Chương 9

Hôm sau, ông Jurand không tìm cách tránh mặt Zbyszko, cũng không cản trở chàng phục vụ Danusia những việc lặt vặt mà chàng làm với tư cách hiệp sĩ. Ngược lại, dẫu lòng đang phiền muộn, Zbyszko vẫn nhận thấy vị hiệp sĩ u ẩn trang Spychow nhìn chàng với ánh mắt đầy thiện tâm và dường như hơi tiếc nuối vì đã buộc lòng phải trả lời chàng một cách tàn nhẫn đến vậy. Chàng trang chủ quý tộc trẻ nhiều phen cố lân la gần ông, thử trò chuyện với ông. Sau khi rời Kraków, trong khi đi đường, gần ông chẳng khó tìm, bởi cả hai người đều cưỡi ngựa tháp tùng quận chúa. Mặc dù thường im lặng, hiệp sĩ Jurand vẫn vui lòng trò chuyện, nhưng hễ Zbyszko bắt đầu tìm cách biết thêm điều gì về những trở ngại ngăn cách chàng với Danusia thì câu chuyện lại đột ngột bị ông cắt đứt, và mặt ông sầm ngay lại. Zbyszko nghĩ chắc quận chúa biết điều gì chàng, nên tìm được một cơ hội thuận tiện, chàng cố hỏi bà, song bà cũng chẳng thể nói cho chàng rõ hơn.

- Đó là một điều bí mật - Bà bảo. - Chính ông Jurand đã bảo ta thế, nhưng ông ấy cũng xin ta chớ hỏi gì thêm nữa. Chắc ông ấy bị ràng buộc bởi một lời thề nào đó, chuyện ấy âu cũng là sự thường. Rồi Chúa sẽ khiến cho mọi chuyện rõ ràng cả thôi.

- Có điều thiếu Danusia, thần sống như chó buộc đây, như gấu sa hố vậy. - Zbyszko nói. - Không vui, không sướng, không gì hết, chỉ toàn buồn bã đớn đau. Thần chỉ muốn đến đảo Tawan [136] với đại quận công Witold để bọn rợ Tatar giết thần đi cho rảnh nợ. Nhưng trước hết thần phải đưa bằng được thúc phụ thần về nhà đã, sau đó phải kiếm cho được mấy ngù lông công từ bọn Đức như đã thề. Biết đâu thần sẽ được chết vì tay chúng - thần thà chịu thế còn hơn phải thấy Danusia cưới kẻ khác.

Quận chúa ngước đôi mắt xanh nhân hậu lên nhìn chàng, hỏi vẻ hơi ngạc nhiên:

- Thế ngươi cũng chịu để vậy sao?

- Thần ấy ư? Khi thần còn thở, không bao giờ có chuyện đó được! Trừ phi tay thần khô cằn đi, không thể vung nổi rìu nữa thì không kể!

- A đấy, ngươi thấy chưa!

- Ha! Nhưng thần làm sao lấy được nàng khi cha nàng không ưng ý?

Nghe thấy thế, quận chúa nói như tự nhủ:

- Lạy Đức Chúa hùng mạnh! Biết đâu lại chẳng thế…

Rồi bà bảo Zbyszko:

- Lẽ đâu ý Chúa không mạnh hơn ý cha? Mà ông Jurand chẳng đã bảo đấy thôi: “Nếu là ý Chúa, anh ta sẽ được lấy con bé.”

- Ngài cũng bảo thần như vậy. - Zbyszko kêu lên. - “Nếu quả là ý Chúa, anh sẽ được cưới con bé”, ngài bảo vậy.

- Ngươi thấy chưa!

- Đó là nhờ ơn lệnh bà, tâu lệnh bà nhân hậu.

- Ngươi sẽ còn được hưởng ân tứ của ta, và Danusia sẽ trung thành với ngươi. Hôm qua ta vừa bảo nó: “Danusia, con có giữ lời với Zbyszko không?” Con bé bảo thế này: “Hoặc con là của anh Zbyszko, hoặc không thuộc về ai hết” Trái cây ấy hẵng còn xanh nhưng nó đã nói là sẽ giữ lời, bởi nó là đứa thanh cao chứ chẳng phải vớ vẩn đâu. Mẹ nó xưa kia cũng là người như thế.

