NGƯỜI ĐÀN ÔNG KHÔNG AI ƯA

“Ông Kolda ạ,” ông Pacovský nói với trung sĩ cảnh sát Kolda, “tôi có cái này cho ông.” Ông Pacovský đã từng là cảnh sát thời Áo*, đã từng là đội viên đội kỵ binh hộ vệ, nhưng sau chiến tranh* do không hội nhập được vào cơ chế mới, ông ta nghỉ hưu rồi đi thăm một vài nơi trên thế giới và sau đó ông ta thuê quán trọ Na vyhlídce để kinh doanh. Thời gian đầu chỗ này vắng vẻ, nhưng bây giờ thì người ta bắt đầu ưa thích quán này, nơi có các chuyến dạo chơi, đi ngắm cảnh, tắm hồ và những việc như vậy. “Ông Kolda ạ,” ông Pacovský nói, “tôi không biết thế nào cả. Tôi có một người khách đã mười bốn ngày nghỉ trọ ở đây, tên là Roedl gì đó. Không có gì đặc biệt đâu, ông ta trả tiền lịch sự, không uống rượu, nhưng ông đến mà xem.”

(*) Thời nước Tiệp Khắc cũ còn thuộc về Đế quốc Áo.

(*) Đại chiến Thế giới thứ nhất.

“Có gì xảy ra với ông ta vậy?” ông Kolda hỏi.

“Đấy là cái cần biết,” ông Pacovský nói giọng bất bình, “tôi không biết. Ông ta không có gì đặc biệt, nhưng... tôi phải nói với ông thế nào nhỉ? Tôi thấy người này không ổn. Vậy thôi.”

“Roedl, Roedl,” trung sĩ Kolda nghĩ ngợi. “Cái tên này không nhắc tôi nhớ ra cái gì cả. Ông ta làm nghề gì?”

“Tôi không biết,” ông Pacovský nói. “Ông ta nói rằng ông ta là nhân viên nhà băng, nhưng tôi không thể hỏi ông ta là nhà băng nào. Tôi thấy không ổn. Mặc dù ông ta khiêm nhường, nhưng... Và ông ta cũng chẳng nhận thư từ gì cả. Tôi có cảm giác là ông ta xa lánh mọi người. Cái này là cái tôi thấy không ổn.”

“Sao vậy,” trung sĩ Kolda nói, “vì ông ta tránh mọi người à?”

“Ông ta không trốn tránh,” ông Pacovský nói thiếu tự tin, “nhưng... ông ạ, ai mà lại về thôn quê để cư trú vào tháng Chín cơ chứ? Và cứ có xe dừng trước quán thì ngay cả khi đang ăn ông ta cũng đứng dậy luôn và đi lên phòng mình. Nó là như vậy. Tôi nói cho ông biết là tôi thấy cái ông Roedl ấy không ổn.”

Ông Kolda nghĩ ngợi một lát. “Ông Pacovský ạ, thế này nhé,” ông ta nói rất khôn ngoan, “ông thử nói với ông ta là tháng Chín quán trọ đóng cửa. Để ông ta đi Praha hay sang huyện khác đi, đúng không! Chúng ta có cần ông ta ở đây làm gì đâu? Thế nhé.”

Một ngày sau đó, cảnh sát trẻ Hurych còn được gọi là Marinka hay Panenka thuộc đội tuần tra, đang đi tuần trở về, trên đường anh ta bỗng nghĩ là sẽ đến quán bia và anh ta đi từ phía rừng về đến sân quán bia Na vyhlídce . Khi đến cửa sau quán anh ta dừng lại để thông cái tẩu. Lúc đó anh ta nghe thấy có tiếng động từ cửa sổ tầng hai thông ra sân và có cái gì đó rơi đánh bịch một cái xuống đất. Panenka chạy vào sân và giữ chặt vai người đàn ông bỗng nhiên nhảy xuống từ cửa sổ. “Này,” anh ta nói giọng quở trách, “ông làm gì thế hả?”

Người đàn ông bị anh ta giữ chặt vai mặt tái xanh và vẻ mặt nhợt nhạt. “Tại sao tôi lại không được nhảy chứ?” ông ta yếu ớt trả lời. “Tôi đang trọ ở đây mà.”

Cảnh sát Panenka nghĩ ngợi rất nhanh trong bối cảnh ấy. “Có thể,” anh ta nói, “nhưng tôi không thích cái việc ông nhảy từ cửa sổ xuống.”

“Tôi đâu biết là việc này bị cấm,” người đàn ông nhợt nhạt ấy xin lỗi. “Ông cứ hỏi ông Pacovský có phải tôi đang trọ đây không. Tôi là Roedl.”

“Có thể như thế,” cảnh sát Panenka nói. “Vậy ông cho tôi xem giấy tờ của ông.”

“Giấy tờ ư?” ông Roedl nói với giọng thiếu tự tin. “Tôi không có giấy tờ bên mình. Tôi đang xin cấp lại.”

