ÐẶT TÊN LINH TINH

Bây giờ ngoài phố xá và các quán ăn uống xô bồ, ào ào, gặp chăng hay chớ. Và như cái biết ăn biết làm của người ta, ngồi ngoài đường hay trong cửa hiệu lịch sự, thực ra cũng như nhau, thế cả.

Chẳng nói cá nhà hàng sang trọng bây giờ làm điệu bày ra món ăn dân dã cho lạ mắt. Xúp cua (với ngô Mỹ, người ta bảo ngô của Mỹ cũng bổ, đã xúp ngô lại bàn nào cũng bày một đĩa ngô Mỹ xào). Bên cạnh, bát canh cua, rau muống luộc, nước luộc vắt chanh, cà pháo. Và uống nước vối, nước chè tươi, bằng bát.

Nhưng ít ai biết thịt bò, thịt lợn, thịt gà, các thứ cá bây giờ đều xuống cấp. Thịt bò, giò heo, con chim cu, chim ngói, con ếch, con lươn đều gầy guộc không mỡ màng nữa. Bởi vì tất cả con vật đều nuôi trong nhà, trong lồng, trong hang, trong bể và đồng loạt nuôi bằng cám trứng và cám trộn đường hóa học như gà công nghiệp nuôi đồng loạt. Cá trắm, cá chép thì cho ăn cỏ mật gọi là trắm cỏ, chép cỏ. Chim ngói, chim bồ câu nhồi cám trứng tuốt tuột. Cho nên con chim, con cá có phổng phao lên như gà, dày thịt nhưng không mỡ. Đến con đà điểu ở Sơn Tây nuôi thử người ta cũng cho tập ăn cám trứng.

Đến thức ăn gọi thành tên ở cửa hàng cũng gọi cho lạ, cho hay hay. Người ta kẻ bảng to tướng: Vịt cỏ! Vịt cỏ! Mà chẳng biết vịt cỏ là vịt gì.

Người thành thạo về thức ăn thì vịt đàn, vịt cỏ là giống vịt hạng bét, bé loắt choắt, hôi hám. Vịt cỏ là vịt đàn, chỉ khi nào các cánh đồng đã gặt hái xong, cánh đồng quang người ta mới dong vịt ra ruộng cho nhặt hạt thóc rơi thóc vãi và cả cỏ nữa, mới có tên là vịt cỏ.

Vịt cỏ là như thế, còn như vịt bàu thì khác. Ngày trước chỉ có chợ Bến gần chùa Hương mới có giống vịt quý ấy, cũng có bán ở chợ, nhưng hiếm, giống vịt trắng đi lạch bạch xệ bụng. Vịt quay ở cao lâu Hàng Buồm hay ở đặc sản vịt quay Quảng Sinh Long đều mua thửa vịt bàu chợ Bến. Bây giờ cho vịt cỏ lên ngôi và gọi bừa là vịt cỏ, cho lạ. Cũng còn may chưa đến nỗi gọi con ngan là con vịt Xiêm.

Lại còn đặt tên lung tung chẳng cần gốc rễ thế nào. Có một dạo đi qua khu phố cổ nhìn lên thấy một cửa hàng bày biện như hàng bánh cuốn, hàng miến gà, trên treo bảng: Bánh xèo A Phủ, lại cũng thấy có lò than có khói, có người quạt, có người ăn lúi húi.

Lạ quá, tôi cũng định tạt vào xem nó là cái hàng quà gì. Có lẽ ông bà nào nhớ kỷ niệm miền núi Tây Bắc về đây mở hàng phở chua lại gợi tò mò bằng việc đưa cái hình ảnh nhân vật A Phủ trong tiểu thuyết của tôi vào chăng?

Nhưng chưa đến tìm đã thấy cái hiệu Bánh xèo A Phủ biến mất, thế là không nhớ không tìm ra, như con hồ ly tinh trong truyện Liêu trai của Bồ Tùng Linh. Chắc là nó ế quá, biến mất, chẳng có người tìm ra.

Nhưng mà con vịt cỏ tôn lên làm con vịt bàu là cái sai không hết, cái bánh xèo A Phủ là một cái tưởng tượng ngây thơ, còn cái bảng Câu lạc bộ Ha Le ở bờ hồ Thiền Quang thì ta gọi tên lăng nhăng hay là cái sai gì?

Ha Le không phải là tên hồ mà tên hồ là Thiền Quang. Nó là tên một thằng Tây, thời Pháp thuộc, thằng Tây này là quan thuộc địa được cai trị thành phố Hà Nội, đến khi nó về hưu quan thầy nó ban cho nó cái tên phố (phố Halais), bây giờ ta gọi là phố Nguyễn Du. Các từ điển tên phố ngày trước và bây giờ đều nói rành rõ sự tích tên Tây, tên ta như thế.

Tây chết bảy đời rồi còn để lại mưu thâm. Ta không biết đặt tên Câu lạc bộ Ha Le là tôn vinh chỗ ăn uống nhảy nhót, chỗ chơi bời của chúng nó chăng?