CÁC VỤ ÁN CỦA ÔNG JANÍK

Cái ông Janík không phải là dr. Janík làm việc ở trên Bộ, cũng không phải tên Janík, kẻ đã bắn chết tay địa chủ Jirsa, cũng không phải gã Janík buôn bán cổ phiếu, kẻ mà người ta nói rằng đã gây ra ba trăm hai mươi vụ tai nạn, mà là ông Janík, chủ Công ty Janík và Holeček, công ty bán sỉ giấy và cellulo; ông ta là người lịch sự, nhỏ người, có thời kết bạn với cô Severová, nhưng sau đó không cưới vì tuyệt vọng; tóm lại như đã nói trên, hãy gọi ông là nhà buôn giấy Janík để khỏi nhầm lẫn.

Ông Janík ngẫu nhiên dính vào các vụ án. Sự thể là ở đâu đó trên miền Sázava, nơi ông nghỉ hè tại nhà nghỉ riêng; khi ấy người ta tìm xác cô Růžena Regnerová, người bị chồng chưa cưới là Jindřich Bašta giết hại, đổ dầu đốt xác rồi vùi trong rừng. Mặc dù Bašta đã bị xác nhận là giết Růžena, nhưng người ta không tìm ra xác hay xương cốt cô ta; chín ngày trời các cảnh sát viên đã đi tìm trong rừng theo sự dẫn đường của Bašta, hết chỗ này đến chỗ kia, họ đào xuống, bới lên nhưng không tìm thấy gì. Rõ ràng là cái thằng ma ám Bašta cố tình dẫn họ sai lối hoặc là tìm cách kéo dài thời gian. Đó là một thanh niên con nhà khá giả, nhưng có thể bác sĩ đã dùng kìm bóp mạnh vào đầu hắn trước khi hắn ra đời, tóm lại là hắn không bình thường; hắn là đứa hư hỏng và kỳ quặc. Chín ngày hắn dẫn các cảnh sát đi khắp rừng, mặt xám ngoét như ma, nhãn cầu mắt thì rần rật khủng khiếp, thật gớm ghiếc khi nhìn thấy hắn. Các cảnh sát viên phải giẫm lên các bụi việt quất và cây dại, họ điên tiết đến mức là chỉ chưa ăn thịt kẻ phạm tội, họ nghĩ: Đồ chó, chúng tao sẽ hành cho mày mệt lử đến mức mày sẽ phải khai ra! Còn Bašta thì lảo đảo vì đuối sức, khuỵu xuống bất cứ chỗ nào trên mặt đất và thở ra khàn khàn: “Chỗ này, tôi vùi nó ở chỗ này!”

“Đứng lên Bašta!” cảnh sát viên hét. “Không phải chỗ này! Đi!”

Bašta trung thực đứng lên, đôi chân lảo đảo một đoạn về phía trước nếu không ngã xuống vì mệt mỏi. Đấy là một đám diễu hành nhỏ: bốn cảnh sát, hai dân phòng, mấy thợ rừng và mấy ông già tay cầm cuốc, xẻng, cùng cái xác người quằn quại di chuyển tên là Jindřich Bašta.

