TỘI ÁC DƯỚI MÁI NHÀ QUÊ

“Yêu cầu bị cáo đứng dậy,” chánh án tòa án nói. “Lời luận tội đã cáo buộc anh giết hại bố vợ anh là ông František Lebeda; trong quá trình điều tra anh đã thú nhận là anh đã chém ông ta ba nhát rìu vào đầu với ý định giết ông ta. Anh thấy mình có tội không?”

Người đàn ông nhỏ thó trầy xước nuốt vội cái gì đó. “Không,” anh ta nói.

“Anh đã giết ông ta?”

“Có.”

“Anh thấy mình có tội không?”

“Không.”

Chánh án là người kiên nhẫn như thiên thần. “Xem này, anh VondRáček,” ông nói, “mọi chuyện đã rõ ràng, có lần anh đã định đầu độc ông ta; anh đã cho thuốc chuột vào cà phê. Đúng không?”

“Đúng.”

“Qua đây thấy anh đã muốn trừ khử ông ta trong một thời gian dài. Anh hiểu chứ?”

Người đàn ông nhỏ thó kéo mũi và nhún vai bất lực. “Cái này liên quan đến đám cỏ chua me,” hắn ta lắp bắp. “Ông ấy đã bán đám cỏ chua me, tôi đã bảo ông ấy, bố ơi, bố để cỏ chua me lại, con sẽ mua thỏ.”

“Khoan,” chánh án ngắt lời. “Cỏ chua me là của ông ta hay của anh?”

“Của ông ấy,” bị cáo lẩm bẩm. “Nhưng ông ấy cần cỏ chua me làm gì? Rồi tôi nói với ông ấy, bố ơi, bố để mảnh ruộng ấy cho con, cái chỗ có cỏ linh thảo mộc ấy, nhưng ông ấy bảo, bao giờ tao chết thì tao sẽ cho Mařka, vợ tôi ấy, lúc ấy mày làm gì thì làm, đồ chết đói ạ.”

“Vì thế anh muốn đầu độc ông ta?”

“Phải.”

“Vì ông ta chửi anh?”

“Không, cái này vì mảnh ruộng. Ông ấy bảo ông ấy sẽ bán đi.”

“Người ơi là người,” chánh án thở dài, “nhưng đây là ruộng của ông ta, đúng không? Tại sao ông ta không được bán chứ?”

Bị cáo VondRáček nhìn chánh án đầy trách móc. “Nhưng bên cạnh ruộng của ông ấy tôi có mảnh ruộng trồng khoai tây,” anh ta giải thích. “Tôi mua mảnh này để sau này hai miếng ấy nối liền lại với nhau, nhưng ông ấy bảo, tao không quan tâm mảnh ruộng của mày, tao bán ruộng của tao cho lão Joudal.”

“Thế các người luôn luôn sống bất bình với nhau,” chánh án đỡ lời.

“Có thế,” VondRáček nói và cau mày. “Cái này liên quan đến con dê.”

“Dê nào?”

“Ông ấy vắt sữa dê. Tôi bảo, bố ơi, đừng động đến con dê hay bố cho con cái bãi cỏ bên suối. Nhưng ông ấy lại đem cái bãi cỏ ấy cho người ta thuê.”

“Ông ta đã dùng tiền làm gì?” một thành viên đoàn hội thẩm hỏi.

“Làm gì cơ chứ,” bị cáo phiền muộn kể. “Ông ấy cất trong hòm. Bao giờ tao chết tao sẽ cho chúng mày. Nhưng ông ấy không muốn chết. Mà ông ấy đã hơn bảy mươi tuổi rồi.”

“Như vậy anh nói rằng, những bất đồng là do bố vợ anh gây ra?”

“Đúng, chính ông ấy,” VondRáček lưỡng lự. “Ông ấy chẳng muốn cho ai cái gì. Ông ấy bảo, tao còn sống thì tao còn quản lý việc của tao, hết. Tôi bảo ông ấy, bố ơi, bố mua con bò đi, con sẽ cày ruộng, thế là không phải bán ruộng nữa. Ông ấy nói, bao giờ tao chết thì mày hãy mua bò, còn cái mảnh ruộng ấy tao sẽ bán cho lão Joudal.”

