CHƯƠNG 11 MỘT TRÁI TIM MẠNH KHOẺ
Cuộc mưu sát " y học"- câu chuyện thần thoại đã kéo dài nửa thế kỷ - bệnh tim không ai biết - tin đồn dồn dập - viêm họng hay mệt mỏi quá độ - những tin đồn khó tưởng tượng - lộ rõ chân tướng.
Đại hội đại biểu Xô Viết lần thứ VII của Liên Xô dự định khai mạc vào sáu giờ tối ngày 25 tháng 1 năm 1935. Các đại biểu trong mấy ngày vừa qua lục tục đến Mátxcơva đã được trang hoàng rực rỡ của ngày hội. Mặc dù tiếng cười nói nhộn nhịp của những người ra ga đón các đại biểu, từ các nơi về Mátxcơva, nhưng tâm tình của mọi người vẫn có vẻ bàng hoàng lo lắng. Cả Mátxcơva từ tháng 12 năm ngoái tới nay vẫn chưa thể hồi tỉnh trong tiếng súng ở cung Sưmônưi. Vụ án mưu sát Kirốp đã gây ra biết bao tin đồn, một đồn mười, mười đồn trăm, khiến người ta hoang mang lo sợ.
Các đại biểu từ các nơi về Mátxcơva họp, nhân dịp đã tranh thủ thời gian tìm đến các ủy viên nhân dân để bàn những công việc còn dang dở, vì thế những người của văn phòng ủy ban bận rộn tối mắt tối mũi, không có lúc nào được nghỉ, ngay cả buổi tối cũng vậy. Vì vào buổi tối, những người công tác ở các tỉnh xa, tin tức không nhậy bén, thường tụ tập nhau ở văn phòng, rồi tìm những người bạn quen của mình ở Mátxcơva rủ nhau tới uống trà. Câu chuyện của họ thường là vấn đề tiếng súng ở cung Sưmônưi khiến người ta hoang mang lo sợ.
Tên của hung thủ đã được công bố. Hai tuần trước đã đăng báo khởi tố và bản phán quyết của ủy ban quân sự toà án tối cao Xô Viết. Lúc đó rất ít người biết rằng, hai văn bản này đều do Stalin tự tay phê duyệt. Điều này đã được xác định sau khi đã tiến hành giám định bút tích, và sau đó còn biết thêm bản phán quyết đã được in sẵn ở Mátxcơva sau đó chuyển xuống Lêningrát vì hội nghị bí mật của ủy ban quân sự họp tại Lêningrát, vì thế chứng minh rằng: Số phận của các bị cáo hoàn toàn là do nơi khác điều khiển. Song song với thời gian thì quá trình của việc Stalin tự mình dự thẩm và thẩm lý vụ án của toà án cũng dần trở thành sự thật không cần phải tranh cãi.
Nhưng tháng 1 năm 1935 lúc đó chưa ai biết. Lúc đó ủy ban quân sự phán xử tử hình toàn bộ 14 bị cáo, và đã thi hành ngay một giờ, sau khi tuyên án. Phán quyết này lúc đó được hoan nghênh nhiệt liệt. Cả nước đã dấy lên phong trào quần chúng, người lao động mít tinh, biểu tình thông qua quyết nghị, ủng hộ những biện pháp chính đáng trừng trị bọn hung thủ xấu xa đó, phẫn nộ lên án những hành động tanh máu của bọn phỉ Zinôviép. Lúc đó chưa chắc có ai nghi ngờ có phải đúng là phần tử Zinôviép giết Kirốp không.
Vì Stalin muốn làm cho dư luận xã hội, nhất là các tổ chức Đảng, ở các cấp tin chắc là những phần tử Zinôviép có những hành động khủng bố nên đã làm rất nhiều việc. Khi các đại biểu tham dự Đại hội lần thứ VII Xô Viết ngồi uống trà với các bạn của mình ở Mátxcơva, thì cơ quan thông tin cơ yếu của Điện Kremli đang phân phát cuốn "Tài liệu về việc mưu sát đồng chí Kirốp". Ở các Nước cộng hoà và các khu vực biên cương. Cuốn tài liệu này gồm những biên bản hỏi cung thẩm vấn Leonit Nicôlaiep cùng các bị cáo và những nhân chứng khác, là những tài liệu do Acolanôp, Phó ủy viên nhân dân Bộ ủy viên nhân dân nội vụ Liên Xô chủ biên vụ án mưu sát Kirốp định kỳ nộp cho Stalin. Các đại biểu trước khi đến Mátxcơva cũng đã đọc bức thư mật của ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản (B) gửi cơ quan Đảng các địa phương đề ngày 18 tháng 1. Bức thư này do chính tay Stalin viết, với tựa đề "Bài học từ sự kiện có liên quan tới việc mưu sát một cách độc địa Kirốp".
Trong thư, Stalin đại biểu ủy ban Trung ương Đảng lên án tất cả những phần tử Zinôviép "Chúng đi theo con đường hai mặt, chúng dùng những thủ đoạn hai mặt để làm thủ đoạn chủ yếu đối phó với Đảng... mới đầu chúng đi theo con đường của những phần tử bạch phỉ phản cách mạng, làm gián điệp và chui vào đảng, đó là những con đường mà bọn gian tế thường dùng". Trong thư Stalin còn trực tiếp ra lệnh bắt những phần tử Zinôviep, ông viết: "Đối với những phần tử hai mặt thì không thể chỉ khai trừ khỏi Đảng, mà còn phải bắt và cô lập chúng để ngăn chặn chúng phá hoại uy lực của Nhà nước chuyên chính vô sản". Những chỉ thị này của Stalin trong bức thư mật đã xúc phạm thô bạo pháp chế, từ đó đã dẫn tới phong trào đàn áp với quy mô lớn. Đối tượng đàn áp không chỉ là phái đối lập trước đây, mà còn có cả các cán bộ lãnh đạo và quần chúng vô tội nữa.
Ngay từ tháng 12 năm 1934 Ephutôkimôp, Bakhaep, Salôp và Khucơlin đã bị bắt ở Mátxcơva rồi áp giải đến Lêningrat. Không chịu nổi sự tra tấn tàn bạo, họ phải thừa nhận mình là nòng cốt của cái gọi là "Trung ương Mátxcơva". Khi Zinôviép và Camichep bị vào tù thì hàng ngàn gia đình cũng hoang mang lo sợ. Vì vừa nói hôm qua họ là bạn của nhau, đến nhà nhau chơi, cùng nhau đi nghỉ mát, chỉ qua một đêm, đã trở thành nghi kỵ nhau. Trước đây là những người bạn tâm tình nay đã trở thành dè chừng cảnh giác lẫn nhau, nghi ngờ lẫn nhau.
Những phát hiện mới chỉ qua một đêm, đã làm cho người ta phải khiếp vía, khi nghe nói có những phần tử hai mặt nguỵ trang, mọi người ai nấy đều dè chừng, nhìn đoàn đại biểu Lêningrát, với con mắt nghi ngờ. Các đại biểu của Lêningrát bị cô lập. Khi họ đến bàn đăng ký làm thủ tục, không còn thấy những người chụp ảnh xúm vào chụp họ như trước đây nữa, trong khi đó những đại biểu của những thành phố nhỏ, không có tiếng tăm gì thì lại trở thành đối tượng săn ảnh của các nhà báo. Đúng thế các nhà báo họ rất nhậy cảm, họ là những người đầu tiên nắm được hướng gió, họ đã kịp thời lái thuyền đúng theo chiều gió. Khi các đại biểu đến nhà ăn, họ thì thầm với nhau "Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản (B) đã dự thảo quyết đinh cưỡng chế hơn một ngàn người Lêningrát phải rời khỏi thành phố", "Không, họ không gặp phải số phận không may của một ngàn người bị bắt sau ngày 1 tháng 12 năm 1934. Vì một ngàn người này bị vu là tham gia vào hoạt động phản cách mạng, còn hơn một ngàn người này chỉ bị tước quyền được sống ở Lêningrát thôi. Vì họ bị coi là người không đáng tin cậy". Trong tình trạng như thế thì các đại biểu của Lêningrát càng ngày càng cảm thấy bị xa lánh, mặc dù họ không có liên quan gì tới vụ thảm án ở Cung Sưmônnưi, nhưng dư âm của sự kiện này, vẫn cứ giáng xuống đầu họ. Mọi người đều muốn qua những khuôn mặt thật thà của những vị đại biểu tỉnh ngoài này có thể thấy được những manh mối nào đó có liên quan tới vụ án, nhưng đã tốn công vô ích.