Ông Janík biết mấy cảnh sát viên này từ quán bia, vì vậy ông cũng được phép đi vào rừng với cái đám diễu hành bi thương ấy, mặc dù không ai trách là ông không có phận sự gì ở đây. Ngoài ra ông còn mang theo mấy hộp cá mòi, salami, rượu cognac và những món như thế, những món ấy rất phù hợp cho mọi người. Ngày thứ chín thì khổ quá, khổ tới mức mà ông Janík đã phải quyết định: mình sẽ không hành hạ cái xác mình thêm nữa. Các cảnh sát viên thì sủa lên ông ổng trong cơn thịnh nộ khó chịu, nhóm thợ rừng thì tuyên bố là họ mệt lắm rồi mà họ còn nhiều việc khác, mấy ông già cầm cuốc xẻng thì cằn nhằn rằng với công việc nặng nhọc như thế mà trả có hai mươi koruna mỗi ngày thì quá ít, còn Jindřich Bašta run rẩy, quằn quại đau đớn trên mặt đất và đã không chịu trả lời lại những câu quát nạt rỗng tuếch của nhóm cảnh sát. Trong tình trạng bế tắc ấy ông Janík đã làm một việc: Ông quỳ xuống cạnh Bašta, đưa vào tay hắn cái bánh mì trắng nhồi giăm bông và nói với giọng đầy thương hại: “Nghe này anh Bašta ơi, nào, anh Bašta ơi, anh nghe tôi không?” Bašta bỗng rú lên và khóc lóc, “Tôi sẽ tìm thấy nó... tôi sẽ tìm thấy nó, ông ạ.” Hắn nức nở và thử đứng dậy; lúc đó một cảnh sát mật đã đến bên hắn, nhẹ nhàng đỡ hắn dậy. “Anh Bašta, anh cứ dựa vào tôi nào, anh Bašta ơi,” và nói với hắn, “ông Janík sẽ đỡ anh bên kia, thế. Nào, anh Bašta, bây giờ anh chỉ cho ông Janík nó ở chỗ nào, nhé.”

Một giờ sau Jindřich Bašta, miệng ngậm điếu thuốc, đã đứng bên một cái hố đất còn mềm, từ trong hố thò ra hai cái xương đùi.

“Đây có phải là thi thể cô Rủžena Regnerová không?” trung sĩ Trnka hỏi với giọng quả quyết.

“Nó đấy,” Jindřich Bašta bình thản trả lời và lấy ngón tay gạt tàn thuốc xuống hố. “Các vị cần gì nữa không?”

“Ông biết không,” tối hôm đó trung sĩ Trnka nói với ông Janík trong quán bia, “ông đúng là nhà tâm lý, cái này ông phải giữ lấy đấy. Chúc sức khỏe, uống nào! Thằng ấy mềm đi khi nghe ông nói, anh Bašta ơi. Hắn sĩ diện mà, đồ khốn! Còn chúng tôi thì lôi hắn đi khắp nơi. Thưa ông làm thế nào ông biết là sự lịch thiệp tác động mạnh thế?”

“Cái này,” người hùng của ngày đỏ mặt lên nói, “nó thế này, các vị biết không? Tôi ấy mà, các vị biết đấy, với ai tôi cũng thưa gửi. Mà tôi cũng thương cái anh Bašta ấy và tôi muốn cho anh ấy cái bánh mì trắng...”

“Sự linh cảm,” trung sĩ Trnka tuyên bố. “Tôi bảo cái này là biết ngửi việc và tâm lý học. Chúc sức khỏe, nào ông Janík! Tiếc quá, ông nên làm cho chúng tôi...”

Một thời gian sau ông Janík đi tàu đêm có giường ngủ đến Bratislava; ở đó có cuộc họp đại hội đồng cổ đông của một nhà máy giấy tại Slovakia. Lý do là ông Janík hợp tác nhiều với nhà máy này nên ông muốn có mặt. “Anh nhớ đánh thức tôi trước khi tàu đến Bratislava nhé,” ông dặn người soát vé trên tàu, “để tôi không bị tàu chở ra ngoài biên giới.” Nói xong ông lên giường ngủ ở toa W.L., trong lòng vui vui vì ông đi một mình trong khoang, ông ngả mình xuống gần như chết. Ông còn suy nghĩ một lát về các thương vụ rồi sau đó ngủ thẳng. Ông không biết mình đang ở đâu khi người soát vé mở cửa khoang cho một người đàn ông, người ấy cởi áo và leo lên giường tầng trên. Trong ánh sáng mờ ông Janík nhìn thấy đôi ống quần và hai cẳng chân dày lông một cách không bình thường của người đồng hành này đung đưa. Ông nghe thấy người đàn ông ấy đằng hắng và chui vào trong chăn, sau đó người ấy tắt đèn, rồi tiếng ồn của tàu chạy cùng với bóng tối trùm lên tất cả. Ông Janík mơ thấy cái này, cái kia, nhưng ông bị đôi chân lông lá ấy đeo đuổi. Ông tỉnh giấc sau một lúc tĩnh lặng khá dài và nghe thấy tiếng từ bên ngoài gọi: “Hẹn gặp lại ở Žilina!” Ông nhảy ra khỏi giường và nhìn ra ngoài; ông thấy trời đã sáng, tàu đang dừng trên ga Bratislava còn người soát vé thì đã quên đánh thức ông. Ông giật mình, không kịp trách móc và bằng tốc độ khủng khiếp ông mặc quần áo phủ lên bộ đồ ngủ, cho vào túi năm quả mận của mình rồi nhảy xuống sân ga đúng lúc người nhân viên nhà ga giơ tay ra hiệu cho tàu khởi hành.

