Chương 6
Hãy thôi vừa nói vừa nhai kẹo caramel đi, nghe tởm lắm. Tôi kể tiếp câu chuyện của mình nhé. Cuộc tìm kiếm của tôi kéo dài rất lâu và phiêu lưu, nhưng không khó khăn. Cuối cùng tôi cũng lần ra dấu vết của những người mang họ Tach cuối cùng còn sót lại: năm 1909, người ta khai tử cho Casimir và Célestine Tach, đôi vợ chồng trẻ dạo chơi trong vùng đầm lầy Mont-Saint-Michel rồi bị chết đuối tại đó. Họ kết hôn được hai năm và để lại một đứa con một năm tuổi, tôi để ngài tự đoán xem đó là ai nhé. Nhận được tin con trai mình chết thảm, cha mẹ của Casimir Tach cũng sinh buồn phiền mà qua đời. Chỉ còn lại một người duy nhất mang họ Tach, cậu bé Prétextat. Đến đây, tôi đã gặp nhiều khó khăn hơn khi theo dõi hành trình của ngài. Tôi đã nảy ra một ý tưởng sáng suốt là tìm tên thời con gái của mẹ ngài và được biết rằng, nếu như cha ngài xuất thân trong một gia đình không tên tuổi thì Célestine sinh ra đã là nữ hầu tước Planèze vùng Saint-Sulpice, nhánh ngày nay đã lụi tàn, để không lẫn lộn với nam bá tước và nữ bá tước Planèze...
- Cô đang định kể tôi nghe lịch sử một dòng họ không liên quan gì tới tôi đấy à?
- Ngài có lý, tôi lạc đề mất rồi. Hãy trở lại với những người trong dòng họ Planèze de Saint-Sulpice: một dòng dõi vốn đã thưa thớt vào năm 1909, nhưng ở thế hệ quý tộc áp đảo. Khi biết tin con gái mình thiệt mạng, ngài hầu tước và vợ quyết định đón đứa cháu mồ côi cả cha lẫn mẹ về nuôi nấng, và đó là lý do tại sao ngài đến ở trong tòa lâu đài Saint-Sulpice năm lên một tuổi. Tại đó, ngài được nuông chiều không chỉ bởi người vú nuôi và ông bà ngoại, mà còn bởi cậu mợ mình, Cyprien và Cosima de Planèze, em trai và em dâu của mẹ ngài.
- Những chi tiết về phả hệ này có lợi ích là khiến cho người ta phải sửng sốt đấy.
- Không phải thế chứ? Và ngài đoán sao về đoạn tiếp theo nào?
- Sao cơ? Vẫn chưa kết thúc à?
- Nhất định là chưa rồi. Ngài mới chỉ hai tuổi thôi mà, và tôi còn định kể chuyện cuộc đời ngài đến tận năm ngài mười tám tuổi kia.
- Nghe có vẻ hấp dẫn đấy.
- Nếu ngài tự mình kể ra thì tôi đã không phải làm chuyện đó.
- Và nếu tôi không muốn nhắc đến chuyện đó thì sao nào?
- Vậy là ngài có chuyện gì đó muốn giấu.
- Không nhất thiết.
- Còn quá sớm để đề cập vấn đề này. Giữa lúc đó ngài vẫn là một đứa bé được cả gia đình cưng chiều hết mực, bất chấp cuộc hôn nhân không môn đăng hộ đối của mẹ ngài. Tôi đã được nhìn những bức ký họa tòa lâu đài mà ngày nay không còn chút dấu tích: đó là một tòa kiến trúc lộng lẫy huy hoàng. Ngài hẳn phải có một quãng đời thơ ấu cực kỳ lý tưởng!
- Tờ báo lá cải của cô có phải Quan điểm Tranh ảnh không?
- Ngài lên hai khi cậu mợ ngài hạ sinh đứa con duy nhất của họ, Léopoldine de Planèze de Saint-Sulpice.
- Một cái họ như thế chắc phải làm cô thèm rỏ dãi đấy nhỉ? Không phải chính cô được xưng danh như vậy mà.
- Đúng vậy, nhưng tôi thì ít ra tôi vẫn còn sống trên đời này.
- Điều ấy chẳng làm lợi gì cho cô cả.
- Tôi nên tiếp tục hay ngài muốn tôi nhường lời lại cho ngài? Hẳn là lúc này trí nhớ của ngài hồi phục rồi.
- Làm ơn tiếp tục đi, tôi đang hết sức thích thú mà.
- Càng tốt, bởi vì câu chuyện còn lâu mới kết thúc. Như vậy là người ta đã mang lại cho ngài điều duy nhất ngài chưa có: một bạn đồng hành trạc tuổi. Ngài sẽ không bao giờ biết đến cuộc đời rầu rĩ ủ ê của những đứa con một và không bè bạn; hẳn là ngài sẽ chẳng bao giờ đến trường, ngài sẽ chẳng bao giờ có bạn cùng lớp, nhưng từ giờ trở về sau ngài đã có hơn thế rất nhiều: một cô em họ vô cùng đáng yêu. Hai người trở nên thân thiết không thể tách rời. Tôi có cần nói rõ để ngài biết tư liệu đã cung cấp cho tôi loại chi tiết này không?
- Trí tưởng tượng của cô, tôi cho là vậy.
- Một phần nào đó thôi. Nhưng trí tưởng tượng cũng cần phải có nhiên liệu, ngài Tach ạ, và loại nhiên liệu này, đó là thứ tôi còn nợ ngài đấy.
- Cô đừng có liên tục ngắt mạch như vậy nữa, và hãy kể tôi nghe về thời thơ ấu của tôi, tôi đang xúc động lắm rồi đây.
- Cứ chế nhạo đi, ngài thân mến. Sẽ có gì đó để xúc động đấy. Ngài đã có một tuổi thơ hẳn là quá đẹp đẽ. Ngài đã có tất cả những gì người ta có thể mơ ước, và còn hơn thế nữa: một tòa lâu đài, một vùng đất thuộc sở hữu tư rộng mênh mông với những cái hồ và những vạt rừng, bầy ngựa, một cuộc sống vật chất dư dả tuyệt vời, một gia đình nhận nuôi luôn chăm chút nuông chiều, một vị gia sư không mấy độc đoán và thường xuyên đau ốm, những gia nhân giàu lòng thương người, và nhất là ngài đã có Léopoldine.
- Hãy nói với tôi sự thật: cô không phải là phóng viên. Cô đang tìm tư liệu để viết một cuốn tiểu thuyết nhạt như nước ốc chăng?
