KHAI BÚT XUÂN MỚI

Tôi vừa bước ra từ bờ Hồ Hoàn Kiếm, từ cuộc liên hoan khổng lồ của nhân dân Hà Nội đón chào Xuân mới. Từ khi hòa bình lập lại, cuộc đón mừng Xuân mới, Giao thừa bên Hồ Hoàn Kiếm của người Hà Nội đã thành một phong tục. Quanh Hồ Hoàn Kiếm suốt đêm, nhất là quãng Giao thừa, người ta tấp nập vui chơi, đủ mọi lớp người.

Những ngày cuối năm, tôi thường qua nhiều vùng ngoại thành. Ngoại thành Hà Nội trong những ngày cuối năm này bạt ngàn là hoa để đem vào tô điểm ngày Xuân cho thành phố. Hoa huệ trắng bạch từ Cầu Giấy suốt trên cánh đồng đến Cầu Diễn. Hoa đào, hoa cúc chen màu nở đầy từ trại hàng hoa lên Hồ Tây. Nhà sáng tác của Hội Nhà văn trên bờ Hồ Tây, giữa hai làng Quảng Bá và Nhật Tân, có thể nói: Nhà sáng tác Hội Nhà văn chúng tôi ngồi quanh hoa và trong hoa. Và ngoại ô Hà Nội, các công trường nhà máy bồn cửa ô bọc đầy hoa.

Cái Tết âm lịch đậm đà trong tình cảm chúng ta. Cái Tết đến khắp nơi trên đất nước, tôi đã từng biết Tết ở Tây Bắc, ở Việt Bắc, Tết ở miền Nam. Tôi nhớ những cái Tết Nguyên đán bình thường trước kia ở Sài Gòn, người chen chân chợ Bến Thành, trên thì trời và dưới thì dưa hấu. Và một ngày Xuân nắng to, người tấp nập đi chơi Lăng thấy hoa sen ngày Xuân nở khắp ao hồ. Phong vị Bắc và Nam thật là đặc biệt, nhưng cả Bắc và Nam chỉ quen thuộc một cái Tết mà cả hoa đào hoa cúc, cả dưa hấu với hoa sen, hoa mai, khắp nơi trên đất nước đều đi thăm mộ liệt sĩ, phần mộ ông bà và vui một vui chung.

Thói quen thông thường, hầu như cố lệ, trong một năm mới, những ngày đầu Xuân này, có lẽ ai cũng nhìn lại năm qua, nhìn sang năm mới.

