CHƯƠNG V - (7) Hội kiến Seishiro Itagaki

Năm 1929, Seishiro Itagaki được điều đến làm tham mưu quân Quan Đông. Theo tố cáo của tòa án quân sự quốc tế Viễn Đông tháng 5 năm 1930 hắn nói với mọi người: đối với việc giải quyết “vấn đề Mãn Châu” hắn có “cách suy nghĩ rõ ràng” hắn cho rằng phải dùng vũ lực giải quyết vấn đề quan hệ Trung - Nhật. Ít nhất một năm trước sự biến “18 tháng 9” hắn chủ trương đuổi Trương Học Lương xây dựng một “nhà nước mới” ở Đông Bắc. Bản phán quyết viết: bắt đầu từ năm 1931, với địa vị đại tá tại bộ tham mưu quân Quan Đông, hắn tham gia âm mưu lúc đó dùng vũ lực chiếm Mãn Châu làm mục đích trực tiếp. Hắn tiến hành kích động ủng hộ mục tiêu này, hỗ trợ việc kiếm cớ gây ra cái gọi là “sự biến Mãn Châu”. Hắn áp chế một số ý đồ muốn ngăn ngừa hành động quân sự này. Sau đó, trong phong trào cổ động “Mãn Châu độc lập” cũng như trong âm mưu thành lập “nước Mãn Châu” bù nhìn hắn đều gánh nhiệm vụ chủ yếu.

Năm 1934, hắn đảm nhiệm phó tham mưu quân Quan Đông; sau sự biến “mùng 7 tháng 7” là sư đoàn trưởng. Năm 1938 làm bộ trưởng lục quân. Năm 1939 làm tham mưu trưởng quân đội Nhật ở Trung Quốc, sau đó dã làm tư lệnh ở Triều Tiên; tư lệnh phương diện quân thứ 7 đóng ở Singapore. Trong các sự kiện quan trọng: lập ngụy quyền ở Hoa Bắc, Nội Mông; tiến công nội địa Trung Quốc; lập ngụy quyền Uông Tinh Vệ, phát động cuộc tấn công quân đội Liên Xô ở hồ Khasan... hắn đều đóng vai trò chủ yếu.

Chiều 23 tháng 2, tôi hội kiến Itagaki do sĩ quan phiên dịch của quân Quan Đông Nahashima làm phiên dịch. Itagaki vóc người nhỏ bé, đầu hói, bộ mặt trắng xanh cạo rất nhẵn, lông mày và bộ râu nhỏ đen nhánh. Trong các sĩ quan quân đội Nhật Bản mà tôi đã gặp trang phục của hắn chỉnh tề và sạch sẽ nhất, túi áo thò ra mùi soa trắng muốt, ống quần là thẳng tắp, thêm vào động tác thói quen xoa tay nhè nhẹ gây cho tôi một ấn tượng văn nhã nhuần nhị. Trước hết Itagaki biếu tôi tặng phẩm bày tỏ sự cảm ơn. Sau đó nói rõ: hắn vâng lệnh quan tư lệnh quân Quan Đông Honjo Shigeru báo cáo với tôi về vấn đề “xây dựng nhà nước Mãn Châu mới”.

Hắn thong thả nói nào là “chính quyền họ Trương không được lòng người, quyền lợi của Nhật Bản ở Mãn Châu hoàn toàn không được đảm bảo”, nhấn mạnh về “tính chất chính nghĩa” trong hành động của quân Nhật, “chân thành giúp đỡ nhân dân Mãn Châu xây dựng Vương đạo lạc thổ”. Nghe hắn nói, tôi không ngừng gật đầu, trong bụng hy vọng hắn nhanh chóng nói ra đáp án mà tôi quan tâm. Thật không dễ đàng, hắn cuối cùng mới vào đề chính: “Tên gọi của nhà nước mới là “nước Mãn Châu” quốc đô đặt ở Trường Xuân, vì vậy Trường Xuân đổi tên thành Tân Kinh. Nhà nước này do năm dân tộc chủ yếu tổ chức nên, tức: dân tộc Mãn, dân tộc Hán, dân tộc Mông Cổ, dân tộc Nhật Bản và dân tộc Triều Tiên. Người Nhật Bản đã tốn mười thấy năm tâm huyết, địa vị luật pháp và địa vị chính trị tự nhiên cũng giống như các dân tộc khác, cũng có thể làm quan lại nhà nước mới này...”

