CHƯƠNG VI - (8) Sụp đổ hoàn toàn

Qua máy thu thanh tôi dần dần nghe và hiểu rõ, tin thua trận của quân Nhật ở các chiến trường ngày càng nhiều. Tình hình vật tư thiếu thốn nghiêm trọng dù tôi ở bao tầng bưng bít cũng vẫn thấy được. Bọn thống trị Nhật Bản “lớn mạnh vô địch” bắt đầu lộ tẩy. “Hoàng quân không biết sợ là gì” đã trở thành sợ tất cả.

Vì sợ tôi biết chất lượng lương thực cung cấp cho quân đội quá tồi tệ, quan tư lệnh quân Quan Đông đặc biệt mở cuộc triển lãm khẩu phần lương thực quân dụng mời tôi đến xem. Vì sợ qua máy thu thanh tôi tin những lời đã nghe được của đài nước ngoài, quân Quan Đông đưa phim tuyền truyền thành tích chiến đấu của quân Nhật đến cho tôi xem. Không cần phải nói tôi không tin mà ngay đến đứa cháu bé nhất của tôi cũng không tin.

Nỗi lo sợ mà quân nhân Nhật Bản đã để lộ ra gây cho tôi ấn tượng sâu sắc hơn cả. Sau khi chiếm được Singapore, Yamashita Tomoyuki đến Đông Bắc giữ chức tư lệnh phương diện quân X của quân Quan Đông. Khi đó thái độ cực kỳ ngông cuồng, kiêu căng ngạo mạn của hắn còn hằn rõ trong trí óc tôi. Thế mà năm 1945, khi nhận được lệnh điều đi Indonesia lần thứ hai, hắn đến từ biệt tôi ôm mặt khóc và nói:

- Đây là lần chào vĩnh biệt, đi chuyến này chắc tôi không thể trở về nữa.

Tại một cuộc tiễn đưa “đạn thịt” tôi lại nhìn thấy càng nhiều nước mắt. “Đạn thịt” là những binh sĩ được tuyển lựa trong quân đội Nhật Bản, sẵn sàng dùng thân xác mình đương đầu với xe tăng máy bay đối phương.

Lúc này quân Quan Đông bảo tôi đến khích lệ quân “đạn thịt”, gọi là chúc phúc cho họ. Vừa đúng hôm trời âm u ảm đạm, gió cát mịt mùng. Địa điểm tiến hành lễ tiễn đưa là sân điện Đồng Đức. Ở đây lỏng chỏng những bao cát phòng không. Cảnh tượng ngao ngán, nặng nề. Mười mấy “đạn thịt” xếp hàng ngang trước mặt tôi. Tôi theo lời chúc viết sẵn của Yoshioka mà đọc một lượt rồi nâng cốc chúc họ. Lúc đó tôi mới trông rõ mặt mũi những “đạn thịt ấy” đều xám ngắt, nước mắt đầm đìa.

Nghi thức kết thúc sơ sài trong gió cát. Tâm tư rối bời, tôi muốn về nhà ngay để rửa mặt. Nhưng Yoshioka lẵng nhẵng đi theo. Tôi biết là hắn nhất định muốn nói gì nên chờ hắn một bước. Yoshioka hắng giọng:

- Chúc từ của bệ hạ hay quá, cho nên những người ấy cảm động, nước mắt những chàng trai Nhật Bản mới chảy ra.

Nghe câu nói ấy, tôi nhủ thầm “chính là mày cũng sợ đấy. Mày đã sợ tao lại càng sợ hơn”.

Tháng 5 năm 1945, nước Đức bại trận, tình thế nước Nhật bị đánh bốn bề lại càng rõ rệt. Việc Liên Xô xuất quân tham chiến chỉ còn là thời gian mà thôi.

Sáng sớm ngày 9/8/1945, Yamata Otozo, viên tư lệnh cuối cùng của quân Quan Đông và tham mưu trưởng của hắn đến điện Đồng Đức báo cáo với tôi rằng Liên Xô đã tuyên chiến với Nhật Bản.