Bước vào ngưỡng cửa năm 1964, mùa Xuân vừa tới, cũng là lúc miền Bắc sang năm thứ tư kế hoạch năm năm, nhà máy điện Uông Bí lớn nhất nước và khu Liên hợp gang thép đầu tiên ở Thái Nguyên đã bước vào sản xuất, những hợp tác xã nông nghiệp tiên tiến miền xuôi, miền núi gương mẫu của phong trào hợp tác xuất hiện càng ngày càng nhiều. Chủ nghĩa xã hội đương vỗ cánh trên miền Bắc Tổ quốc, không khí thi đua bừng bừng trong tinh thần tự lực cánh sinh xây dựng đất nước đương mở đà cho năm thứ tư kế hoạch năm năm tiến tới hoàn thành rực rỡ thắng lợi. Chủ nghĩa xã hội đương vỗ cánh trên miền Bắc Tổ quốc, chúng ta bước vào những nỗ lực để tiến tới hoàn thành thắng lợi vượt mức kế hoạch năm năm, trong khi mỗi ý nghĩ, mỗi việc làm, từ đồng ruộng tới thành phố, lên rừng núi đều nhất nhất nghĩ tới vì miền Nam ruột thịt. Bao nhiêu gắng sức trong ý nghĩa một vụ mùa Tây Ninh của Sơn Tây, một đợt cấy chiêm của Hà Nam vì Biên Hòa, cố gắng của hiệu phát hành sách vì Hà Nội – Huế – Sài Gòn kết nghĩa, một thứ bảy đẩy mạnh sản xuất vì miền Nam ruột thịt của nhà máy xe lửa Gia Lâm, nhà máy chung quy mô. Mỗi phút giây, miền Nam đất nước đều ở trong tim, trong mỗi hành động của từng người đương phấn đấu trên miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Cũng là thói quen thông thường xưa nay của mỗi người Việt Nam, chúng ta nghĩ về Nam bởi vì ngày Xuân đất trời đương đến khắp nơi trên đất nước. Mùa Xuân này, khí thế chiến đấu chống đế quốc Mỹ và tay sai của nhân dân miền Nam từ rừng núi Tây Nguyên xuống đồng bằng sông Cửu Long đến các đô thị đương sôi sục mãnh liệt hơn bao giờ hết. Từ trận Ấp Bắc vang dội thế giới, quân dân ta vượt lên ngày nay, đập gãy xương sống kế hoạch dồn dân lập ấp chiến lược của Sta-lây, tiến tới những trận lớn như trận chống càn vào Thanh Phú, tiêu diệt tới 500 tên địch, bắn và đánh rơi hàng chục máy bay và tàu chiến. Các vùng tạm chiến đương co lại, sau cuộc đảo chính 1/11 và sau những cuộc đảo chính chắc chắn sẽ tiếp theo nữa mà đế quốc Mỹ tưởng như có thể cứu được tình thế, nhưng kì thực số phận chúng lại rối bời, lại tối tăm hơn nữa. Cuộc đảo chính thứ hai mới đây (và còn những cuộc đảo chính nữa) của tay sai Mỹ đã làm là một ví dụ nóng hổi. Nó càng phơi bày tất cả bộ mặt xấu xa ghê tởm của đế quốc Mỹ và bọn tay sai trong một con đường hầm không lối thoát. Nhưng chính nó cũng càng làm cho bà con ta càng thấy rõ cái ngày diệt vong của tất cả bọn chúng, đế quốc Mỹ cũng như tay sai.

Cái tốt của nhân dân ta ở Bắc cũng như ở Nam, mỗi công việc của chúng ta đương mở đầu hay đương tính sổ vào lúc sang Xuân này. Ngày hôm nay, Xuân mới tưng bừng đi giữa Hà Nội mừng Xuân, ngòi bút và tâm tư chúng tôi mang nặng hai vai nhiệm vụ xây dựng miền Bắc làm hậu thuẫn cho cuộc chiến đấu của miền Nam. Trong nét hân hoan của xuân mới giữa thủ đô Hà Nội, một ý nghĩ, một việc làm, một câu thơ, một nét bút đều mang hình ảnh thắm thiết ruột thịt của người chiến sĩ miền Nam đương qua một mùa Xuân chiến đấu, một mùa Xuân đầy gian khổ nhưng nức lòng hy vọng cho tới một mùa Xuân đã sạch bóng kẻ thù trên đất nước, cho Xuân thực là Xuân được trở về đất Sài Gòn, mà đã từ lâu rồi, dưa hấu và hoa sen, hoa mai đã không còn làm vui gì được một ngày nắng Xuân nào của phương Nam.

Vừa đúng ngày cuối năm vừa qua, tôi được đọc một truyện ngắn từ miền Nam gửi ra, truyện của nhà văn Thủy Thủ. Các bạn đọc Sài Gòn, nhất là bạn đọc trong binh lính chế độ Mỹ và tay sai, chắc không lạ nhà văn trẻ Thủy Thủ. Nhưng tôi vừa đọc Cuộc chiến đấu của anh Mười. Truyện ngắn của Thủy Thủ miêu tả một trận đánh hết sức gan dạ của một nông dân trong ấp chiến lược. Nhà văn Thủy Thủ năm trước ở Sài Gòn; nhà văn Thủy Thủ năm nay đã ở khu Giải phóng.