“Nghe đây anh VondRáček,” chánh án nói nghiêm khắc, “anh không giết ông ta vì tiền trong hòm chứ?”

“Tiền ấy để mua bò,” VondRáček nói giọng kiên quyết. “Chúng tôi tính rồi, bao giờ ông ấy chết, chúng tôi sẽ mua bò. Nhà thế này không thể không có bò, đúng chưa? Mà không thì lấy phân ở đâu chứ?”

“Bị cáo,” công tố ủy viên nói chen vào, “chúng tôi không quan tâm con bò mà quan tâm sự sống của con người. Tại sao anh giết bố vợ?”

“Cái này là vì mảnh ruộng.”

“Đây không phải là câu trả lời!”

“Ông ấy muốn bán...”

“Nhưng tiền của ông ta sẽ là của anh sau khi ông ta chết!”

“Đúng, nhưng ông ấy không muốn chết,” VondRáček nói giọng phẫn nộ. “Kính thưa ông, nếu ông ấy tử tế ra thì tôi chả làm gì ông ấy. Cả làng làm chứng cho tôi chuyện này, tôi quý ông ấy như bố đẻ, đúng không nào?” anh ta nói và quay lại phía khán giả đến dự phiên tòa. Phải đến nửa làng ngồi xem phiên tòa và họ ồn ào tán thưởng.

“Được.” chánh án nói nghiêm túc. “Vì thế anh muốn đầu độc ông ấy, đúng không?”

“Đầu độc,” bị cáo kêu lên. “Thế thì ông ấy không được bán cỏ chua me. Thưa ông, ai cũng chứng minh được là cỏ chua me phải để lại chứ. Thế này thì không còn gì là kinh tế, đúng không nào?”

Khán giả ồn ào đồng ý.

“Bị cáo, quay mặt lại đây,” chánh án quát. “Nếu không tôi sẽ yêu cầu khán giả cả làng anh ra ngoài. Anh nói đi, anh giết người như thế nào?”

“Dạ,” VondRáček lưỡng lự bắt đầu, “hôm ấy Chủ nhật, ông ấy lại nói chuyện với lão Joudal. Bố ơi, tôi nói, bố không được bán ruộng đâu. Ông ấy bảo, mày giỏi nhỉ, tao lại còn phải hỏi mày à, đồ thợ gạch. Thế là tôi tự nhủ rằng đến lúc rồi, đúng không? Tôi bèn đi bổ củi.”

“Có phải cái rìu này không?”

“Phải.”

“Anh tiếp tục đi!”

“Tôi bảo vợ, tối nay em mang con sang thăm dì. Cô ấy liền khóc nức nở. Đừng khóc em ạ, anh sẽ còn nói chuyện với ông ấy. Sau đó ông ấy vào kho và nói, đây là rìu của tao, đưa đây! Tôi bảo thế ông vắt sữa dê của tôi thì sao? Ông ấy muốn giật lại cái rìu, thế là tôi chém ông ấy.”

“Vì lẽ gì?”

“Vì nó liên quan đến mảnh ruộng.”

“Tại sao anh chém ông ta ba nhát?”

VondRáček nhún vai. “Thế đấy, kính thưa ông, người miền tôi quen làm việc nặng.”

“Và sau đó?”

“Tôi đi nằm.”

“Anh có ngủ không?”

“Không. Tôi tính toán, mua con bò sẽ hết bao nhiêu tiền, miếng đất cỏ mọc tôi sẽ đổi lấy cái miếng đất bên đường. Thế là nó liền kề với nhau.”

“Thế lương tâm anh không cắn rứt à?”

“Không. Tôi chỉ bị cắn rứt khi hai cái mảnh ruộng nó chưa liền kề với nhau. Rồi sau đó phải sửa chuồng cho bò, thế nào cũng tốn vài trăm. Mà bố vợ tôi không có cả xe bò nữa. Tôi bảo ông ấy, bố ạ, trời tha tội cho bố, thế này không phải là kinh tế. Hai cái ruộng nó phải liền kề với nhau, cái này ai cũng phải cảm thấy chứ.”

