6. XÁC ĐỊNH PHƯƠNG HƯỚNG

Khi bắt đầu cuộc hành trình, bạn không thể biết mình có đi lệch hướng so với kế hoạch hay không. Sẽ có rất nhiều điều không mong đợi xảy ra với bạn trên đường đi. Vợ chồng tôi cũng đã gặp phải những chuyện như vậy trong một chuyến du ngoạn ở thánh địa Holy Land, Israel cách đây vài năm. Trong chuyến đi lần đó có tất cả 50 du khách. Mọi thứ diễn ra theo đúng lịch trình dự định cho đến gần cuối chuyến đi. Do ảnh hưởng của bão tuyết nên chuyến bay trở về New York phải tạm hoãn lại. Như vậy, lộ trình chuyến đi có sự thay đổi. Sau chuyến đi dài mệt mỏi, mọi người đều đã kiệt sức, lại phải sống trong tình trạng tạm bợ và phải đối mặt với tình hình an ninh bất ổn ở khu vực này nên mọi người đều cảm thấy rất hoang mang. Tuy nhiên, nhờ sự linh động, khéo léo, chúng tôi đã sắp xếp cho mọi người một chuyến đi tới Paris trong thời gian chờ đợi chuyến bay trở về.

Sau khi trở về, mỗi người trong đoàn đều đầy ắp những kỉ niệm ý nghĩa về Israel và quãng thời gian kinh khủng ở đó. Nhưng câu chuyện mà họ hay kể cho mọi người nghe nhất lại là chuyến du lịch một ngày tới Pari của họ. Đã bao giờ bạn trải qua một chuyến đi mà mọi thứ diễn ra không đúng với những kế hoạch của mình chưa? Chắc chắn bạn cũng đã từng gặp phải nhiều vấn đề trong các cuộc hành trình. Và cuộc hành trình tìm kiếm thành công cũng vậy. Nó được vạch ra và thể hiện rõ trong bản kế hoạch chi tiết nhưng khi thực hiện thì các trở ngại mới bắt đầu xuất hiện. Cuộc hành trình nào cũng có những va chạm bất ngờ và vô vàn ngã rẽ. Không ai có thể tránh được những trở ngại đó, bởi thế câu hỏi đặt ra là làm thế nào để đối mặt với chúng?

Một trong những vấn đề then chốt để đạt tới thành công là hãy luôn tiến lên phía trước, đừng nản lòng khi gặp trở ngại, hãy biến trở ngại thành điều có lợi.

HAI NGÃ RẼ LỚN NHẤT

Khi nghiên cứu về thành công, tôi nhận thấy rằng hai ngã rẽ lớn nhất mà mọi người luôn phải đối mặt đó là nỗi sợ hãi và sự thất bại. Nếu nghĩ tới sự thất bại và nỗi sợ hãi, thì những người trong nhóm du lịch của chúng tôi đã không thể có một quãng thời gian tuyệt vời ở Paris. Nỗi sợ hãi mơ hồ đó có thể đã khiến chúng tôi chỉ biết chờ đợi ở sân bay thay vì cùng nhau khám phá vẻ đẹp của Paris tráng lệ. Tuy nhiên, nỗi sợ hãi và sự thất bại đã không thể cản bước chúng tôi, kể cả trong cuộc hành trình tìm kiếm thành công. Bạn thấy đấy, mỗi ngã rẽ đều tiềm ẩn những cơ hội, và chỉ khi biết nắm lấy những cơ hội mà nó mang lại, thì bạn mới có thể chinh phục được thành công.

SỰ THẬT VỀ NỖI SỢ HÃI

Nỗi sợ hãi là một phần của cuộc sống mà ai cũng phải trải qua. Những điều khiến chúng ta sợ hãi sẽ thay đổi theo thời gian, tuy nhiên thế hệ nào cũng phải trải qua nó. Hãy đọc một số đoạn trích sau và bạn sẽ nhận ra điểm tương đồng giữa chúng. Năm 1623, Francis Bacon, nhà triết học nổi tiếng người Anh, đã nói: “Chẳng có gì là đáng sợ ngoại trừ bản thân nỗi sợ hãi.” Và 200 năm sau, bá tước Wellington tuyên bố: “Điều duy nhất tôi thấy sợ chính là nỗi sợ hãi.” Và mới đây nhất, Tổng thống Mỹ, Franklin D. Roosevelt tuyên bố: “Điều duy nhất chúng ta thấy sợ chính là bản thân sự sợ hãi.”

Tất cả chúng ta đều có những nỗi sợ. Có tới 9/10 trong số chúng ta cảm thấy kinh hãi khi phải đứng phát biểu trước đám đông. Nhiều người lại rất ghét côn trùng. Những người khác lại mắc chứng sợ độ cao, nước sâu. Có người lại sợ rắc rối về tài chính, tuổi tác và sự cô đơn. Có bao nhiêu người thì có bấy nhiêu nỗi sợ hãi. Nỗi sợ hãi của những người nổi tiếng trong lịch sử thậm chí còn khôi hài hơn nữa. Chẳng hạn, Hoàng đế La Mã, Julius Caesar đầy quyền uy lại sợ sấm sét. Nga hoàng Peter vĩ đại lại sợ phải đi qua cầu. Ông ta chỉ dám qua cầu khi không có ai khác đi trên cầu, mỗi lần phải đi qua cầu, ông ấy lại run rẩy và khóc lóc như trẻ con. Thế kỷ XVIII, nhà văn, nhà phê bình văn học, Tiến sĩ Samuel Johnson lại có một nỗi sợ lạ lùng, ông sợ bước sai chân khi vào một căn phòng. Cứ mỗi lần vào phòng mà bước sai chân, ông ấy lại quay trở ra và bước lại. Điều này thật là buồn cười.