“Chúng tôi sẽ tự mình xin cấp lại,” cảnh sát Panenka tốt bụng nói. “Ông hãy đi theo tôi, nào ông Roedl.”

“Đi đâu?” ông Roedl cự lại, mặt xám đi. “Ông có quyền gì... quyền gì để bắt giữ tôi?”

“Vì tôi thấy ông không ổn, ông Roedl ạ,” Panenka tuyên bố. “Ông đừng nhiều lời và đi theo tôi.”

Ở phòng cảnh sát, trung sĩ Kolda đang ngồi, chân đi dép lê, hút tẩu dài và đọc báo cơ quan. Khi nhìn thấy Panenka và ông Roedl, ông ta quát to: “Trời ơi, Marinka, cậu làm gì đấy? Cậu không để cho tôi yên vào cả Chủ nhật à? Tại sao cậu lại dẫn người đến đây vào Chủ nhật?”

“Thưa trung sĩ,” Panenka báo cáo, “tôi thấy người này không ổn. Khi thấy tôi đến quán, ông ta nhảy từ cửa sổ xuống sân và định chạy trốn vào rừng. Ông ta cũng không có giấy tờ gì cả. Thế là tôi bắt giữ ông ta. Tên ông ta là Roedl hay gì ấy.”

“À vậy à,” ông Kolda nói vẻ quan tâm. “Ông Roedl. Thế là chúng ta gặp nhau ở đây, ông Roedl ạ.”

“Các ông không thể bắt tôi,” ông Roedl nói với giọng bất an.

“Chúng tôi không thể bắt,” ông Kolda đồng ý. “Nhưng chúng tôi được phép tạm giữ, đúng không! Marinka, anh hãy đến quán trọ kiểm tra phòng của ông ấy và mang đồ của ông ấy đến đây. Mời ông ngồi, ông Roedl.”

“Tôi... tôi từ chối bất kỳ lời khai nào,” ông Roedl lắp bắp bực bội. “Tôi sẽ khiếu nại... Tôi phản đối...”

“Trời ạ, ông Roedl ơi,” ông Kolda thở hắt ra, “tôi thấy ông không ổn! Tôi sẽ không tranh cãi với ông. Ông ngồi xuống và im đi.” Sau đó ông ta cầm lấy báo và đọc tiếp.

“Ông xem đây, ông Roedl,” ông ta nói sau một lát, “ánh mắt của ông đã thể hiện hết rằng hoàn cảnh của ông không tốt đẹp gì. Ở địa vị của ông thì tôi sẽ khai hết và ông sẽ yên thân. Nhưng nếu ông không muốn thì cũng tốt thôi.”

Ông Roedl ngồi đấy mặt xám ngoét và mồ hôi nhễ nhại. Ông Kolda theo dõi ông ta, khịt mũi khó chịu và sau đó ông ta xếp lại mấy cái nấm rừng mà ông ta đang phơi bên lò sưởi.

“Này, ông Roedl ạ,” ông ta lại bắt đầu sau một lúc, “thế thì chúng tôi sẽ phải tìm lai lịch của ông, còn ông tạm thời cứ ngồi trong khám và sẽ không có ai nói chuyện với ông. Ngài ạ, ngài đừng nên khó chịu như thế!”

Ông Roedl kiên trì ngồi và im lặng còn ông Kolda ngao ngán ầm ừ và lau tẩu thuốc. “Được thôi,” ông ta nói, “cái này có thể kéo dài cả tháng cho đến khi chúng tôi tìm ra ông, ông Roedl ạ, nhưng tháng ấy sẽ không được tính vào án. Thế thì uổng phí mất cả một tháng đấy!”

“Còn nếu tôi khai,” ông Roedl lưỡng lự, “thế...”

“Thì người ta sẽ tạm giữ ông, đúng không,” ông Kolda giải thích, “và tháng ấy sẽ được tính. Ông làm gì thì làm. Tôi không ưa ông đâu, tôi sẽ vui nếu họ mang ông lên tòa án tỉnh. Thế đấy ông Roedl ạ.”

Ông Roedl thở dài, trong ánh mắt trốn tránh của ông ta hiện rõ nét đau khổ và tức tối. “Tại sao,” ông ta thốt lên, “tại sao ai cũng nói là tôi không ổn?”

“Vì ông sợ hãi,” ông Kolda thận trọng nói. “Ông đang giấu giếm điều gì đó, ông Roedl ạ, và cái này chẳng ai ưa. Tại sao ông không nhìn thẳng vào mắt bất cứ ai? Ông không yên. Thế đấy, ông Roedl ạ.”

“Tôi tên là Rosner,” người đàn ông xám ngoét bứt rứt sửa lại tên mình.

Ông Kolda suy tư. “Rosner, Rosner, khoan đã, Rosner nào? Tên này tôi đã nghe ở đâu rồi.”