Nhưng rồi cũng có một lần các đại biểu của Lêningrát hầu như đã trút được gánh nặng, đã yên tâm hơn. Đó là vào hôm khai mạc Đại hội. Đó là Hội nghị của Đảng Đoàn cộng sản vừa kết thúc, nhưng chưa tới giờ khai mạc Đại hội, mọi người đi tới quầy bar, ở đó những đại biểu của Lêningrát đang sôi nổi bàn tán về một nguồn tin làm họ thích thú, tin này lan nhanh sang cả những người ngồi bàn bên cạnh. Hoá ra vụ án mưu sát Kirốp đã ngừng điều tra, vì người cảnh vệ Boritsôp đã chết, những người công tác trong bộ ủy viên nhân dân nội vụ bị bắt ngày 2 tháng 1 năm 1934 cũng đã được thả, họ đáng lẽ phải giải Boritsôp đến cho Stalin thẩm vấn. Khi Kirốp bị giết, thì Boritsôp đang làm cảnh vệ. Việc Boritsôp chết đột ngột và hiện trường khiến người ta nghi ngờ là Boritsôp cũng bị những kẻ âm mưu giết hại, mà cái xe chở Boritsôp đến chỗ Stalin trên đường bị tai nạn cũng rất đáng ngờ. Như mọi người đã biết chiếc xe chở Boritsôp đang đi trên đường ô tô dừng lại rẽ sang đường người đi bộ, nên đã đâm vào tường của một toà nhà, Boritsôp ngồi ở trong xe đã bị thương vào đầu hôn mê rồi chết tại chỗ.
Lúc đó, những người ngồi cùng trên chiếc xe tải chở Boritsôp đều bị bắt. Yênôp, Acơlanôp và Khơsanlep đích thân đứng ra thẩm vấn họ. Những người thẩm vấn hy vọng là họ thừa nhận Boritsôp bị mưu sát, nhưng hy vọng của họ cũng trở thành hão huyền. Cuchin người lái xe và Mali trinh sát của cảnh sát hình sự ngồi bên cạnh. Cuchin trước sau vẫn cứ nhắc lại lời khai của họ lúc ban đầu là ô tô đang đi đột nhiên rẽ bên phải ngoặt sang phía đường người đi bộ, phía phải của ô tô va vào ngôi nhà, kết quả Boritsôp chết ngay tại chỗ. Các nhân viên công tác của Bộ ủy viên nhân dân nội vụ ngồi cùng xe cũng chứng thực như thế. Khơrutchicôp một cảnh sát đang đứng gác ở hiện trường lúc đó cũng chứng thực như vậy. Các tài liệu giám định kỹ thuật cũng chứng minh lời khai của những người làm chứng. Qua giám định cho thấy nguyên nhân của tai nạn là do nhíp bánh xe trước có sự cố. Giám định pháp y cũng xác nhận Boritsôp chết do bị thương vào đầu vì tai nạn xe ô tô.
Như vậy có nghĩa là Boritsôp chết do tai nạn ô tô, mà nguyên nhân là do ô tô có sự cố, như vậy là không có âm mưu khử Boritsôp? Cũng có thể là Boritsôp cũng bị lôi cuốn vào tập đoàn phạm tội Zinôviép? Các đại biểu của Lêningrát đang chuẩn bị thở phào nhẹ nhõm. Vì Mali,Cuchin, Vênôlatôp đều đã được tha, thì họ không còn bị nghi ngờ gì nữa. Cấp trên cũng sẽ không truy xét bọn "đồng mưu” nữa, sẽ không có ai bị bắt thêm nữa,nhưng sự đời lại không như mong muốn. Đoàn đại biểu của Lêningrát đã tốn công vô ích trong việc hy vọng để tự an tủ mình. Hơn hai năm sau tức tháng 6 năm 1937 Mali,Cuchin, Vênôlatôp và những người áp giải Boritsôp đi đến cung Sưmônnưi đều bị bắt. Cuchin không chịu nổi tra tấn đã phải nhận là Mali đã cướp tay lái của anh ta, rồi lái xe đâm vào nhà. Mali và Vênôlatôp mới đầu còn phủ nhận, không có chuyện đó nhưng sau khi bị tra tấn cũng đã phải khuất phục thừa nhận là tai nạn ô tô được bố trí từ trước, mục đích là khử Boritsôp. Sau đó Vênôlatôp trong khi được xét xử đã phản cung, nói mình không có tội trong cái chết của Boritsôp. Mặc dù vậy Mali, Vênôlatôp và những người áp tải Boritsôp tuy không có cái gì dính dáng tới cái chết của Boritsôp cũng đều bị xử tử. Mãi tới sau Đại hội Đảng lần thứ XX mới có người nêu thắc mắc, nói Stalin dùng cách nào để xoá hết dấu vết, khử tất cả những người biết về vụ mưu sát Kirốp. Còn vụ mưu sát Kirốp lại chính là các cơ quan Bộ ủy viên nhân dân nội vụ tổ chức thực hiện theo chỉ thị trực tiếp của vị lãnh tụ vĩnh viễn của các dân tộc. Nhưng bất kể là có nghi ngờ gì, thì sự thực vẫn là cái chết của Kirốp, đã làm cho chỉ ở thành phố Lêningrát và quận Lêningrát đã có tới 9 vạn người bị liên luỵ. Sự thực vẫn là sự thực.
Đó là tại sao khi Kremli triệu tập các đại biểu về họp Đại hội Xô Viết lần thứ VII, khi họ được tin đồng chí Quibisep đột nhiên tạ thế, họ liền cảm thấy cái nguyên nhân đã làm cho cái khung cửa lớn của Điện Kremli bị lắc lư sụp đổ trong tiếng gào thét của sự hoảng sợ. Lúc đó Đại hội tuyên bố. Đáng lẽ đồng chí Quybisep Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Nhân dân Liên Xô, Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Lao động Quốc phòng, Chủ tịch Ủy ban Kiểm sát Xô Viết, Ủy viên Bộ chính trị, Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô (B) đọc báo cáo ngày hôm nay, nhưng vì đột nhiên tạ thế nên phải bỏ. Đồng thời hầu như không ai tin rằng ông ta chết một cách tự nhiên. Vì nghi có những hoạt động phá hoại và gián điệp khủng bố điên cuồng như vậy nên trong đầu óc mọi người nghĩ là kẻ địch còn lẩn khuất chưa bị vạch mặt, không còn nghĩ gì khác. Họ bắt đầu suy đoán, rút cục là kẻ nào, chấp hành mệnh lệnh của ai? Ngày 1 tháng 12 Kirốp bị ám sát chưa đến hai tháng sau lại một người nữa bị giết. Ngoài Trôtxki, Zinôviép thuê mướn bọn đao phủ ra, còn ai vào đây nữa. Vì Trôtxki không thể buông tha cho đồng chí Quybisep, vì Quibisep rất căm thù đến tận xương tận tủy đối với kẻ thù của đường lối chung của Đảng. Chúng bắt đầu trả thù, vì đồng chí Quibisep rất giỏi đánh bại những kẻ muốn làm tan rã Bônsêvích, rất giỏi vạch mặt những kẻ muốn làm lung lay lòng tin của Đảng và giai cấp công nhân đối với việc giành thắng lợi của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô. Quibisep không đội trời chung với bọn phản bội xấu xa, ông có thể đứng lên vạch rõ bộ mặt thật của chúng ở Đại hội Đảng, ở trong các cuộc họp của các đại biểu và ở trong các cuộc mít tinh của những người lao động, vì thế chúng bắt đầu trả thù.
