Chương 11

Bouthemont, hôm đó, là người đầu tiên đến nhà bà Desforges dự tiệc trà vào lúc bốn giờ. Còn ngồi một mình trong phòng khách kiểu Louis XVI, với những đồ đồng và hàng giả gấm vui sáng, bà ta có vẻ sốt ruột vừa đứng lên vừa nói:

- Thế nào!

- Thì, - Chàng trai đáp, - khi tôi bảo ông ấy rằng chắc tôi sẽ đến chào bà, ông ấy đã hứa hẳn hoi với tôi là sẽ đến.

- Ông có cho ông ấy biết rằng tôi chờ nam tước hôm nay không?

- Tất nhiên... Hình như chính vì thế mà ông ấy quyết định tới.

Họ nói về Mouret. Năm ngoái, đột nhiên, anh có cảm tình với Bouthemont, đến mức cho anh này tham dự các cuộc vui của anh, thậm chí anh dẫn hắn đến nhà Henriette, mừng lòng vì có một tay tán tỉnh bền vững để làm vui đôi chút một cuộc dan díu mà anh đã ngán. Vì thế, viên gian hàng trưởng tơ lụa trở thành người tâm phúc của ông chủ và bà góa xinh đẹp: anh ta giúp họ những việc lặt vặt, nói chuyện về người này người kia, đôi khi dàn hòa hai người. Trong những cơn ghen, Henriette trở nên suồng sã khiến anh ta ngạc nhiên và bối rối, vì bà ta mất cả cái khôn ngoan của phụ nữ thượng lưu, vốn có nghệ thuật cứu vãn bề ngoài.

Bà ta hung hăng la lên:

- Phải gô ông ấy tới đây. Có thế tôi mới yên lòng.

- Chao! - Anh ta vừa nói vừa cười hềnh hệch - Nào phải lỗi tại tôi mà ông ấy cứ xổng, bây giờ... Ồ! Thế mà ông ấy vẫn ưa tôi lắm. Không có ông thì tôi đạ quỵ ở bên đó.

Quả thật, vị trí của anh ta ở hiệu Hạnh phúc các bà, bị đe dọa từ sau cuộc kiểm kê vừa rồi. Anh ta đổ tại mùa mưa cũng vô ích, người ta không dung tha chuyện dự trữ quá nhiều lụa tân kỳ; và vì Hutin lợi dụng chuyện đó, càng điên cuồng âm mưu xúc xiểm anh bên các thủ trưởng, anh ta cảm thấy rõ đất nứt dưới chân anh. Mouret kết tội anh ta, chắc hẳn vì bây giờ bị gã chứng nhân này làm phiền trong việc đoạn tuyệt, và cũng vì chán ngán cuộc làm thân chẳng đem lại lợi ích gì. Nhưng, theo sách lược quen dùng, anh đẩy cho Bourdoncle làm trước: Thế là trong mỗi kỳ họp Bourdoncle ưa những người hữu quan khác yêu cầu đuổi anh ta; còn anh thì chống lại, anh nói thế, anh cương quyết bảo vệ anh, dù phải chịu lắm rắc rối.

- Thôi, tôi đành đợi vậy - Bà Desforges lại nói - Ông biết rằng con bé ấy phải tới đây vào năm giờ. Tôi muốn cho họ đối diện nhau. Tôi biết rõ bí mật giữa họ.

Và bà ta kể lại kế hoạch bà đã nghiền ngẫm; Trong cơn sốt ruột, bà nhắc lại rằng bà đã yêu cầu bà Aurélie cho Denise tới nhà bà, để xem lại một chiếc măng-tô may hỏng. Khi bà giữ được cô gái trong phòng bà, bà sẽ tìm cách gọi Mouret đến; và bà sẽ hành động sau.

Bouthemont, ngồi trước mặt bà ta, nhìn bà bằng cặp đẹp cười cười, mà anh ta cố làm ra vẻ nghiêm nghị. Thằng cha vui tính râu đen sẫm ấy, tay chơi nhộn mặt hồng hào vì máu nóng dân Gascoghe [1] ấy, hắn nghĩ rằng phụ nữ thượng lưu chẳng tốt gì, và họ tuôn ra những cái hay ho khi họ dám thổ lộ can trường. Chắc chắn là những cô nhân tình của bạn bè hắn, mấy cô bán hàng, không bao giờ bộc lộ tâm sự trọn vẹn đến thế.

- Nào, - Cuối cùng anh ta liều nói - xem bà định làm gì, vì tôi cam đoan với bà rằng giữa họ tuyệt đối chẳng có chuyện gì cả!

- Chính thế đấy! - Bà ta la lên - Ông ấy yêu nó, cái con bé ấy... Tôi cóc cần những đứa khác, những cuộc gặp gỡ bình thường, những chuyện tình cờ chốc lát!