- Nhạt như nước ốc ấy à? Cứ để đó xem sao. Tôi kể tiếp nhé. Tất nhiên là hồi năm 14 đã xảy ra chiến tranh, nhưng những đứa trẻ vẫn hay bằng lòng với những cuộc chiến tranh, nhất là những đứa trẻ con nhà giàu. Từ chốn thiên đường của ngài nhìn ra, cuộc xung đột này đối với ngài không có nghĩa lý gì và chẳng hề cản trở dòng chảy lâu dài và chậm rãi của hạnh phúc của ngài.
- Quý cô thân mến, cô quả là một người kể chuyện vô song.
- Không được bằng ngài.
- Tiếp tục đi.
- Những năm tháng ấy vừa mới trôi qua. Tuổi ấu thơ là một cuộc phiêu lưu không trôi nhanh cho lắm. Đối với người trưởng thành thì một năm có là gì đâu? Thế mà đối với một đứa trẻ, một năm bằng cả một thế kỷ, và đối với ngài, những thế kỷ này được tạo nên từ vàng và bạc. Giới luật sư thường viện dẫn một tuổi thơ bất hạnh như một tình tiết giảm nhẹ. Khi thăm dò quá khứ của ngài, tôi nhận thấy một tuổi ấu thơ quá đỗi hạnh phúc cũng có thể dùng như một tình tiết giảm nhẹ.
- Tại sao cô lại tìm cách gán cho tôi những tình tiết giảm nhẹ? Tôi đâu có cần đến chúng.
- Để rồi xem. Léopoldine và ngài không bao giờ rời nhau. Hai người không ai có thể sống thiếu người kia được.
- Anh em họ, chuyện xưa như trái đất.
- Ở một mức độ thân mật như thế, người ta còn có thể gọi là anh em họ được chăng?
- Anh trai và em gái vậy, nếu cô muốn thế hơn.
- Vậy thì là anh trai và em gái loạn luân.
- Điều đó khiến cô bị sốc à? Chuyện vẫn thường xảy ra trong những gia đình thanh thế. Bằng chứng đây.
- Tôi nghĩ ngài nên đích thân kể phần tiếp theo của câu chuyện.
- Tôi sẽ không làm vậy.
- Ngài thực sự muốn tôi kể tiếp à?
- Cô sẽ giúp tôi kể tiếp.
- Tôi chỉ đề nghị giúp ngài thôi, nhưng nếu tôi tiếp tục câu chuyện của mình từ đoạn đang dừng lại, đó mới chỉ là một lời giải thích dài dòng nhạt nhẽo và tầm thường của phần lỗi lạc nhất, khác thường nhất và bất ngờ nhất trong các tiểu thuyết của ngài.
- Tôi tôn thờ những lời giải thích dài dòng nhạt nhẽo và tầm thường.
- Kệ ngài, ngài đã muốn thế cơ mà. Xét cho cùng, ngài có cho rằng tôi có lý không?
- Trong chuyện gì cơ?
- Vì đã xếp cuốn tiểu thuyết này vào số các tác phẩm gồm có hai nhân vật nữ chứ không phải ba.
- Tôi hoàn toàn cho rằng cô có lý, quý cô thân mến.
- Nếu vậy thì tôi chẳng còn sợ gì nữa. Phần còn lại là văn học nữa thôi, phải không nào?
- Phần còn lại thực tế chỉ là tác phẩm của tôi. Vào thời ấy, tôi không có thứ giấy nào khác ngoài cuộc đời mình, cũng không có thứ mực viết nào khác ngoài máu của mình.
- Hay máu của những người khác.
- Cô ấy không phải là một người khác.
- Vậy thì cô ấy là ai đây?
- Đó là cái tôi không bao giờ biết; nhưng cô ấy không phải một người khác, đó là điều chắc chắn. Tôi vẫn đang chờ nghe lời giải thích dài dòng của cô đây, quý cô thân mến.
- Đúng rồi. Nhiều năm trôi qua và những năm tháng đó trôi qua êm ả, quá sức êm ả. Léopoldine và ngài chưa từng biết đến thứ gì khác ngoài cuộc sống đó, ấy vậy mà hai người vẫn ý thức được tính chất bất thường của nó và may mắn thái quá của mình. Từ sâu thẳm chốn địa đàng của mình, hai người bắt đầu cảm thấy cái mà hai người gọi là “nỗi lo sợ của những kẻ được ân sủng” và nỗi lo sợ ấy có nội dung như sau; “Một sự hoàn hảo đến mức này có thể kéo dài được bao lâu?” Nỗi lo sợ này, cũng giống như mọi nỗi lo sợ khác, đưa cảm giác sảng khoái của hai người lên đến tột đỉnh nhưng cùng lúc, cũng bào mòn nó đi một cách nguy hiểm, càng lúc càng nguy hiểm. Lại nhiều năm nữa trôi qua. Ngài đã bước sang tuổi mười bốn, em họ ngài mười hai. Ngài đã đến đỉnh cao nhất của tuổi ấu thơ, cái mà Tournier gọi là “sự chín muồi của thời thơ ấu”. Được khuôn theo một cuộc sống ngỡ như chỉ có trong mơ, hai người là những đứa trẻ không thực. Người ta không bao giờ nói cho hai người biết điều đó, nhưng hai người vẫn lờ mờ biết rằng một sự hủy hoại kinh khủng đang chờ mình ở phía trước, nó sẽ đổ trách nhiệm cho cơ thể lý tưởng của hai người và cho tính tình lý tưởng không kém của hai người để biến hai người thành những thiếu niên bấn loạn. Tới đây, tôi ngờ rằng chính ngài đã khởi động một kế hoạch điên rồ diễn ra tiếp đó.
- Thôi rồi, chưa chi cô đã tìm cách giải tội cho tòng phạm của tôi.
- Tôi không hiểu tại sao tôi lại phải giải tội cho cô ấy. Ngài đã nảy ra ý tưởng ấy, phải thế không?
- Đúng vậy, nhưng ý tưởng ấy không hề tội lỗi.
- Nhìn bề ngoài thì không, nhưng bản thân ý tưởng đó lại đúng là tội lỗi khi xét đến hậu quả của nó và nhất là khi xét đến tính bất khả thi của nó, tính chất sớm hay muộn rồi cũng sẽ bộc lộ.
- Trong trường hợp này là muộn.
- Cứ theo trình tự thời gian đã. Lúc bấy giờ ngài tròn mười bốn tuổi, Léopoldine tròn mười hai. Cô ấy nhất nhất nghe lời ngài và ngài có thể bảo cô ấy nuốt trôi bất cứ thứ gì.
- Đó không phải là bất cứ thứ gì.