NHỮNG ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC CỦA NỖI SỢ HÃI

Đối với chúng ta, nỗi sợ hãi của người khác có vẻ khôi hài và ngớ ngẩn, nhưng nỗi sợ hãi của bản thân lại là vấn đề rất nghiêm trọng. Lý do là bởi nỗi sợ hãi có thể ngăn cản chúng ta vươn tới thành công. Nếu để nỗi sợ hãi chế ngự cuộc sống, nó có thể là một ngã rẽ trên con đường tìm kiếm thành công và ngăn cản chúng ta tiến xa hơn trong cuộc hành trình đó. Khi nỗi sợ hãi có thể ngăn cản chúng ta thực hiện một hành động nào đó, thì chúng ta sẽ không bao giờ biết được liệu nỗi sợ hãi đó có thật sự chính đáng hay không. Nó tạo ra vòng tròn luẩn quẩn bao trùm cuộc sống của chúng ta. Hãy xem xét một số tác động điển hình của nỗi sợ hãi đối với con người dưới đây:

Càng sợ hãi càng không dám hành động;

Càng không dám hành động càng thiếu kinh nghiệm;

Càng thiếu kinh nghiệm càng tiếp tay cho sự ngu dốt;

Càng ngu dốt càng làm người ta sợ hãi.

Tổng thống Mỹ John F. Kennedy đã nói: “Chương trình hành động nào cũng phải có rủi ro và những tổn thất, nhưng những điều đó còn quá ít so với mối đe dọa và cái giá phải trả của những người không biết hành động.” Nhưng nếu có thể chiến thắng nỗi sợ hãi, bạn sẽ phá vỡ cái vòng luẩn quẩn, chiến thắng sự dốt nát và đạt được thành công.

Nỗi sợ hãi cũng chính là nguyên nhân của sự chần chừ, lưỡng lự. Nó khiến chúng ta bị phân tán tư tưởng và làm suy yếu khả năng tập trung, thậm chí bị cô lập. Michael Pritchard đã gọi sự sợ hãi “là một căn phòng nhỏ và tối, nơi sinh sôi và phát triển của những mặt tiêu cực.” Cựu tiền vệ của câu lạc bộ NFL, Fran Tarkenton đã nói: “Nỗi sợ hãi khiến con người phải lùi bước trước hoàn cảnh khó khăn, làm mọi người trở nên hèn yếu và mất đi tính sáng tạo; Nó chính là thứ khiến một người thất bại trong cuộc sống.” Nỗi sợ hãi sẽ đánh cắp tiềm năng và cản bước chúng ta trên con đường tiến tới thành công và thực hiện mục đích sống của mình.

HÃY ĐỐI MẶT VỚI NỖI SỢ HÃI

Khi phải đối mặt với nỗi sợ hãi, bạn sẽ có ba lựa chọn. Cách thứ nhất là hãy cùng nhau cố gắng xua đi nỗi sợ hãi. Điều đó có nghĩa là bạn phải tránh xa mọi thứ tiềm ẩn nguy cơ gây ra nỗi sợ hãi như con người, sự vật, địa điểm, hoàn cảnh... Nếu còn lưỡng lự, lo lắng rằng không biết mình phải đối mặt như thế nào với những điều đang chờ đợi ở phía trước thì điều đó sẽ khiến bạn sợ hãi và tự gây khó khăn cho chính mình.

Cách thứ hai để đối mặt với nỗi sợ hãi đó là hãy hy vọng mọi sự sợ hãi sẽ nhanh chóng tan biến. Điều này nghe có vẻ như bạn đang chờ đợi một quý nhân ra tay cứu vớt vậy.

Cách thứ ba đó là đối mặt và chiến thắng sự sợ hãi. Đây chính là cách tốt nhất và hiệu quả nhất.

Tìm hiểu căn nguyên của sự sợ hãi

Hầu hết những nỗi sợ hãi mà chúng ta phải đối mặt hằng ngày đều không xuất phát từ thực tế. Chúng được sinh ra từ chính cảm giác của mình. Một công trình nghiên cứu của trường đại học Michigan đã cho thấy:

• 60% nỗi sợ hãi của con người là không có cơ sở. Chúng không bao giờ xảy ra như dự kiến.

• 20% nỗi sợ hãi đều xuất phát từ quá khứ, là những thứ nằm ngoài tầm kiểm soát của con người.

• 10% nỗi sợ hãi xuất phát từ những việc nhỏ nhặt và không mấy ảnh hưởng tới cuộc sống con người.

• 10% còn lại thì chỉ có 4 đến 5% trong số những nỗi sợ hãi đó được coi là có căn cứ và chính đáng.

Khoảng thời gian và sức lực mà bạn phải bỏ ra mỗi khi sợ hãi là hoàn toàn vô ích và chiếm tới 95% khoảng thời gian của bạn.

Nỗi sợ hãi là món nợ mà bạn tự chuốc lấy. Nếu để cho mình bị cuốn vào nỗi sợ hãi thì bạn cần phải nhìn nhận lại cảm giác và những ý nghĩ khiến bạn cảm thấy sợ hãi. Hãy so sánh những gì bạn nghĩ với thực tế, bạn sẽ thấy rằng nỗi sợ hãi của mình là hoàn toàn vô căn cứ. Nếu lo lắng hay sợ sệt một vấn đề gì đó trong quá khứ thì hãy cố gắng tống khứ nó đi. Nếu các việc vụn vặt làm bạn lo lắng, hãy nhắc nhở mình bằng những việc quan trọng hơn. Nếu không thể tự mình xua tan những nỗi sợ hãi thì hãy tìm một chuyên gia tư vấn. Đừng bao giờ biến mình thành nô lệ của sự sợ hãi.

