CHƯƠNG V - (2) Ý kiến người Nhật Bản khác nhau
Chưa đợi trong Tĩnh Viên bàn bạc ra ý kiến nhất trí, Goto, phó Tổng lãnh sự quán Nhật Bản ở Thiên Tân ngày hôm sau đã tìm đến. Họ hoàn toàn biết rõ việc tôi đến trại binh Nhật Bản: Tổng lãnh sự quán tỏ ý: họ hoàn toàn thông cảm về tâm tư và hoàn cảnh của tôi song tốt nhất là tôi cần hành động thận trọng, lúc này không nên rời Thiên Tân, họ có trách nhiệm bảo vệ nên không thể không đưa ra lời khuyên này.
Bắt đầu từ hôm đó, Goto, vị phó tổng lãnh sự này không trực tiếp đến gặp tôi nữa mà tìm cháu trai Trần Bảo Thám hoặc cha con Trịnh Hiếu Tế tiến hành khuyên ngăn. Mặt khác, Yoshida, sĩ quan phiên dịch quân đội Nhật Bản lại tiếp tục tuyên truyền với tôi nói rằng phía quân đội Nhật quyết tâm ủng hộ tôi lên ngôi, tốt nhất là tôi ra đi ngay.
Lúc đó, tôi có cách nhìn mới về hai phía quân sự và chính khách Nhật Bản, có sự bất đồng với cách nhìn của Trần Bảo Thám và cánh của ông. Trần Bảo Thám luôn cho rằng chủ trương chính trị của các văn nhân là luôn đứng đắn do đó ông chỉ liên lạc với công sứ Yoshizawa. Cháu ngoại ông ta chỉ qua lại với lãnh sự quán và các nhân vật chính trị ở Tokyo. Khi đó ông kiên quyết chủ trương nếu phía Tokyo không có biểu thị gì, muôn vàn không nên nghe lời các quân nhân. Cách nhìn của tôi lại khác, cho rằng hiện nay, có thể quyết định số phận của tôi không phải là các chính khách Nhật Bản mà là các quân nhân. Tôi cũng không có sự tìm hiểu về tình báo sâu xa nào mà từ tình hình thực tế hiện tại để nhận ra. Tôi thấy rõ, người Nhật một mặt tuyên bố về mặt ngoại giao chuẩn bị cùng chính phủ Nam Kinh giải quyết sự giành giật Trung - Nhật bằng con đường hòa bình, mặt khác quân đội Quan Đông không ngừng tiến lên tiến công đẩy lui quân đội Trung Quốc. Lúc đó, tôi tuy chưa thật biết. rõ. Phía Tưởng Giới Thạch, Uông Tinh Vệ, một mặt hò hét chống cự, mặt khác lại mang đất đai của đất nước nhường cho kẻ thù vốn chỉ là thủ đoạn lừa dối hai mặt. Song tôi có thể nhận rõ quyết định vấn đề vẫn là các quân nhân Nhật Bản. Trần Bảo Thám chỉ rõ: thái độ mập mờ của các cường quốc quốc tế là đáng lo, điều đó cũng khác với cảm giác của tôi. Sau ít ngày tôi đến trại binh Nhật Bản, chuẩn tướng F. H. Burnell-Nugent, tư lệnh quân đội Anh đang ở Thiên Tân vẫn đến thăm Tĩnh Viên. Đối với sự biến “19 tháng 9” tạo ra cơ hội cho tôi, ông ta tỏ ý “chúc mừng riêng và nói: “nếu như bệ hạ có thể lại lên ngôi ở Mãn Châu vĩ đại, Burnell-Nugent, người hầu của bệ hạ sẵn sàng làm một tên lính dưới cờ rồng của bệ hạ”. Câu nói đó khiến tôi càng tin vào tin tức của Trịnh Hiếu Tế nói: phía Anh ủng hộ người Nhật. Sau cuộc thăm viếng của Burnell-Nugent, Johnston cũng bỗng nhiên cùng tôi hội ngộ, theo ông nói thì lần này ông là đại biểu của Bộ Ngoại giao Anh đến giải quyết vấn đề tồn tại của việc trả Uy Hải Vệ nhân thể đến thăm tôi. Ông tỏ ý vui mừng về tiền đồ của tôi đồng thời đề nghị tôi đề tựa cho bản thảo tác phẩm “Hoàng hôn ở Tử cấm thành” của ông. Ông nói: ông sẽ thêm vào phần cuối cùng của cuốn sách một chương gọi là “Rồng về tổ cũ”.
Những tin tức do Lưu Nhượng Nghiệp và Đông Tế Hy từ Đông Bắc mang tới cũng là sự cổ vũ đối với tôi. Đông Tế Hy về trước nói: ông cùng Viên Kim Đăng và các di lão ở Thẩm Dương gặp mặt đều cho rằng thời cơ đã đến, không nên chần chừ. Tiếp đó Lưu Nhượng Nghiệp cũng tới, tuy ông ta không thể gặp được Uchida và Honjo, hai điều đó khiến người ta thất vọng, song ông ta gặp được Itagaki và Kim Lương, chứng thực La Chấn Ngọc và Kaeisumi không phải là lừa dối. Kim Lương tỏ ý hết sức lạc quan “Mọi việc ở Phụng Thiên đã chuẩn bị chu đáo, chỉ cần chờ hạnh phúc dấy lên”. Ông ta cũng đến Cát Lâm, chứng thực La Chấn Ngọc nói không sai. Quân đội Nhật đã khống chế toàn tỉnh, Hy Hiệp và mọi người sẵn sàng chuẩn bị hưởng ứng phục tích.