- Không, sự thực nó còn tệ hơn thế. Ngài thuyết phục cô ấy tin rằng tuổi dậy thì là điều tệ hại nhất, xấu xa nhất trong số những điều xấu nhưng vẫn có cách tránh được nó.
- Bản chất của nó là vậy mà.
- Ngài vẫn còn tin như thế ư?
- Tôi chưa bao giờ hết tin vào điều đó.
- Vậy ra ngài vẫn cứ luôn điên rồ như thế.
- Trong cách nhìn nhận của tôi, tôi vẫn cứ là người duy nhất có suy nghĩ lành mạnh.
- Dĩ nhiên. Ở tuổi mười bốn, ngài đã suy nghĩ lành mạnh đến mức trịnh trọng quyết định rằng mình sẽ không bao giờ bước sang tuổi thiếu niên. Ngài có ảnh hưởng đến cô em họ tới nỗi ngài đã khiến được cô ấy tuyên thệ hệt như mình.
- Như thế không phải rất tuyệt hay sao?
- Cũng còn tùy. Bởi ngài đã là Prétextat Tach và ngài gán cho lời thề vĩ đại của mình những quyền trừng phạt không kém phần vĩ đại trong trường hợp bội ước. Nói cho rõ hơn, ngài đã thề và bắt Léopoldine phải thề rằng nếu một trong hai người bội ước và bước sang giai đoạn dậy thì, sẽ bị người kia giết chết, không hơn không kém.
- Mới mười bốn tuổi đã mang cốt cách của người khổng lồ!
- Tôi cho rằng có rất nhiều những đứa trẻ khác dự trù kế hoạch để không bao giờ rời bỏ tuổi ấu thơ, với những thành công nhỏ nhặt nhưng luôn chỉ là nửa vời. Thế mà hai người thì dường như đã đạt đến thành quả cuối cùng. Quả là hai người đã đặt vào đó một quyết tâm hiếm thấy. Và ngài, người khổng lồ của vụ việc phức tạp này, ngài đã phát minh ra đủ loại biện pháp mạo danh khoa học nhằm khiến cho cơ thể của hai người không đủ điều kiện với tuổi thiếu niên.
- Không mạo danh khoa học đến mức ấy đâu, bởi vì chúng công hiệu kia mà.
- Để rồi xem. Tôi tự hỏi làm sao ngài có thể sống sót qua những lối điều trị như vậy.
- Cả hai chúng tôi đều hạnh phúc.
- Với giá nào cơ chứ! Trí óc ngài đã lôi ở đâu ra những châm ngôn gàn dở đến vậy nhỉ? Rốt cuộc thì hai người có lý do để bước sang tuổi mười bốn kia mà.
- Nếu có cơ hội quay trở về quá khứ, tôi vẫn sẽ làm như vậy.
- Hôm nay thì ngài có lý do để suy sụp về thể chất.
- Nên tin rằng tôi luôn luôn ở lứa tuổi già cả hoặc lứa tuổi nhi đồng, bởi vì trạng thái tâm thần của tôi đã không bao giờ thay đổi.
- Chuyện đó không khiến tôi ngạc nhiên về ngài. Ngay từ thời điểm năm 1922 ngài đã cực kỳ gàn dở. Ngài đã tạo ra từ không gì hết cái mà ngài gọi là một “vệ sinh của đứa trẻ bất diệt” – vào thời đó, cái từ này bao quát tất cả những lĩnh vực sức khỏe tinh thần và thể chất: vệ sinh đã trở thành một hệ tư tưởng. Thứ ngài đã sáng tạo ra đáng gọi bằng cái tên phản vệ sinh thì đúng hơn, chính vì nó nguy hại đến mức ấy.
- Ngược lại, nó rất lành mạnh thì có.
- Bị thuyết phục rằng tuổi dậy thì sẽ diễn ra trong giấc ngủ, ngài quyết định không nên ngủ nữa, hay ít ra cũng không nhiều hơn hai tiếng một ngày. Theo quan niệm của ngài, một cuộc sống chủ yếu dưới nước có vẻ rất lý tưởng để níu giữ tuổi thơ: từ đó trở đi, Léopoldine và ngài sẽ trải qua hàng ngày hàng đêm trọn vẹn để bơi trong những cái hồ của vùng đất thuộc sở hữu gia đình, thậm chí đôi khi cả giữa mùa đông. Hai người ăn uống ở mức tối thiểu. Một vài thứ thực phẩm bị cấm chỉ và những thứ khác được khuyên dùng, căn cứ vào những nguyên tắc mà tôi thấy dường như bắt nguồn từ ý tưởng cuồng loạn nhất thì: ngài cấm những món ăn quá “trưởng thành”, như vịt nấu cam, canh tôm hùm và những thức ăn có màu đen. Thay vào đó, ngài cổ xúy việc dùng những loại nấm không những độc hại mà còn có tiếng là không đủ tiêu chuẩn cho tiêu hóa như nấm trứng, và cứ đến mùa là hai người lại ních cho đầy bụng. Để ngăn cơn buồn ngủ, ngài tự kiếm cho mình những hộp trà Kenya loại cực nặng, vì đã nghe thấy bà của mình nói đủ thứ không hay về loại trà đó: ngài điều chế cho nó có màu đen như mực rồi uống những liều rất lớn, hệt như những liều ngài đưa cô em họ của mình.
- Người hoàn toàn tán thành kế hoạch này.
- Cô ấy yêu ngài thì đúng hơn.
- Cả tôi nữa, tôi cũng yêu cô ấy.
- Theo cách của riêng ngài.
- Cách yêu của tôi không khiến cô hài lòng sao?
- Nói tránh đi thì là như vậy.
- Có lẽ cô đã tìm ra những người làm việc đó tốt hơn thế chăng? Tôi chưa từng biết đến cái gì hèn hạ hơn cái những người đó gọi là yêu. Cô có biết cái được họ gọi là yêu không? Biến thành nô lệ, làm cho có chửa và làm xấu đi một phụ nữ bất hạnh: đó là cái mà những sinh vật được xem như thuộc giới tính của tôi gọi là yêu.
- Bây giờ ngài lại chơi trò ủng hộ chủ nghĩa nữ quyền ư? Chưa bao giờ tôi thấy ngài không đáng tin như lúc này.
- Trời ạ, cô ngốc đến đáng thương. Điều mà tôi vừa nói là hoàn toàn trái ngược với chủ nghĩa nữ quyền đấy chứ.
- Tại sao ngài không cố thử nói năng rõ ràng hơn một chút, dù chỉ một lần?
- Nhưng tôi diễn đạt rất rõ ràng cơ mà! Chính cô đã từ chối không công nhận cách yêu của tôi là đẹp nhất.