Thú nhận nỗi sợ hãi

Trong trường hợp nỗi sợ hãi của bạn nằm trong số 5% các nỗi sợ hãi có căn cứ rõ ràng (theo điều tra của đại học Michigan) thì cách tốt nhất là hãy thừa nhận nó và luôn tiến về phía trước. Đó là cách của những người anh hùng đáng kính đã từng làm. Chẳng hạn, khi tìm hiểu cuộc đời và sự nghiệp của Tướng George S. Patton, một vị tổng tư lệnh gan dạ và mưu lược góp phần tạo nên sự thắng lợi của quân đồng minh trong thế chiến thứ hai, chúng ta sẽ thấy rằng mặc dù ông cũng có những nỗi sợ hãi như bao người khác nhưng ông không bao giờ để nỗi sợ hãi khiến ông chùn bước. Ông đã từng nói: “Tôi không phải một người dũng cảm. Thật sự tôi cũng chỉ là một người nhút nhát. Suốt cả cuộc đời, lúc nào tôi cũng thấy sợ mỗi khi nghe thấy tiếng súng nổ và những cảnh tượng kinh hoàng ở chiến trường. Đã có những lúc, bàn tay tôi ướt đẫm mồ hôi và cổ họng thì nghẹn đắng vì sợ hãi.” Bạn có tưởng tượng được rằng một vị tổng tư lệnh dũng cảm đến thế lại nghĩ mình là một người nhút nhát không?

Chìa khóa thành công của Tổng tư lệnh Patton chính là ông đã biết cách đối mặt với sự sợ hãi. Ông tâm sự: “Khoảnh khắc mà bạn cảm nhận rõ nhất sự sợ hãi thường là lúc trước khi đưa ra quyết định quan trọng cho một trận đánh. Đó là lúc bạn cảm nhận được tất cả sự sợ hãi mà bạn nghĩ tới. Những lúc như thế, hãy dứt khoát gạt bỏ ngay những sợ hãi ra khỏi tâm trí và đưa ra quyết định.” Một người tự nhận mình là nhút nhát đã có thể làm như vậy thì chẳng có lý do gì mà bạn lại không thể làm được.

Coi sợ hãi là cái giá phải trả cho sự tiến bộ

Bạn phải biết rằng tất cả những điều mà mình sợ hãi có thể xảy ra hoặc cũng có thể không. Và dĩ nhiên chúng không tạo ra các kết quả tích cực. Nỗi sợ hãi chỉ có thể khiến bạn đi sai hướng. Chính vì thế nỗi sợ hãi được coi là cái giá phải trả cho sự phát triển của một người. Mỗi lần bạn cố gắng đạt được một mục tiêu trên con đường đi tới thành công lại là một lần bạn phải đối mặt với nguy cơ thất bại. Sự nỗ lực vươn lên phía trước và cả những suy nghĩ về những thứ đó sẽ làm bạn lo lắng và đôi lúc còn khiến bạn trông thật ngớ ngẩn. Chỉ có những người đã từng đối mặt với nỗi sợ hãi mới có được những kinh nghiệm quý báu để luôn hướng về phía trước. Những người anh hùng thật sự là những người chiến thắng được chính mình.

Thắp sáng những ước mơ cháy bỏng

Ước mơ chính là vũ khí mạnh nhất đẩy lùi sự sợ hãi. Nó có thể thắp sáng ngọn lửa của niềm mong ước trong con người bạn cho đến lúc bạn sẵn sàng đối mặt và vượt qua sự sợ hãi. Ước mơ sẽ giúp bạn đi tới những nơi mà bạn sợ hãi, làm những điều mà bạn không dám nghĩ tới. Nó cho phép bạn hướng nỗi sợ hãi đến những điều tích cực.

Chú trọng vào những thứ bạn có thể kiểm soát

Cựu huấn luyện viên bóng rổ của câu lạc bộ UCLA, John Wooden đã từng nói: “Đừng để những thứ mà bạn không thể làm được cản trở những điều mà bạn có thể làm được.” Wooden vốn là người được biết đến với khả năng khích lệ tuyệt vời giúp các cầu thủ của mình khai thác tối đa tiềm năng của họ. Ông chưa bao giờ coi chức vô địch là mục tiêu của mình. Ông coi nó là một cuộc hành trình chứ không phải là một cái đích. Chính nhờ đạo đức nghề nghiệp và việc chú trọng vào những điều nằm trong khả năng của mình, ông đã giúp đội bóng rổ không biết đến mùi thất bại trong suốt bốn mùa giải liên tục với 88 trận bất bại và đoạt 10 chức vô địch quốc gia. Đó quả là một kỳ tích.

Khi bước trên con đường tới thành công, hãy tâm niệm rằng, những gì xảy ra với bạn không quan trọng bằng những gì đã xảy ra trong chính con người bạn. Bạn có thể kiểm soát hành vi và quan điểm của mình chứ không thể kiểm soát được hành động của những người khác. Bạn có thể lên kế hoạch cho mình nhưng không thể kiểm soát được những tình huống của ngày hôm nay.

Thật trớ trêu là phần lớn nỗi sợ hãi và sự căng thẳng mà mọi người phải trải qua trong cuộc sống đều xuất phát từ những thứ nằm ngoài tầm kiểm soát của họ. Hãy đừng để những điều tương tự xảy ra với bạn.