“Úi chà,” ông nhổ bọt, giơ nắm đấm về phía con tàu vừa chuyển bánh rồi vào nhà vệ sinh ga mặc nốt quần áo. Khi đã kiểm tra các thứ trong túi áo, ông giật bắn mình: trong túi ngực ông có những hai cái bóp đựng tiền. Trong cái bóp dày hơn, bóp này không phải của ông, có sáu mươi tờ giấy bạc năm trăm koruna. Rõ ràng đây là bóp của người cùng đi tàu đêm; nhưng làm thế nào lại chui vào túi áo của ông nhỉ, có trời biết nhé, ông không thể nào tưởng tượng ra khi hãy còn ngái ngủ. Được, biết thế đã. Việc đầu tiên là ông tìm cảnh sát, để trả lại cái bóp của người kia. Cảnh sát đã để ông đói gần chết trong lúc họ gọi điện thoại đến Galanta để thông báo cho người đi toa ngủ đêm giường số 14, là bóp tiền của ông ta để ở phòng cảnh sát Bratislava. Ông Janík phải khai các thông tin cá nhân của mình, sau đó ông đi ăn sáng. Lúc sau người của cảnh sát lại đến tìm ông, hỏi ông xem có nhầm lẫn không vì người đi cùng toa đêm ngủ trên giường số 14 tuyên bố rằng ông ta không thiếu cái bóp nào. Ông Janík lại phải đến cảnh sát lần nữa để giải thích về việc cái bóp thứ hai. Trong lúc hai cảnh sát mặc đồ dân sự mang sáu mươi tờ giấy bạc đi đâu đó, ông Janík phải đợi thêm nửa tiếng cùng hai thám tử để họ dẫn ông đến gặp một ông lớn của ngành cảnh sát.

“Ông ạ,” cái ông lớn ấy nói, “chúng tôi vừa gửi điện đến Parkaň-Nány, để người ta giữ người đi cùng toa đêm ngủ trên giường số 14. Ông có thể mô tả chính xác người đó được không?”

Ông Janík không thể nói nhiều hơn, ngoài cái việc là người đó có đôi chân lông lá. Cái ông lớn bên cảnh sát tỏ ra không yên tâm. “Những tờ giấy bạc ấy là tiền giả,” ông ta bỗng nói. “Ông phải ở lại đây cho đến khi chúng tôi đối chứng ông với người cùng đi tàu ấy.”

Ông Janík nguyền rủa trong đầu việc người soát vé đã không đánh thức ông đúng giờ, vì thế ông đã vội vàng và để cái bóp nguy hiểm kia lọt vào túi áo của ông. Sau một giờ họ nhận được điện trả lời từ Parkaň-Nány rằng người đi cùng toa đêm ngủ trên giường số 14 đã xuống tàu ở Nové Zámky, sau đó người này đi đâu mất.

