Chương 16

“Hank, Atticus đâu rồi?”

Henry ở bàn ngước lên. “Chào cưng. Bác ấy ở bưu điện. Sắp tới giờ cà phê giải lao của anh rồi. Đi không?”

Chính điều đã buộc cô rời cửa hàng của anh Cimningham đến văn phòng này cũng là nguyên nhân khiến cô theo Henry ra lề đường: cô mong được ngấm ngầm nhìn đi nhìn lại vào họ, để bảo đảm với chính mình rằng họ không hề trải qua một cuộc biến đổi thể xác đáng báo động nào đi kèm, nhưng cô không mong nói chuyện với họ, chạm vào họ, e rằng cô sẽ khiến họ gây thêm tổn thương khi có mặt cô.

Khi đi bên Henry đến tiệm tạp phẩm, cô tự hỏi không biết Maycomb đang dự định đám cưới vào mùa thu hay mùa đông cho họ. Mình kỳ quặc quá, cô nghĩ. Mình không thể lên giường với ai đó trừ phi mình có tình trạng hòa hợp nào đó với anh ta. Ngay lúc này mình thậm chí không nói chuyện được với anh ta. Không nói chuyện được với người bạn lâu năm nhất.

Họ ngồi đối mặt nhau trong một ô riêng, và Jean Louise ngắm nghía hộp đựng khăn giấy, hũ đường, lọ rắc muối và tiêu.

“Em lặng lẽ thế,” Henry nói. “Buổi chiêu đãi cà phê thế nào?”

“Tồi tệ.”

“Hester có tới không?”

“Có. Cô ấy cùng lứa với anh và Jem, phải không?”

“Phải, cùng lớp. Sáng nay Bill nói với anh cô ấy trát đủ thứ mỹ phẩm lên mặt cho dịp đó.”

“Hank này. Bill Sinclair chắc là loại rầu rĩ lắm.”

“Sao vậy?”

“Mọi thứ vớ vẩn anh ta nhét vào đầu Hester đấy…”

“Thứ vớ vẩn gì?”

“Ôi dào, chuyện dân Công giáo với cộng sản và các thứ gì chỉ có Chúa biết. Có vẻ mọi thứ đã lẫn hết vào nhau trong trí óc cô ấy.”

Henry bật cười và nói, “Cưng à, mặt trời mọc rồi lặn cùng với chàng Bill đó của cô ấy. Mọi thứ anh ta nói đều là Phúc âm. Cô ấy yêu chồng lắm.”

“Yêu chồng hóa ra là vậy hả?”

“Liên quan nhiều đến vụ đó lắm.”

Jean Louise nói, “Ý anh là chịu mất bản sắc của mình, phải không?”

“Đúng, theo cách nào đó,” Henry nói.

“Vậy em không chắc mình có bao giờ kết hôn hay không. Em chưa hề gặp một ai…”

“Em sẽ lấy anh mà, nhớ không?”

“Hank, tốt hơn là em sẽ nói với anh ngay bây giờ và kết thúc cho xong: em sẽ không lấy anh. Chấm hết và có vậy thôi.”

Cô đã không định nói ra nhưng cô không kềm lại được.

“Anh đã nghe điều đó trước đây rồi.”

“Được rồi, bây giờ em nói anh nghe nếu anh còn muốn lấy vợ,” có phải cô đang nói đó không? “tốt nhất anh nên bắt đầu tìm kiếm đi. Em chưa từng yêu anh, nhưng lúc nào anh cũng biết em yêu anh. Em đã tưởng mình có thể làm một cuộc hôn nhân trong đó em yêu anh trên cơ sở đó, nhưng…”

“Nhưng gì?”

“Em thậm chí không còn yêu anh giống như thế nữa. Em đã làm tổn thương anh nhưng chuyện nó là vậy.” Phải, chính cô đang nói, với sự chắc chắn thường lệ của cô, làm tan nát trái tim anh trong tiệm tạp phẩm. À thì, anh đã làm tan vỡ tim cô.

Khuôn mặt Hank ngây ra, đỏ ửng lên, và vết sẹo hiện rõ. “Jean Louise, em không thể có ý như em vừa nói.”

“Em có ý thật đến từng chữ trong đó.”

Đau quá, phải không? Anh nói quá đúng nó đau lắm. Bây giờ anh biết cảm giác đó ra sao đấy.

Henry thò tay qua bàn và nắm tay cô. Cô rút ra. “Đừng có chạm vào em,” cô nói.

“Em yêu, có vấn đề gì vậy?”

Vấn đề gì? Em sẽ nói cho anh nghe có vấn đề gì. Anh sẽ không hài lòng với một số điều trong đó.