Chúng rất sợ Quibisep vì Quibisep là một nhà chính luận thiên tài, một nhà diễn thuyết tài ba. Những cuộc luận chiến của Quibisep nhằm thẳng vào bọn chúng, vì thế bọn chúng tìm mọi cách để gạt bỏ mọi chướng ngại này. Bọn chúng đã ấp ủ một kế hoạch hành động đáng sợ, và nhân một số sự kiện có liên quan tới cái chết của Kirốp, bọn chúng muốn đẩy nhanh kế hoạch hành động. Ngay từ thời nội chiến, Quibisep và Kirốp đã là những người bạn thân thiết của nhau. Kirốp chết khiến Quibisep rất đau buồn, vì thế Quibisep không thể khoanh tay ngồi nhìn bọn đê hèn ám sát Kirốp, thực tế là chúng đã tự kết luận về hành động của chúng, ông đã phát biểu như vậy tại Đại hội đại biểu Xô Viết quận Mátxcơva tháng 1 năm đó, bọn chúng đã trở thành kẻ chấp hành trực tiếp nhiệm vụ phản cách mạng quốc tế, hành động phản bội đê hèn của chúng sẽ đi vào ngõ cụt. Quibisep chỉ ra rằng thắng lợi thực sự là thắng lợi giành được trong cuộc đấu tranh gian khổ lâu dài với kẻ thù của giai cấp và bọn chó săn của chúng. Những kẻ cơ hội "phái hữu” và "phái tả". Quibisep nói: Không thể để một phút nào lơ là cảnh giác giai cấp. Chính vì thế nguyên tắc lãnh đạo của chúng ta, là từ nay về sau cần phải tăng cường cảnh giác giai cấp, đoàn kết chặt chẽ hơn nữa xung quanh đồng chí Stalin và Đảng. Những lời nói đó của Quibisep đã làm cho những phần tử Trôtxki, Zinôviép cảm thấy người của mình đã bị vạch mặt và đang có nguy cơ bị trừng trị, vì thế chúng đã vội vàng hạ thủ người bạn chiến đấu trung thành của đồng chí Stalin.
Lúc đó nếu không phải là tất cả thì cũng là đa số người có suy nghĩ như vậy, vì mọi người đều bắt buộc phải suy nghĩ theo đúng hướng mà người thầy vĩ đại đã đề ra. Quibisep cũng không phải ai khác, ông đã ra sức làm tốt người trợ thủ của Stalin. Lãnh tụ vừa tuyên bố chân lý không thể nào phá vỡ nổi, thì Quibisep liền đưa ra căn cứ lý luận. Việc xây dựng Xã hội chủ nghĩa muốn tiến hành thuận lợi thì cuộc đấu tranh giai cấp càng gay go quyết liệt. Cái lý luận về đấu tranh giai cấp gay go quyết liệt đó ngay từ năm 1929 đã bị phê bình công khai. Người phê bình lý luận này không phải ai khác mà chính là Bukharin. Bukharin nói, người đề ra lý luận này là đồng chí Stalin, còn người phát triển và đi sâu một cách thiên tài lý luận này là đồng chí Quibisep. Chính vì thế mà số báo ra ngày 26 tháng 1 cáo phó của Chính phủ về nguyên nhân cái chết đột ngột của Quibisep, người ta cảm thấy rất lạ. Cáo phó nói, nguyên nhân chết là do tim bị sơ cứng. Kết quả chẩn đoán này không giống với những gì người ta tưởng tượng là cần phải không ngừng nâng cao cảnh giác mà biến thành cuồng nhiệt được. Quibisep một nhân vật khiến kẻ thù của Đảng phải khiếp sợ đã bị chết vì một bệnh tim thông thường, nói như vậy khiến người ta không thể lọt tai được. Không có những chi tiết báo thù rùng rợn, không có những kẻ âm mưu bị tố giác, không có hung thủ giả trang làm bạn bè mà thực tế là hung thủ đã được cài cắm từ trước, cũng không có cạm bẫy tài tình nào, đã được bố trí sẵn. Mọi việc đều có vẻ bình thường đến mức người ta không thể tin những điều đã nói trong cáo phó. Bình thường thì có những tin là có những kẻ âm mưu chống lãnh tụ ở Điện Kremli đã lộ nguyên hình và hành động ám sát đã bị thất bại triệt để v.v... ý thức của quần chúng đã bị những tin tức loại đó kích thích quen rồi, thế nhưng cái ý thức đã bị kích thích thành thói quen rồi đó lần này lại không được thoả mãn vì những gì, mà lần này nhà nước đưa ra, người ta nghĩ đến những sự kiện xảy ra có phần nào như thế.
Và sự việc phát sinh đúng như vậy, họ tin rằng đã có những hoạt động phá hoại với quy mô rất lớn. Trong lòng họ đã bùng lên một nguyện vọng không có gì có thể ngăn được là: Phải tìm ra và đánh mạnh vào kẻ thù, phải thông qua quyết nghị đề nghị phải giết chết bọn chó săn bỉ ổi, bọn phản bội giai cấp công nhân. Cuối cùng thì âm mưu cấu kết bẩn thỉu trong việc sát hại Quibisep cũng bị vạch trần. Con người Quibisep như thế không thể tự nhiên mà chết được. Trôtxki, Zinôviép và bọn phỉ Bukharin cũng không để cho ông ta chết một cách tự nhiên. Sự thực này mãi ba năm sau khi Quibisep chết mới lộ rõ. Trôtxki, Bukharin cấu kết với một số tên ác ôn. Bọn chúng ngấm ngầm cấu kết với nhau, bọn chúng giả làm những người bạn của Quibisep, rồi dùng thuốc độc làm cho Quibisep bị chết dần chết mòn, chúng đã giầy vò thần kinh của Quibisep, vốn trước đây đã bị thương tổn, vì nhà tù và sự đầy đọa chế độ của Sa hoàng, chúng đã dầy vò một cách tàn nhẫn đối với trái tim đã quá mệt mỏi trong 30 năm đấu tranh gian khổ của Quibisep. Cuối cùng chúng đã hạ độc đối với trái tim mạnh mẽ và đầy nhiệt tình này, vì thế trái tim này đã ngừng đập, không còn bùng cháy nữa.
Một trong những người cao thượng nhất trong thời đại Lênin - Stalin đã bị kẻ thù độc ác của nhân dân Liên Xô giết hại một cách độc ác và xảo quyệt như thế. Quibisep tại sao lại bị giết? Đó là kẻ thù đã trả thù ông, vì Quibisep trong 30 năm qua luôn thể hiện là một người bạn trung thành của Lênin và Stalin, bọn Trôtxki và Bukharin trả thù ông, vì ông là vật cản trong việc cấu kết đê hèn của chúng. Chúng trả thù ông, vì trong thời đại Sa hoàng, ông không thoả hiệp, đã kịch liệt phản đối bọn Mensêvich, người của đảng cách mạng xã hội, những kẻ vô chính phủ, ông chống lại tất cả những kẻ theo chủ nghĩa thủ tiêu và chủ nghĩa thoả hiệp đi ngược lại với lợi ích của người lao động; Chúng trả thù ông vì cho tới giờ phút cuối cùng của cuộc đời anh dũng của mình, ông vẫn mạnh mẽ đả kích bọn phản bội, bọn gián điệp, bọn phá hoại Trôtxki, Bukharin, ông đã phê phán một cách gay gắt. Để chúng không còn chỗ dấu mặt. Nhất là đối với Trôtxki tên chó săn của phát xít tàn ác đến cực độ, ngay trong ngày cuối cùng của cuộc đời, Quibisep cũng vạch mặt một cách triệt để không kiêng nể. Quibisep đã hiến thân mình cho công cuộc xây dựng Xã hội chủ nghĩa vĩ đại, người đã có niềm tin cao thượng đối với xã hội chủ nghĩa, người căm ghét kẻ thù của nhân dân, những lời cay độc của ông đã làm cho kẻ thù không đội trời chung của nhân dân, bọn Trôtxki không thể quên và lượng thứ được. Vì thế Trôtxki đã ngấm ngầm sử dụng những tay sát thủ của mình để hãm hại ông.
