Chương IX

Chương IX

hế là thầy giáo Hoạnh dọn về quê. Quê thầy ở Đông Lao. Từ Phú Gia đi vào miền trong chừng quá nửa buổi thì tới nơi. Nói là dọn nhà cho có việc, thực ra chẳng có gì. Cái giường phản đồ và tre gỗ nặng, thầy đã bán và để lại cho người ta cả rồi.

Bà giáo Hoạnh xách một cái tay nải nâu, ông quảy hai bọc giấy nhật trình buộc dây chuối. Đây là những đồ lặt vặt, cái đèn hoa kỳ, cái bát điều. Còn quần áo của ai, thì người ấy đã mặc cả vào mình rồi. Bà giáo ăn vận như trời rét ngày Tết. Quần thâm, cái thắt lưng có giải yếm mớ ba mớ bảy. Đầu bịt khăn vuông mỏ quạ kín hai tai, quặt ra đằng sau. Tấm áo the nâu mặc răn rúm như vừa lấy trong vó ra. Ba đứa trẻ con cũng đủ quần, không đứa nào cởi trần. Tay xách gói, lưng bà cõng thằng cu Con. Thằng Biền dắt cái Gia. Con bé mới đi chập chững bước một. Chắc chốc nữa, ra ngoài giữa cánh đồng vắng, bố nó phải cõng nó đỡ mẹ. Nhưng giáo Hoạnh mà cõng con thì hỏng mất bộ quần áo hộp. Bao giờ thì thầy Hoạnh cũng chững chạc như thường. Thầy đội khăn xếp nhiễu tây, đeo đôi kính râm. Áo the cặp. Quần gấp đầu giường như là quấn ống sớ. Đôi giày tây có cổ bước cộp cộp.

Bấy giờ hãy còn sớm. Mặt trời chưa mọc. Phương đông, sau lũy tre, mây ửng đỏ như có đám cháy lớn. Cả bốn đứa học trò sắp đi thi Sơ học Yếu lược cũng đến nhà chào thầy. Lại cả bốn đứa đi tiền. Thầy giáo Hoạnh xoa đầu từng đứa rồi nói ngậm ngùi:

- Ngày mai, các anh sang bên Nha học thầy Câu. Tôi đã nói với thầy rồi. Cố học chăm để thi đỗ, khỏi phụ công thầy. Bao giờ làng mở trường, thầy lại ra. Thôi thầy nói bấy nhiêu...

Cảm động, thầy ngập ngừng không nói được ra lời. Bốn đứa học trò mủi lòng, khóc òa. Rồi thằng Biền, cái Gia - và thằng cu Con - cùng nức nở theo. Cả đôi bên lũ trẻ khóc lóc như đàn chim ri kêu.

Bốn đứa học trò đứng ngơ ngẩn trông theo. Những đứa bé mờ mờ đi trước, rồi bóng thầy, bóng cô lẫn vào những vòm tre xanh om. Chúng nó lại mếu máo. Trên đường vào làng, người ta gặp bốn đứa trẻ vừa đi vừa khóc sướt mướt.

Từ đấy, không ai biết gia đình nhà ông giáo Hoạnh rồi ra làm sao. Chẳng lần nào ông giáo Hoạnh lai vãng ra ngoài này nữa. Cái trường học trước là cái hành lang. Bây giờ, người ta làm chỗ cho thợ nề, thợ mộc che chắn ngủ đậu. Khi đình cất xong, người ta lấy chỗ ấy làm gian chứa đòn khiêng đám ma và cái võng vong gỗ mộc [1]. Làng không làm lại trường học nữa.

Chiều hôm ấy, giáo Câu sang Phú Gia. Mấy tháng nay, Câu đã biết cái tình cảnh khốn đốn của nhà giáo Hoạnh. Từ khi vắng Kền, đôi bạn đối với nhau lại càng gần gũi hơn. Có lẽ họ thấy lẻ loi quá. Giáo Răng thì không thể hợp tâm tính hai người rồi. Anh ta dạy chữ, lại dạy kèm cả võ. Làng Thượng, ai cũng phục thầy giáo Răng lắm. Nhà giáo văn giáo võ đủ vành. Những đứa học trò bên Thượng, tự nhiên cũng sinh ra bướng và hỗn. Chúng hay kéo nhau sang đầu đồng đón học trò trường Nha gạ đấu võ. Cái giống trẻ con thích võ.