Trang bị cho mình bằng những chiến tích

Những thành công trong quá khứ có ảnh hưởng to lớn đến khả năng phấn đấu của mọi người. Nguyên tắc đó cũng có thể được áp dụng để vượt qua nỗi sợ hãi. Cứ mỗi lần đối mặt với nỗi sợ hãi và vượt qua nó là một lần bạn được trang bị tốt hơn để đương đầu với những thử thách tiếp theo. Đồng thời điều đó sẽ tạo cho bạn bản năng để chiến thắng nỗi sợ hãi, những thành công nhỏ sẽ mở lối cho bạn gặt hái những thành công lớn hơn. Và cuối cùng, nỗi sợ hãi không còn là vấn đề đối với bạn và nó cũng không thể tạo ra những ngã rẽ không cần thiết trong cuộc hành trình của bạn nữa.

Nuôi dưỡng niềm tin thay vì sự sợ hãi

Điểm mấu chốt của vấn đề là bạn luôn có một sự lựa chọn. Bạn có thể nuôi dưỡng nỗi sợ hãi và khổ sở vì chúng. Niềm tin và nỗi sợ hãi đều thường trực xung quanh chúng ta. Nhưng chính cảm tính mới là điều chi phối cuộc sống của bạn vì nó sẽ quyết định bạn nên lựa chọn cái gì, giữa niềm tin và sự sợ hãi. Nếu linh cảm đúng, bạn sẽ hành động đúng và đạt được thành công, còn nếu ngược lại, nó sẽ khiến bạn nhụt chí và đi vào những ngã rẽ khác nhau.

Nói chung, việc sợ hãi và tiến lên phía trước đều phụ thuộc vào sự thay đổi tư tưởng của bạn từ “sợ hãi là ngừng lại” đến “sợ hãi là thứ để chúng ta vượt qua”. Nhà văn Mark Twain đã kêu gọi: “Hãy làm những điều mà thường ngày bạn không muốn làm. Đó là nguyên tắc vàng để tạo ra thói quen thực hiện nghĩa vụ mà không phải chịu tổn thương.”

Sự thật là một người thành công, luôn vươn lên phía trước, dám mạo hiểm để vượt qua thử thách cũng có cảm giác sợ hãi giống như những người bị sự sợ hãi khuất phục. Nhưng sự khác biệt lớn nhất ở đây là một người thì không để nỗi sợ chi phối còn người kia thì ngược lại.

SỨC MẠNH CỦA SỰ THẤT BẠI

Vài năm trước, bạn của tôi là Max Lucado đến thăm tôi. Anh muốn hoàn thiện về kỹ năng lãnh đạo của mình và tỏ ý muốn nhờ tôi giúp đỡ. Kể từ đó, trong một tuần liền, ngày nào anh cũng đến và chúng tôi đã có một quãng thời gian tuyệt vời. Một hôm, khi ăn tối cùng nhau, tôi đã hỏi về kế hoạch xuất bản cuốn sách đầu tiên của anh và tôi được biết rằng anh đã gửi bản thảo đầu tay của mình tới 15 nhà xuất bản nhưng chỉ có một nhà xuất bản chịu in cho anh. Kể từ đó, Max đã xuất bản được khá nhiều sách. Tôi nói tiếp: “Khi anh xoay sở để các nhà xuất bản chấp nhận bản thảo, có khi nào anh nghĩ tới việc sẽ bỏ cuộc không?”

“Không bao giờ. Cứ mỗi lần bản thảo bị gửi trả lại tôi lại tự nhủ là mình sẽ tiếp tục gửi cho những nhà xuất bản khác.” Max nói.

Tôi kết luận rằng, Max có một thứ mà chỉ những người thành công mới có, đó là khả năng thất bại.

Có thể bạn sẽ nói: “Tôi nghĩ là chúng ta đang nói về cách xây dựng một kế hoạch chi tiết để tìm kiếm thành công. Chẳng phải muốn thành công thì phải tránh thất bại hay sao?” Câu trả lời là không. Tất cả chúng ta đều sai. Khi thực hiện cuộc hành trình, tất cả chúng ta đều đụng phải những chướng ngại vật, những ngã rẽ hoặc đi lạc hướng. Người duy nhất có thể tránh được thất bại là người không bao giờ đi đâu cả. Bởi vậy vấn đề thực tế không phải là liệu bạn có bị thất bại hay không mà là bạn rút ra được bài học gì từ những thất bại hay lại để sự thất bại đưa tới các ngã rẽ.

LẤY THẤT BẠI LÀM BÀN ĐẠP

Những người không thành công thường sợ thất bại hay bị từ chối, vì thế cả đời họ chỉ cố gắng để tránh mạo hiểm và tránh không đưa ra những quyết định có thể dẫn đến thất bại. Họ không biết rằng thành công chỉ được xây dựng dựa trên thất bại và sự phấn đấu không ngừng của con người. Chỉ khi có được quan điểm đúng đắn, bạn mới thấy rằng thất bại không phải là tai họa hay một dấu chấm hết. Thực ra nó chính là bàn đạp dẫn đến thành công. Chuyên gia lãnh đạo Warren Bennis đã phỏng vấn 70 nhân vật quan trọng trong nhiều lĩnh vực và nhận thấy rằng không ai trong số họ thừa nhận những sai lầm của mình là thất bại. Khi trao đổi về vấn đề này, họ thường chỉ thích nói đến kinh nghiệm học hỏi, những bước ngoặt, những cơ hội trong cuộc sống.

Những người thành công không bao giờ để thất bại ảnh hưởng đến ý chí của họ. Thay vì cay cú vì hậu quả mà nó gây ra, hãy nghĩ về những điều đã xảy ra và nguyên nhân của sự thất bại. Điều này sẽ giúp bạn rút ra những bài học quý báu nâng cao năng lực bản thân, cải thiện tình hình để hướng tới thành công. Sự thất bại có thể là bàn đạp vươn tới thành công hoặc cũng có thể là chướng ngại vật ngăn cản bạn, điều đó tùy thuộc vào quan điểm của bạn.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐỨNG LÊN TỪ THẤT BẠI?