Viên tư lệnh này là lão già thấp bé, gầy gò, lúc bình thường cử chỉ rất thận trọng, nói năng từ tốn. Hôm đó hắn hoàn toàn thay đổi, hấp tấp giảng giải cho tôi rằng quân đội Nhật đã chuẩn bị đầy đủ ra sao, có đủ lòng tin tất thắng như thế nào... Hắn chưa hết lời bỗng nhiên còi báo động phòng không rú lên. Chúng tôi cùng chạy xuống hầm trú ẩn ngoài sân điện. Vào hầm chưa ban lâu đã nghe tiếng bom nổ gần. Tôi thầm tụng kinh Phật. Hắn yên lặng không nói một lời cho đến lúc còi báo yên, hắn không còn nhắc đến lòng tin nào nữa.

Bắt đầu từ đêm ấy, tôi ngủ với cả quần áo ngoài, trong túi luôn luôn thủ một khẩu súng ngắn và đích thân quy định khẩu lệnh ở trong nhà. Hôm sau, viên tư lệnh và tham mưu trưởng lại đến tuyên bố quân Nhật sẽ lui về giữ vùng Nam Mãn Châu, “quốc đô” phải rời đi Thông Hóa và bảo tôi ngay hôm đó phải đi. Tôi chỉ nghĩ đến của cải và người nhà tôi quá nhiều, làm sao thu dọn hết trong một ngày.

Từ hôm đó, tôi bị dằn vặt vì câu nói của viên tư lệnh:

- Nếu bệ hạ không đi, ắt sẽ bị quân đội Liên Xô giết hại trước tiên.

Qua giọng nói, dáng hắn hung hãn, tôi đoán ra rằng người Nhật nghi ngờ tôi không muốn đi, ăn ở hai lòng với họ.

“Chúng sợ ta là nhân chứng quan trọng này lọt vào tay quân đội Đồng minh. Liệu chúng có giết để bịt đầu mối không?” Vừa mới chớm nghĩ về các vấn đề này tôi đã sởn tóc gáy.

Nhớ lại thủ đoạn của mình hơn 10 năm qua, tôi nghĩ cách bày tỏ sự trung thành trước mặt Yoshioka, vừa nghĩ tới, tôi gọi người tìm thủ tướng quốc vụ viện Trương Cảnh Huệ, trưởng phòng tổng vụ Takebe Rokuzo đến hạ lệnh cho họ:

- Phải hết sức cố gắng chi viện thân bang tiến hành cuộc chiến đấu thần thánh, phải chống quân Liên Xô đến cùng, đến cùng.

Nói xong tôi quay lại nhìn nét mặt Yoshioka song viên “thư ký hoàng thất” cũng không biết khi nào ra đi.

Tôi đi đi lại lại trong nhà, một lúc như thế bỗng nhìn thấy ngoài cửa sổ có mấy hiến binh Nhật mang súng, đi về phía Đồng Đức. Hồn vía tôi như bay mất, cho rằng đã đến lúc chúng ra tay giết hại. Tôi cảm thấy không biết nấp vào đâu đơn độc đi đến cửa bậc thềm, đón chúng. Mấy hiến binh Nhật trông thấy tôi liền quay đi.

Tôi cho rằng đó là chúng đến theo dõi tôi có bỏ chạy không, tôi càng nghĩ càng sợ, cầm ống điện thoại tìm Yoshioka, gọi thế nào cũng không được. Tôi cho rằng Nhật Bản đã bỏ rơi tôi mà đi rồi. Điều đó càng làm tôi sợ hãi.

Sau đó tôi lại gọi điện thoại cho Yoshioka. Điện thoại hỏng, tiếng Yoshioka rất yếu ớt nói hắn ốm. Tôi vội vàng bày tỏ mối quan tâm đối với hắn, nói một lô lời mỹ miều. Nghe hắn nói “Cám ơn bệ hạ” tôi đặt máy xuống, thở phào.

Lúc đó tôi cảm thấy bụng rất đói, thì ra cả ngày chẳng ăn uống chút gì. Tôi gọi Lý lớn, người hầu cận còn lại cho tôi ăn. Lý lớn nói: đầu bếp đã đi hết rồi. Tôi chỉ còn cách ăn chút bánh bích quy.