Có cầu tất có cung. Stalin cần loại luận cứ nào thì luận cứ đó có ngay. Một người của tầng lớp nào đó đã nhậy cảm đối với mỗi lời nói của Điện Kremli. Stalin có cách nhìn rất đúng đối với bản tính này của họ, điều này không ai có thể phủ nhận được. Những từ ngữ và những thuật ngữ được dùng trong những bài chính luận thời đó đã thể hiện tâm trạng của người khởi thảo nghị quyết rất là lâm ly, những nghị quyết này đã được tập thể ở các Nhà máy thông qua. Những quần chúng này sau khi đã ý thức được sức mạnh tiềm tàng của mình, mọi người đã hăng hái phấn chấn không kiềm chế nổi nữa. Những điều trên đây, có thể nói, chỉ là phương diện triết học của vấn đề, vậy thì phương diện sự thực của vấn đề là gì? Những sự thực cụ thể về việc sát hại Quibisep lại rất ít. Cuốn "cuộc đời Quibisep" của Pênetrôp xuất bản năm 1938 phần đầu có đưa ra một số tư liệu có liên quan tới cái chết của Quibisep. Nhưng thực tế cuốn sách này không nói đến những chi tiết của vụ mưu sát, sách nói Quibisep chết trên cương vị chiến đấu ông ngã xuống cho đến giờ phút cuối cùng cũng không rời khỏi cương vị. Trái tim khoẻ mạnh của ông đột nhiên ngừng đập. Ngày 25 tháng 1 năm 1935 cũng như mọi ngày, ngay từ sáng sớm ông đã đến phòng làm việc. 17 giờ ông vẫn tham gia công tác của Đại hội Đại biểu Xô Viết lần thứ VII. Lúc đó Quibisep thấy người không bình thường, nhưng cũng không để ý vẫn cứ tiếp tục làm việc, xử lý hết việc nọ đến việc kia, ông tiếp những nhân viên công tác của ủy ban nhân dân, nghe họ báo cáo, sau đó lại đọc cho họ viết điện báo, rồi ký vào các văn kiện. Văn kiện mà ông ký cuối cùng là hai quyết định: Một là quyết định trợ giúp cho nhân dân bị thiệt hại bởi trận động đất ở nước cộng hoà Tacgikistan, vùng động đất này đã được Quibisep giải phóng khỏi tay bọn bạch phỉ và bọn vũ trang can thiệp năm 1920. Quyết định thứ hai là quyết định tăng cường cơ sở vật chất cho đội thiếu niên tiền phong "Antai".
Nay chúng ta hãy xem lại từng câu một của một đoạn trong cuốn sách nói về Quibisep. Bênêptrop viết: khoảng hai giờ chiều, Quibisep cảm thấy trong người càng ngày càng khó chịu, và rất mệt mỏi, vì thế ông cố gắng vịn bàn đứng lên.
"Tôi phải nghỉ một lúc, tôi phải nghỉ một lúc trước khi khai mạc đại hội." Nói xong ông liền đi về nhà.
"Nửa giờ sau đột nhiên tử thần đã cướp đi sinh mạng của ông”.
Trước hết chỉ có mấy từ rất tiết kiệm như vậy, ngoài lời nói đầu của cuốn sách chỉ có ba, bốn câu khách sáo về cái chết của Quibisep ra, cũng không thấy nói gì về cái chết của Quibisep. Qua hai điểm nói trên, có thể thấy rằng mấy chữ sơ sài trên đây được thêm vào sau khi có tuyên bố về việc Quibisep bị chết, khi sách đã được sắp chữ xong. Việc mô tả việc Quibisep bị tàn hại đến chết sẽ ảnh hưởng tới cấu tứ của toàn bộ cuốn sách., vết tích của việc thêm vào đó chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng, những mẩu tin mà cuốn sách này đã sử dụng chẳng ăn nhập với chiều hướng chính của cuốn sách, không khống chế được chiều hướng phát triển của các tình tiết. Xem ra đây chỉ có thể coi là để giải thích sau đó trở thành nét vẽ tồi tệ là vẽ rắn thêm chân. Để cuốn sách vốn đã viết xong phù hợp với yêu cầu của tình hình, nên đã bổ sung một cách tuỳ tiện mấy đoạn vào đầu cuốn sách, rồi lại thêm mấy trang vào cuốn sách. Đó là biện pháp thường dùng của các sách báo chính trị xã hội.
Chúng tôi phải nghiên cứu tỉ mỉ mục đích của những vấn đề đó để xác nhận năm 1938 có đúng là không thấy nói tới việc Quibisep bị tàn hại đến chết không. Qua các tư liệu có liên quan tới Quibisep xuất bản từ 1938 trở về trước và báo chí của Trung ương phát hành trong ba năm sau khi Quibisep bị chết, có thể nói chắc chắn rằng những tư liệu và sách báo nói trên không tìm thấy những gì trái ngược với cáo phó ngày 26 tháng 1 năm 1935 của Chính phủ. Nhưng tất cả những sáng tác và những sách báo nói về Quibisep xuất bản năm 1938 trở lại đây thì đều có bổ sung thêm một chương: Bị kẻ thù của nhân dân giết hại một cách độc ác.
Nhân vật đại diện điển hình cho cách làm này là Êlêna em gái của Quibisep, bà viết cuốn hồi ký, cuốn sách này do Nhà xuất bản thư tịch chính trị quốc gia chuẩn bị xuất bản năm 1938. Chương cuối của cuốn sách có nhan đề “Lần gặp mặt cuối cùng”. Trong chương này Êlêna mô tả tình hình của Quibisep hai ngày trước khi chết. Cuộc gặp lần cuối cùng giữa Êlêna với Quibisep vào ngày 23 tháng 1 năm 1935.
Tối khuya hôm đó, Quibisep định về biệt thự của mình, đã rủ Êlêna cùng đi, nhưng Êlêna không biết vì lý do gì (bà quên rồi) không đi, Quibisep và vợ là Valica tiễn Êlêna ra đến cửa.
Anh Quibisep đứng ở cầu thang gác thông sang các phòng. Êlêna xuống thang gác để mặc áo khoác. Êlêna nhìn Quibisep với thân hình chắc nịch đứng chống tay vào lan can cầu thang giống như sắp sửa nâng bổng thân thể lên cao vậy, với khuôn mặt tròn bình lặng và đôi mắt sáng hiền dịu.
Sau khi đi xong đôi ủng, Êlêna đứng lên thở một hơi dài.
"Thế nào, em cảm thấy đau tim à ?" Quibisep thân mật hỏi Êlêna.
"Không tim của em không sao cả" Elêna đáp, "cuộc hội chẩn gần đây bác sĩ bảo sao? Tim của anh thế nào?”
Quibisep đứng thẳng người ưỡn ngực về phía trước tỏ vẻ rất khoẻ, rồi lấy tay vỗ vỗ vào ngực nói: "Tim của anh? Nó là bộ phận khoẻ nhất trong cơ thể của anh".
Hãy cho phép chúng tôi tạm xen vào hồi ức của Êlêna. Chúng tôi phát hiện ra rằng, câu nói này sau này đã trở thành một phần quan trọng trong các tư liệu có liên quan tới Quibisep, câu nói này sau này được dùng để khởi tố hung thủ giết hại Quibisep. Chính vì có mấy câu đối thoại có liên quan tới trái tim khoẻ mạnh làm cho tính chính xác của giám định y học của chính quyền bí nghi ngờ trong một thời gian dài. Giám định y học cho rằng Quibisep bị chết do nhồi máu cơ tim.
Trong sách Elêna viết: Bà ta rất tin tưởng vào lời nói của người anh, và Valica vợ của Quibisep cũng tin như thế. Đúng vậy, khi bạn nhìn thấy một vĩ nhân đứng trước mặt mình, khi bạn nhìn thấy một bộ ngực nở nang khoẻ manh của vĩ nhân, đôi mắt sáng tươi và nhưng nụ cười ròn, thì ai mà không tin như thế?
Thế nhưng hai ngày sau, thảm kịch đã xẩy ra. Quibisep đã đi rồi. Trái tim của ông ta đã ngừng đập. Sau khi Quibisep chết, những người thân của ông rất kinh hoàng; ông đột nhiên chết, khiến mọi người hoang mang. Lúc đó Êlêna cũng có mặt ở trong phòng của Quibisep cùng với bác sĩ Lêôn và đã có một cuộc đối thoại thú vị: Tại sao tim của Quibisep lại bất ngờ ngừng đập như vậy?
"Cũng không phải đột nhiên". Lêôn trả lời nói: "Làm việc mệt mỏi căng thẳng khiến cho tim của Quibisep đã ốm đến mức hàng ngày đều có thể xảy ra bi kịch được".
