái đồng tiền, tham thức ngon vật lạ của thiên hạ mà dấn bước công danh, ngõ hầu sống yên ổn với chốn ganh đua này. Ngay cả quan ngài biết thế nên xưa nay vẫn thường thể tất. Thông này vẫn thường cảm động...
Lý Trác bật cười:
- Ta biết. Cũng bởi quan ngài luôn cư xử biết điều với Trác này. Nàng hầu năm ngoái quan ngài dâng tặng, đến nay vẫn mặn mà tươi tốt.
Cả hai cùng nhìn nhau, rồi cùng vỗ đùi cười ha hả, khoái trá đến đỏ cả mặt.
Bỗng lại nhìn thấy cuốn sách bằng da dê. Lý Trác tắt ngay nụ cười, nghiêm mặt:
- Thôi bỡn cợt thế đủ rồi. Ta phải bàn kế xử triệt nọc tà thư này. Kể cả phải trừ diệt hậu duệ của mụ Lê Thị Đoan.
Từ Văn Thông khoát tay:
- Quan ngài đừng nhọc công. Dù có đem đốt cả ngàn vạn lần cuốn sách "Lê Thị Đoan trước tác" thì cuốn sách vẫn nhơn nhơn tồn tại, vì chúng đã ăn vào trong ruột kẻ có chữ và còn được lưu truyền không mệt mỏi trên miệng bọn dân đen.
Lý Trác tức tối:
- Tại sao hễ con mụ mở miệng là đám dân chúng cứ như bị hớp mất hồn vía. Trong khi đó, những hiểu dụ của triều đình, những cuốn sách của đám văn nhân được nuôi nấng mà viết ra trên giấy hoa, tung khắp nhà ngang ngõ hẻm, lũ chúng không thèm đọc, lại còn có kẻ cả gan đặt vè giễu cợt! Quá lắm! Không thể tha mạng bọn chúng.
- Đến giờ này mà quan Thái bảo còn ngạc nhiên ư?
- Ta quả tình không hiểu nổi.
- Quan ngài quả tình không hiểu hay không muốn hiểu? Quan ngài nghĩ lao tù và gươm đao có thể chặt hết được mọi phiền não? Thưa quan ngài, cuốn sách của Lê Thị Đoan, sở dĩ đi thun thút vào bụng dạ chúng dân, là bởi tài cao học rộng, bởi văn chương cái thế, bởi gan óc tế thế kinh bang đẫm trên từng trang, bởi mụ ta không viết điều gì ngoài sự thật.
Lý Trác lại đấm bàn:
- Phỉ báng triều đình mà dám bảo là sự thật ư? Ai cho phép nói cái sự thật đó? Được bàn về chính đạo, về hay dở của phép trị nước, chỉ có đức hoàng thượng mà thôi. Ngay chức gián quan đặt ra, cũng chỉ là một chuỗi ngọc rởm đeo cho đẹp trước cửa triều nội. Kẻ nào dám ngạo mạn vượt qua, kẻ đó phải bị tru di tam tộc.
Rèm cửa động. Một lính hầu vào báo:
- Bẩm, có quan Gián nghị đại phu Mâu Du Đô đến!
Lý Trác giật mình, đưa mắt nhìn Từ Văn Thông. Hai ngón tay móng cong dài vẽ mấy sợ râu lơ thơ dưới cằm. Thông vẫn cười nụ:
- Thông này có mạn phép quan ngài đánh tiếng mời Gián nghị đại phu cùng đến đây. Như quan ngài đã nói, việc lớn, việc chung... ta cũng chẳng cần bàn kín...!
Nghe cái giọng tưng tửng là vậy, Thái bảo Lý Trác khẽ gằn trong họng:
- Hừ... Tọa sơn quan hổ đấu!
Làm ra vẻ không nghe thấy, Tham tri Chính sự Từ Văn Thông vẫn vê râu, cười.
So với mười năm trước, khi tháp tùng đức Thần Tông lên Na Ngạn, quan Gián nghị đại phu Mâu Du Đô đã thay đổi rất nhiều. Thân thể gầy tóp đi trong tấm áo rộng thùng thình. Râu tóc bạc trắng. Thêm biết bao nếp nhăn trên khuôn mặt đã điểm đồi mồi. Chỉ có đôi mắt xếch vẫn ngời sáng. Như có ánh lửa vàng vặc hắt ra từ bên trong.
