Chương 75

Ông Maćko đoán đúng, nhưng chỉ đúng một nửa. Với Zbyszko, quả thực một phần của cuộc đời chàng đã kết thúc. Mọi ký ức về Danusia đều khiến chàng cảm thương, nhưng chàng vẫn nghĩ rằng nàng ở lâu đài cao xanh kia tốt hơn là ở trong cung quận chúa. Chàng đã quen với ý nghĩ nàng không còn trên đời, và đó là điều không thể khác được. Hồi ở Kraków, chàng rất ngưỡng mộ các cửa sổ nhà thờ được cắt bằng kính với hình các nữ thánh viền khung chì, đầy màu sắc, sáng rực lên trong ánh mặt trời, và giờ đây chàng hình dung Danusia cũng giống như vậy. Chàng thấy nàng màu thanh thiên, trong suốt, người quay sang một bên, hai bàn tay chắp lại, đôi mắt ngước lên, với cây đàn luýt nho nhỏ, trong đám các nghệ sĩ vĩ cầm đã được cứu rỗi của Chúa trên thiên đàng, đang chơi nhạc cho Đức Mẹ của Chúa Cha và Chúa Con. Trong nàng không còn một nết gì trần tục, và với chàng, nàng đã trở thành một linh hồn thuần khiết đầy vẻ thiên sứ, đến nỗi đôi khi nhớ ra cách nàng phục dịch quận chúa ở lâm cung, cách nàng cười nói, ngồi cùng mọi người bên bàn - chàng chợt ngạc nhiên rằng sao điều đó lại có thể xảy ra. Ngay trong cuộc chiến đi theo đại quận công Witold, khi chuyện chiến chinh và đánh nhau thu hút hết tâm trí, chàng đã thôi nhớ người đã chết như nhớ người yêu, mà chỉ nghĩ đến nàng như nghĩ về người bảo trợ. Bằng cách ấy, tình yêu của chàng mất dần những yếu tố trần thế, ngày càng trở thành một hoài niệm ngọt ngào, cũng xanh biếc như bầu trời, và đơn giản chỉ còn là sự sùng bái nhuốm màu thiên giới…

Giá có thân hình gầy guộc và tư duy sâu sắc hơn, chàng sẽ trở thành một tu sĩ, trong cuộc sống tĩnh lặng ở tu viện, chàng sẽ giữ mãi ký ức màu xanh thiên giới ấy như một sự thiêng liêng cho đến khi linh hồn rời khỏi cái ngục tù cơ thể để tan biến vào không gian vô tận như một con chim thoát ra khỏi lồng. Nhưng chàng mới chớm bước vào tuổi ba mươi, có thể dùng tay bóp nát trái cam và dùng đùi kẹp chặt đến mức khiến ngựa bị đứt hơi không thở nổi. Chàng giống các trang quý tộc và những hiệp sĩ lang thang thời đó, những người mà nếu không chết non từ thời thơ ấu hoặc không trở thành linh mục, thì sẽ sa vào thói cướp bóc, trần tục và say sưa, hoặc kết hôn khi còn rất trẻ, để tới khi được gọi đi lính, họ đã có hai mươi bốn đứa con hoặc hơn nữa, như lợn rừng, không hề biết chừng mực.