Đề nghị chú ý tới câu dưới đây mô tả về hư từ mà bác sĩ Lêôn dùng có thể hiểu là tốt hoặc xấu đều được cả: "Ông cũng không giới thiệu mình là bác sĩ chữa trị chủ yếu, mà lại đột nhiên có mặt ở trong phòng của Quibixép". Tác giả đã dùng phương pháp biểu đạt rất sống sượng để tỏ ý nghi ngờ. Một loại nghi ngờ đã được khắc sâu trong tâm khảm và đã hoà trong máu huyết của người ta đó là: Không tin là tự nhiên chết, nơi nào, lúc nào cũng tưởng là âm mưu quỷ kế của bọn âm mưu và bọn hung thủ.
Êlêna còn cố ý làm ra vẻ trách mình là không hiểu biết gì về y học, không quan tâm đầy đủ gì đến anh. Đã đau khổ tự hỏi mình: "Tôi tại sao lại không biết Quibisep bị bệnh tim cơ chứ?" Nhưng rồi bà lại nói ngay: Lêôn đã cho phép ông (Quibisep) làm việc, cho phép ông đánh bóng chuyền, cho phép ông đọc diễn văn ở các cuộc họp. Không những thế, Lêôn còn cho phép ông đi công tác ở Trung Á gian khổ xa xôi.
Khi đi công tác về, trông anh như một người khác, những người ra ga đón anh thấy anh mặt mũi nhợt nhạt, buồn thiu. Mọi người cứ tưởng rằng do công tác đường xa mệt nhọc, gian khổ nên bị ốm mới thế. Trong khi đi công tác anh bị viêm họng, đang lúc bị sốt cao vẫn cứ kiên trì công tác.
Như vậy là tác giả đã đưa ra một chi tiết rất quan trọng: Quibisep khi đi công tác ở Trung Á đã bị viêm họng, cái bệnh tưởng như không nguy hiểm gì, nhưng đã có ảnh hưởng rất lớn đối với tim. Đó là điều ai cũng biết.
Sau khi Quibisep trở về Mátxcơva, cảm thấy mệt mỏi khó chịu. Lúc nào cũng tâm sự nặng nề, lúc thì nằm ở salon, lúc thì nằm gục trên bàn. Trước đây chưa thấy thế bao giờ. Một lần Êlêna đến nhà anh thấy anh mặc áo pardesuy, đó là điều hiếm thấy đối với Quibisep, một con người luôn luôn say mê công việc.
"Tôi bị cảm rồi, hơi sốt, mệt lắm" ông nói bệnh tật của mình với Êlêna, ông nói: "Lêôn cho phép anh làm việc cho phép anh đi ra ngoài, vì những cái đó đều là chuyện vặt, sẽ khỏi ngay thôi."
Nếu chú ý lúc đó có thể phát giác thấy khi Quibisep nói cũng là lúc đang chú ý lắng nghe cái gì. Cho mãi tới nay Êlêna mới chợt nghĩ ra là anh đang lắng nghe "tiếng đập của trái tim hoàn toàn khoẻ mạnh" của mình, mà lúc đó anh đã cảm thấy rất kỳ lạ là tại sao tim đập không đúng nhịp, nhưng anh đã không nói điều đó với những người thân vì anh không muốn làm thương tổn tới họ. Vì thế đến ngày 23 tháng 1 anh đã nói "Tim của anh là bộ phận khoẻ nhất trong cơ thể anh".
Qua toàn bộ tình hình cho thấy. Hồi ký của Êlêna đáng lẽ đến đây chấm hết, nhưng sau đó đột nhiên lại có thêm một khúc đuôi nữa, mà luận điệu của khúc đuôi này đã thay đổi. Đầu đề của khúc đuôi này là: "Anh tôi chết vì tay kẻ thù của nhân dân". Bản thân của tiêu đề này đã nói lên cái đuôi này là sản phẩm của gió chiều nào theo chiều nấy. Với cái tiêu đề nghe tới chói tai này, chẳng ăn nhập gì với những tiêu đề của các chương trên. Đặc điểm của các tiêu đề của các chương trên là mềm mỏng, trữ tình, thỉnh thoảng còn có chút thương cảm và ưu phiền.
Ngày 2 tháng 3 năm 1938, tôi thấy tất cả những người trong số họ ở toà án, tôi phảng phất thấy những lời lẽ sắc bén của họ viết trên báo hình như đã được bào chế theo ý chỉ của cấp trên. Tức là bọn chúng, những tên hung thủ này! Đúng là bọn chúng đã giết Kirốp, Quibisep, Mizenky, Goocki và con của Goocki. Hoá ra ngay từ ngày đầu Cách mạng Tháng Mười tức năm 1918 chúng đã chuẩn bị ám sát Lênin, Stalin và đồng chí Sveclốp rồi. Chính chúng đã cử Caphulan người của Đảng xã hội cách mạng ám sát Lênin, chính chúng đã giao cho tên nữ thích khách này khẩu súng lục có lắp đạn thuốc độc.
Ngồi trên ghế bị cáo là những tên chó săn của bọn phát xít, tên gián điệp, tên phản cách mạng, tên hung thủ và phản bội tổ quốc đẫm máu.
Đó là Lêôn, hắn ngồi một cách bình tĩnh vô vị, giống như đang giảng bài, hắn kể trước toà về quá trình giết hại Mizenky, Quibisep, Goocki và con của ông ta như thế nào, nói về việc Yacôta đã hối lộ và mua chuộc hắn ra sao, tặng hắn hoa, rượu của Pháp, biệt thự và cho phép hắn được nhập hàng ngoại miễn thuế. Yacôta ngầm xúi hắn giết con của Goocki trước, sau lấn lượt là Goocki, Mizenky và cuối cùng là Quibisep...
Lêôn mới đầu dùng phương pháp không chính đáng để chữa bệnh cho những người mà hắn cần phải giết. Hắn đã kê những đơn thuốc để phá hoại sức khỏe của người bệnh và lôi kéo những người khác làm vây cánh như Giáo sư Pơlêtơniôp, bác sĩ Kachacôp có cả thư ký của Quibisep - Macsimôp - tên cường bạo kiêm hung thủ.
Macsimôp nói trước toà rằng, hắn nhận lệnh từ tên đầu sỏ Trôtxki phái hữu chống Liên Xô, thậm chí còn có Yacôta và Enukitchơ ra lệnh miệng là phải quan sát tình hình sức khoẻ của Quibisep. Hắn đã biết Lêôn và Pơlêtơniôp đã làm tất cả để phá hoại sức khoẻ của Quibisep rồi, còn nhiệm vụ của hắn là: Nếu bệnh tình của Quibisep trầm trọng thì phải tìm cách kéo dài công tác cứu chữa, nếu cần gọi người cứu chữa thì chỉ được gọi Lêôn và Pơlêtơniôp.
Macsimôp đã làm như vậy, đến ngày 25 tháng 1 năm 1935 Macsimôp thấy Quibisep mặt trắng bệch như người chết nhưng hắn vẫn để tự Quibisep đi về nhà, chứ không để ông ta nằm xuống rồi gọi người cấp cứu. Macsimôp biết bệnh tim của Quibisep sắp phát tác, vì thế hắn không muốn gọi bác sĩ vội.
Quibisep lúc đó mặc rất nhiều áo da, chân đi ủng da, mặc quần áo nhiều như thế mà lại đi bộ qua khu vườn của Điện Kremli, rồi trèo lên gác ba thì quá sức đối với một người bị bệnh tim.
Mặc dù ngay cửa vào tầng một ngôi nhà của Quibisep có phòng khám bệnh ở đó lúc nào cũng có bác sĩ và y tá trực, nhưng Macsimôp vẫn cử người đi tìm Lêôn.
Quibisep mồ hôi chảy ướt áo, với đôi ủng ở chân, ông vẫn cố leo lên tới tầng ba, vào phòng của mình, khi vào cửa, ngay đến ủng cũng không kịp tháo mà đi ngay vào thư phòng.
Ngay tới hành lang Quibisep cũng không kịp vào, ông ta đi cả ủng vào thư phòng, người nữ phục vụ nói thế.
Quibisep lấy cái gối tựa và chăn len ở giường của phòng bên cạnh, ông ta cởi áo len rồi vứt ngay lên bàn, không như mọi lần, ông thường mắc cẩn thận trên giá áo, sau đó tháo ủng, mặc quần, rồi nằm vào salon và tiện tay lấy chăn len đắp.
Quibisép nói với người nữ phục vụ; ông muốn nghỉ một lúc, không cần thứ gì, tim ông ta hơi khó chịu, người thư ký đã đi gọi bác sĩ, dặn người nữ phục vụ mười phút sau đến...