Bà ta khinh miệt nói tới Clara. Người ta đã kể rõ cho bà biết rằng, sau khi Denise từ chối, Mouret nhảy bổ trở lại với cô ả to lớn tóc đỏ hoe, đầu ngựa này, chắc có tính toán, là vì anh giữ cô ta ở lại gian hàng, để phô trương, bằng cách cho cô ta đủ mọi thứ quà cáp. Vả lại, gần ba tháng nay anh sống một cuộc sống hành lạc dữ dội, vung tiền phung phí đến người ta phải bàn tán: anh đã tậu một tòa nhà cho một gái điếm bí mật, anh bị hai ba ả khác cùng bòn rút, với những trò đắt tiền và ngu xuẩn.

- Đó là lỗi của cô ả này - Henriette nhắc lại - Tôi cảm thấy ông ấy tự hủy hoại với những ả khác, vì bị cô này cự tuyệt, vả chăng, tôi chẳng cần đến tiền bạc của ông ấy! Chẳng thà ông ấy nghèo để tôi thương còn hơn. Ông đã trở thành bạn của chúng tôi, ông biết tôi thương ông ấy đến thế nào.

Bà ta ngừng lời vì nghẹn ngào, gần phát khóc; và, với một cử động buông thả, bà chìa hai bàn tay ra cho anh ta. Đúng thế, bà thương yêu Mouret vì tuổi trẻ và những thành công của anh, chưa có người đàn ông nào đã chiếm được bà trọn vẹn như thế, với cả rung chuyển xác thịt và lòng kiêu hãnh, nhưng, nghĩ đến chuyện mất anh, bà còn nghe thấy tiếng chuông báo tử của tuổi bốn mươi, bà kinh hoàng tự hỏi lấy gì mà thay thế cho mối tình to lớn đó.

- Ô! Tôi sẽ trả thù - Bà lẩm bẩm - Tôi sẽ trả thù, nếu ông ấy ăn ở không ra gì.

Bouthemont vẫn nắm hai bàn tay bà. Bà vẫn còn đẹp. Nhưng đó chỉ là một nhân tình rầy rà, mà anh ta thì chẳng ưa loại đó. Tuy nhiên, cái điều vẫn đáng suy nghĩ, có lẽ cũng phải liều chịu phiền hà để được lợi gì chăng.

- Tại sao ông không mở cửa hiệu? - Đột nhiên bà ta vừa hỏi, vừa rút tay về.

Anh ta lấy làm lạ. Rồi anh ta đáp:

- Nhưng mà phải nhiều vốn lắm... Năm ngoái tôi cũng đã suy tính. Tôi tin rằng ở Paris này còn có thể có khách hàng cho một hai cửa hiệu lớn; nhưng vấn đề là phải chọn khu phố. Hiệu Bon Marché chiếm lĩnh tả ngạn, hiệu Louvre chiếm khu trung tâm; hiệu Hạnh phúc chúng tôi chiếm những khu giàu có phía tây. Còn phía bắc, có thể mở một điểm cạnh tranh ở quảng trường Clichy. Và tôi đã tìm ra một địa điểm tuyệt vời, gần Viện Ca kịch...

- Thế sao?

Anh ta phá ra cười ầm ĩ:

- Bà tưởng tượng xem, tôi đã ngu xuẩn nói chuyện đó với ông bố tôi... Thật đấy, tôi đã ngây thơ đến mức đề nghị ông cụ tìm cổ đông viên ở Toulouse.

Và ông ta vui vẻ kể chuyện ông lão tức giận từ trong cùng tận cái cửa hiệu nhỏ tỉnh lẻ của ông, ông cụ điên cuồng chống lại những cửa hàng bách hóa lớn ở Paris. Lão Bouthemont, ngốt người vì số lượng ba mươi nghìn của con trai, đã trả lời rằng chẳng thà ông đem tiền của ông và của bạn bè ông cúng vào hội từ thiện còn hơn bỏ ra một xăngtim để góp phần lập ra những cửa hiệu lớn đó, chúng là những nhà chứa thương nghiệp.

- Vả lại, - Chàng trai kết luận - phải có hàng triệu.

- Nếu kiếm được thì sao? - Bà Desforges hỏi một cách đơn giản.

Anh ta đột nhiên trở nên nghiêm trang, nhìn bà. Phải chăng đó chỉ là lời của một bà ghen? Nhưng bà ta không để anh kịp hỏi, nói thêm:

- Tựu trung, ông biết tôi quan tâm đến ông thế nào. Chúng ta sẽ nói chuyện sau...