“Thì Rosner Ferdinand,” người đàn ông buột miệng.

“Rosner Ferdinand,” ông Kolda nhắc lại, “cái tên này làm tôi nhớ ra cái gì đây. Rosner Ferdinand...”

“Ngân hàng Depozitní tại Viên,” người đàn ông tái mét giải thích giúp.

“À thế!” ông Kolda vui vẻ kêu lên. “Vụ biển thủ công quỹ. Tôi nhớ rồi. Đúng rồi, Rosner! Người quý hóa ạ, đã có trát bắt ông ba năm rồi đấy! Thế ông là Rosner à,” ông ta vui vẻ nhắc lại. “Nhưng tại sao ông không nói ngay từ đầu? Ông xem này, tôi đã suýt đuổi ông ra ngoài mà ông thì lại là Rosner! Marinka,” ông ta vui vẻ nói với anh cảnh sát Hurych đang bước vào, “rõ ràng đây là Rosner, biển thủ công quỹ.”

“Vâng nhưng...” Rosner hơi nhăn mặt đau khổ.

“Nhưng Rosner ạ,” ông Kolda dỗ dành ông ta, “ông sẽ quen thôi. Ông hãy mừng là ông đã vượt qua được việc này. Trời ạ, tôi xin ông, con người quý hóa ạ, ông đã trốn đâu suốt ba năm qua?”

“Trốn ư,” Rosner cay đắng nói. “Khi trong xe giường, lúc ở khách sạn đắt tiền nhất. Ở đó họ không hỏi ông là ai và đến từ đâu.”

“Ôi chà,” ông Kolda thông cảm, “thế thì ông tốn kém lắm nhỉ, đúng không?”

“Tôi cũng nghĩ thế,” Rosner nhẹ nhõm nói. “Nhưng tôi làm sao mà dám đến các quán bia, nơi cảnh sát họ luôn luôn đến tìm? Ông ạ, tôi luôn luôn phải chi trả tốn kém trên khả năng của mình! Tôi không ở đâu quá ba đêm, mãi ở đây tôi mới bị các ông tóm.”

“À, vâng,” ông Kolda vui vẻ lên. “Nhưng ông cũng hết tiền rồi, đúng không nào Rosner? Đằng nào cũng đến hồi kết mà.”

“Đến rồi,” Rosner đồng ý. “Nhưng tôi nói với ông là tôi cũng không chịu được lâu hơn nữa. Lạy Chúa, thì đã ba năm tôi không được tâm sự với ai, mãi đến hôm nay! Mà tôi cũng chẳng được ăn uống tử tế nữa! Hễ ai đó nhìn tôi là tôi lo chạy trốn... Ai cũng nhìn tôi chằm chằm,” Rosner than thở, “ai tôi cũng nghĩ là người của cảnh sát. Ông nghĩ xem, cả cái ông Pacovský nữa.”

“Ông đừng nghĩ ngợi gì về chuyện này nhé,” ông Kolda nói. “Ông Pacovský đã từng làm cảnh sát đấy.”

“Ông thấy đấy.” Rosner ầm ừ, “người ta đi trốn! Tại sao ai cũng nhìn tôi chằm chằm cơ chứ? Trông tôi như tội phạm à?”

Ông Kolda nhìn ông ta đắn đo và kỹ lưỡng. “Rosner ạ, tôi nói với ông cái này,” ông ta nói, “giờ thì thôi rồi; giờ thì tôi thấy ông nói chung là người bình thường rồi. Nhưng trước đó, trời ạ, tôi thấy ông không ổn; tôi không biết, có cái gì đó không bình thường với ông... Ừ,” ông ta quyết định, “Marinka sẽ dẫn ông lên tòa. Vẫn chưa đến sáu giờ, họ sẽ trừ ngày hôm nay vào thời gian thi hành án của ông. Nếu hôm nay không là Chủ nhật thì tôi sẽ tự mình dẫn ông đi, và để ông biết là... hừm, tôi chẳng ghét gì ông đâu. Nó chỉ do cái kiểu ứng xử lạ kỳ của ông đấy, Rosner ạ, nhưng bây giờ thì như thường rồi. Marinka ạ, anh bắt ông này đi!”

“Marinka ạ, anh biết chứ,” ông Kolda nói, “tôi nói cho anh biết là tôi thích cái tay Rosner. Nói chung là người dễ mến, đúng không! Tôi nghĩ là họ sẽ không phạt tù ông ta quá một năm.”

“Tôi cũng đã nói hộ ông ta,” cảnh sát Panenka nói, mắt nhìn lên, “để họ cho ông ta hai cái chăn. Ông ta không quen ngủ trên phản gỗ.”

“Tốt,” ông Kolda nói. “Và tôi sẽ bảo cai tù để họ chuyện trò với ông ta, để cái ông Rosner ấy thấy là ông ta đang được sống giữa mọi người.”