Nhưng chàng không biết điều đó - nhất là khi mới bị bệnh. Tuy nhiên, dần dần, dẫu được băng bó kém, các xương sườn cũng liền lại, thành một chỗ hơi lồi bên sườn nhưng không cản trở chàng, không chỉ khi mặc giáp mà ngay cả áo choàng bình thường cũng có thể che đi hoàn toàn. Mệt mỏi qua đi. Mái tóc vàng hoe tươi tốt bị cắt để tang cho Danusia, giờ đã mọc lại, dài tới ngang lưng. Chàng trở lại với vẻ đẹp khác thường ngày trước của mình. Vài năm trước, ở thành Kraków, khi bước lên đài treo cổ, trông chàng giống công tử của một gia tộc lớn, còn bây giờ chàng còn điển trai hơn, như một hoàng tử, với vai, ngực, thắt lưng và cánh tay giống người khổng lồ, còn khuôn mặt như thiếu nữ. Sức mạnh và sinh lực cuồn cuộn trong chàng như nước sôi trong nồi, bị dồn nén bởi sự khiết tịnh và nghỉ ngơi kéo dài, sức lực ấy như một ngọn lửa thiêu đốt xương cốt chàng. Chàng không biết đó là gì, nghĩ rằng mình vẫn còn đau ốm, và chàng nằm dài trên giường, hài lòng được ông Maćko và Jagienka chăm nom, săn sóc và nuông chiều trong mọi thứ. Khi thì chàng thấy mình sung sướng như ở trên thiên đường, lại có khi - nhất là khi Jagienka không có mặt - chàng cảm thấy tồi tệ, u buồn không chịu nổi. Những lúc đó chàng đòi hỏi, kêu ca, nóng giận và tuyên bố với ông Maćko rằng hễ khỏe lại, chàng sẽ đi đến tận cùng thế giới, đến với bọn Đức, bọn Tatar, hoặc đến nơi hoang dã tương tự khác, chỉ để thoát khỏi cuộc sống đang nặng nề quá mức. Còn ông Maćko, thay vì cãi lại, chỉ gật đầu ưng thuận - nhưng đồng thời cho gọi Jagienka, người mà khi đến, khiến cho những ý định của Zbyszko về các cuộc chiến chinh mới lại dần tiêu tan, giống như tuyết bị tan chảy khi được mặt trời mùa xuân sưởi ấm.

Còn cô nhiệt tình và hăng hái tới đây cả khi được mời lẫn theo ý muốn riêng, bởi cô yêu Zbyszko với tất cả sức mạnh của tâm hồn và trái tim mình. Trong thời gian ở tòa giám mục và trong cung điện của quận công thành Plock, cô cũng đã gặp nhiều hiệp sĩ điển trai nổi tiếng không kém về sức mạnh và sự dũng cảm, nhiều người đã quỳ xuống trước cô, thề trung thành mãi mãi đến trọn đời, nhưng chàng là người cô chọn, là người cô yêu bằng mối tình đầu trong những năm qua, và nỗi bất hạnh mà chàng vừa trải qua chỉ khiến tình yêu của cô mạnh thêm lên, đến mức với cô chàng là người thân yêu và đáng quý gấp trăm lần tất cả các hiệp sĩ và mọi hoàng tử trên trái đất. Bây giờ, khi chàng khỏe dần lên, ngày càng trở nên điển trai hơn, tình yêu của cô gần như đã chuyển thành nỗi đắm say che khuất cả thế giới.

Tuy nhiên, cô không dám thừa nhận điều đó ngay cả với chính bản thân mình, còn với Zbyszko, cô cố che giấu tình yêu ấy cẩn thận nhất có thể, e chàng lại coi nhẹ nó. Ngay cả với ông Maćko, ngày trước cô có thể bộc bạch mọi nỗi niềm tâm sự, giờ cô cũng trở nên thận trọng và kiệm lời. Tình cảm của cô chỉ lộ ra qua việc chăm sóc Zbyszko, nhưng cô cố gắng thể hiện sự âu yếm ấy theo cách khác, và vì thế, một lần, cô tinh quái giả vờ nói với Zbyszko:

- Em chăm anh đôi chút chỉ vì nghĩ đến bác Maćko thôi, anh có nghĩ vớ vẩn gì không đấy? Nói xem nào!

Và làm ra vẻ sửa lại mái tóc trên trán, cô đưa tay che mặt, chăm chú liếc trộm chàng qua kẽ tay, còn chàng, ngạc nhiên trước câu hỏi bất ngờ, đỏ mặt như một cô gái, và mãi hồi lâu mới đáp:

- Tôi có nghĩ gì đâu. Bây giờ cô đã khác rồi.

Một khoảnh khắc im lặng.

- Khác ư? - Cuối cùng cô cũng hỏi lại bằng giọng khẽ khàng và nhỏ nhẹ. - Vâng! Chắc là khác. Nhưng cầu Chúa để em không làm khổ anh nhiều quá!

- Chúa phù hộ cô. - Zbyszko nói.

Và từ hôm đó họ tốt với nhau, chỉ hơi có chút vụng về và cứng nhắc. Đôi lúc dường như họ nói về một chuyện mà lại nghĩ về chuyện khác. Giữa họ thường có những khoảng im lặng không lời.