Người nữ phục vụ gọi điện báo cho Macsimôp nói bệnh tình của Quibisep rất nặng, Macsimôp lập tức gọi điện thoại báo cho Enukitchơ, nói có lẽ Quibisep chết đến nơi rồi, hiện bệnh rất nặng. Enukitchơ nói Macsimôp cần phải bình tĩnh, không nên hoang mang, cũng không cần gọi bác sĩ, mọi việc sẽ rất thuận lợi...
Mười phút sau khi nữ phục vụ vừa mở cửa phòng thì thấy Quibisep đã chết rồi. Macsimôp chạy tới, một lúc sau Lêôn cũng ngồi xe tới. Yacôta tiện đường cũng đến để nắm tình hình, hỏi khi Quibisep chết có những ai ở đó, khi biết là chỉ có một mình Quibisep thì ông ta nghĩ ngay tới việc vào nhà Quibixép một cái ông ta cũng không vào, chỉ nói với Macsimôp là đừng có cuống lên, cần phải ra dáng một người đàn ông...
Tất cả những lời này tôi nghe được ở toà án đó là những lời thú nhận của những tên Lêôn, Pơlêtơniôp và Macsimôp, những tên ác quỷ giết người đê hèn. Tất cả những điều đó đều đã được tên tội phạm đầu sỏ giết người Yacôta chứng thực bằng những giọng nói trầm lặng đáng sợ. Tất cả những cái đó đều đã được tên phỉ Bukharin và Chicôp đầu sỏ của "tập đoàn" Trôtxki phái hữu chứng thực.
Quibisep, vị Phó Chủ tịch ủy ban nhân dân Liên Xô ủy viên Bộ chính trị ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô (B), Chủ tịch ủy ban kiểm sát Xô Viết đã bị giết hại như thế.
Đó là những hung thủ mà chúng tôi nhìn thấy ở toà án...
... Mắt tôi đã nhìn thấy mọi người đã căm thù tới mức nào, khi nghe thấy những lời dối trá cuối cùng của những bị cáo trong ánh mắt của những người tham dự phiên toà đều rực lên ngọn lửa phẫn nộ và căm thù. Toà án đã đưa ra phán quyết, biện pháp trừng trị nghiêm khắc nhất: bắn bỏ!
Lúc đó cả hội trường đã thở phào nhẹ nhõm.
Phần cuối của đoạn văn mô tả này còn có thêm mấy đoạn nữa, những đoạn này chỉ là kiến giải của cá nhân. Nhưng những đoạn văn này, lại động chạm tới nỗi đau chung của những người thân của Quibisep, như vậy là có một số người trong số họ có những lý giải khác nhau về những điều trong sách đã mô tả. Trong số những người có cách nhìn khác nhất, phải kể tới Ôlêga vợ của Quibisep. Hiện nay Ôlêga đã mất được mấy năm rồi. Khi bà còn sống có một lần bà trao đổi với tôi đã chứng thực cho nhận xét của tôi là đúng. Bà vợ goá của Quibisep lúc đó đã từng kiên trì, là nếu cuốn hồi ký của Êlêna tái bản thì cần phải bổ sung và cải chính. Nhưng Êlêna vẫn cứ khăng khăng không chịu, sau khi bà đã kiên trì thuyết phục, cuối cùng Êlêna đã phải nhượng bộ, vì thế khi cuốn sách tái bản năm 1941 trong đó đã được bổ sung một số chi tiết theo yêu cầu của bà vợ goá của Quibisep. Chỉ cần so sánh một chút giữa hai cuốn sách, thì thấy ngay sự khác biệt.
Trong hồi ký của Êlêna xuất bản năm 1938 viết: Ngày 25 tháng 1 năm 1935 sau khi tôi nhận được điện thoại đáng sợ, tôi vội vàng chạy tới nhà anh tôi trong Điện Kremli. Người đầu tiên tôi gặp ở hành lang là Chicôp, hắn là tên đầu sỏ tội phạm, là tên hung thủ hạ đẳng, hắn đến để thưởng thức thắng lợi phẩm của hắn, chính do hắn chỉ thị mà âm mưu này mới được thực hiện. Hắn đã đến, thậm chí còn làm ra vẻ đau buồn cúi đầu, hắn muốn tỏ ra bi thương, tên lừa dối hèn hạ, tên hung thủ đốn mạt!
Tôi vào thư phòng thấy Quibisep nằm ở ghế salon, đã ngừng thở, mặt tái nhợt, bình thản, an tường, anh đã không còn có thể mở đôi mắt hiền từ của mình nữa, không còn có thể cười trìu mến nữa.
Ngồi bên cạnh anh là chị Ôlêga, vợ anh, chị không khóc mà chỉ nhìn một cách kỳ lạ vào đôi mắt nhắm nghiền của Quibisep, xoa xoa lên cái trán rộng đã hoàn toàn lạnh giá của anh.
Một sinh linh đã ngừng thở...
Trong cuốn hồi ký xuất bản năm 1941, đoạn này được mô tả như sau: Người nhà của anh gọi điện thoại cho tôi, tôi đã nghe thấy một tiếng nói đáng sợ là:
"Quibisep bệnh rất nặng, đến đây ngay!"
...Chị Olêga ngồi bên cạnh Quibisep trên salon, chị đang sờ vào cái trán rộng của anh đang lạnh dần.
"Là mưu sát à?" Tôi khẽ hỏi đủ nghe.
Ôlêga phủ định, lắc đầu và trả lời khẽ, hình như sợ người đang ngủ ngon thức giấc, nói: "chết vì suy tim".
Tôi ngồi trên ghế salon bên cạnh đầu Quibisep.
Anh đã đi rồi... thật khó tin và cũng không muốn tin, Quibisep đã không còn có thể cùng với chúng ta...
Tất cả những cái đó xảy ra như thế nào? Tại sao tim anh lại ngừng đập? Mấy hôm trước các chuyên gia y học khi hội chẩn còn xác nhận tim của Quibisep là cơ quan khoẻ nhất trong cơ thể ông. Theo lời bác sĩ, thì những đơn thuốc của Quibisep đều là những loại thuốc "vô hại, là để tăng cường hệ thống thần kinh".
Ôlêga khi nói chuyện với tôi đã chứng thực là do bà kiên trì tiến hành, vì cuốn sách xuất bản lần đầu có nhiều chỗ che đậy và sai lầm, bóp méo trường hợp khách quan của sự kiện phát sinh, bà đã nêu ra một số chỗ theo bà là bóp méo quan trọng nhất, những chỗ này khi tái bản đã được sửa lại. Điều thứ nhất "Là mưu sát à?"
Về điểm này, đó là một câu có tính nghi vấn, chứ không phải là một câu có tính khẳng định. Về câu hỏi này của Êlêna, Ôlêga đã trả lời rõ ràng có tính phủ định là: "chết vì suy tim". Điều thứ hai là cuộc đối thoại giữa Êlêna với bác sĩ Lêôn bên giường Quibisep, đoạn này đã miêu tả một cách không hoàn chỉnh, Êlêna chỉ viết bác sĩ trả lời câu hỏi thứ nhất. Vì lúc đó Êlêna cảm thấy khó hiểu về nguyên nhân tim của Quibisep đột nhiên lại ngừng đập, vì thế bác sĩ nói: "Không có gì là đột nhiên cả. Công tác mệt mỏi căng thẳng làm cho tim của Quibisep đã ốm yếu tới mức lúc nào cũng có thể xảy ra bi kịch" Êlêna còn hỏi Lêôn, tại sao họ không ngăn cản Quibisep làm việc? "về vấn đề này, nguyên văn câu trả lời của bác sĩ là: khi Quibisep đang nỗ lực công tác mà bất cứ một lý do nào của bác sĩ cũng không thể thuyết phục được, thì làm thế nào để có thể ngăn ông ta làm việc?"