- Ơn Chúa! - Zbyszko thốt lên.

- Có điều phải nhớ là cả ngươi cũng phải giữ lời. Chẳng ít đàn ông là phường nhẹ dạ, hứa hẹn yêu trung thành chung thủy rồi lại tán tỉnh ngay cô khác, có buộc dây cũng chẳng thể giữ được! Ta nói công bằng đấy!

- Nếu vậy, xin Đức Chúa Giêsu hãy trừng phạt thần trước! - Zbyszko nhiệt thành thốt lên.

- Ừ, vậy thì nhớ đấy. Khi nào đưa được chú ngươi về quê yên ổn đâu đấy rồi, hãy tới triều đình ta. Sẽ có dịp để ngươi nhận cựa gót hiệp sĩ, và ngươi sẽ thấy điều mà Chúa ban cho. Trong thời gian ấy, Danusia sẽ chín dần, sẽ cảm nhận được ý Chúa, chứ mặc dù bây giờ nó yêu mến ngươi thật đấy - ta chẳng thể nói khác - nhưng con bé chưa yêu ngươi như các thiếu nữ đã lớn đâu. Rất có thể lòng ông Jurand cũng đã ngả về phía ngươi, như ta hiểu thì ông ấy cũng mừng. Ngươi hãy đến trang Spychow cùng ông tấn công bọn Đức, biết đâu ngươi chẳng chinh phục được trái tim ông ấy khi ngươi phụng sự tận tụy.

- Đúng vậy, tâu lệnh bà nhân hậu, thần định sẽ làm thế đấy, nhưng nay được lệnh bà cho phép thì lại càng tốt cho thần hơn.

Cuộc trò chuyện với quận chúa đã khiến Zbyszko vững tin hơn. Song đến chỗ nghỉ chân đầu tiên, ông Maćko mệt nặng đến nỗi chàng dành phải dừng lại ít lâu, chờ cho ông lại sức chút ít mới có thể đi tiếp. Quận chúa Anna nhân hậu để lại cho ông các thứ thuốc cùng loại cỏ lưỡi mèo mà bà đang có, vì bà phải tiếp tục đi. Và thế là hai hiệp sĩ trang Bogdaniec dành chia tay đoàn người Mazowsze. Zbyszko quỳ xuống chân quận chúa, rồi tiếp đến Danusia; một lần nữa chàng thề sẽ trung thành phục vụ nàng theo lời nguyền hiệp sĩ, hứa sớm đến Ciechanow hoặc Warszawa. Rồi chàng ôm cô gái trong đôi cánh tay lực lưỡng, nhấc bổng lên, lặp đi lặp lại mãi với giọng xúc động:

- Xin hãy nhớ tới anh, hỡi đóa hoa nhỏ thân yêu! Xin hãy nhớ tới anh, hỡi con cá vàng nhỏ bé!

Danusia vòng tay ôm chàng như đứa em gái ôm người anh trai thân yêu, nàng dụi mãi chiếc mũi hếch vào má chàng và khóc nức nở, những giọt lệ to tướng tuôn trào xuống má. Cô gái cũng cứ lặp đi lặp lại:

- Không có anh Zbyszko, chẳng muốn đi Ciechanow đâu, chẳng muốn đi Ciechanow đâu!

Nhìn thấy cảnh tượng ấy, ông Jurand không giận. Trái lại, ông thân mật từ biệt chàng trai. Đã lên lưng ngựa rồi, ông còn ngoảnh lại nhìn chàng mà bảo:

- Hãy ở lại cùng Chúa, và chớ giận ta nhé.

- Cháu giận ngài sao được, khi ngài là thân phụ của Danusia. - Zbyszko chân tình nói.