Câu sang bên Phú Gia, hỏi thăm mới biết Hoạnh đã cùng vợ con mới dọn về quê sáng sớm hôm qua. Câu ngạc nhiên. Mặc dầu Câu vẫn biết trước sau thế nào Hoạnh cũng phải đi. Anh đã gửi bốn đứa học trò sang trường Câu. Sao Hoạnh không cho Câu biết, để Câu sang chơi một hôm. Hoặc giả Hoạnh cũng muốn giấu chăng? Ừ, mà giấu là phải. Một đoàn một lũ cha con vợ chồng loi thoi bồng bế nhau như chạy nước lụt, đẹp đẽ gì phải nài người đón đưa. Xưa nay, Hoạnh lại là tay sĩ diện, ưa cái mã bề ngoài. Chắc Hoạnh nghĩ khổ trong lòng lắm.

Tự nhiên, Câu rưng rưng như muốn khóc.

Lủi thủi, Câu quay về.

Câu đi về, vòng lối đồng qua làng Thượng, tạt sang cầu.

Ngày mùa hè dài dặc. Mặt trời mấp mé xuống cánh đồng mà còn lóe chói rực rỡ. Những tảng mây trắng nhuộm ánh nắng, đỏ khé. Mây từ từ từng đám trôi qua nền trời xanh. Gió reo rì rào trong ruộng lúa. Đâu đây tiếng diều đổ sáo đẩu reo vo vo.

Câu bước nhẫn nha. Sao mà hai đầu gối mỏi, chỉ muốn khuỵu. Đầu gối mỏi với nỗi buồn tái tê trong lòng.

Vụt chốc, bóng tối xuống. Bấy giờ đã là nhá nhem. Phía tây, mờ mờ một vết mây đỏ xẫm. Cánh đồng bảng lảng tối. Bên đường chi chít những tăm hoa cỏ may, giải một nền chì chập chờn. Trong xóm trước mặt, vẳng đưa lại những tiếng í ới bọn trẻ con tắm, đùa nhau ngoài ao. Và nhiều tiếng ríu rít, tiếng chim kêu, chim hót, không phân biệt được. Đó là tiếng hoàng hôn đương vào cánh đồng, bao la. Mây mờ đi, tan lần với vùng trời bàng bạc xám.

Câu về đến đoạn đường rẽ ba. Một đằng lên phủ. Một lối vào trong làng. Theo đường vào làng, chỉ vài bước chân thì về đến đầu cầu. Đường vắng teo. Câu vẫn buồn rã rời, bải hoải đến rã cánh tay. Gió thổi kéo xõa mái tóc cánh gà của anh xuống hai bên tai. Hai vạt áo khách trắng bay lên phần phật.

Một nỗi buồn mênh mông xâm chiếm lòng chàng. Trước hết, Câu nghĩ đến cái tương lai mờ mịt của mình. Mờ mịt, phải, mờ mịt quá. Bấy lâu, chàng đã sống bấp bênh, tạm bợ, một thân một mình, muốn ra sao thì ra. Một ngày kia, ngộ đèo thêm cái ách vợ con vào như giáo Hoạnh thì sao. Chao ơi! Bấy giờ thì còn khổ đến thế nào! Câu thở dài.

Nhưng chàng lại mỉm cười. Nụ cười nhỏ lại tắt ngay. Coi như một cái nhếch mép không phải một nụ cười. Bởi anh vừa cười vừa tự nhạo mình. Có bao giờ Câu dám nghĩ đến chuyện mơ màng vợ con! Nhất là từ khi mối tình của chàng và Miến lạt phai. Lạt phai vì những duyên cớ mỏng manh không đâu. Bây giờ thì xa xôi quá rồi... xa quá rồi... Nỗi buồn thấm thía, chua chát của bóng dáng một mảnh tình. Rồi chàng lẩn quẩn nghĩ rằng giả chàng gặp Miến bây giờ. Ừ, chàng gặp Miến bây giờ, chàng sẽ nói rất nhiều. Chàng níu lấy Miến. Chàng hỏi tại làm sao cô lại quên nhau đến ngót một năm trời nay. Chàng cắt nghĩa cho Miến nghe những thế này... những thế này... Chàng nắm lấy bàn tay Miến. Hai người cùng im lặng nhìn nhau. Cứ đứng lặng như vậy, một lúc thật lâu.

Anh chàng không tưởng tượng được thêm gì nữa, sự thực lại trở về, càng buồn hơn lúc nãy. Điều xa cách đã xa cách quá rồi. Mà sao Câu vẫn nghe như mình vẫn tơ vương. Giá mà Câu gặp Miến bây giờ. Câu sẽ... Câu sẽ...

Những bước guốc của Câu lọc cọc trên đất đá lổn nhổn. Tiếng guốc trong vắng lặng cánh đồng. Trời tối mờ mờ, đàng trước không có ai, cái đầu cầu Phượng trăng trắng bắc ngang sông Lịch.

Câu chợt quay lại. Có bóng người đi đằng sau. Dáng cao cao tha thướt. Hình như sợ tối và vắng vẻ, người ấy đi nhanh, sắp kịp Câu. Đến lúc nghe phía sau lạt sạt bước, Câu quay lại. Câu nhìn trố cả hai mắt. Người ấy là cô Miến.