Không đợi Nahashima dịch xong, hắn lấy từ cập da ra bản “Tuyên ngôn của nhân dân Mông Mãn” cũng như quốc kỳ lấy nước Mãn Châu năm màu đặt trên bàn sa lông trước mặt tôi. Tôi giận như muốn vỡ lồng ngực. Tay tôi run rẩy gạt những thứ đó hỏi:

- Đây là nhà nước nào? Chẳng lẽ đó là đế quốc đại Thanh sao?

Giọng tôi lạc đi. Itagaki vẫn từ tốn như thường trả lời: “Tất nhiên, đây không phải là phục tích đế quốc đại Thanh, đây là một nước mới. Ủy ban hành chính Đông Bắc thông qua nghị quyết nhất trí cử Ngài làm nguyên thủ nhà nước này, tức là “chấp chính”.

Nghe từ miệng Itagaki thốt ra lời “ngài” tôi cùng thấy máu trong người dồn lên mặt. Đây là lần đầu tiên nghe người Nhật bản gọi tôi như thế. “Hoàng đế Tuyên Thống” hoặc “Hoàng đế bệ hạ”. Vốn xưng hô đã bị họ thủ tiêu rồi. Điều đó làm sao chấp nhận được? Trong lòng tôi, đất đai 2 vạn dặm vuông Đông Bắc và 30 triệu nhân dân đều không thể ngăn chặn một tiếng “bệ hạ”. Tôi xúc động hầu như ngồi không vững lớn tiếng nói:

- Danh không chính thì nói không thuận, nói không thuận thì việc không thành! Lòng người Mãn Châu hướng về không phải là cá nhân tôi mà là hoàng đế đại Thanh. Nếu như thủ tiêu cương vị này, lòng người Mãn Châu ắt mất. Vấn đề này xin quân Quan Đông xem xét lại.

Itagaki xoa tay nhè nhẹ tươi cười nói:

- Nhân dân Mãn Châu cử ngài làm nguyên thủ nhà nước mới, đó tức là lòng người quay về, cũng là điều mà quân Quan Đông đồng ý.

- Tuy nhiên, Nhật Bản cũng là đế quốc của chế độ Thiên hoàng, tại sao quân Quan Đông lại đồng ý lập chế độ cộng hòa?

- Nếu như ngài cho rằng chế độ cộng hòa không thỏa đáng, sẽ không dùng từ này. Đây không phải là chế độ cộng hòa, là chế độ chấp chính.

- Tôi rất cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt thành của quý quốc, song điều khác có thể nói, duy có chế độ chấp chính thì không thể tiếp thu. Xưng vị hoàng đế do tổ tiên tôi để lại. Nếu tôi thủ tiêu nó, tức là bất trung, bất hiếu.

- Gọi là chấp chính, chẳng qua là quá độ mà thôi.

Itagaki tỏ ý hoàn toàn đồng tình “hoàng đế Tuyên Thống là hoàng đế bệ hạ thứ 12 của đại Thanh đế quốc, đó là điều rất rõ ràng. Trong tương lai, sau khi thành lập quốc hội, tôi tin rằng nhất định sẽ thông qua hiến pháp khôi phục đế chế. Vì vậy việc chấp chính hiện nay chẳng qua là biện pháp của thời kỳ quá độ thôi”.

Nghe đến hai từ “quốc hội” tôi như bị lửa đốt vội lắc đầu nói: “Quốc hội không tốt. Hoàng đế đại Thanh mới đầu cũng không phải do quốc hội phong”.

