VỤ ÁN CỦA DR. MEJZLÍK*

(*) Ở các nước Trung Âu thì Dr. hay dr. là viết tắt học vị doctor, tương đương thạc sĩ (thí dụ JUDr. = luật sư, MUDr. = bác sĩ, PhDr. = thạc sĩ triết học...).

“Ông Dastych ạ, ông nghe nhé,” người cảnh sát hình sự Dr. Mejzlík vẻ mặt đăm chiêu nói với ông già làm nghề ảo thuật, “tôi đến nhờ ông tư vấn cho. Tôi vừa có một vụ như thế này mà tôi không biết phải làm thế nào nữa.”

“Thì anh kể xem nào,” ông Dastych nói. “Vụ này liên quan đến ai vậy?”

“Liên quan đến tôi,” Dr. Mejzlík thở dài. “Càng nghĩ về vụ này, tôi càng thấy khó hiểu. Ông nghe nhé, tôi đến phát điên vì vụ này mất.”

“Ai làm gì anh thế?” ông Dastych nhẹ nhàng hỏi.

“Có ai đâu,” Dr. Mejzlík buột miệng. “Tệ nhất là cái này. Tôi đã làm một việc mà tôi không hiểu nổi.”

“Chắc vụ này cũng không đến nỗi nào đâu,” ông già Dastych an ủi người cảnh sát. “Nào, anh thanh niên ơi, anh đã làm gì vậy?”

“Tôi đã tóm được một tên trộm,” Dr. Mejzlík buồn bã.

“Chỉ có thế thôi à?”

“Chỉ có thế thôi.”

“Và tên trộm này bị anh bắt nhầm,” ông Dastych đỡ lời.

“Không, đúng hắn, hắn đã thú nhận. Ông biết không? Hắn đã trộm két tiền của Hội Từ thiện Do Thái. Tên hắn là Rozanowski hay Rosenbaum, đến từ Lvov*,” Dr. Mejzlík lầm bầm. “Chúng tôi còn tìm thấy mấy cái kìm và đủ thứ khác nữa.”

(*) Thành phố miền Tây Ukraina.

“Ái chà, thế anh muốn biết gì nào?” ông Dastych dò hỏi.

“Tôi muốn biết tôi đã tóm được tên này như thế nào,” người cảnh sát nói. “Khoan đã, để tôi kể tuần tự cho ông nghe nhé. Cách đây một tháng, hôm ấy là mồng ba tháng Ba, tôi có phiên trực đến nửa đêm. Tôi không biết ông có nhớ không, lần ấy mưa liền ba ngày. Tôi ra quán cà phê một lát và sau đó định về nhà ở Vinohrady*. Nhưng thay vì về nhà tôi đã đi về hướng ngược lại, về phía phố Dlážděná*. Ông ạ, ông biết tại sao tôi lại đi về phía ấy không?”

(*) Tên phố ở Praha.

“Có lẽ chỉ ngẫu nhiên thôi,” ông Dastych nói.

“Ông nghe này, trong thời tiết như thế thì chẳng mặt nào ngẫu nhiên thò ra ngoài phố nhé. Tôi muốn biết, lúc ấy tôi định làm cái quái gì nhỉ. Ông nghĩ sao, có thể là linh cảm chăng? Ông có biết gì về thần giao cách cảm không?”

“À,” ông Dastych nói. “Chuyện này có thể lắm.”

“Ông thấy đấy,” Dr. Mejzlík nói, giọng lo lắng. “Bắt đầu nhé. Nhưng cũng có thể là một ý nghĩ vô thức nhắc tôi đến ngó xem, ở Ba cô trinh nữ có gì không.”

“Cái nhà trọ xó xỉnh ấy ở phố Dlážděná chứ gì,” ông Dastych nhớ ra.

“Chính thế, dân trộm cắp từ Pest* hay Halic* thường ngủ trọ ở đấy khi đến Praha kiếm việc. Khu này chúng tôi vẫn thường để mắt đến. Ông nghĩ thế nào? Việc tôi đến ngó chỗ ấy có phải là do thói quen của cảnh sát chăng?”

(*) Tên một khu phố ở Budapest, Hungaria.