Bước vào thư phòng, ngồi trước kỷ bên ghế Từ Văn Thông, Mâu Du Đô đã nhận ra ngay cuốn sách trên kỷ trước mặt Thái bảo Lý Trác. Nhưng Mâu Du Đô làm như không hay biết, vuốt mớ râu bạc, cất giọng sang sảng:
- Được nghe quan Tham tri nói, có người vừa biếu quan Thái bảo khay trà quí. Hạ quan mạo muội vượt phép xin đến để được thưởng lãm...!
Lý Trác không nói, chỉ phất tay ra hiệu sai tên lính hầu rót trà.
Từ Văn Thông vẫn lẳng lặng chúm miệng cười ruồi.
Chờ cho Mâu Du Đô nhấp miệng chén trà Trảm mã, Thái bảo Lý Trác mới đặt bàn tay lên cuốn sách trên án thư, cười nhạt:
- Chắc quan Gián nghị đại phu đã nhận ra cuốn sách này?
Mâu Du Đô đặt nhẹ chén nước, không hề lúng túng:
- Dạ, thưa quan Thái bảo, hạ quan cũng đã đọc. Không phải chỉ đọc một lần, mà đọc nhiều lần!
- Tà thư!
- Thưa, hạ quan từ thuở tóc để trái đào ngón tay lấm mực ăn mày đôi chữ thánh hiền, chỉ để đọc chính văn chính sử, chứ không hề biết đọc lộng ngữ, tà thư!
- Vậy quan đại phu gọi đây là chính văn chính sử?
- Theo thiển ý của hạ quan, sách nào chữ nào có ích cho dân cho nước, sách nào chữ nào khiến cho người đọc cầm cuốn sách trên tay mà như cầm tấm gương soi lại chính mình, đọc chữ nào thì chữ đó là lời khen tiếng chê ứng mỗi hành vi cử chỉ, tâm tình thiện ác của chính mình thì sách đó, chữ đó là chính văn chính sử! Sách đó, chữ đó nếu so với thiên kinh vạn quyển đầy dẫy ngoài kia, kẻ viết lấy văn lấy chữ làm kế lập thân, mưu cầu vinh hoa phú quí... thì xin hai quan ngài bỏ lỗi cho lời nói thẳng, chẳng khác nào so bì tấm thảm trời dệt nên bằng chỉ vàng, áng mây ngũ sắc... với loại bao bố tầm thường bện bằng cỏ rác hôi tanh...!
- Lộng ngôn! Chẳng lẽ quan đại phu không nhận ra những lời lẽ báng bổ triều đình dăng dăng dòng này qua trang khác trong cuốn tà thư của mụ Lê Thị Đoan này sao?
Mâu Du Đô cười thành tiếng:
- Xin quan Thái bảo chớ vội nặng lời. Hạ quan có biết khoa thi Bính Thìn đời tiên vương, Lê Thị Đoan là bạn đồng khoa với quan Thái bảo. Tiếc là người đó, tài đó ví như đổi phận nam nhi được...
- Thì sẽ làm loạn, kẻ đại phản nghịch... Chẳng lẽ quan đại phu không hiểu điều đó sao!
Lý Trác quát lớn. Vẻ bình tĩnh, điềm đạm của Gián nghị đại phu Mâu Du Đô càng như đổ thêm dầu vào lửa. Đã thế nhìn sang bên, Tham tri Chính sự Từ Văn Thông lại vẫn cứ rung đùi xoe râu ngoảnh mặt làm ngơ...
- Thôi! Đã gọi là xét sách, bình văn thì quan Thái bảo cứ cho kẻ hạ quan ngu dốt này được dùng lời nói thẳng...