Đây có lẽ không phải lần đầu tiên bạn được nghe nói về sự thất bại. Nhưng thật khó để chấp nhận thất bại.

Hầu hết chúng ta chỉ nhìn vào kết quả cuối cùng của cuộc hành trình tìm kiếm thành công của người khác như một phản xạ có điều kiện. Chúng ta khen ngợi những vận động viên đoạt huy chương vàng Olympic như Jackie Joyner-Kersee nhưng không hề biết về những chặng đường gian khổ, những khó khăn mà cô đã phải trải qua trong nhiều năm. Để có được vinh quang, cô đã phải đánh đổi bằng sự khổ luyện và những vết thương. Hay khi nhà kinh doanh tài ba Al Copeland, người sáng lập của hệ thống nhà hàng Popeye. Ông đã nhiều lần gặp thất bại nhưng đã xoay sở mọi cách để vượt qua khó khăn và bây giờ hệ thống nhà hàng Popeye đã có mặt khắp nơi trên nước Mỹ.

Tôi sẽ giúp các bạn thay đổi suy nghĩ về sự thất bại, tiếp cận nó dưới một góc độ hoàn toàn khác. Mỗi lần vấp ngã là một lần bớt dại. Người quản lý chuỗi khách sạn nổi tiếng Conrad Hilton, từng nói: “Người thành công luôn tiến lên phía trước. Khi vấp ngã, họ cũng không bỏ cuộc.” Dưới đây là 10 điều giúp bạn thay đổi quan điểm thất bại:

1. Đánh giá giá trị của sự thất bại

Đừng bao giờ nghĩ mình có thể thành công mà không phải trải qua những thất bại. Hãy luyện cho mình cách nghĩ về sự thất bại như những dấu mốc của thành công.

Cứ mỗi lần vấp ngã, bạn sẽ lại tiến một bước dài trên con đường khai thác tiềm năng. Ông Soichino Honda, người sáng lập công ty Honda danh tiếng bày tỏ: “Rất nhiều người mơ ước được thành công. Còn với tôi, thành công chỉ có được khi đã trải qua nhiều lần thất bại và sự tự nhìn nhận bản thân. Trên thực tế, thành công là kết quả của 1% sự nỗ lực và 99% là từ những thất bại. Ai không trải qua thất bại sẽ không bao giờ hiểu được niềm vui và ý nghĩa thật sự của thành công.”

Thất bại còn có một giá trị khác nữa, đó là khả năng làm bạn trở nên mạnh mẽ hơn, kiên cường hơn. Henry Ward Beecher, một nhà văn ở thế kỷ XIX, phát ngôn viên của một tổ chức chống lại chế độ nô lệ đã nói: “Sự thất bại biến máu xương thành sắt đá, biến yếu đuối thành sức mạnh cơ bắp, làm cho con người trở nên bất khả chiến bại, sản sinh ra những người anh hùng vĩ đại trên thế giới này. Bởi thế đừng bao giờ sợ thất bại. Bạn sẽ không bao giờ đến gần được chiến thắng nếu không trải qua một lần thất bại.” Cứ mỗi lần vấp ngã hay gặp thất bại, hãy nhớ một điều, bạn đang tiến gần hơn tới nguồn tiềm năng và ước mơ của mình. Hãy học cách đứng lên từ những lần thất bại.

2. Đừng để thất bại làm bạn mất niềm tin

Hầu hết mọi người đều không biết cách đứng dậy sau những lần thất bại bởi họ đã mất niềm tin ở bản thân. Họ thường nghĩ: “Tại sao mình không bao giờ làm được việc gì đúng đắn vậy?” hay “Mình chẳng cần phải cố gắng làm gì, vì đằng nào mình cũng không thể làm được điều đó.” Hoặc là “Mình lại thất bại nữa rồi.” Song có sự khác biệt rất lớn nếu ai đó nói: “Tôi đã thất bại” thay vì “Tôi là kẻ thất bại.” Người gặp thất bại sẽ luôn biết cách rút ra những bài học từ sự thất bại của mình và luôn tiến lên phía trước. Thất bại không làm thay đổi ý chí của người đó. Ngược lại, nếu ai đó tự nhận “mình là kẻ thất bại” thì người đó sẽ không có hy vọng vào những điều tốt đẹp. Dù làm gì thì thất bại vẫn luôn đeo đẳng người đó bởi anh ta đã hoàn toàn buông xuôi. Thất bại là một phần không thể tách rời của người đó. Nếu bạn hỏi người đó làm thế nào để thành công thì chẳng khác gì hỏi anh ta làm sao để trồng một cây táo mà cho ra quả dưa. Đó là điều không thể.

Khi nhìn lại cuộc đời, tôi chợt nhận thấy, khi còn trẻ, do thiếu kinh nghiệm nên tôi đã đánh mất quá nhiều niềm tin mỗi khi gặp thất bại. Thậm chí, sau đó tôi còn mắc phải những sai lầm trầm trọng hơn trước. Nhưng khi trưởng thành hơn, tôi đã biết cách sống chung với những ưu điểm và khuyết điểm của mình. Tôi tự nhủ: “Mình phải sắp xếp lại và sẽ làm mọi thứ tốt hơn.”

Nếu bạn hay nghi ngờ về năng lực của mình mỗi khi gặp thất bại thì đã đến lúc phải dừng ngay việc đó lại. Việc phạm sai lầm cũng như việc hít thở vậy, một khi bạn còn sống thì sẽ không bao giờ tránh khỏi sai lầm. Bởi vậy, hãy học cách sống chung với nó và luôn tiến lên phía trước.