(*) Một địa danh ở Slovakia.

“Có thể như vậy,” ông Dastych nhận xét. “Người ta hay làm những việc như thế theo thói quen, nhất là khi có ý thức trách nhiệm. Điều này không có gì đặc biệt.”

“Vậy là tôi đi đến phố Dlážděná,” Dr. Mejzlík tiếp tục kể, “ngoài những việc khác, tôi xem danh sách khách ngủ trọ ở Ba cô trinh nữ rồi đi tiếp. Đến cuối phố Dlážděná tôi dừng bước và quay lại; ông biết tại sao tôi lại quay lại chứ?”

“Thói quen,” ông Dastych cắt nghĩa. “Thói quen kiểm tra.”

“Có thể như thế,” cảnh sát viên đồng ý. “Nhưng lúc đó tôi không trong ca trực và lại đang muốn về nhà. Có thể là linh cảm không?”

“Thường hay có những chuyện như thế,” ông Dastych công nhận. “Nhưng linh cảm như vậy cũng không có gì lạ. Ai cũng biết là con người ta có những khả năng đặc biệt mà...”

“Trời ơi,” Dr. Mejzlík kêu lên, “thế cái này là thói quen hay khả năng đặc biệt nào? Đấy chính là điều tôi muốn biết đây! Nhưng khoan đã: khi tôi đang bước thì có một người đi ngược lại. Này, tại sao trên đời lại không thể có người đi trên phố Dlážděná vào một giờ đêm nhỉ? Có gì đáng ngờ cơ chứ? Tôi cũng không nghĩ đến việc đó; nhưng tôi dừng lại ngay dưới cột đèn và châm một điếu thuốc egyptka. Ông biết không, chúng tôi thường làm thế, khi muốn quan sát kỹ ai đó trong đêm. Ông nghĩ sao? Chuyện ngẫu nhiên, thói quen hay... hay cảnh báo gì đó của vô thức?”

“Tôi không biết,” ông Dastych nói.

“Tôi cũng không biết,” Dr. Mejzlík kêu lên. “Trời ạ! Thế là tôi châm điếu thuốc dưới cột đèn còn người kia thì đi vòng quanh tôi. Ông ạ, tôi cũng chẳng nhìn mặt hắn ta mà tôi nhìn xuống đất. Khi hắn đi qua tôi bỗng thấy có cái gì không ổn. Quỷ quái ạ, tôi tự nhủ, ở đây có cái gì đó không bình thường - nhưng là cái gì nhỉ? Chả là tôi không để ý đến con người quan trọng kia. Và tôi đứng trong mưa dưới cột đèn và nghĩ ngợi; và bỗng nhiên tôi nhớ ra: đôi giày. Gã đàn ông ấy có cái gì là lạ trên đôi giày. Và tôi bỗng nhiên nói to: bụi .”

“Bụi hả?” ông Dastych hỏi.

“Ừ, bụi. Lúc ấy tôi nhớ ra là cái gã ấy có bụi ở giữa mũi giày và đế giày.”

“Tại sao gã lại không được phép có bụi trên giày chứ?”

“Ông phải hiểu chứ,” Dr. Mejzlík kêu lên. “Này ông ơi, đúng phút giây đó tôi đã nhìn thấy cái két chống cháy bị cắt ra và bụi rơi xuống sàn. Ông biết không, bụi giữa các lớp thép ấy. Và tôi đã nhìn thấy đôi giày giẫm lên thứ bụi ấy.”

“Thế thì cái này là linh cảm,” ông Dastych quả quyết. “Linh cảm tuyệt vời nhưng ngẫu nhiên.”

“Vô lý,” Dr. Mejzlík nói. “Ông ạ, nếu không mưa thì tôi đã không để ý thấy bụi ấy đâu. Nhưng mà trời mưa nên thông thường không ai có bụi trên giày cả, ông hiểu chứ?”

“Đây là một kết luận đầy kinh nghiệm,” ông Dastych nói giọng tự tin. “Đây là kết luận tuyệt vời dựa trên kinh nghiệm. Sau đó thế nào?”