“Ông Janík ạ,” ông cảnh sát cao lớn nói, “tạm thời chúng tôi không giữ ông nữa, chúng tôi sẽ chuyển vụ này lên ông thanh tra Hruška ở Praha, ông này phụ trách mảng tiền giả; nhưng tôi xin nói với ông rằng vụ này hệ trọng lắm. Ông hãy trở về Praha càng sớm càng tốt, họ sẽ gọi ông đấy. Giờ thì chúng tôi cảm ơn ông, người đã bắt được tiền giả. Ông ạ, đây không phải chuyện ngẫu nhiên đâu.”

Ông Janík vừa về đến Praha thì người ta đã gọi ông lên Tổng Nha cảnh sát; ở đó một ông rất to lớn mà mọi người gọi là tổng trưởng cảnh sát và một ông da hơi vàng vàng, vai bị lệch, tên là thanh tra Hruška đón tiếp ông. “Ông Janík ạ, xin mời ông ngồi,” cái ông to lớn ấy nói và xé kẹp chì ra khỏi một cái gói. “Có phải đây là cái bóp, cái bóp mà ông... e hèm... tìm thấy trong túi áo tại nhà ga Bratislava không?”

“Vâng, đúng nó,” ông Janík thở dài.

Ông to lớn ấy tính đi tính lại các tờ giấy bạc mới trong bóp. “Sáu mươi tờ,” ông ta nói. “Tất cả đều có số seri 27 451. Số này chúng tôi đã được mật báo từ Cheb.”

Ông lệch vai cầm lấy một tờ giấy bạc, nhắm mắt lại, cọ xát nó trên các ngón tay rồi ngửi. “Những thứ này là từ Štýrský Hradec,” ông nói. “Nếu từ Geneve thì không dinh dính thế này.”

“Štýrský Hradec,” ông to lớn nhắc lại và đăm chiêu, “bọn nó làm cái này cho Pest, phải không nhỉ?”

Người vai lệch chỉ nháy mắt. “Có lẽ tôi phải sang Viên,” ông ta nói. “Những cảnh sát viên sẽ không giao tên này cho mình đâu.”

“Hừm,” cái ông to lớn giận dữ nói. “Thế thì chúng ta sẽ tóm hắn theo cách khác. Nếu không được ta sẽ đổi lấy hắn bằng tên Leberhardt. Anh Hruška ơi, chúc anh lên đường may mắn! Còn ông,” ông ta quay lại phía ông Janík, “tôi không biết phải cảm ơn ông như thế nào. Có phải ông là người tìm ra cái cô bé của tay Jindřich Bašta đấy không?”

Ông Janík châm thuốc lá. “Chuyện ngẫu nhiên ấy mà,” ông nói nhanh. “Tôi thực sự... tôi không có chủ định gì đâu...”

“Ông là người may mắn,” ông to lớn tán thưởng. “Ông Janík ạ, ấy là trời cho đấy. Có người cả đời chả tìm ra cái gì; người khác thì toàn hụt mất những vụ quan trọng nhất. Ông nên chuyển sang làm cho chúng tôi, ông Janík ạ.”

“Không được đâu,” ông Janík phản đối. “Tôi còn có công ty... đang phát triển... công ty ông nội tôi để lại mà.”

“Tùy ông thôi,” ông to lớn thở dài, “nhưng rất tiếc đấy ông ạ. Những cái may mắn ấy không phải ai cũng có được. Chúng ta sẽ còn gặp nhau, ông Janík ạ.”

oOo

Khoảng một tháng sau ông Janík đi ăn tối với đối tác của mình đến từ Leipzig. Ai cũng biết, bữa tiệc thương mại ấy rất đắt tiền; chủ yếu là rượu cognac cực ngon; sau đó ông Janík không muốn đi bộ về nhà; ông vẫy tay cho người gác cổng và ra lệnh: “Xe nào!” Khi ông ra khỏi khách sạn thì xe đã đợi sẵn bên lối ra; ông lên xe, đóng cửa lại và vui vẻ tới mức quên cả nói địa chỉ nhà mình cho người lái xe. Xe đã chuyển bánh, ông Janík thảnh thơi nằm trong xe và ngủ luôn.