Mâu Du Đô lại cất tiếng. Giọng thêm sang sảng, đôi mắt xếch mỗi lúc càng sáng rực:
- Trong đời, kẻ ngu dốt này chưa bao giờ được may mắn đọc một cuốn sách như vậy. Lời văn mới sảng khoái hào hùng làm sao khi nói tới những công tích trời biển của bản triều ta như việc dời đô từ Hoa Lư ra đất rồng bay này. Phá Tống bình Chiêm. Mở Quốc tử giám. Chấn hưng Phật đạo... Toàn những công tích đáng ghi đậm sâu trong sử sách lưu truyền cho hậu thế muôn đời!
- Quan đại phu quên không nhắc tới những điều báng bổ trong cuốn tà thư!
- Sao có thể gọi sự thật là những điều báng bổ? Những việc hư hoại từ trong gan ruột thâm cung hay cảnh lầm than của con dân qua bao cuộc chinh chiến. Nạn tham quan ô lại, cường hào ác bá chà đạp dân lành. Cái hay cái dở trong phép an dân trị quốc... thảy thảy đều cụ thể, sáng láng, rạch ròi, công bằng, ngay thẳng. Chỉ có người nào trên hiểu lẽ trời dưới hiểu lẽ đời, ngày ngày ăn chung bát cơm gạo hẩm, húp chung bát cháo cầm hơi, đêm đêm chia sẻ manh chiếu rách với kẻ khốn cùng nhất trong thiên hạ, nung nấu trong lòng mộng ước cứu đời cứu người, làm cho dân thịnh nước cường thì mới có thể cầm bút viết nên những dòng chữ như thế. Thật biển lớn trời cao cũng không sánh tày cái linh hồn vô tận ẩn trong dòng dòng chữ chữ của mỗi trang sách này!
Thái bảo Lý Trác mím miệng:
- Cả khi mụ nghịch tặc dám cả gan nói tới cái họa diệt tộc chờ sẵn Hoàng triều ta?
- Thưa quan Thái bảo... Hạ quan e rằng xưa nay ta chỉ quen với những trang sách, áng văn của bọn ca công chỉ biết miệt mài năm tháng rải đường ngọt mật thơm lên mỗi việc làm của người giữ chức, nắm quyền. Vinh thân phì gia nhờ vào việc bẻ cong ngọn bút. Chính vì bọn tiểu nhân thủ lợi này mà nhân tâm ly tán, triều chính tàn lụi, đất nước tiêu vong...
- Ha ha ha...!
Tham tri Chính sự Từ Văn Thông từ nãy đến giờ vẫn chống cằm ngồi nghe đôi bên lời qua tiếng lại giờ bỗng cất tiếng cười phá lên thành tiếng:
- Quan đại phu mà nói vậy thì Thông tôi e rằng ngay trong đám cầm bút ở đương triều ta cũng khối kẻ giật mình...!
Nghe vậy, như người bị chạm nọc, Thái bảo Lý Trác đập mạnh bàn tay xuống án thư làm mấy chiếc chén đựng trà bật nẩy lên nước đổ lênh láng.
- Tạ tội!... Tạ tội...! - Từ Văn Thông cúi đầu chắp hai bàn tay trước ngực - Khiến quan ngài tức giận, kẻ này thật thất lễ. Xin rộng lòng bỏ quá... Bởi nghe hai quan ngài tranh cãi bàn luận văn chương, kẻ này chống cằm vểnh tai mà thật như vịt nghe sấm. Nhưng dẫu vậy cũng có điều Thông này nghĩ khác hai quan ngài...
- Khác thế nào?
Cả hai người đều nhìn vào Thông, hỏi:
- Thông này đêm đêm chong đèn chống mắt lên mà đọc thiên hạ nên cũng có học lỏm được đôi điều...
-...?
- Theo thiển ý của Thông, bọn cầm bút thời nào cũng vậy, thật vừa đáng trọng đáng sợ lại đáng khinh. Ngàn vạn kẻ cầm bút trong thiên hạ họa chăng mới có một vài người như thế này. - Mấy ngón tay mảnh mai của Từ Văn Thông đập đập lên cuốn sách trước mặt - Còn lại đa phần lũ mặt trắng là bọn theo đóm ăn tàn, cười đấy khóc đấy. Vậy sao ta lại không nắm lấy điều đó. Một Lê Thị Đoan cả gan báng bổ triều đình thì ta tạo ra hàng trăm hàng nghìn Lê Thị Đoan khác sẵn sàng tung hô ca ngợi. Như thế mới là cách ăn chắc nhất để xử tử một cuốn sách. Bên ngoài, cứ để cho vài kẻ văn nhân ngang ngạnh nói. Bên trong, cứ việc mình mình làm. Như vậy, thiên hạ sẽ cho rằng ta biết chiêu hiền đãi sĩ, biết thương yêu đám lê dân.