“Vâng, và tôi đi theo gã đó: biết ngay mà, gã chui vào Ba cô trinh nữ . Sau đó tôi gọi hai cảnh sát mật đến, chúng tôi đã bố ráp và tóm được Rosenbaum dính bụi, cả mấy cái kìm và mười hai nghìn từ két sắt của Hội Từ thiện Do Thái. Chẳng có gì đặc biệt cả. Ông biết đấy, báo chí thì viết rằng lần này cảnh sát của chúng ta đã cho thấy là họ luôn sẵn sàng... Vớ vẩn chưa! Thưa ông, nếu tôi không đi về phố Dlážděná và không nhìn vào đôi giày của tên khốn ấy... Rõ ràng là,” Dr. Mejzlík than thở đầy ngao ngán, “một việc ngẫu nhiên. Chỉ có thế thôi.”

“Cái này có quan trọng gì đâu,” ông Dastych nhận xét. “Anh thanh niên ơi, đấy là một thành tích đáng chúc mừng.”

“Chúc mừng ư!” Dr. Mejzlík kêu lên. “Thưa ông, tôi phải được chúc mừng về cái gì cơ chứ? Chúc mừng cái nhạy bén trong nghề điều tra của tôi ư? Hay chúc mừng thói quen nghề nghiệp của cảnh sát? Hay chúc mừng cái may mắn ngẫu nhiên, hay linh cảm của thần giao cách cảm? Ông xem này, đây là vụ đầu tiên kha khá của tôi, nhưng lẽ ra tôi phải điều tra theo một phương pháp nào chứ? Giả dụ nếu mai họ giao cho tôi một vụ giết người thì ông Dastych ơi, tôi sẽ phải làm gì? Chạy ra phố dùng đôi mắt sáng của mình mà nhòm chân mọi người à? Hay tôi phải chờ linh cảm hay tiếng nói từ nội tâm dẫn tôi đến chỗ tên giết người? Ông thấy chưa, cái vụ này như thế đấy. Cả ngành cảnh sát bây giờ khen ngợi tôi, nào là: ‘Cái cậu Mejzlík có cái mũi thính’ , nào là ‘Nay mai thế nào cái cậu trẻ đeo kính ấy cũng làm ra trò,’ hoặc ‘Đây là thám tử bẩm sinh nhé…’ Rõ ràng là tình trạng tuyệt vọng,” Dr. Mejzlík kêu lên. “Người ta phải có phương pháp gì chứ? Trước cái vụ đầu tiên của mình tôi vẫn tin vào tất cả các phương pháp khoa học; ông biết chứ, tin vào quan sát, tin vào kinh nghiệm, tin vào điều tra có hệ thống và các phương pháp như vậy. Vậy mà khi phân tích lại vụ của mình, ông nghe này, tôi thấy,” Dr. Mejzlík buột miệng nhẹ nhõm, “tôi nghĩ, rằng tất cả chỉ là may rủi ngẫu nhiên.”

“Xem ra thì thế đấy,” ông Dastych nói một cách thông thái. “Nhưng trong đó cũng có sự khéo quan sát và cả tư duy logic nữa.”

“Và thói quen nghề nghiệp,” anh cảnh sát trẻ than thở giọng đầy chán nản.

“Và trực giác, cộng thêm một chút linh cảm, và bản năng.”

“Úi chà, ông thấy thế cơ à,” Dr. Mejzlík than thở. “Ông Dastych ơi, tôi biết làm gì bây giờ?”

“Ông Dr. Mejzlík, ông có điện thoại,” người bồi bàn gọi. “Nha cảnh sát gọi ông đấy.”

“Thế là bắt đầu rồi đấy,” Dr. Mejzlík kêu lên tuyệt vọng; và khi anh trở lại từ máy điện thoại bàn, mặt anh xanh tái đi và căng thẳng. “Cho trả tiền nào, anh bồi ơi!” anh cáu kỉnh kêu lên. “Thế đấy: họ vừa tìm thấy một người ngoại quốc bị giết trong khách sạn. Trời đánh thế cơ chứ …” Và anh bước đi. Rõ ràng người đàn ông trẻ và năng nổ ấy đang hốt hoảng.