Tiếng chuông tiền sảnh vang lên. Bà ta đứng dậy, và bản thân anh ta cũng bất giác đẩy lùi ghế lại, y như người ta đã bắt chợt họ ngồi với nhau. Im lặng trong phòng khách căng trướng vui tươi, bầy la liệt cây xanh tưởng như một khu rừng nhỏ giữa hai cửa sổ. Bà ta đứng chờ, tai hướng ra phía cửa.

- Ông ấy đấy. - Bà khẽ nói.

Người hầu báo:

- Ông Mouret, ông De Vallagnosc.

Bà ta không kìm được một cử chỉ giận dữ. Tại sao ông ấy không đến một mình? Chắc ông ấy đã đi kiếm bạn, vì sợ có thể hai người đối đầu với nhau. Rồi, bà ta mỉm cười, bà chìa hai tay đón hai người.

- Độ này hiếm gặp ông!... Tôi nói cả với ông nữa, ông De Vallagnosc ạ.

Bà ta thất vọng vì thấy mình béo ra, bà nịt người trong những bộ áo lụa đen để che giấu tình trạng mỗi ngày một phát phì. Tuy nhiên, cái đầu xinh, với làn tóc sẫm, vẫn giữ nét thanh tú đáng yêu. Và Mouret vẫn có thể nhìn bao trùm bà và chân thật nói:

- Chẳng cần phải hỏi tin bà... Bà vẫn tươi như hoa hồng.

- Ô! Tôi thì vẫn khỏe quá đi - Bà ta đáp - Mà dù tôi có thể chết được, ông cũng chẳng biết đấy vào đâu.

Bà ta cũng ngắm nhìn anh, thấy anh bực bội và mệt mỏi, mí mắt sệ xuống, nước da màu chì.

- Thôi, - Bà lại nói, cố làm ra giọng vui đùa - tôi chẳng đáp lại lời khen của ông, hôm nay trông ông không được tươi tỉnh.

- Làm việc mà! - Vallagnosc.

Mouret, cử chỉ mơ hồ, không đáp. Anh vừa trông thấy Bouthemont, anh làm hiệu đầu thân mật. Hồi mà hai người còn rất thân nhau, chính anh đến gian hàng lôi hắn tới nhà Henriette, giữa lúc bận rộn vào quá trưa. Nhưng thời thế đã thay đổi, anh nói nhỏ với hắn:

- Cậu chuồn sớm thật... Cậu biết không, họ biết cậu bỏ đi, và ở đằng ấy họ giận cậu lắm đấy.

Anh nói về Bourdoncle và những người hữu quan, cứ như anh không phải là ông chủ.

- Ớ! - Bouthemont khẽ thốt lên, lo lắng.

- Ừ! Mình cần nói chuyện với cậu... Cậu chờ mình, ta sẽ về cùng.

Khi đó, Henriette lại ngồi xuống, và, vừa nghe Vallagnosc báo tin bà De Boves chắc sẽ tới, bà ta không rời mắt Mouret. Anh này, nín lặng trở lại, nhìn đồ đạc, và hình như tìm cái gì trên trần. Rồi, vì bà ta vừa cười vừa phàn nàn chỉ còn các ông đến vào buổi tiệc trà bốn giờ, anh lơ đãng đến mức thốt ra:

- Tôi tưởng được gặp nam tước Hartmann.

Henriette tái mặt. Chắc chắn bà ta biết rằng anh tới đây cũng chỉ để gặp nam tước. Nhưng đáng lẽ anh không nên bày tỏ sự hững hờ của mình vào tận mặt bà. Vừa lúc đó, người hầu vào đứng phía sau bà, khi bà làm hiệu đầu để hỏi, thì hắn cúi xuống nói rất khẽ:

- Dạ, về chiếc măng-tô. Bà đã dặn tôi báo cho cô ấy... Cô ấy đã tới.

Thế là, bà ta nói rõ to, cho người ta nghe thấy. Bao nhiêu đau khổ của bà trút vào mấy tiếng cộc lốc khinh bỉ.

- Bảo cô ấy chờ đấy!

- Có cho cô ấy vào buồng bà không ạ?

- Không, không, cứ để ngồi ngoài tiền sảnh ấy.

Và, khi người hầu bỏ đi, bà ta lại thản nhiên tiếp tục nói chuyện với Vallagnosc. Mouret, lại đâm uể oải. Lắng nghe hờ hững mà không hiểu gì. Bouthemont, vì quan tâm đến việc đó, nên suy nghĩ. Nhưng gần ngay lúc đó, cửa lại mở, hai bà được dẫn vào.

- Bà chị xem, - Bà Marty nói - tôi vừa xuống xe thì gặp bà De Boves đi tới dưới cửa tò vò.

- Vâng, - Bà này giải thích - trời đẹp, mà bác sĩ của tôi yêu cầu tôi bao giờ cũng đi bộ...

