PHIÊN TÒA CUỐI CÙNG

Tên tội phạm nổi tiếng Kugler, kẻ đã bị bắt nhiều lần và đã bị cả một đoàn cảnh sát và thám thám tử vây bắt, đã tuyên bố rằng họ sẽ không thể bắt được hắn, ít ra là bắt sống hắn. Lần giết người cuối cùng, tính ra là lần thứ chín, người bị hắn giết chính là người muốn bắt hắn. Hắn bắn chết người cảnh sát, nhưng bị trúng bảy viên đạn, trong đó ba viên gây tử vong. Về hình thức hắn đã thoát khỏi bàn tay của công lý trên thế gian. Cái chết đến quá nhanh không cho hắn có thì giờ để cảm thấy đau đớn. Khi hồn hắn rời khỏi xác, hồn hắn đã vô cùng kinh ngạc trước những lạ kỳ của thế giới bên kia, thế giới sau khi chết, xám xịt và trống rỗng vô biên, khiến người ta sửng sốt. Ai đã từng vào tù ở Mỹ thì vẫn phải coi thế giới bên kia là thế giới mới, nơi dù có chút dũng cảm thì trái tim vẫn đập thình thịch như ở bất cứ nơi nào.

Cuối cùng thì Kugler cũng không thoát được phiên tòa cuối cùng, việc không thể tránh khỏi. Vì Thiên đàng lúc nào cũng trong tình trạng đặc biệt, hắn bị đưa đến trước hội đồng xét xử chứ không được xử trước đoàn bồi thẩm. Phòng xử án trang trí đơn giản, y như dưới trần, chỉ có một ngoại lệ. Ở đó không có cây thánh giá, nơi các nhân chứng tuyên thệ. Chỉ có ba thẩm phán, chủ yếu là người già và các thành viên của hội đồng xét xử nghiêm khắc với vẻ mặt lạnh lùng. Thủ tục thì tẻ nhạt: Kugler Ferdinand, thất nghiệp, sinh ngày... tháng... năm..., chết ngày... tháng... năm... Ở đây thấy rõ là Kugler không biết ngày chết của mình; hắn nhìn thấy ngay trong cách nhìn của tòa, việc hắn không nhớ này là có hại cho hắn và hắn cứng đờ ra.

“Anh phạm tội gì?” chánh án hỏi.

“Không gì cả,” Kugler ngoan cố.

“Dẫn nhân chứng vào!” chánh án thở dài.

Trước mắt Kugler, xuất hiện một cụ già cao lớn, thực sự là cao lớn khác thường, mặc áo choàng xanh, trên áo gắn những ngôi sao vàng; khi cụ bước vào thì chánh án và các thẩm phán đều đứng dậy, Kugler cũng đứng dậy, mặc dù không muốn nhưng hắn vẫn bị cuốn hút. Mãi đến lúc cụ già ngồi xuống, chánh án và các thẩm phán mới ngồi xuống theo.

“Thưa nhân chứng,” chánh án bắt đầu. “Kính thưa Thượng đế vô vàn sáng suốt, phiên tòa cuối cùng này đã triệu tập Người, để Người làm nhân chứng cho vụ Kugler Ferdinand. Vì Người là Đấng Tối cao và Đấng chỉ nói sự thật, Người không phải tuyên thệ. Đề nghị Người, vì lợi ích của phiên tòa, giữ đúng quy trình và không đi vào những chi tiết không liên quan đến phiên tòa về mặt luật pháp. Còn bị cáo Kugler, anh không được ngắt lời nhân chứng. Người biết hết, nếu anh chối cũng bằng thừa. Xin nhân chứng làm chứng cho phiên tòa.” Nói xong chánh án tì hai khuỷu tay xuống bàn, tháo kính gọng vàng và sẵn sàng nghe nhân chứng. Thành viên già nhất của hội đồng xét xử cúi xuống vẻ như muốn ngủ. Một vị thiên thần-thư ký mở quyển Sách Cuộc đời ra.

Thượng đế-nhân chứng ho nhẹ và bắt đầu:

“Đúng vậy, Kugler Ferdinand. Ferdinand Kugler là con một nhân viên văn phòng nhà máy, ngay từ bé đã hư hỏng. Mày đấy, con ơi, con đã rất hư! Con yêu mẹ con vô cùng, nhưng con xấu hổ và không dám thể hiện; cho nên con hay ngang ngạnh và không vâng lời. Con nhớ không, con đã cắn vào ngón tay của cha con khi cha con muốn đánh con chỉ vì con ăn trộm hoa hồng trong vườn nhà ông công chứng?”