3. Để sự thất bại chỉ lối cho bạn

Đôi khi sự thất bại sẽ báo hiệu cho bạn biết đã đến lúc cần phải thay đổi hướng đi. Nếu cứ tiếp tục đi tới, bạn sẽ đụng đầu vào tường. Vì vậy, có lẽ đã đến lúc quay trở lại và tìm cho mình một lối ra. Nếu đi theo những ngã rẽ thì đó có thể là con đường chính. Cho dù thất bại liên tiếp, nhưng chỉ cần bạn giữ được ước mơ và niềm khao khát cháy bỏng thì hãy tiếp tục tiến lên. Thực tế cho thấy, một số thành công vĩ đại nhất của cuộc sống được sinh ra từ sự thất bại.

John James Audubon là một ví dụ. Ông được coi là nhà tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu và bảo tồn động vật hoang dã. Nhưng đầu những năm 1800, ông chỉ là chủ của một cửa hàng ở Louisville, Kentucky. Sau 11 năm kinh doanh nhà hàng, ông bị phá sản. Sự thất bại đó đã đẩy ông đến với công việc của cuộc đời mình đó là quan sát và phác họa cuộc sống hoang dã, một công việc khiến ông được nhiều người nhớ đến.

Nếu liên tiếp gặp thất bại nhưng vẫn muốn đứng lên và tiếp tục, thì hãy để sự thất bại dẫn lối cho bạn. Có thể bạn đang đang làm việc trong môi trường không thật sự phù hợp với mình và điều đó không có nghĩa là bạn kém cỏi. Tôi chỉ muốn nói, bạn cần phải điều chỉnh bản thân để thích nghi với cuộc sống. Khi các cánh cửa đóng lại trước mắt bạn, đừng bao giờ đứng mãi một nơi để băn khoăn rằng, tại sao bạn không thể mở được một cánh cửa nào. Hãy nhìn xung quanh và tìm một cánh cửa đang mở khác. Có thể một cánh cửa nào đó đang mở ngay bên cạnh bạn mà bạn không nhận ra.

4. Luôn giữ sự hài hước

Khi gặp thất bại, hãy cười thật to. Đó là phương châm của tôi. Khi mọi thứ suôn sẻ, thật dễ dàng để nở một nụ cười, nhưng khi mọi chuyện trở nên tồi tệ thì việc đó thậm chí còn quan trọng hơn nữa. Không gì có thể cải thiện sức khỏe tốt bằng nụ cười. Nó giúp bạn xua tan mệt mỏi và căng thẳng, đồng thời khiến những sai lầm của bạn nhanh chóng rơi vào quên lãng.

Khi mắc phải sai lầm trong cuộc hành trình tìm kiếm thành công, hãy giữ thái độ vui tươi và lạc quan. Hãy cố gắng nhìn cuộc đời theo cách mà vị huấn luyện viên hockey chuyên nghiệp Harry Neale đã từng làm trong quãng thời gian khó khăn của mình. Ông chua chát nói: “Trong suốt mùa giải vừa qua, chúng tôi đã không thắng nổi một trận nào cả trên sân nhà lẫn sân khách. Sự thất bại mà tôi đã tạo ra với tư cách là một huấn luyện viên khiến tôi không còn có thể nghĩ tới bất kỳ một sân chơi nào khác.”

5. Đừng hỏi “tại ai” mà hãy hỏi “vì sao”

Khi thất bại, theo bản năng tự nhiên, chúng ta thường cố gắng đổ lỗi cho ai đó. Điều này gợi lại câu chuyện của Adam và Eva ở vườn địa đàng. Khi thượng đế hỏi Adam về những gì chàng đã gây ra, Adam đổ lỗi cho Eva. Tới lượt Eva bị hỏi, nàng lại đổ lỗi cho con rắn. Tương tự, khi một cầu thủ chuyền bóng sai, anh ta sẽ đổ lỗi tại đồng đội chạy sai hướng. Khi hỏi một nhân viên của bạn tại sao không hoàn thành mục tiêu đúng hạn, anh ta sẽ đổ lỗi cho người khác hoặc viện ra một số khó khăn trong quá trình làm việc. Và trong các vụ kiện cáo, các bên thường đổ lỗi cho nhau về vấn đề của họ.

Lần tới nếu bạn thất bại, đừng hỏi ai là người có lỗi mà hãy hỏi tại sao lại thất bại. Hãy cố gắng nhìn nhận mọi thứ một cách khách quan để có thể làm tốt hơn trong những lần tiếp theo. Chuyên gia tư vấn Bobb Biehl đã đưa ra một số câu hỏi giúp bạn phân tích sự thất bại:

• Tôi đã rút ra được bài học gì?

• Tôi có cảm thấy thoải mái với bài học kinh nghiệm này không?

• Làm thế nào để biến thất bại thành thành công?

• Từ thất bại này, tôi sẽ đi được tới những đâu?

• Trước đây đã có những ai thất bại giống như vậy chưa và họ có thể giúp được gì cho tôi?

• Làm thế nào để những kinh nghiệm tôi có giúp cho những người khác tránh khỏi sự thất bại?

• Tôi thất bại do lỗi của người khác, do hoàn cảnh hay do chính bản thân tôi?

• Tôi đã hoàn toàn thất bại hay chỉ thất bại tạm thời?

• Đâu là nơi tôi đã thành công và thất bại?

Những người thường hay đổ lỗi cho người khác sẽ không bao giờ khắc phục được thất bại của họ. Họ sẽ liên tục gặp phải các vấn đề rắc rối và tất nhiên họ sẽ không được nếm trải cảm giác của thành công. Để khai thác tiềm năng của mình, bạn cần phải không ngừng trau dồi bản thân, và bạn sẽ không thể làm được điều đó nếu không tự chịu trách nhiệm đối với những hành động và sai lầm do mình gây ra.