Rồi, sau khi mọi người bắt tay nhau, bà Marty lại hỏi Henriette:

- Bà chị thay cô hầu buồng đấy à?

- Không - Bà này ngạc nhiên đáp - Thế sao?

- Là vì tôi vừa thấy ở tiền sảnh một cô gái...

Henriette ngắt lời:

- Có phải mấy cô gái cửa hiệu ấy đều giống kẻ hầu buồng không nhỉ?... Đúng, đó là một cô bán hàng đến để sửa áo măng-tô.

Mouret nhìn bà ta chằm chặp, có ý nghi ngờ. Và bà ta tiếp tục cười gượng gạo, kể rằng tuần trước bà có mua ở gian may sẵn hiệu Hạnh phúc các bà cái áo đó.

- Ủa! Thế không phải là nhà Sauveur may cho bà chị nữa à?

- Có chứ, bà chị, song tôi muốn thử một lần. Mà rồi, tôi cũng khá hài lòng vì lần mua đầu tiên, mua một chiếc măng-tô du lịch... Nhưng lần này, thì không ra sao cả. Dù ông nói thế nào, ở cửa hiệu ông, người ta may mặc cứ như bó củi. Ô! Tôi chẳng ngại gì tôi nói trước mặt ông Mouret... Chẳng bao giờ ông may được cho một phụ nữ ít nhiều sang trọng.

Mouret không bênh vực cửa hàng mình, mắt anh vẫn nhìn bà, yên tâm, nghĩ thầm chắc bà ta chẳng dám. Thế là Bouthemont phải biện hộ cho hiệu Hạnh phúc.

- Nếu tất cả dân phái đẹp đến may ở hiệu chúng tôi mà lấy làm tự hào, - Anh ta vui vẻ nói, - thì bà sẽ phải lấy làm lạ cho khách hàng của chúng tôi... Bà hãy đặt may đo quần áo ở hiệu chúng tôi đi, nó chẳng kém gì hiệu Sauveur, mà bà lại được trả rẻ hơn nửa tiền. Thế nhưng, chính vì có rẻ hơn, hóa ra nó kém hơn.

- Thế là cái áo may sẵn ấy hỏng, phải không? - Bà De Boves lại nói - Bây giờ tôi mới nhận ra cô gái ấy... Tiền sảnh của bà chị hơi tối.

- Ừ, - Bà Marty nói thêm - tôi cứ nghĩ mãi xem đã gặp cái ngữ ấy ở đâu... Thôi, bà chị cứ đi đi, để mặc chúng tôi.

Hầngriet làm điệu khinh khỉnh không quan tâm:

- Ồ! Để chốc nữa, chẳng đi đâu mà vội.

Các bà đó lại bàn cãi về quần áo của các hiệu lớn. Rồi, bà De Boves nói về chồng, bà báo ông ta vừa đi thanh tra, thăm trạm ngựa giống Saint Lô, thì, cũng đúng lúc, Henriette kể việc bà Guibal về Franche Comté hôm trước vì có bà cô ốm. Ngoài ra, bà cũng chắng mong gì bà Bourdelais tới hôm nay, vì cứ cuối tháng là bà ta lại ở nhà với một cô thợ, để duyệt lại tất cả quần áo của lũ nhóc. Nhưng, bà Marty hình như đang băn khoăn lo lắng. Địa vị của ông Marty ở trường trung học Bonaparte đang bị đe dọa, vì, tội nghiệp, ông ta đi dạy thêm ở những trường khả nghi, họ mua bán cả bằng tú tài, ông cứ phải nai lưng ra làm tiền cho nhiều, để bù vào những chi tiêu rồ dại phá phách gia đình; và bà ta thì, một tối thấy ông khóc lóc sợ bị đuổi, bà đã nảy ra ý nghĩ lợi dụng bà bạn Henriette để chạy chọt một ông giám đốc thuộc Bộ Học chính mà bà này quen biết. Cuối cùng Henriette yên ủi bà ta một lời. Vả lại, ông Marty cũng tự mình sắp đến để biết rõ số phận mình và cảm ơn.

- Ông có vẻ mệt, ông Mouret. - Bà De Boves có nhận xét.

- Làm việc mà! - Vallagnosc nhắc lại, với cái vẻ mỉa mai phớt lạnh.