“Đấy là hoa tặng chị Irma con gái ông phòng thuế,” Kugler nhớ ra.

“Ta biết,” Thượng đế nói. “Lúc bấy giờ nó lên bảy tuổi. Con có biết sau này có chuyện gì với nó không?”

“Thưa không.”

“Nó đã lấy chồng, lấy thằng Oskar, con trai chủ nhà máy; thằng này làm nó bị lây bệnh và nó đã chết khi phá thai. Con còn nhớ Ruda Záruba không?”

“Thưa, chuyện gì đã xảy ra với nó?”

“Con ơi, nó đi làm thủy thủ và chết ở Bombay. Hai đứa chúng mày là hai đứa tệ hại nhất trên đời. Kugler Ferdinand đã trộm cắp từ năm lên mười và luôn luôn dối trá; chơi với những kẻ xấu như thằng ăn mày nghiện rượu Dlabola, còn chia cả phần thức ăn của mình cho nó.”

Chánh án giơ tay ra hiệu là việc này không liên quan; nhưng Kugler bẽn lẽn hỏi: “Và... chuyện gì xảy ra với con gái ông ấy?”

“Với con bé Mařka*?” Thượng đế nói. “Con bé này thì quá lắm. Mới mười bốn tuổi đã biết bán mình, nó chết năm hai mươi tuổi và lúc hấp hối nó nhớ đến con. Năm nó mười bốn con đã thành kẻ say rượu và bỏ nhà ra đi. Cha con đã đau khổ cháy lòng còn mẹ con đã khóc hết nước mắt; con đã làm nhục ngôi nhà của con và chị gái Martička đẹp đẽ của con đã không lấy được chồng; ai có thể đến đón cô dâu ở nhà quân trộm cắp. Nó hãy còn sống trong cô đơn và nghèo khổ, khốn khó với khoản thu nhập thấp nhận được từ những người tốt bụng thấy thương hại nó.”

(*) Cách gọi thân mật của tên Markéta.

“Lúc này chị ấy đang làm gì?”

“Lúc này đây nó đến quầy hàng của gia đình Vlček mua chỉ, để về may vá cho đến đêm. Con còn nhớ cái quầy hàng ấy chứ? Đã có lần con mua viên bi thủy tinh màu ở đấy lúc con lên sáu tuổi; ngay ngày hôm ấy con đánh mất và không sao tìm được nó. Con còn nhớ con đã khóc lóc đầy đau đớn và nuối tiếc không?”

“Không biết lần ấy viên bi lăn đâu mất?” Kugler háo hức hỏi.

“Nó rơi vào cái hố dưới máng xối. Đến giờ nó vẫn nằm đấy, đã ba mươi năm rồi. Ngay lúc này đang mưa và hòn bi thủy tinh cứ lăn sòng sọc trong nước mưa lạnh chảy ào ào.”

Kugler cúi đầu chịu thua, nhưng chánh án đeo kính lên và nói khẽ: “Thưa nhân chứng, ta phải trở lại với công việc. Tên này có giết người hay không?”

Thượng đế gật đầu. “Hắn đã giết chín người. Người đầu tiên bị hắn giết lúc đánh nhau, vì thế hắn vào tù và đã hư hỏng trong tù. Người thứ hai là người tình không chung thủy, vì vụ này hắn bị xử tử hình nhưng đã trốn khỏi khám. Người thứ ba là người già bị hắn cướp. Người thứ tư là người trực đêm.”

“Ông ta chết à?” Kugler hét lên.

“Ông ta đã chết sau ba ngày,” Thượng đế nói, “trong đau đớn khôn cùng và để lại sáu đứa con. Người thứ năm và thứ sáu là hai vợ chồng già; hắn giết chết họ bằng rìu và chỉ tìm được mười sáu koruna, mặc dù họ giấu đi hơn hai mươi nghìn.”

Kugler nhảy dựng lên: “Thưa, giấu ở chỗ nào?”

“Họ giấu trong đống rơm,” Thượng đế nói. “Trong cái túi vải dưới đống rơm, đấy là chỗ họ giấu khoản tiền vất vả kiếm được bằng cho vay lấy lãi và ki cóp. Người thứ bảy hắn giết ở Mỹ; đây là người mới nhập cư, đồng hương, ngây ngô như trẻ con.”