Chúng tôi tranh cãi mãi, nói chung là không nhất trí được. Thái độ Itagaki bình tĩnh, nhẹ nhàng, không hề nóng nảy, bộ mặt tái xanh vẫn tươi tỉnh, hai bàn tay xoa đi xoa lại. Tôi kiên trì nhắc đi nhắc lại 12 điều lý lẽ không thể không phải hệ chính thống, không thể bỏ qua địa vị hoàng đế. Chúng tôi hội đàm hơn 3 giờ đồng hồ, cuối cùng, Itagaki sắp xếp lại cặp da của hắn, tỏ ý không muốn bàn nữa. Giọng nói của hắn không thay đổi, song mặt càng tái xanh hơn, vẻ tươi cười cũng không còn nữa, có lúc từ Tuyên Thống hoàng đế xưng hô trên miệng lại thành ngài: “Ngài hãy xem xét lại thêm, ngày mai lại bàn”. Hắn lạnh lùng nói xong liền cáo từ.

Tối hôm đó, căn cứ ý kiến của cha con Trịnh Hiếu Tế và Kaeisumi, tôi tổ chức một bữa tiệc mời Itagaki tại khách sạn Đại Hòa, theo họ nói, đây là để gây cảm tình.

Tại buổi tiệc, tâm tư của tôi rất phức tạp. Tôi sở dĩ dám cự tuyệt danh nghĩa chấp chính, ít nhiều đo chịu ảnh hưởng của một số người như Trần Tăng Thọ, Hồ Từ Viện vì cho rằng người Nhật làm cho tình hình Đông Bắc hiện nay như thể không có tôi đứng ra không thu xếp được. Vì vậy chỉ cần tôi kiên trì một chút người Nhật sẽ có thể nhượng bộ. Tuy nhiên, sau khi tôi cự tuyệt Itagaki, Trịnh Hiếu Tế liền nhắc tôi: Dù thế nào cũng không thể làm tổn thương đến cảm tình của phía quân đội Nhật Bản, tổn thương cảm tình nhất định không hay gì. Sự sụp đổ của Trương Tác Lâm là một tấm gương. Vừa nghe câu nói đó, tôi lại sợ hãi. Tôi vốn cho rằng, Trương Tác Lâm xuất thân thổ phỉ không thể so sánh với “giống rồng”, “khác với người thường” như tôi. Hiện nay tôi thấy rõ, người Nhật không đối xử với tôi như “giống rồng”. Vì vậy tôi luôn luôn chú ý bộ mặt tái xanh của Itagaki. Bộ mặt này là bộ mặt không có xuân, hạ, thu, đông. Hắn uống rượu từng ngụm lớn, bất cứ ai chúc rượu đều tỏ ra rất hào hiệp, miệng không hề nói gì đến cuộc tranh luận ban ngày, hầu như hoàn toàn không hề xảy ra chuyện gì như thế. Tối hôm đó, hầu như đã thỏa thuận với nhau, ngồi trên bàn tiệc, ngoài phong hoa, tuyết nguyệt, chuốc rượu, ăn uống không có ai nói chuyện gì khác, cho đến 10 giờ tối kết thúc bữa tiệc tôi vẫn không thấy được sự thay đổi thời tiết trên nét mặt của Itagaki.

Tuy nhiên tôi chẳng cẩn phải tốn thì giờ thăm dò, sáng sớm hôm sau, Trịnh Hiếu Tế, La Chấn Ngọc, Vạn Thăng Thức va Trịnh Thùy đều được Itagaki gọi đến khách sạn Đại Hòa bảo họ truyền đạt “thời tiết” của hắn cho tôi.

- Yêu cầu của Bộ tư lệnh quân đội không thể có sự thay đổi. Nếu không tiếp thu, chỉ có thể coi là thái độ chống đối, sẽ dùng thủ đoạn đối xử với kẻ thù để trả lời. Đây là những lời cuối cùng của Bộ tư lệnh quân đội.

Nghe câu trả lời đó, tôi sững người. Chân tôi nhũn ra ngã trên ghế sa lông, hồi lâu không nói ra lời.

La Chấn Ngọc cúi đầu hết hồn không nói một lời, Vạn Thăng Thức kinh hoàng lo lắng đứng một bên, những người khác đều không nói gì. Yên lặng một lúc, chỉ nghe thấy Trịnh Hiếu Tế nói: “Từ lâu thần đã nói, không thể xúc phạm cảm tình của Nhật Bản... song hiện nay vẫn còn kịp, thần đã ra sức đảm bảo trước Itagaki là hoàng thượng ắt sẽ nghe theo”.