Mouret vùng đứng dậy, ra vẻ bực mình vì đã lơ đãng như vậy. Anh ngồi vào chỗ thường lệ giữa các bà, anh lấy lại tất cả cái duyên dáng của anh. Anh quan tâm đến hàng tân phẩm mùa đông, anh nói đăng-ten về rất nhiều, vì bà De Boves hỏi anh giá đăng-ten dệt kim Alençon; có lẽ bà sẽ mua. Bây giờ, bà đi đến nước phải hà tiện ba mươi xu tiền xe, khi về bà phát ốm vì la cà trước những hàng bầy. Bà khoác một chiếc măng-tô cũ từ hai năm nay, bà mơ ước ngắm thử trên vai nữ hoàng của bà mọi thú vải đắt tiền mà bà trông thấy; rồi, bà như bị người ta lột mất, khi bà tỉnh ra với những chiếc áo sửa lại, không hy vọng thỏa mãn ước vọng bao giờ.

- Ông nam tước Hartmann. - Người ở báo tin.

Henriette để ý thấy Mouret hớn hở bắt tay đón tiếp người mới đến biết chừng nào. Ông này chào các bà, nhìn chàng trai với vẻ tinh nhanh đôi lúc làm rạng rỡ bộ mặt vạm vỡ dân xứ Alsace của ông ta.

- Lúc nào cũng ngập vào xống áo! - Ông ta mỉm cười khẽ nói.

Rồi, với tư cách người nhà thân mật, ông tự ý nói thêm:

- Ngoài tiền sảnh, có một cô gái tuyệt vời... Ai thế nhỉ?

- Ồ! Có ai đâu. - Bà Desforges giọng khó chịu đáp - Một cô bán hàng đợi đó.

Nhưng cửa vẫn hé mở, người ở bưng trà vào. Anh ta ra rồi lại vào, đặt trên chiếc bàn quay bộ ấm trà Trung Quốc, rồi những đĩa xanđuych và bánh ngọt. Trong phòng khách rộng, ánh sáng rực rỡ, dịu đi vì cây xanh, làm đồ đồng chói lên, đượm niềm vui thân mật lụa bọc đồ đạc; và, mỗi lần cửa mở ra người ta lại bắt gặp một góc tối của phòng tiền sảnh, chỉ chiếu sáng bằng những kính mờ. Ở đó, trong tối, có bóng người mờ mờ bất động và kiên nhẫn đang chờ. Denise đứng: tuy có một ghế nhỏ bọc da, cô vẫn kiêu hãnh không ngồi. Cô cảm thấy điều sỉ nhục. Đã nửa tiếng đồng hồ cô ở đó, không một cử chỉ, không một lời nói, bọn các bà kia và nam tước đi qua đã nhìn tận mặt cô; bây giờ, tiếng nói từ phòng khách vẳng ra nghe thấy từng đợt; cả cái sang trọng hòa nhã vô tình kia như vả cô; và cô vẫn không cựa quạy. Bỗng chốc, qua của hé cô nhận ra Mouret. Cuối cùng, anh đã đoán ra.

- Có phải một cô bán hàng của ông không? - Nam tước Hartmann hỏi.

Mouret cố che giấu được lòng hết sức bối rối. Anh chỉ run run nói và xúc động:

- Chắc thế, nhưng tôi không biết cô nào.

- Đó là cái cô bé nhỏ tóc hung ở gian hàng may sẵn ấy, - Bà Marty nhanh nhẳu trả lời - cái cô quầy phó, thì phải.

Đến lượt Henriette nhìn anh.

- À! - Anh chỉ nói thế.

Và anh cố kể chuyện hội hè đón tiếp vua nước Phổ ở Paris từ hôm trước. Nhưng nam tước tinh quái trở lại chuyện các cô bán hàng ở các hiệu lớn. Ông ta giả bộ muốn biết, và đặt câu hỏi: thường thường họ ở đâu tới? Có thật họ không đứng đắn như người ta nói không? Thế là cả một cuộc tranh luận.

- Có thật, - Ông ta lại nói - ông cho là họ ngoan không?

Mouret bênh vực đức hạnh của họ một cách nhiệt tình khiến Vallagnosc cười. Bấy giờ, Bouthemont xen vào để cứu vãn ông chủ. Trời ơi! Cái gì cũng có đôi chút trông các cô ấy, có những kẻ vô lại mà cũng có những cô gái nết na. Vả lại mức độ đạo đức của họ tăng. Xưa kia, chỉ có những kẻ lạc lõng vào thương nghiệp, những cô gái nghèo và lai lịch không rõ ràng rơi vào hàng tân phẩm, còn như bây giờ thì những gia đình phố Sèvres, chẳng hạn, giáo dục con gái hẳn hoi để đưa vào Bon Marché. Tựu trung, họ đứng đắn hay không là tự họ; vì họ không như các cô thợ trên đường phố Paris, phải tự lo nơi ăn chốn ở: họ có bàn ăn và giường nằm, cuộc sống của họ được bảo đảm, tất nhiên vẫn còn rất cực khổ. Điều dở là địa vị mập mờ của họ, không có gì phân định giữa cô bán hàng và bà trưởng giả. Bị ném vào cuộc sống sang trọng như thế, thường khi là không có giáo dục sơ đẳng, họ hợp thành một tầng lớp riêng. Vô danh. Khổ cực; và thói hư của họ là từ đó.