Hơn 9 giờ tối ngày 11, Yoshioka đến. Lúc đó các em trai, em gái, em rể và các cháu đều đã đi trước ra ga xe lửa rồi. Trong những người này chỉ còn lại tôi và hai vợ tôi. Bằng giọng mệnh lệnh, Yoshioka nói với tôi và mấy người đi theo:

- Dù đi bộ hoặc lên xe, do Hashimoto Toranosuke bưng “thần khí” (63) đi phía trước. Ai đi qua “thần khí” đều phải khom mình 90 độ làm lễ.

Tôi biết đó thật sự đến lúc khởi hành.

Tôi cung kính đứng nhìn Hashimoto bưng bọc “thần khí” lên chiếc xe đầu, sau đó tự mình bước vào chiếc xe thứ hai. Xe ô tô rời “đế cung” tôi quay đầu nhìn lại trên bầu trời “kiến quốc thần miếu” vọt lên chớp lửa trên đường đi Đại Lật Tử xe lửa chạy mất hai ngày ba đêm. Lẽ ra cần đi từ Thẩm Dương, để tránh bị máy bay tập kích, đổi đi tuyến đường sắt Cát Lâm - Mai Hà Khẩu. Trong hai ngày chỉ ăn hai bữa cơm và một ít bánh bích quy. Ven đường, chỗ nào cũng là xe lính Nhật Bản, hàng ngũ chẳng ra hàng ngũ, dân tỵ nạn chẳng ra dân tỵ nạn. Ở Mai Hà Khẩu, xe dừng lại, tư lệnh quân Quan Đông lên xe lửa báo cáo rằng quân Nhật thắng trận, bắn hỏng nhiều máy bay và xe tăng của quân đội Liên Xô, đang ở ga Cát Lâm, tôi nhìn thấy một cảnh tượng trái lại, từng đám dân và con trẻ Nhật Bản kêu gào chen chúc theo xe lửa van xin, kêu khóc trước những hiến binh Nhật ngăn họ, ở khắp ga xe lửa, hiến binh và binh lính đang đánh đập họ.

Đại-lật-tử-câu là một mỏ than ở eo núi, cách Triều Tiên một con sông; sáng sớm mây trắng phủ kín dãy núi, sau khi mặt trời mọc, non xanh núi biếc, chim hót hoa thơm, cảnh đặc biệt đẹp. Lúc đó, mọi thứ trước mặt tôi đều u ám. Nơi tôi ở là nhà ở của giám đốc mỏ Nhật Bản, có 7, 8 phòng. Những gian phòng kiểu Nhật Bản này cách âm không tốt nên suốt ngày ầm ĩ.

Ngày 13 tháng 8 đến nơi này, qua hai ngày sống bàng hoàng lo lắng, ngày 15 tháng 8 Nhật Bản tuyên bố đầu hàng.

Khi Yoshioka nói với tôi: “Thiên hoàng bệ hạ đã tuyên bố đầu hàng, chính phủ Mỹ đã tỏ ý sẽ đảm bảo an toàn và địa vị của Thiên hoàng bệ hạ”.

Tôi lập tức quỳ xuống khấu đầu lạy trời đất mấy lạy lẩm bẩm khấn: “Con xin cảm tạ trời đất phù hộ cho Thiên hoàng bệ hạ bình yên”. Yoshioka cũng quỳ xuống dập đầu lạy theo. Sau đó hắn nói với tôi: quân Quan Đông Nhật Bản đã liên hệ với Tokyo quyết định đưa tôi sang Nhật nhưng lại nói: “Thiên hoàng bệ hạ cũng không thể đảm bản an toàn tuyệt đối cho bệ hạ. Đến giai đoạn này phải tùy theo ý của quân đồng minh”.

Tôi nhận thấy thần chết đã vẫy gọi tôi.

Trương Cảnh Huệ, Takebe Rokuzo và một đoàn “đại thần”, “tham nghị” đã tìm đến tôi. Thì ra còn một màn kịch phải diễn. Họ mang đến một bản “chiếu thoái vị”. Tôi đứng trước một đám đại thần tham nghị đọc một lần.