Ngoài những điều nói trên, khi đó xuất hiện một số lời đồn đại thúc tôi gấp rút khởi hành. Khi đó tin tức của giới báo chí Thiên Tân vô cùng nhạy bén. Việc tôi đến trại lính Nhật Bản rất nhanh chóng được truyền ra xã hội. Có tờ thậm chí còn đưa tin tôi đã đi tàu tới Đông Bắc. Cùng lúc đó, không rõ từ đâu truyền đi lời đồn đại nói rằng người Trung Quốc sẽ có hành động không có lợi cho tôi, vì vậy tôi càng cảm thấy không thể ở lỳ ở Thiên Tân được.
Tôi cử Trịnh Thùy đến gặp Tổng lãnh sự Nhật Bản nói do thời cơ chưa tới, tôi không nhất định đến thẳng Phụng Thiên, có thể trước hết ở tạm ở Lữ Thuận, ở đó an toàn hơn một chút so với Thiên Tân. Tổng lãnh sự Nhật lập tức tỏ ý: cũng không cần đến Lữ Thuận. ông ta báo Trịnh Thùy nói lại với tôi: Uchida, Tổng tài Mãn Châu cũng không đồng ý tôi ra đi lúc này. Uchida là lão tiền bối của chính giới Nhật Bản giới quân sự Nhật Bản cũng tôn trọng ông ta, vì vậy hành động cẩn thận vẫn tốt hơn. Còn về vấn đề an toàn, tổng lãnh sự quán chịu hoàn toàn trách nhiệm. Cuối cùng ông nói: ông muốn trao đổi ý kiến một chút Với Kashii, viên tư lệnh quân đóng ở đây. Ngay hôm sau, phó lãnh sự đến gặp Trịnh Thùy nói: Tổng lãnh sự đã thương lượng với Kashii, ý kiến nhất trí, đều không chủ trương lúc này tôi rời Thiên Tân.
Nghe những tin đó tôi cảm thấy rất bối rối, để làm rõ sự thật, không thể không mời viên sĩ quan phiên dịch của Bộ Tư lệnh tới. Không ngờ sự trả lời của Yoshida lại là: căn bản không có cái gọi là cuộc gặp gỡ giữa Tổng lãnh sự và viên tư lệnh. Tư lệnh Kashii chủ trương tôi ngay lập tức đi với Kaeisumi. Ông ta bày mưu cho tôi: do tôi tự tay viết thư gửi Bộ Tư lệnh, nói rõ thái độ kiên quyết muốn đi. Tôi viết thư này trong cơn bối rối. Song không rõ tại sao, Tổng lãnh sự Nhật lại biết vội vã đến tìm Trần Bảo Thám, Trịnh Hiếu Tế tìm hiểu xem có việc đó không, bức thư đó là thật hay giả?...
Tôi vô cùng tức giận trước sự giành giật của hai giới quân chính Nhật Bản, tuy nhiên lại không thể nghĩ ra cách nào. Vào lúc đó Lưu Nhượng Nghiệp đi Đông Bắc lần thứ hai gửi thư về nói đã thăm dò được ý kiến thật sự của Honjo Shigeru viên tư lệnh quân Quan Đông. Hiện nay chưa kiểm soát được toàn bộ ba tỉnh Đông Bắc. Đợi “3 tỉnh đoàn kết vững chắc, sẽ do Honjo mời hoàng thượng lên Thẩm Dương”. Cố nhiên, quyền lực tối cao quyết định vận mạng của tôi đã tỏ ý như vậy, tôi chỉ vâng lệnh đợi chờ.
Từ đó về sau, tôi ít nhiều biết rõ, không chỉ lãnh sự quán và quân chiếm đóng ở Thiên Tân bất đồng ý kiến, ngay đến bộ điệu quân Quan Đông cũng không thật nhất trí. Có một số hiện tượng tôi không thể không quan tâm. Nguyên Cung Thân vương Phổ Vĩ, được sự bảo hộ của Nhật Bản đi lễ ở Bắc Lăng tại Thẩm Dương, Liêu Ninh xuất hiện tổ chức “Hội duy trì địa phương Đông Bắc”; Tang Thức Nghị, nhân vật quan trọng của hệ Đông Bắc cũ được quân Quan Đông “ưu đãi”, tin tức về tung tích Đoàn Kỳ Thụy, nguyên chấp chính Dân quốc lại xuất hiện trên báo chí, đưa tin người Nhật Bản muốn dùng tổ chức chính quyền phương Bắc của ông ta. Nếu như khi đó tôi biết người Nhật đã từng có lúc muốn dùng Đoàn Kỳ Thụy, lại có lúc muốn dùng bộ khung “Ủy ban hành chính Đông Bắc” cũng như những chi tiết đáng sợ khác, tâm tư tôi càng thêm khó chịu.