Cả Thái bảo Lý Trác, Gián nghị đại phu Mâu Du Đô đều ngỡ ngàng vì những lời tham bác của Từ Văn Thông.
Im lặng một lát, Thông mới lại thủng thẳng nói thêm:
- Còn định làm như quan Thái bảo có bàn với kẻ này lúc mới đến đây, e rằng hạ sách.
- Quan Thái bảo định ra sao? - Mâu Du Đô hỏi.
- Quan Thái bảo định tụ tập dân chúng, đem cuốn tà thư và con trai của Lê Thị Đoan lên xử tử trên đoạn đầu đài để răn đe thiên hạ.
Gián nghị đại phu Mâu Du Đô ôm mặt cười rũ rượi.
Lý Trác nổi điên thét lớn:
- Cười cái gì! Đừng tưởng có thể giỡn mặt ta!
Mâu Du Đô cố nén cơn cười:
- Quan ngài ơi! Ngài là người có học hành đỗ đạt, hẳn đã từng nghe chuyện thời Đông Chu?
- Kinh truyện ta làu thông từ trước khi khảo thí. Có gì phải hỏi?
- Nhưng lâu ngày, có lẽ ngài đã quên một đôi điều. Mâu này xin mạn phép, chẳng qua cũng chỉ muốn giúp quan ngài khỏi nhọc thân. Xin được lượng thứ.
- Cứ nói!
- Đông Chu liệt quốc có chép: Tướng quốc nước Tề là Thôi Trữ dùng người vợ lả lơi, đẹp như hoa ngọc là nàng Đường Khương dụ Vua Tề Trang Công vào nhà rồi giết chết. Thiên hạ thẩy đều biết Thôi Trữ giết Vua, ghi xương khắc cốt câu chuyện xú uế đó mà không dám nói ra vì Thôi Trữ là kẻ mạnh. Nhưng Thôi Trữ có gan giết vua mà không có gan chịu tiếng, đã là kẻ sát nhân lại cứ muốn có danh thơm lưu truyền sử xanh. Để che giấu việc giết vua, Thôi Trữ truyền cho quan Thái sử Bá chép: Tề Trang Công bị bệnh sốt rét mà chết. Nhưng Thái sử Bá đã chép việc thật vào thẻ tre rằng: "Ngày Ất Hợi, tháng 5, mùa hạ, Thôi Trữ giết Vua".
- Ta biết. Quan Gián nghị đọc sách đó, sao không nhớ rằng Thái sử Bá vì cứng cổ mà bị Thôi Trữ chém đầu? Đó là kết cục đương nhiên của những kẻ chẳng biết tùy thời.
- Phải. Thái sử Bá bị chém đầu. Nhưng Thôi Trữ, những tưởng có thể dùng lưỡi gươm để khuất lấp sự thật, đã gọi thêm ba người em của Thái sử Bá đến, buộc phải chép rằng Tề Trang Công bị bệnh sốt rét mà chết...
- Rõ ràng là em của Thái sử Bá cũng gàn dở chẳng kém gì anh chúng nên đã chuốc lấy cái chết. Câu chuyện của những kẻ ngu muội, quan Gián nghị chẳng nên dài lời kể lể...
- Quan Thái bảo! Ngài là người học nhiều biết rộng. Chẳng lẽ không nhớ người em thứ tư của Thái sử Bá luận về cái việc người ta không thể dùng lưỡi gươm che tối mặt trời, về cái liêm sỉ tối thiểu của người làm sử, khiến cho một kẻ giết người không ghê tay như Thôi Trữ cũng phải xấu hổ chùn tay sao?
- Cái gã gàn dở đó nói bậy bạ những gì?