- Quan điểm của tôi về chuyện này chẳng để làm gì hết. Trái lại, tôi muốn biết Léopoldine nghĩ sao về cách yêu của ngài.
- Nhờ có tôi, Léopoldine đã trở thành người hạnh phúc nhất.
- Người hạnh phúc nhất xét trong tổng thể nào vậy? Trong số những người phụ nữ? Những kẻ điên? Những kẻ bệnh hoạn? Những nạn nhân?
- Cô đã hoàn toàn lạc đề mất rồi. Nhờ có tôi, cô ấy đã trở thành người hạnh phúc nhất trong số những đứa trẻ.
- Những đứa trẻ? Vào tuổi mười lăm ấy à?
- Đúng thế. Vào cái tuổi mà mấy đứa con gái trở nên xấu ma chê quỷ hờn, mụn nổi tứ tung, mông to bè ra, bốc mùi hôi thối, lông lá mọc đầy, ngực bắt đầu nhú lên, hông bành ra, tâm tính biến đổi, cáu bẳn, ngớ ngẩn – tóm lại một câu là trở thành đàn bà, vào cái tuổi tai hại này, thế nên Léopoldine là đứa trẻ xinh đẹp nhất, hạnh phúc nhất, mù chữ nhất thông thái nhất – cô ấy là đứa trẻ trẻ con nhất, và được như vậy là nhờ duy nhất có tôi. Nhờ có tôi, người mà tôi yêu đã tránh được nỗi đau khổ dai dẳng là trở thành một người đàn bà. Tôi thách cô tìm thấy một tình yêu nào đẹp hơn tình yêu đó.
- Ngài hoàn toàn chắc chắn là cô em họ của ngài không muốn trở thành đàn bà ư?
- Làm sao cô ấy có thể mong muốn một chuyện như vậy? Cô ấy quá thông minh để làm vậy.
- Tôi không yêu cầu ngài trả lời tôi bằng những sự phỏng đoán. Tôi hỏi ngài liệu cô ấy có tỏ ý đồng thuận với ngài hay là không, liệu cô ấy có nói với ngài, bằng lời lẽ rõ ràng: “Prétextat, em thà chết còn hơn là phải giã từ tuổi ấu thơ.”
- Cô ấy không cần phải nói rõ với tôi điều đó. Tất nhiên là thế rồi.
- Đúng như tôi vẫn nghĩ: cô ấy không bao giờ nói đồng ý với ngài.
- Tôi nhắc lại để cô hiểu rằng điều đó cũng chẳng ích gì. Tôi biết điều cô ấy mong muốn.
- Ngài biết rõ nhất điều mình muốn.
- Cô ấy và tôi mong muốn cùng một thứ.
- Tất nhiên.
- Cô đang cố ám chỉ điều gì vậy, cô nhóc? Có lẽ cô tin rằng cô hiểu rõ Léopoldine hơn tôi à?
- Càng trò chuyện với ngài tôi càng có lòng tin vào điều đó.
- Thà điếc còn hơn nghe thấy điều ấy. Tôi sẽ dạy cô điều này mà cô chắc chắn là chưa được biết, đồ đàn bà ạ: không một ai – cô hiểu chứ - không một ai biết rõ một người bằng chính kẻ đã giết người ấy.
- Được đấy. Ngài chuyển sang mục thú tội à?
- Sang mục thú tội ấy à? Đó không phải là lời thú tội bởi vì cô đã biết là tôi giết cô ấy rồi.
- Ngài hãy nghĩ rằng tôi vẫn còn một điều ngờ vực cuối cùng. Thật khó mà thuyết phục được bản thân tin rằng một nhân vật đoạt giải Nobel lại là một kẻ sát nhân.
- Sao kia? Cô không biết rằng những kẻ sát nhân là những người có nhiều cơ may nhận được giải Nobel nhất à? Hãy nhìn Kissinger, Gorbatchev...
- Đúng vậy, nhưng ngài, ngài đoạt giải Nobel văn chương kia mà.
- Chính là thế! Những người đoạt giải Nobel hòa bình thường là những kẻ sát nhân, nhưng những người đoạt giải Nobel văn chương lại luôn luôn là những kẻ sát nhân.
- Không có cách nào tranh luận nghiêm túc được với ngài.
- Tôi chưa bao giờ nghiêm túc hơn.
- Maeterlinck, Tagore, Pirandello, Mauriac, Hemingway, Pasternak, Kawabata, tất cả đều là sát nhân ư?
- Cô không biết điều ấy sao?
- Đúng thế.
- Tôi sẽ cho cô biết thêm một số chi tiết về chuyện đó.
- Xin được hỏi ngài lấy đâu ra nguồn thông tin này?
- Prétextat Tach không cần những nguồn thông tin. Những nguồn thông tin chỉ có ích đối với những kẻ khác thôi.
- Tôi hiểu rồi.
- Không, cô không hiểu gì cả. Cô lưu tâm đến quá khứ của tôi, cô đã sục sạo vào những tài liệu lưu trữ về tôi và cô ngạc nhiên khi gặp phải một vụ ám sát. Chính điều trái ngược mới là điều đáng ngạc nhiên. Giá như cô cũng chịu khó bỏ công sức lục lạo trong đám tài liệu lưu trữ về những kẻ đoạt giải Nobel này cũng với ngần ấy sự tỉ mỉ, chắc chắn cô đã khám phá được một lô một lốc những vụ ám sát. Nếu không, người ta đã chẳng bao giờ trao cho họ giải Nobel.
- Ngài lên án người phóng viên đến lần trước đã đảo ngược quan hệ nhân quả. Còn ngài, ngài không đảo ngược quan hệ nhân quả, ngài mở đầu khá nhưng rồi lại nhanh chóng kết thúc một cách đáng thất vọng.
- Tôi độ lượng báo để cô biết rằng nếu cô đang thử đương đầu với tôi trong lĩnh vực logic thì cô không có cơ hội chiến thắng nào đâu.
- Căn cứ vào cái mà ngài gọi là logic thì tôi tin chắc vậy. Nhưng tôi không đến đây để cãi lý.
- Vậy thì cô đến đây làm gì?
- Để chắc chắn được rằng ngài là kẻ sát nhân. Cảm ơn vì đã loại trừ chút do dự cuối cùng nơi tôi: ngài đã sa chân vào cái bẫy tôi giăng ra.
Lão già mắc chứng béo phì bật một tràng cười gớm ghiếc.
- Cái bẫy cô giăng ra ấy à! Tuyệt thật! Cô nghĩ là cô có thể bịp tôi ư?