Đó lại là sự thực 100%. Lúc đó không phải chỉ có Quibisep, mà tất cả các ủy viên nhân dân đều làm việc suốt cả ngày, họ làm việc đến mức sức cùng lực kiệt, thậm chí làm việc đến quên cả ngày nghỉ, ngày lễ. Họ luôn cặp kè với chiếc máy điện thoại trong phòng làm việc suốt cả ngày đêm, nhiều đêm mất ngủ vì họ nắm vững phương thức làm việc và nghỉ ngơi của Stalin. Họ không những dùng cái mất ngủ để dầy vò bản thân mình và những người giúp việc cho mình, mà còn dày vò cả các thành viên của các vụ, cục và các ban ngành cấp dưới họ nữa. Và những người này cũng dầy vò những người lãnh đạo của các cơ quan trực thuộc cấp dưới nữa, vì họ nghĩ rằng. Nếu vạn nhất mà Điện Kremli đột nhiên gọi điện thoại tới, thì làm thế nào, họ cả năm không một ngày nghỉ, chủ yếu không phải vì công việc bận quá tới mức không rời ra được, mà chủ yếu vì: "Những kẻ cạnh tranh đố kỵ lợi dụng lúc anh vắng mặt lâu ở cơ quan sẽ bài bác, nói xấu, như vậy chỉ còn cách bị đuổi khỏi cơ quan. Còn lúc nào cũng luôn luôn túc trực cấp trên thì sẽ nắm được tình hình, biết được mối quan hệ phức tạp, có thể kịp thời biết được những âm mưu quỷ kế của đối thủ, để kịp thời đối phó".
Nhờ Ôlêga kiên trì, nên trong sách có thêm được mấy đoạn quan trọng nữa. Ví dụ trong lần tái bản có thêm đoạn: khi Quibisep rời phòng làm việc, về nhà nghỉ một lúc trước khi khai mạc đại hội, trong nhà không có ai, vợ Quibisep đi trực, Quibisep đến nằm ở thư phòng, người nữ phục vụ đến hỏi Quibisep có cần uống gì không. Mấy hôm gần đây Quibisep thường uống sữa pha lẫn nước khoáng nên họng bị đau. "Không, tôi không muốn uống gì cả, tôi cảm thấy tim hơi khó chịu". Quibisep nói với người phục vụ. Mười phút sau, đến gọi tôi dậy. Sau mười phút, người nữ phục vụ đến thư phòng, thì đã thấy Quibisep chết rồi.
Như vậy là có một chi tiết quan trọng đã được nói rõ: Quibisep bị đau họng, cũng có nghĩa là, viêm họng chưa khỏi hẳn.
Từ ngày 2 đến 13 tháng 3 năm 1938, Toà án quân sự tối cao của Liên Xô tiến hành xét xử vụ án "Liên minh phái hữu Trôtxki" chống Liên Xô, dụng ý của những người bầy ra vụ án đã từng sôi động một thời này là muốn nhân dân tin rằng bọn âm mưu phái hữu Trôtxkit như Bukharin, Chicôp, Yacôta, Khơnepchinsky, Salancôvic và những nhà hoạt động Đảng nổi tiếng khác, thậm chí cả bác sĩ Lêôn, Pơlôtơnicốp, Kachacôp và thư ký của Quibisep là Macsimôp, thư ký của Gooki Khơliusicôp, bọn chúng đều quay đầu lại chĩa mũi nhọn vào những người lãnh đạo chính phủ của Đảng cộng sản Liên Xô (B) chuẩn bị những hành động ám sát họ.
Hội đồng quân sự dưới sự chủ trì của Usili đã phán quyết: Bản phán quyết tuyên bố. Mizenky, Quibisep, Goocki và con của ông ta đều bị bọn chúng mưu sát bằng "thủ đoạn y học". Trong bản phán quyết còn quy tội ám sát Kirốp cho những phần tử phái hữu Trôtxkit. Trong bản khởi tố cho rằng Yacôta đã căn cứ vào quyết định của những người lãnh đạo "Liên minh phái hữu Trôtxkit" cấu kết với nhau dùng thủ đoạn chữa bệnh để giết hại Quibisep. Bản khởi tố còn xác nhận những kẻ trực tiếp tham gia hành động khủng bố đối với Quibisep, có cả bác sĩ Lêôn, thư ký của Quibisep tức Macsimôp Chicôpky người năm 1928 đã tham gia tổ chức bí mật của phái hữu. Toà án quân sự tối cao quyết định xử bác sĩ Lêôn, Kachacôp và Macsimôp thư ký của Quthisep với mức án cao nhất là bắn bỏ, còn bác sĩ Pơlôtơniôp tuy là đồng phạm, nhưng không trực tiếp tham gia vào việc dùng thuốc độc để hại Quibisep và Goocki nên xử tù 25 năm.
Toàn văn biên bản tốc ký của việc xét xử này được đăng liên tục nửa tháng liền trên các báo lớn ở Trung ương. Trong một nhà nước 50% mù chữ này, người ta ngoài việc chỉ đọc một số báo Xô Viết rõ rệt hàng ngày ra, còn những báo khác thì không đọc. Nhưng trong nửa tháng này người ta đã đọc tất cả các cột của những tờ báo lớn. Trong các bản báo cáo tốc ký đó là những tội chứng mà các bị cáo đã nhận. Người ta hoàn toàn tin tưởng vào những gì mà báo đăng. Điều này cũng không thể trách được. Trong những năm đại thanh trừng, trong số những người dân không bị xô đẩy, thì phần lớn đều không hiểu luật La mã, vả lại họ cũng chưa thấy ai nói nếu không có tội, mà lại bị phạm vào những điều của luật pháp đó. Vì vậy họ tin rằng bọn chó săn của Phát xít đang tiến hành cấu kết với nhau tiến hành những việc bẩn thỉu, nên đã bị cơ quan trinh sát Xô Viết quang vinh dưới sự lãnh đạo của đồng chí Enôp ủy viên nhân dân của Stalin vạch mặt.
Vậy thì Ôlêga lúc đó có tin là Quibisep bị mưu sát vì thủ đoạn y học hay không? Theo như lời bà ta nói, thì lúc đầu do bị ảnh hưởng của tâm lý cuồng nhiệt ở trong hình thái ý thức của toàn xã hội, nhưng sau một thời gian, tư duy lành mạnh đã chiếm thế thượng phong. Ai còn hiểu chồng bà ta hơn bà ta, đồng thời cũng nắm được những nhược điểm và khiếm khuyết của chồng nữa, nhất là việc ông ta cứ che dấu bệnh tật của mình, chính vì che dấu nên mới dẫn đến kết cục tất nhiên đó. Thế nhưng nhắc tới điều này cũng là quá muộn rồi, nhưng bà là một người phụ nữ yếu đuối nhiều bệnh tật làm sao có thể chống lại được nhà nước hùng mạnh? Bà chỉ âm thầm đến lúc thay đổi thời cuộc, đợi đến một ngày nào đó người ta có thể mạnh dạn nói lên cái bi kịch của một thời đại, cái thời đại bị nhà nước bức bách không chịu nổi, phải nói cái điều không thật với lòng mình vì cái gọi là "thể chế ". Ôlêga lúc đó trong phạm vi có thể của mình, đã cố gắng khôi phục lại hoàn chỉnh cái buổi mà Quibisep ra đi, nhưng cái giá phải trả cho việc làm này, là cuộc cãi vã không vui vẻ gì, những giọt nước mắt đau khổ và những lời chỉ trích thậm tệ từ phía những người bạn thân của Quibisep. Mặc dù vậy Ôlêga cũng đã có lúc thành công. Ôlêga là người vợ thứ hai của Quibisep, con của Quibisep đều do bà vợ cả sinh ra. Tóm lại những người thân này, không ai muốn rời bỏ câu chuyện truyền kỳ đẹp đẽ này, vì "thể chế" mà mình đã tô vẽ lên. Vì câu chuyện truyền kỳ này ngoài việc đưa đến cho những người thân những vinh quang thần bí còn đem lại những lợi ích vật chất nữa.
Lêôn bị xử năm 68 tuổi. Lúc đó, ông làm Chủ nhiệm cố vấn Cục quản lý Y tế Điện Kremli, ông đảm nhiệm việc chữa bệnh cho các ủy viên Bộ chính trị và các thành viên Chính phủ, trong đã kể cả Stalin và con gái Stalin là Svétlana, ông là bác sĩ nổi tiếng của Điện Kremli, có thể thường xuyên ra vào các gia đình của các vị lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước, địa vị đặc biệt của ông khiến nhiều người phải ngưỡng mộ. Nhưng nay, những người đồng nghiệp đó đang bó tay trước những tai hoạ của ông, họ đang vểnh tai nghe những lời cung khai đáng sợ của một ông già không chịu nổi những đòn tra tấn, ông già này trước đây không lâu còn là một nhà y học lớn, khiến người ta phải ngưỡng mộ, bốn mươi hai năm vừa qua, ông là thành viên của Hiệp hội nội khoa Nga.