Cùng với việc quyết định tôi đi Nhật Bản người Nhật bố trí Trương Cảnh Huệ và Takebe Rokuzo trở về Trường Xuân sắp xếp việc về sau. Họ đến Trường Xuân do Trương Cảnh Huệ lộ mặt qua đài phát thanh liên hệ với Tưởng Giới Thạch đồng thời tuyên bố thành lập “Hội duy trì trị an”. Chuẩn bị đón quân đội Tưởng Giới Thạch tiếp quản. Họ mưu toan trước khi quân đội Liên Xô tới, nhanh chóng biến thành đại biểu của “Trung Hoa dân quốc”. Tuy nhiên họ không ngờ quân đội Liên Xô thần tốc đến và quân đội do Đảng Cộng sản lãnh đạo cũng đã loại bỏ sự chống trả của quân Nhật, tiến sát thành phố. Quân đội Liên Xô đến Trường Xuân, sĩ quan chỉ huy Liên Xô nói với họ một câu: “Hãy đợi xem xét”. Đám Trương Cảnh Huệ cho rằng Hội duy trì đã được công nhận, không khỏi ảo tưởng đối với Liên Xô.

Ngày hôm sau, các đại thần bù nhìn được mời đến Bộ tư lệnh Liên Xô đợi sự sai phái của quân đội Liên Xô. Không ngờ sĩ quan quân đội Liên Xô tuyên bố: “Đến đủ rồi ư? Tốt, máy bay sẽ đưa các ông đi Liên Xô”.

Ngày 16 tháng 8, người Nhật nghe tin ở Trường Xuân quân cấm vệ và quân Nhật đã nổ ra xung đột, chúng tức tốc tước vũ khí của đội quân cấm vệ cùng đi với tôi.

Lúc này Yoshioka thông báo cho tôi: ngày mai sẽ khởi hành đi Nhật Bản. Tôi tất nhiên vội vàng gật đầu làm ra vẻ vui mừng.

Yoshioka bảo tôi chỉ lựa chọn mấy người đi thôi vì máy bay nhỏ, không thể chở nhiều. Tôi chọn Phổ Kiệt, hai em rể, ba cháu, một bác sĩ và người hầu Lý lớn.

Phúc Quý nhân (Ngọc Cầm) khóc lóc:

- Em làm thế nào đây?

- Máy bay nhỏ quá, mọi người chờ đi xe lửa - tôi nói.

- Xe lửa cũng chạy được đến Nhật Bản ư?

- Xe lửa đến được. Chậm nhất là ba ngày, quý nhân cùng hoàng hậu và mọi người lại sẽ gặp nhau.

- Nhỡ xe lửa không đến được thì sao? Em chẳng có ai là họ hàng thân thích ở đây.

- Chỉ hai hôm nữa là gặp nhau thôi mà!

Tâm tư tôi rối như canh hẹ, suy tính làm sao thoát chết, còn bụng dạ nào nghĩ đến xe lửa nữa.

Mục tiêu thứ nhất của máy bay trên chặng này là Thẩm Dương. Ở đó, chúng tôi sẽ phải đổi máy bay cỡ lớn. Xuất phát từ Thông Hóa cùng với tôi có Yoshioka, Hashimoto, Phổ Kiệt và một nhà tu Nhật Bản (đi theo Hashimoto bưng “Thần khí”). Những người khác và một hiến binh Nhật trên một máy bay khác. 11 giờ sáng hôm đó tôi đến sân bay Thẩm Dương trước, nghỉ ở phòng nghỉ sân bay đợi một máy bay khác.

Chờ đợi không lâu, bỗng nhiên có tiếng động cơ nổ rầm trời, chấn động màng tai. Thì ra máy bay Liên Xô hạ cánh. Từng đội lính Liên Xô mang tiểu liên xuống sân bay, lập tức tước khí giới quân Nhật trên sân bay. Không bao lâu khắp sân là quân đội Liên Xô. Đó là những đại diện quân đội Liên Xô đến tiếp nhận quân Nhật đầu hàng.

Do sự thay đổi đột ngột này, chúng tôi không đi Nhật Bản được. Ngày hôm sau, được máy bay Liên Xô đưa đi Liên Xô.

Chú thích:

(63) Thần khí: gồm 3 thứ: một thanh kiếm, một miếng ngọc và một tấm gương bằng đồng gọi là “Nhất bản thiên chiếu đại thần” do Nhật hoàng trao cho Phổ Nghi mang về thờ phụng ở Mãn Châu nhằm thể hiện “Nhật Mãn là một lòng một dạ, không thể chia cắt”. (ND).