Sau khi trả lời “Tạm thời không xuất hành” cho La Chấn Ngọc và Kaeisumi, tôi ngồi đợi tin tức. Trong khi chờ đợi, tôi liền tiếp phát “chỉ dụ” cho hai người cháu mới tốt nghiệp sĩ quan từ Nhật Bản về là Hiến Nguyên và Hiến Cơ đến Tuyên Vũ ở Đông Bắc ban thưởng ngọc quý cho một số Vương công Mông Cổ như Trương Hải Bằng, Quý Phúc... đã đầu tiên đi theo quân chiếm đóng Nhật Bản. Căn cứ vào lời thỉnh cầu của Mori võ quan Nhật Bản viết thư cho Mã Chiếm Sơn đang đối kháng với Trương Hải Bằng và một số Vương công Mông Cổ có khí tiết khác khuyên họ quy hàng. Tôi phong Trương Hải Bằng làm quan tư lệnh quân Mãn - Mông độc lập, Mã Chiếm Sơn làm Tổng tư lệnh lộ phía Bắc, Quý Phúc làm Tổng tư lệnh phía Tây, ban quân hàm đại tá cho Hiến Nguyên, Hiến Cơ. Tôi viết hàng loạt tờ khống chỉ về các loại quân hàm, dụ chỉ để sẵn sàng điền tên vào...
Đặc biệt cần nói đến một việc là theo ý kiến của Trịnh Hiếu Tế, tôi trực tiếp cử người đến Nhật Bản hoạt động. Từ lúc La Chấn Ngọc bị tôi cự tuyệt hậm hực rút lui, Trịnh Hiếu Tế bề ngoài thay đổi thái độ thận trọng, từ chủ yếu chờ xem biến thành phản đối chờ xem, chủ trương tích cực hành động. Khi đó, ông ta cho rằng tại Nhật Bản, Suzuki Kantaro và Najiro cũng như về phía Hội Hắc Long nói về thời cơ đã đến là lúc đưa ra yêu cầu rồi, đồng thời, đại thể ông ta cũng thấy rõ có người đang cạnh tranh với tôi, do đó chủ trương cử người đi Tokyo hoạt động. Đối với sự thay đổi đột nhiên như vậy, tôi cũng không những không lấy làm lạ mà ngược lại rất vui mừng.
Tôi không nghe Trần Bảo Thám, thu nhận ý kiến của Trịnh Hiếu Tế, cử Enzan Takoa, một người Nhật Bản đi Nhật, tìm Minami Jiro mới lên nắm quyền và Toyama Mitsuru, thủ lĩnh Hội Hắc Long tiến hành liên lạc. Theo bản thảo của Trịnh Hiếu Tế, tôi dùng lụa vàng đích thân viết cho mỗi nhân vật một bức thư. Sau này, tại tòa án Quốc tế ở Tokyo năm 1946, Minami Jiro đã đưa bức thư đó ra để luật sư làm chứng bào chữa cho hắn. Do sợ sau này trở về Tổ quốc bị xét xử, tôi đã phủ nhận bức thư này, gây nên một trận sóng gió. Rất tiếc hiện nay nguyên văn bức thư không còn, chỉ có thể tạm dịch từ sách báo Nhật Bản như sau:
“Sự biến Đông tam tỉnh lần này, chính phủ Dân quốc đã phạm sai lầm, khiêu khích nước bạn, đày đọa sinh linh, tôi thật đau buồn. Triều đình chúng tôi không thể nhắm mắt trước cảnh thống khổ của muôn dân, từ khi nhường chính quyền cho người Hán, càng ngày càng loạn, thật không phải sự mong muốn của triều đình chúng tôi. Nay muốn Đông Á vững mạnh, phải dựa vào sự đoàn kết Nhật - Trung, nếu không không thể hoàn thành được. Nếu như không giải quyết triệt để những trở ngại trên con đường trước mắt ắt sẽ có bọn đỏ hoành hành, tai vạ không thể nào lường được. Ngày 11 tháng 10 (tháng 9 Tân Mùi)”.
Cứ như thế, tôi vừa chờ đợi vừa hoạt động 3 tháng sau khi Enzan Takoa mang bức thư đi, cuối cùng tôi đợi đến một ngày mà Trịnh Hiếu Tế ghi trong nhật ký như sau:
Ngày Tân Dậu 23 tháng 9 (2/11) đến hành tại. Triệu vào nói chuyện. Hoàng thượng nói: “Thương Diễn Doanh đến gặp, nơi Phụng Thiên, Cát Lâm đều mong nhanh chóng hưng phục. Itagaki gửi thư, Doihara đến Thiên Tân thương lượng đối mặt với Bộ tư lệnh nói rằng nên di sớm”.
Tâu rằng: Doihara là tham mưu của Honjo Shigeru, một nhân vật quan trọng của Quan Đông nếu đến đón thì không nên trì hoãn. Ngày mai báo cho lãnh sự quán, đêm triệu tập Doihara.