- Khi Thôi Trữ đã giết mất ba người anh vì không chịu chép dối, Thôi Trữ mới nói với Quý - người em thứ tư rằng: "Ba anh mày đều đã chết cả. Còn mày không sợ chết à? Nếu mày chép khác đi thì ta tha chết cho". Lúc đó, Quý liền khẳng khái đáp: "Chép đúng sự thật là chức phận của người làm sử. Chức phận của người làm sử không thể bỏ được. Nếu tôi không chép, trong thiên hạ tất cũng có người khác chép. Tôi không chép cũng không che được sự xấu của quan Tướng quốc, mà lại để cho thức giả chê cười, nên tôi liều chết mà chép, xin quan Tướng quốc cứ tùy ý định đoạt". Quý nói chưa xong, ngoài cửa đã có một bậc trí giả là Nam sử Thị đi đến: "Ta nghe nói anh em nhà ngươi đều chết cả, sợ bỏ mất cái ngày Ất Hợi tháng 5 vừa rồi, vậy nên ta cầm thẻ đến để chép".
Lý Trái tái mặt:
- Những kẻ điên rồ gàn dở trong thiên hạ xưa nay không hiếm. Nhất là trong bọn cầm bút nghiên vẫn tự cho mình cái quyền nắm đầu thiên hạ.
- Quan Thái bảo! Tôi mạo muội kể cùng ngài chuyện Thái sử Bá không phải để bình phẩm ông ta gàn dở hay không gàn dở, mà là vì ngài. Chuyện Lê Thị Đoan ngày nay cũng chỉ như chuyện Thái sử Bá ngày xưa mà thôi. Dù chúng ta có giết Lê Thị Đoan, giết con cháu mụ ta, thậm chí tru di tam tộc như ngài nói, chém nát cuốn sách dưới đoạn đầu đài, thì việc thật triều ta vẫn còn đó. Lê Thị Đoan chẳng phải người thiên lệch. Chỗ đáng khen đã dùng lời nghiêm cẩn ngợi khen. Chỗ đáng chê cũng đã nhắc tới một cách phải nhẽ, không cay cú, chẳng quá lời. Tại sao quan ngài chỉ nhận những câu khen mà hằn thù với những lời chê? Ngài đã uổng công tụ tập đám văn nhân lòe loẹt trong triều, buộc chúng mạ lại những trước tác của Lê Thị Đoan, để nguyên những lời khen, chuyển chỗ chê thành ngợi ca vương triều, đóng thành sách đẹp rồi đem tán phát trong thiên hạ. Bao nhiêu công sức tiền của đổ vào mà sách phát đâu thì đắp chiếu nằm đấy. Ngài xem, chúng ta nói gì thì thiên hạ cũng im thít, nhưng thực sự có ai tin chúng ta?
- Không tin, nhưng buộc phải tin, rồi sẽ tin. Đã nắm triều chính, sao còn băn khoăn việc người ta có tin hay chẳng tin. Lẽ phải thuộc về những người có sức mạnh.
- Quan ngài, mẹ con Lê Thị Đoan dù có bị rơi đầu, nước Nam này sẽ vẫn còn những Nam sử Thị dám chịu phanh thây để chép lại những việc có thật. Đời nào, quốc gia nào cũng có những người như thế. Tại sao quan ngài và tôi, những kẻ hậu thế, lại biết được việc đại ác của Tần Thủy Hoàng? Là do đất Trung Nguyên có những người như Thái sử Bá và Nam sử Thị. Hai quan ngài! Liệu đời chúng ta có đủ dài để xử trảm hết những Nam sử Thị, những Lê Thị Đoan? Và ngay cả khi chúng ta làm được việc ấy, liệu có đốt hết được những cuốn sách về sự thật đã ghi xương khắc cốt trong lòng lũ dân đen kia?
Lý Trác cười nhạt:
- Đủ rồi! Trác này nghe đã đầy tai. Về việc đó, ta đây đã có chủ ý. Không kẻ nào làm Trác này lung lay được. Mâu Du Đô! May cho ngài, vì ngài đang có chức vị lờn trong triều. Từ Văn Thông! Ta nay dẫu đã già, bị mất một con mắt vì bị Hoàng thượng cào xé lúc ngài chẳng may hóa hổ, nhưng sau khi khỏi bệnh, ngài có nghĩ lại. Hoàng thượng càng ốm yếu, càng phải trông cậy nhiều hơn vào ta. Đêm qua, trăng thanh gió mát, ta lên lầu chiêm tinh, thấy ngôi sao bản mệnh của Hoàng thượng thì lay lắt, mà ngôi sao của ta còn sáng rõ. Ta trong lòng những rưng rưng, nghĩ rằng trời cũng có lòng độ ta để phò tá Hoàng thượng giữ cho cơ nghiệp nhà Lý được vững bền chăng?