Zbyszko vẫn nằm trên giường, và như lời ông Maćko, đưa mắt dõi theo cô mọi nơi, nhất là những khi chàng thấy cô trở nên tuyệt đẹp, không thể rời mắt. Những khi ánh mắt họ bất ngờ chạm nhau, cả hai đều đỏ bừng mặt, khuôn ngực căng tròn của cô gái phập phồng trong hơi thở gấp gáp, trái tim cô dập dồn như thể đang trông chờ được nghe một điều gì đó sẽ khiến tâm hồn cô tan chảy và dào dạt cả người. Zbyszko im lặng, bởi bỗng dưng chàng đã mất đi sự táo bạo trước kia với cô, chàng e một lời thiếu cân nhắc sẽ làm cô sợ hãi, và bất chấp những gì nhìn thấy, chàng cố tự nhủ rằng với chàng, cô chỉ thể hiện tình cảm của một người em gái vì mối quan hệ với ông Maćko mà thôi.

Một lần chàng nói về điều đó với ông Maćko. Chàng cố nói một cách bình tĩnh, thậm chí thản nhiên, mà không nhận thấy lời nói của mình ngày càng giống với lời than vãn, nửa phần cay đắng, nửa phần buồn đau. Ông Maćko kiên nhẫn lắng nghe chàng nói hết, cuối cùng ông chỉ nói một từ:

- Đồ ngốc!

Rồi ông rời khỏi phòng.

Nhưng ra đến chuồng gia súc, ông bắt đầu xoa tay và vỗ vào đùi vì vui sướng.

Ông tự nhủ: “Hà! Khi con bé tự nguyện đến thì mày không thèm nhìn, bây giờ mày lại sợ nó, thật quá ngu ngốc. Tao sẽ đi xây tòa thành nhỏ, thời gian ấy cứ để mày tự vật vã. Tao sẽ không nói gì hết và không giúp cho mày sáng mắt ra [251] , ngay cả khi mày gào to át cả tiếng lũ ngựa ở Bogdaniec. Lửa gần rơm thể nào cũng bén, tao sẽ không thổi lửa vì tao nghĩ cũng chẳng cần.” Và không những ông không thổi, mà còn phản đối Zbyszko và trêu tức chàng, như một ông già tinh quái trêu một thanh niên thiếu kinh nghiệm.

Một lần nọ, khi Zbyszko lại nói với ông rằng chắc chàng sẽ phải lên đường đi thật xa để thoát khỏi cuộc sống không thể chịu đựng nổi, ông mới bảo:

- Khi anh còn bé thì chú chịu trách nhiệm về anh, nhưng bây giờ thì tùy. Nếu lý trí của anh bảo nhất thiết phải ra đi, thì cứ đi đi.

Zbyszko ngạc nhiên bật dậy ngồi trên giường.

- Sao? Chú không ngăn cản nữa à?

- Sao chú lại phải ngăn cản chứ? Chú chỉ tiếc cho dòng họ nhà ta sẽ có thể mất theo anh, nhưng ngay cả chuyện đó cũng đã có cách.

- Cách gì? - Zbyszko lo lắng hỏi.

- Cách gì? A! Không cần phải nói, chú cũng khá tuổi rồi, nhưng dẫu sao xương cốt vẫn còn đủ mạnh. Jagienka thì muốn kiếm một anh chàng trẻ hơn - nhưng chú lại là bạn thân của người cha đã quá cố của cô ấy - nên biết đâu…

- Chú là bạn của cha cô ấy, - Zbyszko nói, - mà đối với cháu, chú chưa bao giờ thương cháu cả - chưa bao giờ, chưa bao giờ!…

Và chàng dừng lại, vì cằm chàng bắt đầu run run, còn ông Maćko nói:

- Hà! Nhưng nếu anh cứ muốn chết - thì tôi biết làm thế nào?

- Được! Chú cứ làm những gì chú muốn - còn tôi sẽ ra đi ngay hôm nay!

- Đồ ngốc! - Ông Maćko lặp lại.

Và một lần nữa, ông lại rời khỏi phòng để ra trông coi đám nông dân của trang Bogdaniec cùng những người từ Zgorzelice và Moczydofy mà Jagienka đã cho ông mượn để giúp đào một con hào bao quanh tòa thành.