Phải, cô Miến. Miến chân đi đất, mặc áo dài nâu non thắt quả găng. Đôi ống quần xắn cao hênh hếch. Đầu cô không mang nón. Một tay xách lõng thõng hai cây mía đỏ dài ngòng ngoèo. Cô đi đâu mà sao lại có sự gặp gỡ đường đột đến lạ lùng thế này?

Thoạt trông thấy Câu, hình như cô ngượng ríu hai chân. Mà anh chàng tưởng như trời đã đen thẫm lại. Ôi, trời đổ thực. Hai mắt Câu chớp chớp, anh run như đương gấy lên cơn rét. Lưng áo, mồ hôi toát ra từ lúc nào. Dường như anh chỉ thở ra. Muốn nói nhưng nghẹn tắc cổ.

Miến đã đi kịp Câu. Nàng bước tránh sang một bên đường. Rồi nàng đi quá một chút. Vẫn chưa trấn tĩnh nổi, nhà giáo còn luống cuống lắm. Anh càng luống cuống hơn, khi Miến đã đi lên trước anh đến ba bốn bước. Anh cố nuốt nước bọt để nghĩ một câu. Một câu thôi, nếu không thì Miến đi khỏi. Về đến kia đã là đầu cầu. Quá vài bước nữa vào trong xóm rồi. Ở đây, một bên ruộng, một bên bãi sông. Không có ai. Ngại gì nữa. Câu lú lẫn đi mất rồi sao. Trước nhất, nhà giáo mắm môi lại. Có lẽ để lấy can đảm. Chẳng gì xa nhau đã lâu và lại xa vì giận dỗi, cũng ngượng lắm. Nhà giáo thốt ra một câu, anh gọi:

- Cô Miến!

Miến nhìn lại. Rồi Miến lại quay đi. Nhưng câu hỏi đã ra khỏi miệng.

- Lại cho tôi hỏi cái này, cô Miến!

-...

- Tôi hỏi...

Miến đứng và rồi Miến quay lại. Ôi chao, nào Câu biết hỏi câu gì bây giờ? Vừa rồi, nhà giáo chỉ gọi liều một câu. May quá, Miến lại cất lời trước. Miến nói:

- Bác lại còn hỏi tôi làm gì nữa!

Câu ngẩn ngơ:

- Ô hay, Miến giận tôi thực à?

- Nào tôi dám giận... bác!

- Sao Miến lại gọi tôi thế? Tôi có làm gì để cho Miến giận? Mấy tháng nay, tôi vẫn mong Miến đến chơi để tôi...

Câu nói được mấy câu như thế, hình như làm cho Miến đã bớt ngay giận. Miến đứng yên, hai tay vân vê lăn tròn cây mía, Câu hỏi:

- Miến mua mía ở đâu thế?

- Mua ở trên chợ.

- Sao đi chợ tối thế?

- Không, đi qua chợ thì mua.

- Miến đi đâu về?

- Đưa chị cả Diễm ra bến tàu xuống Kẻ Chợ ra tàu Phòng.

- À.

Câu hiểu. Từ mấy hôm nay, vợ Diễm đem một đứa con về nhà ăn giỗ. Giỗ cụ sinh ra ông khán Tịnh. Vì không xin được phép nghĩ, Diễm để vợ về một mình. Dáng hắn chị Diễm đem con ra Hà Nội chơi với mấy chị em ngoài ấy, rồi mai mới xuống Hải Phòng. Miến ẵm cháu tiễn chị ra bến xe rồi quay về, nhân tiện, vào chợ mua cây mía, xách lõng thõng về đây.

Hai người đứng giữa đường. Con đường trắng ngoằn ngoèo mờ mờ trong bóng chiều. Lưỡng lự muốn đi, lại muốn đứng. Nhưng chẳng ai nói, cũng chẳng ai đi. Miến vẫn cúi mặt. Còn nhà giáo lại chưa biết nói thế nào. Đương lúc ấy, từ trong lối ngõ xóm ở ven bờ sông, vẳng có tiếng đàn bà cãi nhau léo xéo đưa lại. Hai người giật mình.

Câu bảo:

- Miến đứng tránh vào bên một tí. Tôi muốn nói với Miến.

Miến vẫn đứng yên.

- Đi, Miến...

Câu giục lần nữa, nàng ngẩng mặt lên nhìn Câu rồi lại cúi xuống và nhẹ nhàng đi theo Câu. Hai người rẽ xuống ruộng, đứng vào sau một gò cỏ cao. Tuy Miến cúi mặt, nhưng Câu hình như trông thấy hai khóe mắt nàng lóng lánh. Chao ôi, Miến khóc. Câu bối rối quá. Câu luống cuống đi trước đến gò cỏ, chỗ đã khuất hẳn đường phía ngoài. Họ đứng quay mặt vào trong gò cỏ ấu xanh mờ.