- Tôi có đầy đủ lý do để tin mình có khả năng làm điều đó bởi vì chính tôi đã làm được rồi.
- Cô ả ngốc nghếch tự phụ đáng thương. Nên nhớ cho rằng lòe bịp, đó là cưỡng đoạt. Thế mà cô đã không cưỡng đoạt được gì từ tôi bởi vì tôi đã tiết lộ cho cô biết sự thật ngay từ lúc mở màn cuộc chơi. Tại sao tôi lại phải giấu giếm chuyện tôi là một kẻ sát nhân? Tôi không có gì phải e ngại công lý cả, chưa đầy hai tháng nữa tôi sẽ chêt.
- Thế còn danh tiếng sau khi ngài thành ra người thiên cổ?
- Nó chỉ nhờ đó mà trở nên vĩ đại hơn thôi. Tôi đã hình dung ra mặt tiền của các nhà sách: “Prétextat Tach, nhà văn đoạt giải Nobel-kẻ giết người.” Những cuốn sách tôi viết ra sẽ bán chạy như tôm tươi. Chính những nhà xuất bản của tôi sẽ xoa tay hài lòng. Tin tôi đi, tội sát nhân này là một vụ áp phe tuyệt vời cho tất cả mọi người.
- Thậm chí cả với Léopoldine sao?
- Nhất là đối với Léopoldine.
- Chúng ta hãy quay trở về năm 1922 nhé.
- Tại sao không phải là năm 1925?
- Ngài hơi nhanh nhảu quá đấy. Không nên giản lược ba năm này đi đâu, đó là ba năm vô cùng quan trọng cơ mà.
- Đúng thật. Những năm ấy vô cùng quan trọng, vậy nên không thể kể lại được.
- Thế mà ngài đã kể ra rồi đó thôi.
- Không, tôi viết nó ra đấy chứ.
- Làm ơn đừng chơi trò chữ nghĩa nữa được không?
- Cô nói năng với một nhà văn như thế mà nghe được à?
- Tôi không nói với nhà văn, tôi đang nói với kẻ sát nhân.
- Cùng là một người.
- Ngài chắc chứ?
- Nhà văn, kẻ sát nhân: hai phương diện của cùng một nghề nghiệp, hai cách chia của cùng một động từ.
- Động từ nào vậy?
- Động từ hiếm gặp nhất và khó nhất: động từ yêu. Sách giáo khoa ngữ pháp vỡ lòng của chúng ta đã chọn làm thí dụ mẫu đúng cái động từ có nghĩa thuộc vào loại khó hiểu nhất, như thế không phải rất buồn cười sao? Nếu là giáo viên tiểu học, tôi sẽ thay cái động từ bí hiểm này bằng một động từ gần gũi dễ hiểu hơn.
- Động từ giết ấy à?
- Giết cũng không phải là động từ dễ đến thế đâu. Không, một động từ tục tĩu và tầm thường như biểu quyết, đẻ, phỏng vấn, làm việc…
- Ơn trời, ngài không phải giáo viên tiểu học. Ngài có biết rằng để moi được từ ngài một câu trả lời cho câu hỏi đặt ra là vô cùng khó không? Ngài rất có tài lẩn tránh, đổi chủ đề, khiến người khác phải phân tâm. Phải liên tục nhắc ngài vào khuôn khổ.
- Tôi thấy mừng vì nhận được lời khen này.
- Lần này thì ngài sẽ không thoát nữa đâu: giai đoạn 1922-1925, tôi nhường lời cho ngài đấy.
Yên lặng nặng nề.
- Cô có muốn một viên kẹo caramel không?
- Ngài Tach, tại sao ngài luôn dè chừng tôi vậy?
- Tôi không dè chừng cô. Hết sức thành thực mà nói, tôi không hiểu mình có thể nói gì với cô đây. Chúng tôi hoàn toàn hạnh phúc và chúng tôi yêu thương nhau chính là tuân theo ý trời. Tôi còn có thể kể gì với cô được nữa ngoài những điều ngớ ngẩn kiểu này?
- Tôi sẽ giúp ngài.
- Tôi trông chờ vào điều tệ nhất.
- Cách đây hai mươi tư năm, tiếp theo sự kiện ngài ngừng sáng tác, ngài đã bỏ lại một cuốn tiểu thuyết dở dang. Tại sao vậy?
- Tôi đã giải thích nguyên nhân với một trong những đồng nghiệp của cô. Tất cả những nhà văn muốn xứng với danh hiệu của mình đều có nhiệm vụ phải để lại ít nhất một cuốn tiểu thuyết chưa hoàn thành, nếu không làm thế, nhà văn đó không đáng tin.
- Ngài biết nhiều nhà văn từ lúc sinh thời đã cho xuất bản những cuốn tiểu thuyết dở dang sao?
- Tôi không biết ai như thế cả. Dĩ nhiên là tôi láu cá hơn những kẻ khác: ngay từ lúc sinh thời tôi đã nhận những danh vọng mà hạng nhà văn tầm thường chỉ sau khi chết đi mới có được. Xuất phát từ một nhà văn có triển vọng, một cuốn tiểu thuyết dở dang được xem như là sự vụng về, như tuổi trẻ còn nông nổi bồng bột; nhưng từ một nhà văn vĩ đại mà danh tiếng đã được thừa nhận, một cuốn tiểu thuyết bỏ dở giữa chừng lại là tột đỉnh của sự khéo léo. Nó trông rất có vẻ “thiên tài giữa đường đứt gánh”, “cơn bồn chồn của người khổng lồ”, “nỗi thán phục trước điều khó diễn đạt”, “cách nhìn nhận theo kiểu Mallarmé về cuốn sách kế tiếp” – vắn tắt lại là nó làm lợi.
- Ngài Tach ạ, tôi cho là ngài đã không hiểu đúng câu hỏi của tôi. Tôi không hỏi tại sao ngài lại để lại một cuốn tiểu thuyết dở dang, mà tại sao ngài lại bỏ dở chính cuốn tiểu thuyết ấy.
- Thế nào nhỉ, đang viết nửa chừng, tôi chợt nhận ra rằng tôi chưa bao giờ thai nghén cuốn tiểu thuyết dở dang cần thiết cho danh tiếng của mình, tôi nhìn xuống tập bản thảo và tôi đã nghĩ: “Tại sao không phải cuốn này nhỉ?” Thế là tôi buông bút và không viết thêm vào đó một dòng nào nữa.
- Đừng mong tôi tin lời ngài.
- Tại sao lại không nhỉ?