- Tôi thì, - Bà De Boves nói - tôi không biết có nhân vật nào xấu xa hơn... Nhiều khi, cứ là phải vả vào mặt họ.

Và các bà đã bộc lộ mối hằn thù của họ. Trước quầy hàng, người ta xâu xé nhau, phụ nữ xơi phụ nữ, với mối đua tranh gay gắt vì tiền tài và sắc đẹp. Đó là lòng ghen tuông chua chát của những cô bán hàng đối với các bà khách hàng ăn mặc sang trọng, các bà mà họ cố học đòi mọi cung cách, và lòng ghen tuông còn cay đắng hơn của những bà khách hàng ăn mặc xoàng xĩnh, của những bà tiểu tư sản đối với các cô bán hàng, các cô gái bận đồ lụa ấy, mà họ muốn hành hạ như một con ở khi họ mua mười xu hàng.

- Mặc xác họ! - Henriette kết luận - Cả lũ khốn kiếp đem mà bán đi, như hàng hóa của họ.

Mouret đủ sức để mỉm cười. Ông nam tước ngắm nhìn anh, cảm động vì cái cách anh tự kiểm chế một cách duyên dáng. Vì thế ông ta lái câu chuyện trở lại cuộc hội hè đón tiếp vua nước Phổ: thật là tuyệt, cả nền thương nghiệp Paris sẽ có lợi vào đó. Henriette im lặng, ra vẻ mơ màng, vừa muốn bỏ đi. Vì thế, cuối cùng bà ta phải rời ghế đi ra.

- Xin lỗi các vị.

- Sao vậy, bà chị! - Bà Marty nói - À, để tôi chủ trì thay bà chị.

Bà ta đứng lên, với ấm chè, rót đầy các chén. Henriette, quay về phía nam tước Hartmann.

- Ông còn ở đây lát nữa chứ?

- Vâng, tôi còn phải nói chuyện với ông Mouret. Chúng tôi sẽ chiếm phòng khách nhỏ của bà đấy.

Bây giờ bà ta đi ra, chiếc áo lụa đen của bà chạm vào cửa có tiếng sột soạt, như con rắn nước tuồn qua bụi rậm.

Lập tức, nam tước tìm cách dẫn Mouret đi, để cho Bouthemont và Vallagnosc ở lại với các bà. Họ sang phòng khách bên cạnh, ứng nói chuyện khế trước cửa sổ. Đây là cả một công việc mới. Đã từ lâu, Mouret ôm ấp ước mơ thực hiện ý đồ cũ của anh, hiệu Hạnh phúc các bà chiếm cứ toàn bộ hòn đảo, từ phố Monsigny tới phố De La Michodière, và từ phố Neuve Saint Augustin đến phố Mười tháng Chạp. Trong cái cụm nhà lớn đó, phía con đường cuối này, còn một vạt đất rộng ở rìa anh chưa chiếm được: và điều đó đủ làm cho sự đắc thắng của anh chưa trọn vẹn, anh bị day dứt vì nhu cầu hoàn tất cuộc chinh phục, dựng lên ở phía đó, như một vòng hào quang, một bề mặt đồ sộ. Chừng nào cửa chính vẫn còn ở phố Neuve Saint Augustin, một phố tối om của Paris cũ, thì sự nghiệp của anh vẫn còn khuyết tật, thiếu lôgích, anh muốn trưng nó lên trước Paris mới, trên một trong những đại lộ trẻ trung, ở đó qua lại dưới ánh nắng chói chang đám đông náo nhiệt của cuối thế kỷ; Anh nhìn thấy nó chế ngự, oai phong như tòa lâu đài khổng lồ của thương nghiệp, hắt bóng xuống thành phố còn hơn cả điện Louvre cổ xưa. Nhưng mãi tới lúc đó anh vấp phải sự ngoan cố của Ngân hàng bất động sản, họ vẫn khăng khăng giữ ý kiến ban đầu của họ là dựng lên, theo dọc vạt đất ở rìa đó, một công trình cạnh tranh với Khách sạn lớn. Kế hoạch thì đã chuẩn bị cả rồi, người ta chỉ còn chờ dọn quang phố Mười tháng Chạp để đào móng. Rốt cuộc, với cố găng cuối cùng, Mouret hầu như đã thuyết phục được nam tước Hartmann.

- Thế này, - Nam tước mở đầu - hôm qua chúng tôi đã họp hội đồng, và bây giờ tôi đến, chắc được gặp ông và muốn để ông biết tin... Họ vẫn cưỡng lại.