Trên đầu gò, phơ phất làn hoa may. Câu nhìn lên. Một ngôi sao chiều sáng long lanh trên ngọn cỏ. Câu bứt vu vơ mấy lá cỏ ấu.

- Miến...

- Tôi xin lỗi Miến.

Miến nức nở khóc thành tiếng. Nước mắt chảy xuống hai bên má. Nàng lấy giải yếm che mặt, rồi Miến nói khẽ:

- Mấy tháng trời nay, tôi nghĩ ngợi mà buồn về cậu. Ai lại chơi bời thế bao giờ. Cậu có yêu tôi đâu!

- Miến đừng nói thế. Thực quả tôi...

- Cậu còn mơ tưởng các con nhà trò.

- Tự dưng chúng nó dẫn xác đến, chứ tôi có biết gì.

- Cái nhà giáo Hoạnh chẳng còn ở đây nữa mà rủ rê cậu. Nhà ấy đi tôi chẳng tiếc. Tôi chỉ thương anh giáo Kền.

Câu lặng yên, sung sướng mà nghe người yêu nói về mấy người bạn của anh. Nàng đã đứng lại, nàng đã nói, thế là cơn hờn đã tan, chắc thế. Câu nói:

- Tôi đã có lời xin lỗi Miến rồi. Mồm miệng người ta hay thêu dệt ra lắm chuyện. Mà thực có gì đâu!

- Oan lắm đấy!

- Thôi mà.

Câu cầm tay Miến. Miến ngoái người đi. Bàn tay nàng vẫn nằm trong bàn tay chàng. Và miệng nàng múm mím. Hình như giọt nước mắt vẫn lăn nhẹ trên má. Giọt nước mắt ấy không còn ý nghĩa chi. Con gái chúa là mau nước mắt. Cái gì cũng khóc được thôi.

Câu nói:

- Miến đừng khóc nữa. Ông giăng ông ấy cười cho kia kìa.

Miến ngoảnh lại. Cuối cánh đồng vừng trăng tròn vành vạnh, nhô lên. Hôm nay mười sáu. Bấy giờ ngày cũng chưa hết hẳn. Mặt trăng tròn như chiếc mâm đồng, trắng nhạt. Tuy vậy, ánh trăng cũng đã lan sang sáng mặt đất. Bóng hai người ngả xuống mặt cỏ bên gò.

Miến nói:

- Tôi khống hiểu cậu có thực lòng... yêu tôi không?

- Tôi lại còn biết nói thế nào nữa. Có ông giăng kia làm chứng cho. Lúc nào tôi cũng chỉ nghĩ đến sau này lấy được Miến.

Miến ngước nhìn trăng. Mặt trăng nghiêm trang đứng trên vòm trời bát ngát, thăm thẳm.

Miến nói:

- Tôi thực hết lòng với cậu. Sau này mà chả lấy được nhau thì chết chứ chả sống làm gì.

- Chỉ nói dại. Miến nói thế ông giăng nghe tiếng, ông ấy biết rồi.

- Ừ, mà ông giăng ông ấy đương nhìn chúng mình?

- Ông ấy còn nghe tiếng ta nói nữa. Ví bằng sau này chẳng lấy được nhau...

-... Thì chết đi.

- Miến chỉ nói dại.

Câu nắm chặt cả bàn tay Miến... Câu quệt yêu vào má Miến, nói: “Từ giờ chừa nói dại nhá”. Má nàng cũng nóng rừ như bàn tay. Câu bâng khuâng như nằm mê bắt được cô tiên trên cung trăng sa xuống. Bấy lâu, giận Câu, cũng chỉ vì quá yêu mà thôi. Bây giờ cơn hờn đã tan, như cái gió nồm man mát thoảng qua. Ánh trăng láy vào trong mắt. Đôi mắt Miến ngời lên, bởi chút nước mắt ban nãy còn ánh lại bên khóe. Miến mím cười liếc Câu.

Trên cánh đồng bát ngát, ông trăng túm tỉm với hai người.

Chú thích:

1- Những việc về lương các hương sư trường làng tác giả kể trong chương này đều đã xảy ra trước khi nghị định các quan đầu tỉnh cho lương hương sư lấy vào thuế thân hàng năm như “phụ thu lạm bổ ” do trên tỉnh chủ truơng. T.H

Đánh máy : casau - Ct.Ly
Nguồn: casau - VNthuquan.net - Thư viện Online
Được bạn: Ct.Ly đưa lên
vào ngày: 1 tháng 7 năm 2016