“Thế là trong đống rơm,” Kugler sửng sốt.

“Đúng rồi,” nhân chứng tiếp tục. “Người thứ tám là người đi đường, chẳng may ngáng đường hắn khi hắn đang bị đuổi. Lúc ấy hắn đang bị viêm mô xương và đau đớn kinh người. Con ơi, con đã trải qua nhiều chuyện. Người thứ chín là cảnh sát, bị hắn bắn trước khi chết.”

“Tại sao hắn giết người?” chánh án hỏi.

“Cũng như những người khác,” Thượng đế nói; “do giận dữ, muốn có tiền, khi thì có tính toán và cả khi ngẫu nhiên, có khi vì lạc thú và khi khác do hắn cần. Hắn đã rất thảo, có khi hắn giúp đỡ mọi người. Hắn tốt với phụ nữ, yêu động vật và giữ lời hứa. Ta có thể dẫn chứng vài việc tốt được không?”

“Xin cảm ơn,” chánh án nói, “không cần đâu. Bị cáo, anh muốn nói gì để bào chữa không?”

“Không,” Kugler nói với vẻ vô cảm, vì bây giờ hắn cũng mặc kệ tất cả.

“Hội đồng xét xử sẽ họp,” chánh án tuyên bố và ba thành viên của hội đồng đi ra. Thượng đế và Kugler còn lại trong phòng xử.

“Họ là ai vậy?” Kugler hỏi và chỉ tay vào những người đang đi ra.

“Họ là những người như con,” Thượng đế nói. “Trên thế gian họ đã làm thẩm phán và ở đây họ cũng xử án.”

Kugler cắn ngón tay. “Tôi nghĩ rằng... mà, tôi không bận tâm đâu, nhưng tôi cứ tưởng Ngài sẽ xử, vì... vì…”

“Vì ta là Thượng đế?” cụ già cao lớn nói nốt. “Nhưng đó chính là lý do đấy, con biết không? Vì ta biết hết tất cả, nên ta không thể xử. Như vậy không được. Con có biết lần này ai là người tố giác con không, Kugler?”

“Tôi không biết,” Kugler ngạc nhiên.

“Lucka, con bé ở quầy bar; nó tố giác con vì ghen.”

“Xin lỗi,” Kugler liều hỏi, “nhưng Ngài quên không nói, rằng tôi đã bắn chết thằng dở người Teddy ở Chicago.”

“Không đâu,” Thượng đế nói, “nó thoát chết và còn sống đến giờ. Ta biết nó là kẻ chỉ điểm, nhưng con ạ, nó là người tốt và yêu trẻ em. Con có biết ai là kẻ thực sự tệ không?”

“Tại sao... ông... tại sao Ngài, Thượng đế, Ngài không xử án?” Kugler đăm chiêu hỏi.

“Vì ta biết hết. Nếu các thẩm phán biết hết, họ sẽ không thể xử; nếu họ hiểu hết thì tim họ sẽ đau. Ta làm sao có thể xử con được? Thẩm phán chỉ biết về các tội lỗi của con thôi, còn ta thì biết hết về con. Biết hết Kugler ạ. Vì vậy ta không thể xử.”

“Thế tại sao những người này xử... ngay cả trên Thiên đàng?”

“Vì con người thuộc về con người. Ta chỉ là nhân chứng thôi, con thấy đấy. Nhưng về những hình phạt, con biết chứ, hình phạt do con người quyết định, ngay cả trên Thiên đàng. Con hãy tin ta, Kugler ạ, như thế là đúng; con người không xứng đáng với công lý nào khác ngoài công lý của con người.”

Lúc này hội đồng xét xử đã trở lại sau cuộc họp và chánh án phiên tòa cuối cùng đã đọc tuyên án với giọng mạch lạc: “Ferdinand Kugler với chín lần lặp đi lặp lại tội ác giết người có chủ ý, tội ngộ sát và cướp tài sản, tội tàng trữ vũ khí trái phép và ăn trộm hoa hồng bị xử tù chung thân vào địa ngục. Hình phạt sẽ được thi hành ngay lập tức.

“Đề nghị, bây giờ sẽ xử vụ tiếp theo. Bị cáo Machát František có mặt ở đây không?”