Ông không biết xe đi bao nhiêu lâu; ông tỉnh ra khi xe dừng lại và người lái xe mở cửa cho ông: “Thưa ông, chúng ta đã đến nơi. Ông phải lên trên kia ông ạ.” Ông Janík lấy làm lạ, ông không biết mình đang ở đâu, nhưng sau khi uống say cognac ông cũng chẳng cần biết nữa, ông liền đi lên cầu thang lên trên và mở cửa; ông nghe thấy tiếng trò chuyện lớn giọng. Ở đó có khoảng hai mươi người, tất cả đều nóng ruột hướng về phía cửa. Bỗng nhiên tất cả đều im lặng; một trong các ông kia đứng dậy và đi về phía ông Janík: “Anh muốn gì? Anh là ai?”

Ông Janík nhìn quanh ngạc nhiên, ông biết mặt năm hay sáu người - họ là những người giàu có, nghe nói là họ có những quyền lợi chính trị đặc biệt gì đó; nhưng ông Janík không dính vào chính trị. “Thân chào,” ông chào thân thiện, “kia là ông Konbek và ông Heller. Thân chào Ferry! Các cậu ơi, mình có thể uống nào!”

“Ai đưa tay này đến đây?” một người điên tiết lên hỏi. “Tay này cũng là người bên mình à?”

Hai người khác đẩy ông Janík ra hành lang. “Ai đưa anh đến đây?” một người trong bọn họ nói gay gắt. “Ai mời anh đến đây?”

Câu nói không thân thiện chút nào ấy làm cho ông Janík tỉnh ra. “Tôi đang ở đâu thế này?” ông nói giọng khó chịu. “Quỷ ạ, các anh đưa tôi đi đâu thế này?”

Một trong mấy ông kia chạy xuống cầu thang và lao về phía người lái xe. “Anh thật là đồ ngốc,” ông ta quát, “anh kiếm đâu ra người này?”

“Vâng, trước cửa khách sạn,” người lái xe cãi. “Chiều nay họ bảo tôi đợi một ông ở cửa khách sạn để đưa ông ấy đến đây. Ông này đúng mười giờ chui vào xe và chả nói với tôi câu nào, thế là tôi đưa đến thẳng đây.”

“Trời ạ” cái ông bên dưới hét lên, “rõ ràng đây là người khác! Anh giết chúng tôi rồi!”

Ông Janík ngồi mệt mỏi trên cầu thang. “À,” ông nói với giọng yên tâm, “hội họp bí mật chứ gì? Giờ thì các anh phải bóp cổ rồi chôn tôi đi. Cho tôi cốc nước nào!”

“Ông ạ,” một trong hai người ấy nói, “ông nhầm đấy. Trong kia không có ông Konbek và ông Heller đầu, ông hiểu chứ? Nhầm đấy! Chúng tôi đưa ông về Praha; ông phải thứ lỗi cho chúng tôi vì ở đây có sự nhầm lẫn.”

“Không sao,” ông Janík nói giọng đầy hào phóng. “Tôi biết là người lái xe sẽ bắn chết tôi và sẽ vùi tôi trong rừng. Nhưng mặc kệ. Mình là đồ ngốc, quên đưa cho nó địa chỉ; mình đáng chết.”

“Ông say rồi, đúng không?” một ông không quen hỏi, giọng có vẻ yên tâm.

“Say chút thôi,” ông Janík đồng ý. “Anh biết đấy, tôi ăn tối với ông đối tác Mayer đến từ Dresden. Tôi là Janík, nhà bán sỉ giấy và cellulo,” ông ngồi và tự giới thiệu trên cầu thang. “Công ty của ông tôi để lại.”

“Ông đi ngủ đi.” cái ông không quen nói. “Bao giờ ngủ dậy ông sẽ không nhớ gì đâu, nhỉ... hừm, chúng tôi đã làm phiền ông.”

“Đúng rồi,” ông Janík đàng hoàng nói. “Ông đi ngủ đi ông ạ. Giường của tôi đâu nhỉ?”