“Được rồi. Hank. Đơn giản là thế này: em có mặt ở buổi họp hôm qua. Em thấy anh với Atticus chìm giữa vinh quang ở dưới đó bên cái bàn với cái… cái tay cặn bã, tởm lợm đó, và nói thật với anh em mắc ói. Chỉ là người đàn ông em sẽ kết hôn, chỉ là bố của chính em, chỉ là em phát bệnh đến độ em ói ra và vẫn chưa ngừng lại được thôi mà! Vì Chúa sao anh lại như thế được? Sao anh làm thế được?”

“Chúng ta phải làm rất nhiều việc chúng ta không muốn, Jean Louise à.”

Cô phát cáu lên. “Đó là câu trả lời kiểu gì vậy? Em nghĩ chú Jack sau cùng cũng đã phát điên nhưng bây giờ thì em không chắc nữa!”

“Cưng ạ,” Henry nói. Anh chuyển hũ đường tới giữa bàn và đẩy nó lại. “Hãy nhìn nhận theo kiểu này. Hội đồng công dân Maycomb chỉ tồn tại trên đời này làm… làm một cách phản kháng đối với Tòa án Tối cao, đó là một kiểu cảnh báo cho dân da đen rằng họ đừng vội vàng như vậy, đó là một…”

“… cử tọa được thửa riêng cho bất cứ tên rác rưởi nào muốn đứng dậy và gào lên ‘mọi đen’. Làm sao anh lại tham gia vào một thứ như vậy được, làm sao vậy được?”

Henry đẩy hũ đường về phía cô và lấy nó lại. Cô giật nó khỏi tay anh và nện mạnh xuống bàn trong một góc. “Jean Louise, như anh vừa nói, chúng ta phải làm…”

“… rất nhiều việc chúng ta không…”

“… em để anh nói xong được không? Chúng ta không muốn làm... Không, làm ơn để anh nói. Anh đang cố nghĩ ra điều gì có thể cho em thấy ý anh muốn nói… em biết bọn KKK…?”

“Có em biết bọn KKK.”

“Bây giờ im lặng một phút coi. Rất lâu trước đây KKK rất đáng trọng, như Hội Tam Điểm vậy. Hầu như mọi người có bất kỳ vị trí nổi bật nào cũng là thành viên, từ hồi bác Atticus còn trẻ. Em có biết bác Finch từng gia nhập không?”

“Em không ngạc nhiên với bất cứ gì mà ông Finch từng gia nhập trong đời. Nó có vẻ hợp lý…”

“Jean Louise, im đi! Bác Finch chẳng có ích gì cho bọn KKK hơn bất cứ ai cả, và hồi đó cũng vậy. Em biết tại sao bác ấy gia nhập không? Để biết chính xác những ai trong thị trấn ẩn sau các mặt nạ. Con người nào, loại người nào. Ông đến dự một buổi họp, và thế là đủ. Tay thủ lĩnh hóa ra là nhà thuyết giáo của giáo hội Giám lý…”

“Đó là kiểu bầu bạn mà Atticus thích.”

“Thôi đi, Jean Louise. Anh đang cố làm cho em nhìn ra động cơ của bác ấy: toàn bộ tổ chức KKK thời đó là một lực lượng chính trị, không có vụ đốt thập giá nào, nhưng bố em đã và vẫn thấy rất khó chịu khi ở bên những người che mặt. Bác ấy phải biết mình sẽ phải chiến đấu chống ai khi thời điểm đó tới - bác ấy phải biết họ là những ai…”

“Vậy là ông bố đáng kính của em là một phần tử của Vương quốc Vô hình.”

“Jean Louise, đó là bốn mươi năm trước…”

“Có lẽ bây giờ bố em đã lên tới chức Đại Long.“ [69]

Henry nói đều đều, “Anh chỉ cố làm cho em nhìn thấu qua hành vi của con người vào tới động cơ của họ. Một người có thể tỏ ra là thành phần của một thứ gì đó không tốt đẹp lắm ở ngoài mặt, nhưng đừng tự cho mình cái quyền phán xét người đó trừ phi em biết rõ động cơ của họ. Một người có thể sôi sục trong lòng, nhưng ông ta biết một câu trả lời hòa nhã sẽ hiệu quả hơn việc bày tỏ sự giận dữ. Một người có thể lên án kẻ thù của mình, nhưng biết rõ kẻ thù thì khôn ngoan hơn. Đôi khi anh nói chúng ta phải làm…”

Jean Louise nói, “Anh định nói cứ hòa thuận với đám đông và rồi khi thời điểm đến…”

Henry chặn cô lại, “Coi đó, cưng. Em có bao giờ nghĩ đến việc đàn ông, đặc biệt là đàn ông, phải tuân theo một số yêu cầu của cộng đồng mà họ sống trong đó chỉ để họ có thể giúp đỡ nó không?

“Hạt Maycomb là quê nhà đối với anh, cưng à. Đó là nơi tốt nhất để sống mà anh biết. Anh đã xây dựng một lý lịch tốt từ hồi anh còn là đứa nhỏ. Maycomb biết anh, và anh biết Maycomb. Maycomb tin anh, và anh tin Maycomb. Miếng cơm manh áo của anh từ thị trấn này mà ra, và Maycomb cho anh một sinh kế tốt.

“Nhưng bù lại Maycomb yêu cầu một số điều. Nó yêu cầu em sống một đời sạch sẽ một cách hợp lý, nó yêu cầu em gia nhập Câu lạc bộ Phục vụ Cộng đồng Kiwanis, đi nhà thờ vào Chủ nhật, nó yêu cầu em tuân thủ cung cách của nó…”

Henry ngắm nghía lọ muối, rà ngón cái lên xuống đường rãnh trên thành lọ. “Hãy nhớ điều này, cưng,” anh nói. “Anh phải làm việc như chó để có được mọi thứ anh từng có. Anh đã làm việc trong cửa hàng đó bên kia quảng trường - anh mệt mỏi trong phần lớn thời gian ấy đến nỗi phải khó khăn lắm mới bắt kịp các bài học. Mùa hè anh làm việc trong cửa hàng của mẹ anh ở quê nhà, và khi không làm ở đó thì anh lao động trong nhà. Jean Louise, từ nhỏ anh đã phải dành dụm để có được những thứ mà em với Jem coi là đương nhiên phải có. Anh chẳng hề có một số món mà em coi là đương nhiên đó và cũng sẽ chẳng bao giờ có. Anh chỉ có thể dựa vào chính mình…”

“Ai trong chúng ta cũng thế thôi. Hank.”

“Không có đâu. Ở đây thì không.”

“Ý anh muốn nói gì?”

“Anh muốn nói rằng có một số điều anh không làm được mà em làm được.”

“Mà tại sao em lại là kẻ có đặc quyền như vậy?”

“Em là người nhà Finch.”

“Thế em là người nhà Finch thì sao?”

“Thế thì em có thể đi khắp thị trấn chỉ mặc quần yếm và đuôi áo phía sau thò ra ngoài và đi chân đất nếu em muốn. Dân Maycomb bảo, ‘Đó là chất nhà Finch trong cô ấy, đó là Kiểu Của Cô Ấy thôi.’ Maycomb cười toe và tiếp tục công việc của nó: con bé Scout Finch chẳng bao giờ thay đổi. Maycomb hài lòng và hoàn toàn sẵn sàng tin em trần truồng bơi dưới sông. ‘Chẳng thay đổi tí nào.’ họ nói vậy. ‘Vẫn con Jean Louise hồi xưa. Còn nhớ hồi nó…?’”

Anh đặt lọ muối xuống. “Nhưng hễ Henry Clinton lộ ra bất kỳ dấu hiệu nào của việc xa rời quy chuẩn là Maycomb nói, không phải ‘Đó là chất nhà Clinton trong anh ta.’ mà ‘Đó là chất rác rưởi trong người nó.’”

“Hank. Điều đó không đúng và anh biết vậy. Nói thế là không công bằng và không rộng lượng, nhưng trên hết, điều đó là không đúng sự thực!”

“Jean Louise, đúng như vậy đấy,” Henry nói nhẹ nhàng. “Có lẽ em thậm chí chưa từng nghĩ về điều đó…”

“Hank, anh có kiểu mặc cảm nào đó rồi.”

“Anh không có mặc cảm gì cả. Anh chỉ biết rõ Maycomb thôi. Anh chẳng hề mặc cảm về chuyện đó, nhưng Chúa ơi, anh biết chắc chắn về điều đó. Nó nói với anh rằng có một số điều anh không làm được và một số điều anh phải làm nếu anh…”

“Nếu anh làm sao?”

“Thế này, em cưng, anh thực tình thích sống ở đây, và anh thích những thứ các đàn ông khác thích. Anh muốn giữ được sự kính trọng của thị trấn này, anh muốn phục vụ nó, anh muốn gây dựng uy tín luật sư cho mình, anh muốn làm ra tiền, anh muốn lấy vợ và có một gia đình…”

“Theo thứ tự đó, em đoán vậy!”

Jean Louise đứng dậy khỏi ô ngăn và bỏ ra khỏi tiệm tạp phẩm. Henry theo sát gót cô. Tới cửa anh ngoảnh lại la lên lát nữa anh quay lại trả tiền.

“Jean Louise, dừng lại!”

Cô dừng lại.

“Sao?”

“Em yêu, anh chỉ cố cho em thấy…”

“Em thấy cả!” cô nói. “Em thấy một kẻ bé mọn sợ hãi; em thấy một con người nhỏ bé sợ không dám làm những việc Atticus bảo, sợ không dám đứng trên hai chân của chính mình, sợ không dám ngồi chung với những con người dũng cảm còn lại…”

Cô cất bước đi. Cô nghĩ mình đang bước đại khái về hướng cái xe. Cô nghĩ mình đã đậu nó trước văn phòng.

“Jean Louise, em chờ anh một phút được không?”

“Được rồi, em đang đợi đây.”

“Em biết anh có nói với em rằng có những việc em luôn xem là đương nhiên phải có…”

“Ôi trời phải, em đã xem cả đống chuyện là đương nhiên. Chính những điều em yêu ở anh. Em ngưỡng vọng anh giống như một thứ có Chúa biết bởi vì anh lao động như điên để có được mọi thứ anh từng có, để biến mình trở thành người như bây giờ. Em nghĩ có rất nhiều điều đi liền với điều đó, nhưng rõ ràng là không phải. Em nghĩ anh có quyết tâm, em nghĩ…”

Cô bước dọc lề đường, không biết Maycomb đang nhìn cô, rằng Henry đang bước cạnh cô một cách đáng thương, một cách buồn cười.

“Jean Louise, em lắng nghe anh giùm được không?”

“Quái quỷ thật, gì đây?”

“Anh chỉ muốn hỏi em một câu, một câu thôi - em mong anh làm việc quái quỷ gì? Cho anh biết đi, em mong anh làm cái việc quái quỷ gì?”

“Làm gì à? Em mong anh giữ cái mông nạm vàng của anh xa khỏi các hội đồng công dân! Em không quan tâm nếu Atticus có ngồi đối diện với anh, hoàng đế Anh có ở bên phải anh và Chúa Trời ở bên trái anh hay không - em mong anh hãy là con người, vậy thôi!”

Cô hít một hơi mạnh mẽ. “Em… anh đi qua một cuộc chiến tranh đáng nguyền rủa, đó là một chuyện đáng sợ, nhưng anh đã trải qua, anh vượt qua được. Rồi anh về quê hương để sống trong sợ hãi hết phần đời còn lại - sợ Maycomb! Maycomb, Alabama… ôi!”

Họ đã tới cửa văn phòng.

Henry nắm vai cô. “Jean Louise, em dừng lại một giây đi? Làm ơn đi? Lắng nghe anh nè. Anh biết anh chẳng có gì nhiều, nhưng hãy nghĩ một phút. Làm ơn nghĩ đi. Đây là cuộc sống của anh, thị trấn này, em không hiểu điều đó sao? Mẹ kiếp, anh là một phần trong dân rác của hạt Maycomb, nhưng anh vẫn là một phần của hạt Maycomb. Anh là đứa hèn nhát, anh là kẻ bé mọn, anh không đáng giết, nhưng đây là quê nhà anh. Em muốn anh làm gì, leo lên nóc nhà gào la rằng tôi là Henry Clinton và tôi ở đây để nói với các người rằng các người sai lầm hết rồi? Anh phải sống ở đây, Jean Louise à. Em không hiểu điều đó sao?”

“Em hiểu rằng anh là kẻ đạo đức giả khốn khổ.”

“Anh đang cố cho em thấy, em yêu, rằng em được hưởng một sự xa xỉ ngọt ngào mà anh không có được. Em có thể gào la tới trời, anh thì không được. Làm sao anh có ích lợi gì cho thị trấn nếu nó chống lại anh? Nếu anh đi ra và - coi đó, em sẽ thừa nhận rằng anh có một chút học vấn và một chút hữu dụng ở Maycomb - em thừa nhận thế không? Một nhân công xưởng máy không thể làm công việc của anh. Bây giờ, anh phải vất tất cả thứ đó xuống rãnh, trở lại miệt dưới hạt tới cái cửa hàng đó và bán bột mì cho người ta trong khi anh có thể giúp đỡ họ với khả năng pháp lý mà anh có sao? Việc nào có giá trị hơn?”

“Henry, làm sao anh sống yên ổn với chính mình được?”

“Điều đó tương đối dễ. Đôi khi anh chỉ cần không bỏ phiếu cho những niềm tin của mình, vậy thôi.”

“Hank, chúng ta quá khác nhau. Em không biết nhiều nhưng em biết một điều. Em biết rằng em không thể sống với anh. Em không thể sống với một kẻ đạo đức giả.”

Một giọng nói thoải mái, phớt lạnh vang lên sau lưng cô, “Bố không hiểu tại sao con không sống được. Những kẻ đạo đức giả cũng có quyền sống trên đời này như bất kỳ ai khác vậy.”

Cô quay lại và nhìn trừng vào bố cô. Mũ của ông đã đẩy ra sau; đôi lông mày của ông nhướng lên; ông đang mỉm cười với cô.