6. Biến thất bại thành bài học kinh nghiệm

Để thành công, hãy trau dồi khả năng học hỏi từ những sai lầm của mình. Tiến sĩ Ronald Niednagel nói: “Thất bại sẽ không còn là thất bại nếu bạn biết cách học hỏi từ đó.” Sự thay đổi trong quá trình nhận thức sẽ là một ngã rẽ, làm bàn đạp giúp bạn khai thác tiềm năng của mình. Tôi sẽ minh họa bằng một câu chuyện được trích từ cuốn sách Dale Carnegie: The man who influenced millions (Dale Carnegie: Người có tầm ảnh hưởng tới hàng triệu người) của hai tác giả Giles Kemp và Edward Claflin. Cái tên Dale Carnegie đồng nghĩa với thành công. Cuốn sách đó đã bán được hơn 15 triệu bản và vẫn còn được bày bán 60 năm sau lần xuất bản đầu tiên.

Những năm đầu đời, Carnegie đã nếm trải rất nhiều thất bại. Ông đã lớn lên trong cảnh nghèo đói. Ông quyết định theo học sư phạm ở Đại học Warrensburg, bang Missouri.

Niềm đam mê được diễn thuyết trước công chúng khi còn niên thiếu đã thôi thúc Carnegie quyết định phải gây được sự chú ý ở trường bằng cách tham gia vào các cuộc thi thuyết trình. Ông chưa bao giờ chiến thắng trong các cuộc thi đó nhưng ông đã học được rất nhiều điều từ sự thất bại và nỗ lực của mình.

Mặc dù học hành rất chăm chỉ, nhưng ông không thể tốt nghiệp do không đủ điểm ở môn tiếng Latinh. Bởi thế, ông đã chuyển từ Maryville, Missouri đến New York để buôn bán và tiếp tục theo đuổi ước mơ của mình nhưng vẫn thất bại.

Sau đó, một cơ hội ngàn vàng đã đến với ông. Ông xin vào làm việc tại các lớp dạy thuyết trình YMCA. Do thiếu kinh nghiệm nên ông phải chấp nhận thử việc không lương. Nếu ông có thể tác động tích cực tới người học và duy trì được số lượng học viên thì mới được trả lương. Ngược lại, nếu không làm được như vậy, thì ông sẽ không được làm việc ở đó nữa.

Mặc dù đã thất bại rất nhiều lần trong những cuộc thi thuyết trình ở trường đại học nhưng lần này, ông đã thành công. Những ngã rẽ cuộc đời đã dạy cho ông rất nhiều điều. Không lâu sau đó, ông đã có thể mở những khóa học của riêng mình và ông cũng bắt đầu viết sách. Kemp và Claflin đã viết: “Carnegie nổi lên như một trong những nhà đào tạo hiệu quả nhất trong lĩnh vực thuyết trình và là tác giả của các cuốn sách bán chạy nhất mọi thời đại. Có hai vấn đề then chốt đã giúp cho ông biến thất bại thành thành công đó là tinh thần không chịu lùi bước trước thất bại và sẵn sàng học hỏi từ những thất bại của mình.”

Tinh thần sẵn sàng học hỏi từ thất bại và khả năng vượt qua nó có mối liên kết không thể tách rời. Nếu ngừng học hỏi, bạn sẽ còn lặp đi lặp lại những sai lầm đã qua. Nhưng mọi chuyện sẽ tốt đẹp hơn nếu mỗi lần vấp ngã, bạn biết đứng dậy và rút ra những bài học quý báu từ sự vấp ngã đó.

7. Đừng để sự thất bại làm bạn sụp đổ

Vận động viên bóng bầu dục Austin O’Malley khẳng định: “Có một sự thật rất thú vị đó là ai cũng đã có lần gục ngã, nhưng gục ngã trong thời gian bao lâu mới là điều quan trọng.” Khi tham gia vào cuộc hành trình tìm kiếm thành công, chắc chắn bạn sẽ gặp phải nhiều vấn đề. Bạn sẽ bỏ cuộc và tiếp tục gục ngã, đắm chìm trong những thất bại hay là bạn sẽ đứng lên bằng chính đôi chân của mình với thời gian nhanh nhất có thể. Nhiều người không làm được như vậy. Họ gục ngã quá lâu đến nỗi họ cảm thấy, cứ nằm đó và gục ngã còn thoải mái hơn là phải đứng dậy. Và nó đã trở thành cách sống của họ. Thực tế, nhiều người không chỉ nằm im gục ngã mà còn cố gắng lôi kéo bạn cùng gục ngã. Khi không muốn đứng lên nữa, thì mục tiêu của họ là phải kéo được một ai đó cùng gục ngã mới khiến họ cảm thấy thoải mái hơn. Hãy tránh xa những người như vậy.

Khi vấp ngã, hãy cố gắng đứng lên bằng sức mạnh của chính đôi chân mình. Hãy học hỏi từ những sai lầm đã trải qua và mau chóng quay trở lại cuộc hành trình. Hãy nhìn nhận thất bại của bạn theo cách mà Henry Ford đã từng làm: “Thất bại chính là cơ hội để bạn làm lại từ đầu một cách sáng suốt hơn.”

8. Thất bại là thước đo của sự phát triển

Hầu hết mọi người khi đánh giá thành công, họ thường đánh giá bằng cách xem ai ít bị thất bại nhất. Nếu thấy sự vụng về và thất bại của ai đó chắc chắn họ sẽ nói: “Anh ta chắc đã phải chật vật lắm mới qua được. Anh ta là người thất bại.” Nhưng đó là điều hoàn toàn ngược lại với những gì mà chúng ta thường nghĩ. Cách đây vài năm, tạp chí Fortune đã tiến hành một cuộc phân tích về những người thành công. Kết quả cho thấy, những người thành công nhất thì cũng trung bình thất bại tới bảy lần trước khi thành công. Bạn thấy đấy, nếu càng cố gắng, bạn sẽ càng thu được các bài học quý báu từ sự thất bại và càng trở nên thành công. Đối với tôi những gì có được của ngày hôm nay là kết quả của 90% những gì thu được từ thất bại và 10% từ những thành công mỹ mãn.

Mỗi lần vấp ngã, hãy nhìn nhận lại sự tiến bộ của mình. Đừng nản chí vì có thể sau nhiều lần thất bại thì thành công có thể đến với bạn ngay sau đó. Nó tạo nên sự phát triển và tiến bộ. Đó chính là ý nghĩa của việc đứng lên sau những thất bại và tránh được những ngã rẽ không cần thiết.

9. Hy vọng vào một tương lai tươi sáng

Điều giúp bạn đối mặt với thất bại tốt hơn là nhìn vào viễn cảnh trước mắt. Tôi xin dẫn ra một ví dụ. Tom Landry, Chuck Noll và Bill Walsh, ba vận động viên này chiếm tới 9/15 những chiến thắng vĩ đại nhất trong giải vô địch bóng bầu dục ở Mỹ từ 1974 - 1989. Tuy nhiên, trong những mùa giải đầu tiên, họ đã gặp vô số thất bại trong cương vị huấn luyện viên. Điều này thật khó tin phải không? Nếu họ khai thác thành công tiềm năng của mình trong những năm đầu chơi bóng chuyên nghiệp thì có lẽ họ đã từ bỏ câu lạc bộ. Và nếu cuộc đời là một phát súng thì có lẽ họ đã gặp nhiều vấn đề khi liên tục thất bại trong các mùa giải. Song cuộc đời không phải là một phát súng mà là một bức tranh biết chuyển động. Họ có thể vượt qua những thất bại và tiếp tục bước đi trên con đường khai thác tiềm năng của mình.

Họ vẫn có thể gặp thất bại, và bạn cũng vậy. Lần tới, khi đấu tranh với sự thất bại, hãy luôn nghĩ tới một tương lai tươi sáng. Tất cả chúng ta đều có những sai lầm nhưng quan trọng là chúng ta biết cách vượt qua chúng.

10. Đừng từ bỏ

Tôi đã từng nói rằng thất bại là dấu hiệu báo cho bạn biết cần phải khám phá các cơ hội khác. Điều này có lúc đúng nhưng hầu hết thành công là kết quả của sự kiên cường. Lịch sử đã chứng minh rằng hầu hết những người thành công nổi tiếng đều đã từng phải đối mặt với những chướng ngại vật trước khi trở thành người chiến thắng. Họ chiến thắng bởi họ đã không để những thất bại làm họ chùn bước và mất đi dũng khí. Ai cũng dễ dàng bị thất bại nhưng giá trị của thành công chính là ở sự kiên trì.

Tôi cũng đã phạm nhiều sai lầm và cũng đã trải qua những lần thất bại, song những điều đó cũng giúp tôi trải nghiệm được nhiều thành công hơn. Và có một lần thất bại mà tôi không bao giờ quên. Đó là khi lần đầu tiên tôi đứng ở cương vị một nhà lãnh đạo chuyên nghiệp. Lúc ấy, tôi chỉ mới 22 tuổi và tôi đã lùi bước trước thử thách. Kết quả là tôi đã đánh mất lòng tự tôn của mình. Tôi đã tỏ ra nhút nhát thay vì phải cứng cỏi hơn.

Sau sự cố đó, cuộc sống của tôi đã rẽ sang những ngả đường khác. Nhưng thay vì tự mắng mình: “John, mày là một kẻ nhu nhược, một kẻ thất bại. Mày sẽ không bao giờ là một người thành công, càng không phải là một nhà lãnh đạo” thì tôi đã tìm cho mình một con đường khác. Tôi nhìn vào gương và tự nhủ: “Này đằng ấy (đây là lúc cần có sự hài hước), cậu đã phạm phải một sai lầm lớn rồi đó. Nếu không muốn lặp lại sai lầm ấy một lần nữa thì hãy bắt tay vào làm một điều gì đó ngay đi.”

Sau đó, tôi đã dành trọn hai ngày ở trong văn phòng và suy nghĩ về quá trình đối mặt với thất bại một cách tích cực. Tôi cẩn thận vạch ra chiến lược cụ thể để đối mặt với thất bại. Thật không thể tin được là việc đó không chỉ giúp tôi thành công trong lần sau đó mà trong nhiều năm, nó đã trở thành điểm mạnh của tôi với tư cách là một nhà lãnh đạo.

Tôi không thể liệt kê hết tất cả những thất bại nhưng tôi có thể nói cho các bạn biết rằng, tôi vẫn còn phải bổ sung liên tục các thất bại vào danh sách thất bại của mình. Ở tuổi 54, tôi hy vọng là sẽ tiếp tục có được 30 năm tốt đẹp nữa, và trong 30 năm đó tôi sẽ còn phải đối mặt với nhiều sự thất bại nữa. Nhưng vấn đề không phải là liệu tôi sẽ thất bại nữa hay không mà là khi vấp ngã tôi cần phải tự hỏi rằng mình sẽ tiếp tục tiến lên phía trước hay lùi lại phía sau. Những ngã rẽ có thể sẽ làm cho mọi người tốt hơn lên hoặc phải nếm trải cay đắng. Tuy nhiên, đó là sự lựa chọn của tôi và cũng là của bạn.