Chàng trai để buột ra cử chỉ nóng nảy:

- Thật chẳng biết điều... Họ bảo thế nào?

- Trời! Họ nói cái điều mà chính tôi đã từng nói với ông, mà bây giờ tôi cũng còn phải nghĩ ngợi... Cái bề mặt của ông chỉ là món trang hoàng, xây dựng mới chỉ làm rộng ra thêm một phần mười diện tích cửa hàng của ông; như thế là ném quá nhiều tiền vào một món quảng cáo đơn thuần.

Lập tức Mouret nổi giận:

- Món quảng cáo! Món quảng cáo! Dù sao nó cũng là bằng đá, và nó sẽ sống lâu hơn tất cả chúng ta. Ngài hãy hiểu cho rằng đó là làm tăng doanh nghiệp của chúng tôi lên gấp mười lần! Chỉ trong hai năm, chúng tôi sẽ hoàn lại vốn. Bất kể ngài gọi nó là mảnh đất mất toi hay thế nào, miễn là nó trả cho ngài món lãi kếch xù!... Ngài sẽ thấy đám đông, khi khách hàng của chúng tôi không còn phải chen nhau ở phố Neuve Saint Augustin nữa, và họ có thể dễ dàng ùa vào phía con đường rộng thênh thang, ở đó sáu hàng xe sẽ cùng chạy thoải mái.

- Cố nhiên - Nam tước vừa cười vừa nói - Nhưng ông thật là thi sĩ trong cái loại của ông, tôi nhắc với ông như vậy. Các vị kia cho rằng để ông mở rộng doanh nghiệp thì sẽ nguy hiểm. Họ muốn khôn ngoan là vì ông.

- Sao, khôn ngoan? Tôi không hiểu nữa... Thì những con số không có đó hay sao, chúng không chứng minh bước đi lên liên tục trong việc bán hàng của chúng tôi hay sao? Thoạt tiên, với số vốn năm trăm nghìn phrăng, chúng tôi thực hiện hai triệu doanh số. Số vốn đó vượt gấp bốn lần. Rồi, từ con số lên tới bốn triệu, nó vượt mười lần và đạt bốn mươi triệu doanh số. Cuối cùng, sau những lần tăng liên tiếp, trong cuộc kiểm kê vừa rồi, tôi vừa ghi nhận doanh số bây giờ đạt tổng số tám mươi triệu, thế là số vốn không tăng nữa, nó chỉ mới là sáu triệu, nhưng tính theo số hàng hóa trong các quầy của chúng tôi, nó lại vượt hơn mười hai lần.

Anh cất cao giọng, lấy những ngón tay phải đập vào lòng bàn tay trái, hạ từng triệu bạc như người ta bóp vỡ hạt dẻ. Nam tước ngắt lời anh.

- Tôi biết, tôi biết... Nhưng có lẽ ông không hy vọng cứ lên mãi như thế?

- Tại sao không? - Mouret ngây thơ nói - Không có lý do nào để nó ngừng lại. Số vốn có thể vượt gấp mười lăm lần, điều này tôi đã đoán trước từ lâu rồi. Thậm chí ở một số gian hàng, nó vượt hai nhăm ba mươi lần... Rồi sau, phải, rồi sau, chúng tôi sẽ tìm ra kế làm cho nó vượt hơn nữa.

- Thế là rốt cuộc ông sẽ nốc tiền của Paris, như người ta uống một cốc nước?

- Cố nhiên. Paris chẳng phải là của phụ nữ ư, mà phụ nữ thì chẳng là của chúng ta ư?

Nam tước đặt hai bàn tay lên vai anh, nhìn anh với vẻ thân tình:

- Này! Ông là một chàng trai dễ thương, tôi mến ông... Không ai cưỡng lại được ông. Chúng ta sẽ nghiền ngẫm vấn đề nghiêm túc, và tôi hy vọng sẽ thuyết phục được họ. Cho đến bây gia chúng tôi chỉ có khen ngợi ông. Số lời chia làm sở chúng khoán ngạc nhiên... Chắc rằng ông nắm được sự thật, cần đầu tư thêm vào cỗ máy của ông, còn hơn là liều lĩnh cạnh tranh với khách sạn lớn, thật là mạo hiểm.

Mouret nguôi lập tức, anh cảm ơn nam tước, mà không tỏ vẻ phấn chấn như mọi khi, và nam tước thấy anh quay mắt về phía của buồng bên cạnh, trở lại nỗi lo lắng âm thầm mà anh che giấu. Lúc đó Vallagnosc đến gần vì biết họ không bàn công việc nữa. Anh ta đứng cạnh họ, nghe nam tước khẽ nói với cái vẻ lịch sự của tay ăn chơi kỳ cựu.