Và chàng cúi hôn bàn đạp ông. Ông siết chặt tay chàng, bảo:

- Cầu Chúa ban mọi điều phúc lành cho anh!… Hiểu chứ?

Rồi ông đi, Zbyszko hiểu được rằng trong những lời chúc cuối cùng của ông hàm chứa tấm lòng nhân hậu biết chừng nào. Chàng ngoảnh về phía cỗ xe, nơi ông Maćko đang nằm, thốt lên:

- Chú biết không, ngài Jurand cũng muốn thế, nhưng bị một điều gì đó ngăn trở. Chú đã từng ở trang Spychow, chú thấy nhiều hiểu chóng, xin chú thử nghĩ xem đó là điều gì vậy?

Nhưng lúc này ông Maćko đang mệt quá. Cơn sốt nổi lên từ sáng, bây giờ gần tối lại càng dữ dội hơn, đến mức ông bắt đầu hôn mê. Vì vậy, thay vì trả lời Zbyszko, ông chợt đưa mắt nhìn chàng như ngạc nhiên rồi hỏi:

- Người ta thỉnh chuông ở đâu thế?

Zbyszko kinh hoàng, bởi chàng chợt nghĩ rằng: nếu người ốm tự dưng nghe tiếng chuông, thì chắc thần chết đã đến gần. Chàng lo rất có thể ông chú sẽ chết mà không có cha cố, không được xưng tội, nếu không sa hỏa ngục chắc cũng phải nhọc nhằn bao thế kỷ mới được siêu sinh. Vì thế, chàng quyết định bằng mọi cách phải chở ông đi tiếp, để có thể nhanh chóng tìm đến một nhà thờ nào đó, nơi ông có thể được nghe đọc kinh sám hối.

Vì vậy, họ đi suốt cả đêm, Zbyszko ngồi lên chiếc xe có trải rơm khô nơi người ốm nằm, thức canh ông đến khi trời sáng. Thỉnh thoảng, chàng cho ông nhấp chút rượu nho mà thương gia Amylej đã chuẩn bị cho họ khi đi đường. Ông Maćko đang khát nên uống ừng ực, rượu khiến ông cảm thấy dễ chịu hơn. Uống đến lít thứ hai ông tỉnh lại, còn sau lít thứ ba thì ông ngủ lịm đi, khiến Zbyszko chốc chốc lại cúi xuống nghe ngóng, chỉ lo ông chết.

Mới nghĩ đến điều đó, chàng đã thấy trào lên trong lòng nỗi đau thương vô hạn. Trước kia, khi bị giam ở Kraków, thậm chí chàng không hiểu mình thương yêu chú - người mà đối với chàng vừa là cha vừa là mẹ - đến chừng nào. Giờ thì chàng đã hiểu ra điều đó, chàng cảm thấy nếu ông qua đời chàng sẽ trơ trọi biết bao, không một họ hàng thân thuộc - ngoài vị tu viện trưởng đang cầm giữ điền trang Bogdaniec, thì không bạn bè, không ai giúp đỡ. Chàng cũng nghĩ rằng ông Maćko chết chính vì bọn Đức, cũng vì chúng mà chàng suýt mất đầu, vì chúng mà cha ông chàng, và mẹ Danusia đã phải chịu chết, cùng biết bao sinh linh vô tội khác mà chàng quen hoặc được nghe người khác kể lại. Và chàng chợt thảng thốt “Vậy ra,” - chàng tự nhủ, - “trong khắp vương quốc này, không ai không chịu đau khổ vì chúng, không ai là không khao khát trả thù?” Nghĩ đến đây, chàng chợt nhớ lại bọn Đức mà chàng từng đánh nhau ở thành Wilno. Có lẽ lũ rợ Tatar cũng không thể sánh ngang chúng về tính bạo tàn, có lẽ trên thế gian này không có dân tộc nào khác như chúng.

Ánh lê minh làm gián đoạn dòng nghĩ suy của chàng. Một ngày sáng sủa nhưng lạnh lẽo. Hẳn ông Maćko cảm thấy đỡ mệt hơn, bởi ông thở đều và nhẹ hơn. Mãi đến khi trời đã khá ấm áp, ông mới tỉnh giấc, mở mắt ra, bảo:

- Tao thấy dễ chịu hơn. Đến đâu rồi?