- Ngài nói: “Tôi buông bút và không viết thêm vào đó một dòng nào nữa.” Trong khi lẽ ra ngài nên nói: “Tôi buông bút và không bao giờ viết thêm một dòng nào nữa.” Không phải rất lạ lùng sao, tiếp sau cuốn tiểu thuyết dở dang trứ danh này, ngài không bao giờ muốn viết nữa, chính ngài, người đã từng ngày nào cũng viết liên tục trong suốt ba mươi sáu năm?
- Một ngày nào đó hẳn tôi cũng nên ngừng viết chứ.
- Vâng, nhưng tại sao lại là ngày hôm đó?
- Đừng cố tìm cách gán ý nghĩa ngầm ẩn cho một hiện tượng tầm thường như tuổi già. Lúc ấy tôi đã năm mươi chín tuổi rồi, tôi quyết định rút lui. Còn chuyện gì có thể bình thường hơn thế?
- Chỉ hôm trước hôm sau mà đã không viết thêm một dòng nào nữa: tuổi già đổ ập xuống ngài chỉ trong một ngày như vậy sao?
- Tại sao lại không nhỉ? Không phải ngày nào người ta cũng già đi. Người ta có thể sống qua mười năm, hai mươi năm mà không hề già đi, thế rồi không một lý do cụ thể, để lộ hậu quả của hai mươi năm này chỉ trong vòng có hai tiếng đồng hồ. Rồi cô sẽ thấy, chuyện đó cũng sẽ xảy đến với cô. Một buổi tối, cô nhìn mình trong gương và cô sẽ nghĩ: “Chúa ơi, mình đã già thêm mười tuổi kể từ sáng ngày hôm nay!”
- Thật là không lý do cụ thể chứ?
- Không lý do nào khác ngoài việc thời gian đưa tất cả tới chỗ diệt vong.
- Thời gian phải gánh hết tội lỗi thì oan uổng quá, ngài Tach ạ. Ngài cũng giúp nó không ít đây chứ - thậm chí tôi sẽ nói ngài giúp nó bằng cả hai tay nữa kia.
- Bàn tay, trung tâm lạc thú của nhà văn.
- Đôi bàn tay, trung tâm lạc thú của kẻ bóp cổ.
- Quả nhiên, bóp cổ là một việc hết sức thú vị.
- Với người bóp cổ hay kẻ bị bóp cổ?
- Ôi chao, tôi mới chỉ biết có một trong hai việc.
- Đừng tuyệt vọng thế chứ.
- Ý cô muốn nói gì?
- Tôi không biết nữa. Ngài làm tôi phân tâm với những trò đánh lạc hướng của ngài. Hãy nói tôi biết về cuốn sách đó đi, ngài Tach.
- Không có chuyện ấy đâu, thưa quý cô, đó là việc chính cô phải làm thì có.
- Xét trong tất cả những gì ngài đã viết, đó là cuốn tôi thích nhất.
- Tại sao thế? Bởi vì có một tòa lâu đài, những nhà quý tộc và một câu chuyện tình sao? Cô đúng là đồ đàn bà.
- Tôi thích những câu chuyện tình, quả đúng vậy. Tôi vẫn thường nghĩ rằng ngoài tình yêu ra chẳng còn gì là thú vị hết.
- Trời đất.
- Cứ việc mỉa mai nếu thích, ngài không thể chối rằng chính ngài đã viết cuốn sách đó và rằng đó là một câu chuyện tình.
- Cô nói vậy thì nó là như vậy.
- Vả lại đó là câu chuyện tình duy nhất ngài từng viết ra.
- Cô trông tôi đang yên tâm về chuyện ấy đây này.
- Tôi đặt lại câu hỏi cho ngài nhé, ngài thân mến: tại sao lại bỏ dở cuốn tiểu thuyết này?
- Trí tưởng tượng gặp trục trặc, có lẽ vậy.
- Trí tưởng tượng ấy à? Ngài đâu cần đến trí tưởng tượng để viết ra cuốn sách đó, ngài toàn kể những sự kiện có thật kia mà.
- Cô thì biết gì về chuyện ấy? Cô đâu có ở đó để xác minh.
- Ngài đã giết Léopoldine, đúng không nào?
- Đúng vậy, nhưng điều đó không chứng minh được rằng phần còn lại là thật. Phần còn lại là văn chương, thưa quý cô.
- Sao kia, tôi thì tôi tin là trong cuốn sách này mọi sự kiện được mô tả đều có thật.
- Nếu chuyện đó làm cô thấy hài lòng.
- Vượt lên trên sự vui thích, tôi có những lý do chính đáng để nghĩ rằng cuốn tiểu thuyết này hoàn toàn mang tính chất tự truyện.
- Những lý do chính đáng hả? Hãy cắt nghĩa cho tôi những lý do đó nào, để chúng ta có thể vui cười một chút.
- Những tài liệu lưu trữ đã xác nhận tòa lâu đài chính xác theo mô tả trong những trang viết của ngài. Các nhân vật cũng mang họ như ngoài đời, tất nhiên là chỉ trừ có ngài, nhưng Philémon Tractatus là một cái tên giả dễ nhận biết – chỉ cần dựa vào những chữ cái đầu là đủ. Cuối cùng, những cuốn sổ lưu bạ chứng thực cho cái chết của Léopoldine vào năm 1925.
- Tài liệu lưu trữ, sổ lưu bạ: đó là cái mà cô gọi là thực tế ư?
- Không, nhưng nếu ngài đã tôn trọng sự thực chính thức này, tôi có thể rất có lý khi suy luận rằng ngài cũng đã tôn trọng những sự thực còn sâu kín hơn.
- Luận chứng thiếu thuyết phục.
- Tôi còn có những luận chứng khác: văn phong chẳng hạn. Một văn phong kém trừu tượng hơn rất nhiều so với văn phong được ngài sử dụng trong những cuốn tiểu thuyết trước đó.
- Luận chứng này còn thiếu thuyết phục hơn nữa. Chủ nghĩa ấn tượng đang thay cho óc phê phán của cô sẽ không có giá trị làm bằng chứng, nhất là về mặt phong cách học: những kẻ dốt đặc giống như cô không bao giờ nói càn chừng nào còn đề cập đến vấn đề phong cách của một nhà văn.
- À mà tôi có một luận chứng còn thuyết phục hơn nữa vì nó không đơn thuần là một luận chứng.
- Cô đang nói tầm bậy gì nữa thế?
- Đó không phải là một luận chứng, mà là một bức ảnh.
- Một bức ảnh ư? Bức ảnh chụp cái gì?