Nay trích một đoạn trong lời khai của Lêôn và quá trình sát hại Quibisep tại phiên toà. (Lêôn còn bị vu là giết Mizenky; Goocki và con của Goocki).
Lêôn: Yacôta hỏi tôi còn có thể nhằm vào ai nữa (ý nói đối tượng để giết - tác giả), tôi nói với ông ta, chỉ có thể ra tay với những người hay ốm đau, cần đến tôi chữa bệnh, như Quibisep ủy viên Bộ chính trị chẳng hạn. Tôi có thể lôi kéo Pơlêtơniôp, ông ta biết Quibisep, hai người chúng tôi đã biết Quibisep hai mươi năm năm rồi.
Pơlêtơniôp và tôi đều nắm vững Quibisep, hai người chúng tôi nắm vững ông ta, vì chúng tôi đã chữa bệnh cho ông ta hai mươi năm năm rồi. Tôi còn nói với Yacôta là tất cả những người tròng giới y học Mátxcơva đều biết Pơlêtơniôp có tư tưởng chống Liên Xô, ông ta rất dễ đi theo con đường khác. Yacôta nói: "Được tôi sẽ tự đi tìm ông ta để nói chuyện, anh hãy tìm ông ta để nói trước với Pơlêtơniôplà tôi sẽ nói chuyện với ông ta còn những việc liên quan đến Goocki sẽ do Khơluisicôp giúp, còn tình hình của Quibisep sẽ có thư ký của ông ta lo".
Visinky: "Bị cáo Macsimôp có thể chứng minh lời khai của Lêôn không ?"
Macsimôp: "Tôi chứng minh, nhưng lôi kéo tôi không phải là Lêôn mà là Enuky và Yacôta".
Visinky: "Bị cáo Pơlêtơniôp, anh có thể chứng minh được lời khai của Lêôn không? Anh ta nói anh cũng tham gia và phạm tội"
Pơlêtơniôp: "Tôi chứng minh".
Lêôn: "Cho tôi được nói thêm là, giải thích về y học để chứng tỏ chúng tôi đã làm như thế nào."
Chủ toạ: "Nói đi".
Lêôn: "Để có một loại bệnh truyền nhiễm nào, ví dụ bệnh bạch hầu, thì trong miệng không nhất thiết phải có vi khuẩn bệnh bạch hầu; muốn có bệnh viêm phổi, trong bộ máy hô hấp của chúng ta không nhất thiết phải có nguyên thể, gây bệnh cầu trùng viêm phổi. Những vi khuẩn này có ở trong cơ thể nhưng tạm thời chưa gây hại, lúc đó vi khuẩn chưa có độc tính sau này có dịp chúng mới trở thành có độc tính. Để có cơ hội cho vi khuẩn có độc tính thì phải làm cho cơ thể mất sức đề kháng, mất khả năng miễn dịch, thường xuyên bị cảm mạo. Ví dụ như muốn bị viêm phổi hoặc các bệnh cấp tính khác, thì chỉ cần thường xuyên bị cảm mạo là đủ. Tôi tin như vậy, nên mặc dù có những bác sĩ cho rằng, cảm mạo có tính trừu tượng, nhưng tôi cho rằng nếu chúng ta mở những cửa sổ này, để cho gió lùa, thì ngày mai sẽ có nhiều người không đến được đây nữa, đó là điều chắc chắn. Tôi cho rằng muốn làm giảm sức đề kháng của cơ thể thì cần phải biết trong cơ thể bộ phận nào yếu nhất, cơ quan nào có sức đề kháng mạnh nhất, cơ quan nao dễ suy yếu nhất dễ kích thích nhất. Ngoài ra, còn có những biện pháp không cần phải suy nghĩ nhiều, chỉ cần dùng một loại thuốc độc nào đó, là có thể giết được người rồi. Cũng cần phải biết rằng, thực tế mỗi loại thuốc cũng đều có độc tính riêng của nó,mấu chốt là ở liều lượng. Mỗi một loại thuốc, ngay cả những loại thuốc thông thường, nếu dùng không đúng lúc không đúng liều lượng thì nó cũng trở thành thuốc độc. Do đó, chúng tôi đã dùng cách này để bắt đầu hạ độc đối thủ đối với những vật hy sinh của chúng tôi. Chúng tôi không muốn dùng loại thuốc độc có hiệu lực mạnh, cấp tính, chúng tôi đã dùng phương pháp chữa bệnh không chính đáng".
Những lời nói này có phải của Lêôn, một bác sĩ nội khoa hàng đầu ở trong nước, như y học lớn, nổi tiếng trên thế giới không? Ông ta nói cho ai nghe? Nói cho Uylisi Luật sư của Tập đoàn quân nghe ư? Nói cho Matunêvic luật sư cấp quân đoàn và Ephunep, Luật sư của Sư đoàn thành viên của toà án nghe ư? Ông ta nói cho Visinky Kiểm sát trưởng, Công tố viên của Nhà nước nghe ư? Ông ta nói cho Pulaotơ và Cômômotôp, người biện hộ thành viên Ban biện hộ thành phố Mátxcơva nghe ư? Không, bác sĩ Lêôn không phải là nói cho họ nghe, vì với trình độ học vấn của họ thì những thường thức y học sơ đẳng như thế chỉ là thừa. Lời nói của bác sĩ hung thủ Lêôn, chỉ miễn cưỡng cho những người ít học nghe, đối với họ, thì phương thức trình bầy dễ hiểu của bác sĩ khiến trái tim u tối của họ có thể mở mang thêm, họ không phải tốn công tốn sức để lĩnh hội những lời khai của bác sĩ nhằm vào họ. Sau khi đã lĩnh hội được những lời khai đó họ sẽ đến hô hào tại các cuộc mít tinh biểu tình yêu cầu phải trừng trị những tên hung thủ xấu xa ấy. Xem ra những người đạo diễn này thật khôn khéo.
Chúng ta hãy tiếp tục xem tiếp thêm một đoạn biên bản tốc ký nữa. Sau khi Lêôn trần thuật xong cái quỷ kế giết hại Mizenky và Goocki xong, bắt đầu chuyển sang Quibisep.
Lêôn: "Nay nói về Quibisep. Bộ phận yếu nhất trong cơ thể Quibisep là tim, chúng tôi liền hạ độc vào tim của Quibisep. Chúng tôi đã biết ông ta bị bệnh tim khá lâu rồi. Những mạch máu trong tim ông ta bị yếu, tim bị viêm và thường có những cơn đau nhẹ. Trong trường hợp đó cần phải cấm không được uống những loại thuốc có hiệu lực mạnh với bệnh tim, và những loại thuốc đó kích thích tim hoạt động mạnh hơn, có thể làm cho tim bị suy yếu thêm. Những loại thuốc này cũng không cần phải có độc. Ví dụ, thuốc làm bằng lá dương địa hoàng, nên dùng với liều lượng, vừa phải hoặc cho những người khác bị bệnh tim dùng, thì loại thuốc này rất tốt, hoặc loại dùng làm bằng phân tiết tuyến cũng là một loại thuốc tốt, muốn uống loại thuốc này cần phải có thời gian cách quãng rõ rệt, nhưng chúng tôi đã cho Quibisep uống liên tục những loại thuốc hưng phấn tim, và uống trong một thời gian dài mãi tới khi ông ta đi công tác ở Trung Á mới thôi. Trong ba tháng tám, chín, mười của năm 1934, ông ta tiêm liên tục loại thuốc đặc chế bằng phân liệt tuyến, đồng thời lại uống các loại thuốc kích thích hoạt động của tim. Những cái đó khiến tim ông ta bị đau ngày một nặng thêm với số lần đau dầy hơn. Quibisep bị đau tim như thế mà lại đi công tác ở Trung Á, ở đó ông ta không may bị bệnh cấp tính, bị viêm họng nặng, trong họng có những túi mủ, chỉ còn cách mổ. Sau khi đi công tác ở Trung Á về, viêm họng vẫn chưa khỏi hẳn. Dùng ống nghe tim chứng tỏ tim bị bệnh rất nặng. Trong tr?