Gián nghị đại phu Mâu Du Đô vùng đứng lên:
- Quan Thái bảo! Ngài làm thế, là đem mầm họa đến cho hoàng thượng đó!
Lý Trác cũng đứng phắt dậy:
- Thôi chớ lắm lời! Các ngài là người của triều đình, nắm giữ rường mối chính sự, mà còn bị con mụ đó mê hoặc đến như vậy, thử hỏi với đám dân ngang ngạnh dưới kia, cuốn sách đó còn tác quái đến thế nào? Ta phải tận diệt cái ngoan cố lì lợm của bọn cầm bút. Bọn đó mong manh ốm yếu nhưng lại thường có bùa phép mê hoặc thiên hạ. Ta không mảy may tin cậy chúng. Không phải vô cớ mà Tần Thủy Hoàng xưa đốt sách, giết học trò...
- Thưa quan Thái bảo! Ngờ vực và canh chừng đám người cầm bút, không chỉ riêng ngài, mà là bệnh của những bậc đế vương. Để đốt sách và giết học trò, bất cứ vương triều nào cũng có thể làm được. Học trò và đám cầm bút là những kẻ yếu đuối, ai cũng có thể làm tổn hại. Nhưng ngài có bao giờ tự hỏi tại sao các vương triều khác trước đây không làm, các vương triều sau Tần Thủy Hoàng cũng không mấy kẻ dám lặp lại việc đốt sách, giết văn nhân?
- Là vì các vị hoàng đế khác không đủ mạnh bạo làm những gì mà họ mong muốn.
Từ Văn Thông nãy giờ im lặng, bỗng chen vào:
- Không hẳn thế đâu, thưa quan Thái bảo!
- Ta đã bảo các ông chớ nhiều lời. Với bọn đó, chỉ có mỗi cách: chém đầu thị chúng. Ta chém một đứa, những đứa khác sẽ vì sợ mà không dám ho he xằng bậy. Mỗi khi chúng cầm bút viết, đầu bút lông sẽ quằn nhụt lại. Lưỡi gươm này quyết chẳng tha kẻ nào dám báng bổ triều đình. Ba hôm nữa, ngày Mùi, mời các ngài có mặt trên đoạn đầu đài.
- Để làm gì, thưa quan ngài?
- Để xử tử cuốn tà thư của mụ Lê Thị Đoan. Trước đây, ta tiếc rằng mụ đã tự cắn lưỡi mà chết. Không một đêm nào, ta quên cái đầu lưỡi của mụ văng vào mặt ta. Cái đám da đỏ bằng đồng xu này không tan, kể từ khi cái đầu lưỡi bẩn thỉu của con yêu quái đó văng vào. Rủi ro cũng bám chặt lấy ta từ đó... Nay ta đưa cả linh hồn mụ, cuốn sách của mụ và con trai mụ lên đoạn đầu đài. Nể tình đồng môn, ta miễn cho tội tru di tam tộc. Tính ta dạo này cũng dễ mủi lòng.
Gián nghị đại phu Mâu Du Đô sửng sốt:
- Đưa một cuốn sách ra xử tử? Xử tử linh hồn một người chết? Ngài có ốm không? Quan Thái bảo?
Lý Trác ném vỡ nghiên mực đang đặt trên án thư:
- Đó là cách duy nhất để thị uy dẹp loạn. Kẻ nào ngăn cản, ta sẽ tâu Hoàng thượng lập tức chém đầu. Quân binh luyện tập từ nửa tuần trăng nay...
Lý Trác bỗng trở nên mơ màng, say đắm:
- Rồi các vị sẽ thấy. Sẽ được thấy những điều mà chỉ Lý Trác này mới làm được...