- Ngài có biết tại sao không ai ngờ được rằng cuốn tiểu thuyết này mang tính tự truyện không? Bởi lẽ nhân vật chính, Philémon Tractatus, là một cậu bé tuyệt vời, vóc người dong dỏng cao với gương mặt dễ mến. Ngài đã không thực sự nói dối khi bảo với các đồng nghiệp của tôi rằng từ năm mười tám tuổi ngài đã mang vẻ ngoài xấu xí và mắc chứng béo phì. Cứ cho là ngài đã nói dối do sơ suất đi, bởi trong suốt những năm trước đó, ngài cực kỳ điển trai.
- Cô thì biết gì về chuyện ấy.
- Tôi đã tìm lại được một tấm ảnh.
- Không thể có chuyện đó được. Trước năm 1948 tôi chưa từng chụp ảnh.
- Xin lỗi vì phải kết luận rằng trí nhớ của ngài đã ít nhiều bị hổng. Tôi đã tìm thấy một bức ảnh đằng sau có ghi bằng bút chì: “Saint-Sulpice – 1925.”
- Cho tôi xem bức ảnh ấy đi.
- Tôi sẽ đưa cho ngài khi nào có thể tin chắc rằng ngài sẽ không tìm cách hủy nó đi.
- Tôi hiểu rồi, cô đang giở trò lòe bịp.
- Tôi không lòe bịp. Tôi đã hành hương về Saint-Sulpice. Tôi lấy làm tiếc phải báo ngài biết rằng, trên những phần đất đai xưa kia là tòa lâu đài nay chẳng còn gì sót lại, người ta đã xây dựng một tổ hợp nông nghiệp. Phần lớn các hồ trong vùng đã bị san lấp, còn thung lũng đã bị biến thành bãi rác công cộng. Tiếc thật, ngài chẳng hề gợi lên trong tôi chút cảm giác thương hại nào cả. Tìm được đến nơi rồi, tôi hỏi chuyện tất cả những người cao tuổi mà tôi được gặp. Họ vẫn còn nhớ tòa lâu đài và những hầu tước thuộc dòng họ Planèze của vùng Saint-Sulpice. Thậm chí họ vẫn còn nhớ cậu bé mồ côi được ông bà ngoại đón về nuôi.
- Tôi tự hỏi làm thế nào đám dân đen ấy lại có thể nhớ về tôi được, tôi chưa từng tiếp xúc với họ kia mà.
- Có đủ các loại tiếp xúc khác nhau. Có thể họ chưa từng trò chuyện với ngài bao giờ, nhưng họ nhìn thấy ngài.
- Không thể thế được. Tôi chưa bao giờ đặt chân ra ngoài vùng đất thuộc sở hữu gia đình.
- Nhưng bạn bè của ông bà ngoại hay cậu mợ ngài vẫn thường lui tới thăm nom họ.
- Họ không bao giờ chụp ảnh cả.
- Ngài nhầm. Nghe này, tôi không biết bức ảnh được chụp trong hoàn cảnh nào, cũng không biết do ai chụp – những lý giải của tôi trong trường hợp này cũng chỉ là giả thiết nhưng sự thực là bức ảnh này có tồn tại. Trong bức ảnh đó ngài đang đứng trước tòa lâu đài, cùng với Léopoldine.
- Cùng với Léopoldine?
- Một bé gái cực kỳ xinh xắn với mái tóc sẫm màu, chỉ có thể là cô ấy mà thôi.
- Cho tôi xem tấm ảnh đi.
- Ngài sẽ làm gì với nó nào?
- Tôi bảo cô cho tôi xem bức ảnh ấy đi cơ mà.
- Một bà cụ người làng đưa nó cho tôi. Tôi không biết làm thế nào bức ảnh lại lọt vào tay bà cụ. Có hề chi: không còn nghi ngờ gì nữa về danh tính của hai đứa trẻ này. Những đứa trẻ, đúng vậy, ngay đến ngài, khi ấy đã mười bảy tuổi, vẫn không mang dấu hiệu nào của tuổi thiếu niên. Đó là điều hết sức lạ lùng: cả hai người đều lớn đùng, gầy nhom, nhợt nhạt, nhưng khuôn mặt và cơ thể dài ngoẵng của hai người hoàn toàn thuộc về những đứa trẻ. Vả chăng, hai người không có vẻ bình thường: trông giống như hai người khống lồ mười hai tuổi. Thế nhưng kết quả rất tuyệt vời: những đường nét mảnh mai, những cặp mắt ngây thơ, những gương mặt quá nhỏ so với cái đầu, được đặt trên những thân hình như của trẻ con, những cặp giò mảnh khảnh và dài vô tận – trông hai người tuyệt đẹp. Đến phải tin rằng những châm ngôn hoang tưởng của ngài về vấn đề vệ sinh rất hiệu quả, và những quả nấm trứng là một bí quyết gìn giữ nhan sắc. Cú sốc lớn nhất lại chính là ngài. Thật khó mà nhận ra ngài!
- Nếu trông tôi khó nhận ra đến thế, làm thế nào cô nhận ra được đó là tôi?
- Tôi không hiểu đó có thể là ai khác nữa đây. Vả lại, ngài vẫn giữ nguyên làn da trắng trẻo, mịn màng, tịnh không một sợi râu – đó hẳn là thứ duy nhất ngài còn giữ lại được từ thời ấy. Ngài đẹp trai biết mấy, những đường nét trong sáng thuần khiết biết mấy, chân tay mảnh dẻ biết mấy, và một khí chất vô tính đến vậy – những thiên thần cũng không thể khác thế là mấy.
- Xin miễn cho tôi những thói nệ đạo của cô đi, làm ơn. Và hãy cho tôi xem bức ảnh ấy, thay vì nói huyên thuyên.
- Làm thế nào mà ngài có thể thay đổi nhiều đến vậy? Ngài vẫn thường nói rằng vào tuổi mười tám ngài đã mang vẻ ngoài như bây giờ, và tôi chấp nhận tin lời ngài – nhưng trong trường hợp này, nỗi kinh ngạc chỉ có thể càng lớn hơn mà thôi: làm thế nào ngài có thể, chỉ trong vòng chưa đầy một năm, đổi vẻ bề ngoài thần tiên của mình lấy một sự sưng phồng quái gở như tôi đang thấy trước mắt? Bởi ngài đã không chỉ tăng ba lần về trọng lượng, khuôn mặt quá sức thanh thoát của ngài phình tướng lên, những đường nét tinh tế của ngài dày thêm đến mức phô bày ra tất cả những dấu ấn dung tục tầm thường...
- Cô lăng nhục tôi sắp xong chưa?
- Ngài biết rất rõ rằng bản thân mình xấu xí. Vả lại ngài không ngừng dùng những tính từ ghê tởm nhất để miêu tả mình.