Đọc truyện cuối năm của bạn xa chưa gặp mặt nhưng xiết bao gần gũi đã từ tiền tuyến máu lửa của cả nhân loại vì hòa bình chống đế quốc Mỹ, gửi tới, đọc truyện cuối năm của một con người vừa ra khỏi vùng tạm chiến, vừa rời bỏ cái kiềm tỏa tư tưởng của đế quốc Mỹ và tay sai, đến vùng tự do, vượt lên trên muôn vàn gian khó để được sống với lý tưởng thiết tha nhất của thời đại, sống và cống hiến vì tuổi trẻ của chính mình. Tôi nghĩ rằng đó là con đường của giới trí thức miền Nam đương suy nghĩ và bước tới.

Tôi nhớ đến trước đây, cũng vào một ngày đầu Xuân này, tôi có nhờ Đài tiếng nói Việt Nam gửi một thư năm mới cho một bạn nhà văn mà cũng là trò chuyện với nhiều bạn trí thức quen biết và chưa quen biết đương ở miền Nam. Lá thư năm năm trước gửi đi, tôi tưởng như tiếng nói của tôi vào giữa Sài Gòn đương quay cuồng, một Sài Gòn âm thầm bế tắc, đơn độc, mà ở đấy con người cũng không cắt nghĩa nổi sự tồn tại của mình, mà ở đấy các bạn cùng nghề của tôi, những người trí thức trong mọi ngành hoạt động, có những người lạc đường, có những người đã nhận ra thực sự mình bị lừa dối.

Nhưng, đến mùa Xuân này, tôi lại gửi thư trò chuyện với nhiều bạn trong dịp năm mới. Hôm nay không phải tôi chỉ có bạn ở Sài Gòn. Không phải người trí thức ở miền Nam chỉ còn bị tù túng ở Sài Gòn. Các bạn tôi bây giờ ở khắp miền Nam. Có những bạn, nhiều bạn, như nhà văn Thủy Thủ đã vào các vùng tự do, sát cánh chiến đấu trong hàng ngũ quân giải phóng. Có những bạn tuy ở Sài Gòn, nhưng nhà thơ ấy không phải nhà thơ năm năm trước. Những biến chuyển của tình thế mấy năm nay, những thối tha ghê tởm phơi bày cái thực chất chế độ của đế quốc Mỹ và tay sai, những điều thể nghiệm của chính bản thân các anh ấy đã nói rõ rằng chúng ta không thể nào đứng yên, chúng ta không thể đành lòng phá hủy chính đời mình. Lương tâm đương thúc giục chúng ta. Cho tới ngày nay, các anh đã thoát ly hay các anh còn ở thị trấn chúng ta đều đã biểu thị thái độ bằng mọi cách dứt khoát, vạch mặt cái văn hóa lường gạt, bịp đời do đế quốc Mỹ và tay sai bày đặt ra. Được như ngày nay, quả là thời gian đã ủng hộ chúng ta nhiều, chúng ta tin rằng chính nghĩa đương chói lòa, đội ngũ văn nghệ sĩ miền Nam trong hàng ngũ chiến đấu vì sự nghiệp của Tổ quốc sẽ càng ngày càng rộng khắp và đông đảo hơn nữa.

Điều đó chính đương là sự thật mỗi ngày hết sức phấn khởi. Mỗi ngày, mỗi giờ trên đài phát thanh giải phóng và cả trên Đài tiếng nói Việt Nam, trên báo chí cả ở miền Bắc, tôi nghe, tôi đọc càng ngày càng nhiều tác phẩm của các nhạc sĩ, các nhà văn nhà thơ, nhà soạn kịch miền Nam, và tôi đã biết tin nhiều bạn trí thức đã vượt khỏi vòng áp chế của kẻ địch. Những tiếng hét lên chiến đấu ấy đã biểu hiện đội ngũ trong cả nước chúng ta đương mau chóng lớn mạnh.

Mùa Xuân này đến. Mùa Xuân đương tưng bừng đến. Trong đà tiến lên của cuộc chiến đấu, cũng như các bạn được ở miền Nam, lòng chúng ta tưng bừng, mạnh mẽ tin tưởng như bước vào Xuân mới.