Mọi người im lặng.

- Không vào hang hổ làm sao bắt được hổ con?

Trịnh Thùy mặt mày rạng rỡ bước tới nói:

- Biết tùy thời là người tuấn kiệt. Người Nhật đang thử lòng vua tôi chúng ta, không thể quyết liệt với họ được, chi bằng hãy tương kế tựu kế, bằng cách tùy nghi để đạt tới việc lớn sau này.

Tối hôm trước, tại bữa tiệc, Trịnh Thùy là một trong những người hoạt bát nhất, y cùng Itagaki cạn chén liên tục, sau buổi tiệc còn kéo Itagaki uống rượu. Hôm nay, hắn nói một cách thao thao bất tuyệt về luận thuyết tương kế tựu kế, tuỳ nghi, tôi không liên hệ với động thái của y tối hôm trước thì lấy làm lạ, cha con y trước khi đi Thẩm Dương còn nói: không phục tích đại Thanh không được, sao nay lại thay đổi nhanh chóng như vậy?

Thấy tôi không nói gì, Trịnh Hiếu Tế lại chuyển sang giọng xúc động nói: “Người Nhật Bản nói là làm, trước mắt không thể nhượng bộ, huống hồ người Nhật vốn có ý tốt, để hoàng thượng làm nguyên thủ, như vậy cũng như làm hoàng đế. Thần hầu hạ hoàng thượng ngần ấy năm há chẳng vì hôm nay sao? Nếu như quyết định không nhận, thần chỉ còn thu xếp khăn gói về nhà”. Nghe ông ta nói tôi đâm hoảng. Con ông ta lại nói: “Hiện nay đáp ứng quân đội Nhật Bản, tương lai xây dựng thực lực không lo không có cách làm theo cách nghĩ của mình”. Lúc đó, La Chấn Ngọc chán nản nói: “Việc đã như vậy, hối cũng không kịp, chỉ có tạm thời định kỳ hạn một năm, nêu như quá hạn vẫn không thực hành thì đế chế khi đó sẽ thoái vị, coi đó là điều kiện Itagaki sẽ nói như thế nào?”

Tôi không còn cách gì, thở dài bảo Trịnh Hiếu Tế đi nói với Itagaki xem sao.

Không bao lâu, Trịnh Hiếu Tế hớn hở trở về nói rằng Itagaki đã đồng ý và tối nay sẽ tổ chức một bữa tiệc nhỏ mừng việc “chấp chính” sắp ra đời.

Tôi ở vào tình thế một mặt chẳng có thế lực gì, mặt khác vẫn ảo tưởng “phục tích lên ngôi” trong tương lai, công khai bước vào con đường xấu xa nhục nhã, xác định thân phận tên Hán gian đầu sỏ, làm cái khố cho bọn thống trị đẫm máu. Dưới mảnh vải che đó bắt đầu từ ngày 23 tháng 2 năm 1932, Đông Bắc của Tổ quốc hoàn toàn biến thành đất thực dân: 30 triệu đồng bào bắt đầu cuộc sông khổ nạn đầy máu và nước mắt. Đồng thời tôi cũng làm cho bọn Honjo Shigeru, Itagaki tăng thêm lòng tin, định được cơ sở “thăng quan tiến chức” của chúng.

Trong nhật ký Trịnh Hiếu Tế đã ghi như sau về giờ phút then chốt số phận của bọn Honjo Shigeru, Itagakia:

“Hoàng thượng đã quyết, Vạn Thăng Thức vâng lệnh đi mời, Itagaki đồng ý đổi bốn chữ “Tạm thời duy trì”. Itagaki rất vui mừng ra về. Hôm trước Honjo Shigeru hai lần gọi điện thoại hỏi tình hình... Việc này không thành thì Honjo và Itagaki sẽ phải từ chức, mà chính sách của lục quân Nhật Bản sẽ thất bại”.