“Ở nhà,” cái ông không quen nói. “Lái xe sẽ đưa ông về nhà. Cho phép tôi đỡ ông dậy nào.”

“Không cần đâu,” ông Janík phản đối. “Tôi chưa say như các ông đâu. Các ông đi ngủ đi. Lái xe ơi, về Bubenec.”

Xe quay trở lại, ông Janík còn kín đáo nhìn xem lái xe chở ông đi đâu.

Sáng hôm sau ông gọi điện thoại lên Tổng Nha cảnh sát về cuộc phiêu lưu đêm qua. “Ông Janík ơi,” một người từ Tổng Nha cảnh sát trả lời ông sau một phút im lặng, “cái này đối với chúng tôi cực kỳ thú vị. Chúng tôi khẩn khoản đề nghị ông đến đây ngay nhé.”

Khi ông Janík đến nơi đã có bốn ông cùng với cái ông to lớn đứng đầu đoàn đợi ông. Ông Janík lại phải kể lại những điều đã xảy ra và ông đã nhìn thấy những ai. “Ô tô mang biển số N XX 705,” cái ông to lớn ấy nói thêm. “Xe riêng. Trong sáu vị mà ông Janík nhìn thấy thì theo tôi có ba vị mới. Thưa các ông, tôi xin lỗi là phải đi. Ông Janík ơi, theo tôi.”

Ông Janík ngồi lo lắng trong phòng làm việc lớn của ông to béo, ông này đi đi lại lại đăm chiêu. “Ông Janík ạ,” cuối cùng thì ông ta nói, “trước hết tôi phải đề nghị ông: ông không được nói với ai câu nào. Vấn đề quốc gia, ông hiểu chứ?”

Ông Janík gật đầu im lặng. Trời ạ, ông nghĩ, mình lại dính vào vụ gì đây?

“Ông Janík ơi,” cái ông to lớn bỗng nói, “tôi không muốn tâng bốc ông đâu, nhưng chúng tôi cần ông. Ông có nhiều may mắn... Có thể nói là có phương pháp; nhưng mà thám tử mà không gặp may mắn thì vô dụng. Chúng tôi cần những người may mắn. Trí tuệ thì chúng tôi có đủ, nhưng chúng tôi muốn mua những cái may mắn ngẫu nhiên. Ông ạ, ông đến với chúng tôi nhé.”

“Thế còn công ty?” ông Janík đau đớn nói khẽ.

“Đồng sự của ông sẽ lãnh đạo công ty, thật uổng phí một người như ông với những may mắn trời cho. Thế nhé?”

“Tôi... tôi sẽ phải suy tính lại,” ông Janík lắp bắp bất hạnh. “Tôi sẽ đến trong vòng một tuần; nhưng nó phải... và nếu đúng là tôi có khả năng... tôi chưa biết đâu; tôi sẽ đến.”

“Được,” ông to béo nói và bắt tay ông bằng bàn tay khổng lồ. “Ông đừng nghi ngờ gì về bản thân nhé. Xin tạm biệt.”

Chưa qua hết một tuần ông Janík đã đến. “Vâng, tôi đã có mặt,” ông hồ hởi với khuôn mặt vui vẻ.

“Quyết định rồi chứ?” ông to béo hỏi.

“Trời ạ,” ông Janít thở hắt ra. “Tôi đến để nói với ông là không ổn, tôi không phù hợp với công việc này.”

“Thôi đi ông! Sao thế?”

“Ông xem này,” ông Janík đắc thắng, “năm năm rồi thằng đại diện pháp luật của công ty tôi nó ăn cắp mà tôi không phát hiện ra! Tôi thật ngu xuẩn. Trời ạ. Năm năm tôi ngồi bên thằng móc túi mà tôi không biết gì! Ông thấy chưa, tôi thật vô dụng! Tôi đã lo! Trời ơi là trời, tôi mừng là việc này sẽ không đi đến đâu! Thế là tôi thoát rồi, đúng không? Xin cảm ơn nhiều!”