- Tự tôi dùng những tính từ đó theo cảm hứng, nhưng tôi không cho phép kẻ khác dùng những từ đó để nói về mình. Rõ rồi chứ?
- Tôi vừa có được sự cho phép của ngài đó thôi. Ngài xấu kinh người, chuyện là vậy đấy, và thật khó mà tin được rằng người ta có thể trở nên xấu kinh người như thế khi mà đã có thời từng đẹp đến thế.
- Chẳng có gì khó tin ở đây cả, chuyện như vậy xảy ra luôn ấy chứ. Chỉ có điều, thường thì nó không quá nhanh như vậy.
- Thôi xong, ngài lại vừa chuyển sang thú tội rồi.
- Hử?
- Đúng thế đấy. Khi nói với tôi câu vừa rồi, ngài đã ngầm thừa nhận tính xác thực của những chuyện tôi kể. Năm mười bảy tuổi, ngài thực sự giống như tôi miêu tả - và chưa từng có mặt trong một bức ảnh nào, chao ôi.
- Tôi biết thế. Nhưng cô đã làm thế nào để miêu tả tôi chính xác đến yậy?
- Tôi chỉ nhắc sơ qua những đoạn miêu tả nhân vật Philémon Tractatus trong cuốn tiểu thuyết của ngài. Tôi muốn xác minh xem ngài có giống nhân vật của ngài hay không: để biết được chuyện này, tôi không có cách nào khác ngoài trò lừa bịp vừa rồi, bởi vì ngài luôn từ chối trả lời những câu hỏi của tôi.
- Cô đúng là kẻ phá thối bẩn thỉu hèn hạ.
- Kẻ phá thối, được đấy: giờ thì tôi biết chắc chắn rằng cuốn tiểu thuyết này của ngài hoàn toàn mang tính tự truyện. Tôi có đầy đủ lý do để hãnh diện bởi tôi cũng chỉ nắm trong tay những dữ liệu như bất kỳ ai khác. Thế mà tôi đã trở thành người duy nhất đoán biết được sự thật.
- Thế đấy, cô cứ tự mãn đi.
- Bởi vậy, hãy hiểu rằng tôi đang một lần nữa đặt ra cho ngài câu hỏi đầu tiên của tôi: tại sao Hồi ức của kẻ sát nhân lại trở thành cuốn tiểu thuyết dở dang?
- Chính là cuốn đó, cái tựa sách mà chúng ta còn thiếu khi nãy!
- Làm ra vẻ ngạc nhiên cũng chẳng ích gì đâu, tôi sẽ chỉ ngừng hỏi chừng nào ngài trả lời tôi: tại sao cuốn tiểu thuyết này lại không được hoàn thành?
- Người ta có thể đặt câu hỏi này theo một cách trừu tượng hơn: tại sao sự chưa hoàn thành này là một cuốn tiểu thuyết?
- Tính chất trừu tượng của ngài không làm tôi quan tâm. Hãy trả lời câu hỏi của tôi: tại sao cuốn tiểu thuyết này lại bị bỏ dở?
- Kệ đời nó đi, cô làm tôi bực rồi đấy! Tại sao cuốn tiểu thuyết này lại không có quyền bị bỏ dở?
- Quyền lợi mà ngài vừa nói thật sự không có gì liên quan trong chuyện này cả. Ngài viết những sự kiện có thực với một cái chết có thực: vậy thì tại sao lại không hoàn thành cuốn tiểu thuyết này? Sau vụ ám sát Léopoldine, ngài dừng lại giữa chừng không làm gì nữa. Khép lại sự việc khó đến thế sao, đưa vào đó một đoạn kết cho đúng thủ tục khó đến thế sao?
- Khó là thế nào! Cô ả ngốc nghếch ạ, nên nhớ rằng không có gì là khó viết ra với Prétextat Tach này.
- Chính là thế. Cái kết không thỏa đáng này lại càng phi lý hơn nữa.
- Cô là ai mà dám xác định tính phi lý trong các quyết định của tôi?
- Tôi không xác định gì cả, tôi tự chất vấn mình thôi.
Lão già bỗng dưng có vẻ là một lão già tám mươi ba tuổi.
- Cô không phải là người duy nhất. Tôi cũng vậy, tôi cũng tự chất vấn mình, và tôi không tìm ra câu trả lời. Tôi đã có thể chọn hàng chục cái kết cho cuốn sách này: hoặc là bản thân vụ giết người, hoặc là cái đêm tiếp theo vụ án mạng, hoặc sự biến đổi về hình thể của tôi, hoặc vụ hỏa hoạn xảy ra với tòa lâu đài, một năm sau đó...
- Vụ hỏa hoạn này cũng là tác phẩm của ngài phải không?
- Tất nhiên. Saint-Sulpice đã trở nên không thể chấp nhận được khi không có Léopoldine. Thêm vào đó, thái độ ngờ vực của gia đình nhằm vào tôi bắt đầu khiến tôi bực dọc. Vậy nên tôi đã quyết định loại bỏ tòa lâu đài và những người ở trong đó. Tôi không thể tin rằng chúng lại cháy nỏ đến vậy.
- Dĩ nhiên, sự tôn trọng mạng sống con người đâu phải cái khiến ngài nghẹn ngào, nhưng ngài không thấy đắn đo khi châm lửa thiêu rụi một tòa lâu đài có từ thế kỷ XVII ư?
- Đắn đo chưa bao giờ là mặt mạnh của tôi cả.
- Đúng vậy. Hãy quay trở lại với đoạn kết của chúng ta nào, nói đúng hơn là sự thiếu vắng đoạn kết của chúng ta. Như vậy là ngài dám chắc mình không biết gì về nguyên cớ của sự dở dang này?
- Riêng chuyện này thì cô có thể tin tôi. Phải đấy, tôi bối rối khi lựa chọn một cái kết cho lịch sự, nhưng tôi chẳng thấy có cái kết nào là phù hợp cả. Tôi không rõ: chuyện ấy xảy ra như thể tôi đã chờ đợi một điều gì đó khác, mà tôi luôn chờ đợi từ hai mươi tư năm nay, hoặc từ sáu mươi sáu năm nay, cô thích nghĩ thế cũng được.
- Điều gì đó khác là gì vậy? Léopoldine sống lại ư?
- Nếu tôi biết điều đó là gì thì hẳn tôi đã không ngừng viết.
- Vậy là tôi có lý khi liên kết sự dở dang của cuốn tiểu thuyết này với kỳ mãn kinh nổi tiếng của ngài trong lĩnh vực văn chương.
- Tất nhiên là cô có lý. Có gì để tự mãn nhỉ? Có lý, khi người ta là phóng viên, chