- 1 & 2 -

Hỡi cô gái tóc vàng, mắt biếc

Và làn da trắng muốt hơn hoa

Khi đã quyết trước ái tình quy phục

Thì hãy hy sinh đến cùng, vì cô sẽ chết (1).

- I -

Giuyli Đơ Saverni lấy chồng đã được gần sáu năm, và từ gần năm năm sáu tháng nay nàng nhận thấy không những không thể yêu chồng mà còn khó lòng coi trọng chồng đôi chút.

Chồng nàng không phải là một người bất lương, không phải thằng ngu ngốc cũng chẳng phải thằng rồ. Tuy vậy ở chàng hình như rõ ràng có cái gì thuộc về tất cả những thứ đó. Tìm trong ký ức nàng có thể nhớ lại rằng xưa kia nàng đã thấy chàng cũng dễ thương; nhưng bây giờ thì chàng làm cho nàng chán ngấy. Mọi cái ở chàng, nàng đều thấy ghê tởm. Cách chàng ăn, cách chàng uống cà phê, cách chàng nói năng đều làm cho thần kinh nàng bực bội khó chịu. Hai người hầu như chỉ trông thấy nhau và nói chuyện với nhau vào giờ ăn; nhưng mỗi tuần lễ họ ăn với nhau nhiều lần, và thế cũng đủ để nuôi dưỡng mối ác cảm của Giuyli.

Còn Saverni là một người đàn ông khá đẹp trai, hơi béo quá so với tuổi, da dẻ tươi tốt hồng hào, tính tình không có những cái thắc mắc vẩn vơ thường ray rứt những kẻ giàu trí tưởng tượng. Chàng tin tưởng một cách sùng kính rằng vợ chàng có một mối tình thân yêu dịu dàng đối với chàng. (Chàng thì quá là hiền triết nên đâu có tưởng mình được yêu như ngày mới cưới). Và sự tin chắc ấy làm cho chàng chẳng vui mà cũng chẳng buồn; ví bằng tình hình trái ngược, thì chàng cũng vui lòng chịu. Chàng đã phục vụ nhiều năm trong một trung đoàn kỵ binh; nhưng sau khi được thừa hưởng một gia tài kếch sù, chàng chán cuộc đời doanh trại, bèn xin giải ngũ và cưới vợ. Cắt nghĩa cuộc hôn nhân của hai nhân vật không có một ý nghĩ giống nhau xem chừng khá khó khăn đây. Một mặt, có những bà con danh giá và những người sốt sắng giúp đỡ, như Frôđinơ (2) sẵn sàng gả nước Cộng hòa Vơnidơ cho Hoàng đế Thổ Nhĩ Kỳ, những người đó đã bỏ nhiều công sức vận động để giải quyết những vấn đề lợi ích. Mặt khác, Saverni là con nhà giòng giõi; hồi đó chàng chưa béo quá; chàng vui vẻ và là một người dễ tính dễ nết như người ta thường nói với đầy đủ cái nghĩa của danh từ đó. Giuyli vui thích thấy chàng tới nhà mẹ mình, vì chàng làm cho nàng cười về những câu chuyện trong trung đoàn của chàng, với một cách khôi hài không phải bao giờ cũng tao nhã. Nàng thấy chàng dễ thương, vì chàng nhảy với nàng trong mọi cuộc khiêu vũ, và chàng không bao giờ thiếu những lý do chính đáng để thuyết phục mẹ nàng ở lại khiêu vũ đến khuya, đi xem hát hoặc đi chơi trong rừng Bulônhơ. Sau hết, Giuyli tin rằng chàng là một người anh hùng, vì chàng đã đôi ba lần đấu súng một cách vinh dự. Nhưng Saverni đạt được thắng lợi hoàn toàn khi chàng miêu tả một chiếc xe ngựa nào đó mà chàng sẽ thuê đóng theo kiểu riêng của chàng, và sẽ đích thân cầm cương cho Giuyli đi khi nào nàng nhận lời lấy chàng. Sau lễ cưới được vài tháng, tất cả những nết tốt của Saverni đã mất phần lớn giá trị của nó.

Chàng không khiêu vũ với vợ nữa - cái đó là dĩ nhiên. Các chuyện vui, chàng đã kể hết tới ba bốn lần. Bây giờ chàng kêu các cuộc khiêu vũ kéo dài quá khuya. Đi xem hát thì chàng ngáp và thấy tục lệ phải mặc lễ phục buổi tối là một sự bó buộc không tài nào chịu nổi. Khuyết điểm chủ yếu của chàng là bệnh lười; nếu chàng muốn làm đẹp lòng người khác, có lẽ chàng sẽ thành công; nhưng sự gò bó phiền toái là một hình phạt đối với chàng: về điểm này chàng giống phần lớn những người to béo. Xã hội thượng lưu làm cho chàng chán, vì ở đó người ta chỉ được tiếp đón tử tế tùy theo mức cố gắng của mình để làm đẹp lòng kẻ khác. Đối với chàng, cái vui thô lỗ đáng ưa gấp mấy lần tất cả mọi thú vui tao nhã hơn; vì rằng muốn nổi bật lên giữa đám người hợp sở thích của chàng, chàng không phải tốn công sức nào khác ngoài việc kêu to hơn người khác, điều này đối với chàng không khó khăn gì nhờ có bộ phổi rất khỏe khoắn. Ngoài ra, chàng còn tự phụ có tài uống sâm banh hơn người thường, và phóng ngựa nhảy qua một bức rào cao bốn pi-ê một cách hoàn hảo. Do đó chàng thu phục được sự kính nể chính đáng trong bọn người khó định nghĩa mà người ta gọi là những người trẻ trung, đầy rẫy trong các đại lộ của ta vào quãng năm giờ chiều. Săn bắn, những cuộc vui ở nông thôn, đua ngựa, tiệc trưa và tiệc tối của bọn trai trẻ, những cái đó được chàng sốt sắng tìm kiếm. Mỗi ngày có đến hai mươi lần chàng nói rằng chàng là người đàn ông sung sướng nhất; và mỗi lần Giuyli nghe thấy thế, nàng lại ngước mắt nhìn trời và cái miệng xinh xắn của nàng biểu lộ một vẻ khinh khi khôn tả.

Đẹp, trẻ và lấy một người mà nàng không ưa, người ta có thể hiểu rằng có nhiều kẻ ngưỡng mộ để cầu lợi vây quanh nàng. Nhưng, ngoài sự bảo hộ của mẹ nàng, một người đàn bà rất khôn ngoan, thì tính tự kiêu - đó là khuyến điểm của nàng - cho tới bây giờ vẫn che chở nàng khỏi bị những sự cám dỗ của xã hội thượng lưu. Vả lại, sự thất vọng nẩy ra sau ngày cưới đem lại cho nàng một thứ kinh nghiệm đã khiến lòng nàng khó có sự phấn hứng bồng bột. Nàng tự kiêu thấy trong xã hội người ta tỏ ý thương hại nàng và coi nàng như một kiểu mẫu về nhẫn nhục. Xét cho cùng, nàng hầu như sung sướng, vì nàng không yêu ai và chồng nàng để cho nàng hoàn toàn tự do về hành động. Tính làm dáng của nàng (và phải thú nhận rằng nàng hơi thích chứng minh rằng chồng nàng không biết đánh giá cái báu vật mà chàng sở hữu) - hoàn toàn do bản năng như tính làm dáng của trẻ em - hòa hợp một cách tuyệt diệu với đôi chút dè dặt cao kỳ nhưng không phải là điệu bộ quá đoan trang. Sau hết, nàng biết cách tỏ ra đáng yêu với tất cả mọi người, nhưng là với tất cả mọi người, ngang nhau. Miệng lưỡi gièm pha không tìm nổi một lời chê bai nhỏ nào để nói nàng.

- II -

Hai vợ chồng vừa ăn tối ở nhà Luýtxăng phu nhân, mẹ của Giyuli, bà này sắp đi Nixơ. Saverni tuy đến nhà mẹ vợ là thấy chán ngán cũng buộc phải ở đó cả buổi tối mặc dầu chàng rất thèm được đến với bè bạn của chàng ở đại lộ. Ăn xong chàng đặt mình vào một cái tràng kỷ dễ chịu, và ngồi ở đấy trong hai giờ không nói một tiếng. Lý do cũng giản dị thôi: chàng ngủ, nhưng mà ngủ một cách lịch sự, vẫn ngồi, đầu ngả về một bên và làm ra vẻ chăm chú nghe chuyện; thỉnh thoảng chàng còn thức giấc nữa, và nói chen vào một tiếng.

Sau đó, chàng lại ngồi vào bàn huýt (3), một thứ bài mà chàng ghét vì nó đòi hỏi phải tập trung tư tưởng ít nhiều. Tất cả những cái đó làm cho chàng phải ngồi lại đến khuya. Đồng hồ vừa mới điểm mười giờ rưỡi. Saverni không hẹn với ai tối nay: chàng hoàn toàn không biết làm gì. Trong khi chàng đang phân vân như thế, người ta báo tin xe ngựa của chàng đã tới. Nếu chàng về nhà, chàng sẽ phải đưa vợ về. Viễn tưởng phải ngồi cùng với vợ những hai mươi phút đồng hồ có cái gì làm cho chàng kinh hãi; nhưng chàng không có xì gà trong túi, và chàng hết sức thèm khát mở một hộp mà chàng nhận được từ Lơ Havrơ chính vào lúc chàng ở nhà bước ra để đi dự tiệc. Chàng đành nhẫn nhục.

Trong khi chàng quấn khăn quàng cho vợ, chàng không thể nhịn cười khi nhìn thấy bóng mình trong gương đang làm nhiệm vụ của một tân lang. Chàng cũng ngắm cả vợ chàng mà trước đó hầu như chàng không ngó tới. Chàng thấy vợ mình tối nay có vẻ đẹp hơn ngày thường; do đó chàng sửa sang chiếc khăn quàng trên vai vợ hơi lâu một chút. Giuyli cũng miễn cưỡng như chàng về việc hai vợ chồng sắp phải ngồi riêng với nhau. Đôi môi nàng hơi bĩu ra có vẻ dỗi, và cặp lông mày cong bất giác nhíu lại. Tất cả những cái đó làm cho khuôn mặt của nàng lộ vẻ đáng yêu đến nỗi ngay một người chồng cũng không thể không xúc động. Hai cặp mắt gặp nhau ở trong gương, khi diễn ra cái công việc mà tôi vừa nói. Cả hai người đều lúng túng. Để thoát khỏi tình trạng đó, Saverni mỉm cười hôn bàn tay vợ chàng đang giơ lên để sửa sang chiếc khăn quàng.

- Chúng yêu nhau thật! Luytxăng phu nhân nói rất khẽ, bà không nhận ra cả sự khinh khỉnh lạnh lùng của người vợ lẫn vẻ thờ ơ của người chồng.

Ngồi chung trong xe gần chạm vào nhau, lúc đầu hai người không nói với nhau. Saverni cảm thấy rõ ràng chàng nên nói một câu gì, nhưng đầu óc chàng không nghĩ ra cái gì cả. Ngồi bên chàng, Giuyli cũng im như tượng. Chàng ngáp ba bốn lần đến nỗi tự thấy ngượng, và khi ngáp lần cuối cùng, chàng thấy mình cần phải xin lỗi vợ.

- Bữa tối kéo dài quá, chàng nói thêm để thanh minh.

Giuyli chỉ thấy trong câu đó ý định của chồng chê bai những bữa tối ở nhà mẹ nàng và nói với nàng một điều gì khó chịu. Đã từ lâu, nàng có thói quen tránh mọi cuộc tranh luận với chồng, cho nên nàng tiếp tục ngồi im.

Tối nay, Saverni cảm thấy một cách bất đắc dĩ cái thích nói chuyện, nên hai phút sau chàng nói tiếp:

- Hôm nay anh ăn ngon; nhưng anh rất muốn nói với em rằng sâm-banh của mẹ em ngọt quá.

- Sao? Giuyli hỏi, đầu quay sang phía chồng rất uể oải và làm ra vẻ không nghe rõ.

- Anh nói rằng sâm-banh của mẹ em ngọt quá. Anh quên không nói để mẹ em biết. Thật lạ lùng, nhưng người ta cứ tưởng dễ chọn rượu sâm-banh. Này! không có gì khó hơn đâu. Có hàng hai chục thứ tồi mà chỉ có mỗi một thứ ngon thôi.

- Thế à! Sau khi đệm một tiếng như thế cho phải phép lịch sự, Giuyli quay đầu đi và nhìn qua cửa xe bên phía nàng. Saverni ngả người ra đằng sau và đặt đôi chân lên tấm đệm phía trước xe, hơi ức vì thấy mình cố tìm đủ mọi cách để bắt chuyện mà vợ cứ dửng dưng.

Tuy vậy, sau khi ngáp thêm hai ba lần nữa, chàng xích lại gần Giuyli và nói tiếp: - Giuyli, em mặc chiếc áo này ăn với người em quá! Em mua ở đâu thế?

"Chắc anh ta muốn mua một chiếc giống thế cho tình nhân.” Giuyli nghĩ.

- Ở hàng Buyti, nàng hơi mỉm cười trả lời.

- Sao em lại cười? Saverni vừa hỏi vừa rút chân ra khỏi tấm đệm và xích lại gần vợ hơn. Đồng thời chàng cầm lấy một tay áo của vợ và sờ nó hơi theo kiểu Táctuýp (4).

- Em cười, Giuyli nói, vì anh chú ý đến phục sức của em. Cẩn thận, không anh làm nhầu áo của em. Và nàng rút tay áo khỏi bàn tay của Saverni.

- Anh cam đoan với em rằng anh rất chú ý đến phục sức của em, và anh đặc biệt khâm phục khiếu thẩm mỹ của em. Thật đấy, anh xin lấy danh dự mà nói rằng hôm nọ anh có nói chuyện về cái đó với... một phụ nữ ăn mặc lúc nào cũng dở.. mặc dầu người ấy chi tiêu kinh khủng về phục sức... Bà sẽ phá sản... anh nói với người ấy... Anh kể em ra...

Giuyli thích thú về sự lúng túng của anh chàng và không tìm cách ngắt lời để chấm dứt nó.

- Những con ngựa của em tồi quá! Chúng nó không bước đi được! Anh phải thay ngựa khác cho em mới được, Saverni nói hoàn toàn luống cuống.

Trên quãng đường còn lại, câu chuyện cũng không linh hoạt hơn, cả hai người đều không vượt quá mức đáp lại câu hỏi.

Cuối cùng hai vợ chồng về tới phố... chia tay nhau sau khi chúc nhau ngủ ngon.

Giuyli đang cởi quần áo và người hầu gái của nàng vừa mới bước ra không rõ để làm gì thì cánh cửa phòng ngủ của nàng mở ra khá đột ngột và Saverni bước vào. Giuyli hấp tấp trùm áo lên vai.

- Xin lỗi, chàng nói, anh rất muốn xem cuốn truyện cuối cùng của Xcốt (5) để dễ ngủ... Có phải là cuốn Quentin Durward không nhỉ?

- Nhất định là nó ở bên anh, Giuyli đáp; ở đây không có sách nào cả.

Saverni ngắm vợ trong cách ăn mặc khá trễ nải làm tôn sắc đẹp lên rất nhiều. Chàng thấy nàng đẹp như gai đâm vào mắt - đó là tôi dùng một thành ngữ mà tôi ghét."Quả thật là một người đàn bà rất đẹp!", chàng nghĩ. Và nàng đứng im trước mặt nàng, không nói một tiếng, tay vẫn cầm cây đèn nến. Giuyli cũng đứng trước mặt chàng, vò nhầu cái mũ ngủ của mình và hình như sốt ruột chờ chàng ra để cho nàng ở lại một mình.

- Chao ôi! Tối nay em kiều diễm quá! cuối cùng Saverni vừa kêu lên vừa tiến một bước và đặt cây đèn nến xuống.Anh yêu vô cùng những người đàn bà xõa tóc. Vừa nói, chàng vừa giơ tay nắm lấy những bím tóc dài lòa xòa trên vai Giuyli và đưa một cánh tay gần như âu yếm quàng lấy người nàng.

- Trời ơi! Anh sặc mùi thuốc lá đến kinh khủng! Giuyli vừa quay đi vừa kêu lên. Anh đừng động đến tóc em, anh sắp làm nó dây phải cái mùi ấy và em sẽ không còn biết làm thế nào để tẩy sạch.

- Ôi chào! Em nói thế là nói bừa đấy thôi và vì em biết đôi khi anh cũng có hút thuốc. Thôi đừng làm ra vẻ khó khăn đến thế, cô vợ bé nhỏ của anh ạ.

Và nàng không kịp gỡ mình ra khỏi đôi cánh tay của chàng để tránh một cái hôn lên vai nàng.

May thay cho Giuyli, người hầu gái của nàng trở vào, vì đối với một phụ nữ, không có gì ghê tởm hơn những cái vuốt ve mà mình tránh cũng dở mà nhận cũng dở.

- Mari này, Saverni phu nhân nói, cái áo lót trong chiếc áo dài xanh của tôi dài quá thể. Hôm nay tôi gặp Bêgi phu nhân, người bao giờ cũng có con mắt thẩm mỹ tuyệt diệu; áo lót của phu nhân nhất định là ngắn hơn hai đốt ngón tay. Này, chị hãy lấy ghim gấp nó lên ngay xem thử ra sao.

Thế là giữa hầu gái và bà chủ bắt đầu một câu chuyện tay đôi thú vị nhất về kích thước chính xác cần có của áo lót. Giuyli biết rõ rằng Saverni không ghét gì bằng phải nghe chuyện thời trang và nàng sẽ làm Saverni bỏ đi. Cho nên, sau dăm phút đi đi lại lại, thấy Giuyli để hết tâm trí vào chiếc áo lót của mình, Saverni ngáp một cái kinh khủng, rồi lại cầm lấy cây đèn nến và lần này thì ra hẳn.