- Này, tôi xem như họ trả thù phải không?

- Ai vậy? - Mouret bối rối hỏi.

- Thì cánh phụ nữ ấy mà... Họ thì ngán, muốn thuộc về ông, mà ông thì lại thuộc về họ, ông bạn ạ! Báo ứng đấy!

Ông ta bông đùa, ông biết rõ những chuyện yêu đương ầm ĩ của anh. Tòa nhà mua cho một gái điếm bí mật, những món tiền lớn bị bòn rút bởi mấy ả nhặt được ở những nơi ba vạ, những chuyện đó khiến ông vui, như một sự miễn thứ cho những trò ngông cuồng của bản thân ông xưa kia. Kinh nghiệm già đời làm ông thích thú.

- Thật tình, tôi không hiểu. - Murrê nhắc lại.

- Chà! Ông thì hiểu quá đi. Họ bao giờ cũng nói tiếng nói cuối cùng... Vì vậy tôi cứ nghĩ: không thể thế được, ông ấy khoe đấy thôi, ông ấy chẳng cứng đến thế. Và ông mắc rồi đấy! Ông hãy cứ bòn rút hết cả của phụ nữ, khai thác họ như một mỏ than, để rồi họ sẽ khai thác ông và bắt ông phải mửa trở lại! Ông coi chừng, họ sẽ rút của ông nhiều máu và tiền hơn là ông hút của họ.

Ông ta càng cười, và Vallagnosc, đứng bên ông, cười nhạo mà không nói một lời.

- Trời! Phải nếm cho đủ mùi - Cuối cùng Mouret tự thú, và làm bộ cũng vui cười - Tiền mà không tiêu thì là ngu xuẩn.

- Điều đó thì tôi tán thành ông - Nam tước lại nói - Vui chơi đi, ông bạn ạ. Không phải là tôi sẽ dạy đạo đức cho ông, tôi cũng không run sợ vì những món lợi to mà chúng tôi trao cho ông. Phải có lúc ngông cuồng rồi đầu óc con người ta mới tỉnh táo được... Mà rồi, phá sản chẳng có gì là đau đớn cả khi người ta là kẻ xây dụng lại được cơ đồ... Song, nếu tiền bạc không là gì cả, thì còn có đau khổ?...

Ông ta ngừng lại, nụ cười trở nên rầu rĩ, những chuyện đau thương cũ len vào cái hoài nghi chua chát của ông. Ông ta đã theo dõi cuộc đấu giữa Henriette và Mouret, như kẻ tò mò mà những vật lộn của trái tim ở kẻ khác còn lôi cuốn, và ông cảm thấy rõ cơn khủng hoảng đã tới nơi, ông dò đoán tấn bi kịch, vì ông biết rõ chuyện cái cô Denise ấy, mà ông đã nhìn thấy ở phòng tiền sảnh.

- Ồ! Còn cái chuyện đau khổ, đó chẳng phải là ngón chuyên môn của tôi - Mouret nói với giọng khoác lác... - Phải trả tiền thế là đã hậu hĩ lắm rồi.

Nam tước im lặng nhìn anh một chút. Rồi, không muốn ráo riết, ông thủng thẳng nói thêm:

- Ông chẳng nên làm ra vẻ tồi tệ hơn bản thân mình... Ông sẽ để lại ở đó cái gì khác hơn là tiền bạc của ông. Thật đấy, ông sẽ để lại ở đó máu thịt của mình, ông bạn ạ.

Ông ta ngừng lời để hỏi, bông đùa trở lại:

- Phải không, ông Vallagnosc? Điều đó sẽ tới?

- Người ta vẫn nói thế, ngài nam tước ạ. - Anh này tuyên bố gọn lỏn.

Va, đúng lúc đó, cửa buồng mở ra. Mouret đang định trả lời thì khẽ giật mình. Ba người quay lại. Đó là bà Desforges, vẻ rất vui, chỉ thò đầu vào gọi, với giọng hấp tấp:

- Ông Mouret! Ông Mouret!

Rồi, khi thấy cả ba người.

- Ồ! Thưa các vị, cho phép tôi nẫng ông Mouret một phút. Ít ra là thế, vì ông ấy đã bán cho tôi một chiếc măng-tô tồi tệ, ông ấy phải cho tôi biết ý kiến. Cái cô ả này ngu ngốc chẳng có ý kiến gì... Tôi đợi ông đấy.

Anh lưỡng lự, bị khiêu khích, anh định rút lui trước cảnh mà anh đã dự đoán. Nhưng anh phải tuân theo. Nam tước nói với anh, giọng vừa thân tình vừa nhạo:

- Đi, cứ đi, ông bạn. Bà ấy cần đến ông.