- Chúng ta đang sắp tới trang Olkus. Chú biết trang ấy chứ? Nơi người ta đào mỏ bạc nộp vào ngân khố ấy mà.

- Giá có được những thứ của cải chứa trong đất nhỉ! Ta sẽ tha hồ xây dựng lại Bogdaniec!

- Chú đỡ nhiều rồi đấy! - Zbyszko tươi cười nói. – Hey! Đủ để xây cả một pháo đài có tường thành ấy chứ! Nhưng bây giờ ta hãy ghé vào nhà thờ xứ, họ sẽ đãi chúng ta như khách thập phương, và chú có thể xưng tội. Tất cả đều ở trong tay Chúa, nhưng có một lương tâm yên ổn dẫu sao cũng vẫn tốt hơn.

- Tao là kẻ có tội, rất muốn được xưng tội cho yên lòng. - Ông Maćko bảo. - Đêm qua tao mơ thấy lũ quỷ sứ lôi giày tao tuột khỏi chân… Mà chúng xì xồ với nhau bằng tiếng Đức chứ! Ơn Chúa, tao đã thấy dễ chịu hơn. Mày có chợp mắt được chút nào không thế cháu?

- Cháu ngủ sao được, còn phải thức canh chú chứ.

- Vậy thì hãy ngả lưng một lát Bao giờ đến nơi tao gọi dậy.

- Cháu còn lòng nào ngủ nghê nữa!

- Thế cái gì cản trở mày?

Zbyszko nhìn chú với ánh mắt một đứa trẻ thơ:

- Còn gì nữa hả chú, tình yêu thôi. Ruột gan cháu nhói cả lên vì đau đớn. Giá được ngồi lên lưng ngựa một chút, chắc sẽ nhẹ bớt.

Chàng leo xuống xe, nhảy lên lưng con ngựa vừa được một tù binh Thổ mà hiệp sĩ Zawisza tặng dắt tới. Ông Maćko chống tay vào hông cho đỡ đau, hẳn ông đang ngẫm nghĩ chuyện gì khác chứ không phải tới nỗi đau của bản thân, nên lát sau ông lắc đầu, tặc lưỡi rồi bảo:

- Tao thấy lạ, lạ lắm, mà nghĩ mãi không ra: mày học ở ai cái thói ham hố chuyện yêu với thương ấy thế, chứ cha mày và tao thì không có thói ấy bao giờ.

Thay vì trả lời, Zbyszko đột nhiên rướn thẳng người trên yên ngựa, hai tay chống nạnh, ngửa đầu lên trời, hát tướng lên với sức mạnh của cả lồng ngực vạm vỡ:

♫ Đêm dài đến tận tinh mơ ♫

♫ Khóc em hai mắt đã mờ cả đôi. ♫

♫ Cô đơn vẫn một mình tôi, ♫

♫ Biết tìm em ở xa xôi phương nào? ♫

♫ Hey! ♫

Tiếng “Hey!” của chàng vang khắp rừng, dội lại từ các thân cây ven đường, thành tiếng vọng lan xa và tắt dần trong những bụi cây rậm rạp.

Ông Maćko lại xoa xoa tay bên sườn, chỗ những mảnh tên của bọn Đức cắm sâu, vừa khẽ rên rỉ vừa nói:

- Ngày trước con người ta thông minh hơn, mày hiểu không?

Nhưng lát sau ông lại trầm ngâm như nhớ tới một thời xa xưa nào đó, rồi nói thêm:

- Dẫu xưa kia cũng có những thằng ngu.

Lúc ấy, họ đã ra khỏi rừng, trông thấy những túp lều của thợ khai mỏ bạc, xa xa là những bức tường lởm chởm răng cưa của thành Olkus do đức vua Kazimierz xây, cùng tháp chuông nhà thờ xứ do đức vua Władysław Lokietek dựng nên.