“Thế với người già anh không cảm thấy gì à?” chánh án gầm lên.

“Nhưng ông ấy muốn bán miếng đất cho Joudal,” bị cáo lắp bắp.

“Vậy là anh giết người chỉ vì tham lam!”

“Không đúng,” VondRáček run rẩy cãi. “Cái này là vì cái đám ruộng! Nếu mấy mảnh ruộng liền kề với nhau...”

“Anh thấy mình phạm tội chứ?”

“Không?”

“Anh đã giết người già, anh không thấy gì sao?”

“Thì tôi đã nói, đấy là vì ruộng,” VondRáček khùng lên và nức nở. “Đây không phải là giết người! Trời ơi là trời, ai cũng phải hiểu việc này chứ! Thưa ông, trong gia đình nó thế! Tôi không thấy mình có tội... Tôi chưa ăn trộm gì... ông cứ hỏi về VondRáček mà xem... thế mà bây giờ họ bắt tôi như bắt tên trộm,” VondRáček rên rỉ và nấc lên hối tiếc.

“Không bắt như tên trộm mà bắt tên giết cha,” chánh án buồn bã nói. “Anh biết chứ, anh VondRáček, tội này đáng phạt tử hình?”

VondRáček hỉ mũi và dài dòng: “Cái này vì mảnh ruộng chứ,” anh ta buông xuôi; buổi phán xử sau đó tiếp tục: các nhân chứng, trạng sư bào chữa...

Trong lúc đoàn bồi thẩm vào họp để quyết định về tội của phạm nhân, chánh án đeo kính lên rồi đăm chiêu nhìn qua cửa sổ phòng làm việc.

“Vụ này tóm lại là vớ vẩn,” một thành viên hội đồng bực tức nói. “Ngay cả công tố viên cũng không nhiệt tình, trạng sư cũng chả nói mấy... Tóm lại là một vụ rõ ràng, chả phải nói gì nữa.”

Chánh án khịt mũi. “Một vụ rõ ràng,” ông nói và phẩy tay. “Nhưng ông nghe này, cái tay ấy nó luôn cảm thấy là nó đúng như ông với tôi ấy. Tôi có cảm giác như mình xử người đồ tể vì hắn ta giết con bò xử hay con chuột chũi vì nó đùn đất. Ông ạ, có lúc tôi cảm thấy vụ này không thuộc thẩm quyền của chúng mình, ông hiểu chứ, không thuộc về quyền hay luật pháp. Tởm,” ông thở dài và cởi áo choàng. “Tôi phải nghỉ chút. Ông biết chứ, tôi nghĩ rằng đoàn bồi thẩm sẽ tha bổng nó; vô nghĩa nhỉ, nhưng có thể họ sẽ tha, vì... Tôi nói với ông nhé: tôi gốc là nông dân; khi người ta nói là hai mảnh ruộng thuộc về nhau là tôi... nhìn thấy hai mảnh ruộng và tôi cảm thấy, nếu chúng ta phải xét xử... hai mảnh ruộng theo luật của Thượng đế. Ông có biết tôi muốn làm điều gì tốt hơn không? Tôi muốn đứng dậy, ngả mũ và nói: bị cáo VondRáček, nhân danh Thượng đế, vì máu đã chảy và tiếng kêu oan thấu lên trời, ngươi sẽ phải gieo giống phỉ ốc và tật lê trên hai mảnh ruộng; và cho đến chết ngươi sẽ chỉ nhìn thấy trước mắt ruộng đất hoang dại đầy thù hận... Tôi rất muốn biết ông công tố viên sẽ nói gì về quan điểm này của tôi. Ông đồng nghiệp ạ, có những khi người xử án phải là Thượng đế; ông biết đấy, chỉ có Người mới có thể quyết định về những hình phạt khủng khiếp và lớn như vậy - Xử án nhân danh Thượng đế thì chúng ta không xứng. Gì thế, đoàn bồi thẩm đã thỏa thuận xong rồi à? Chánh án thở dài chán chường rồi mặc áo choàng. “Thế thì ta vào thôi! Đề nghị dẫn đoàn bồi thẩm vào phòng xử nào!”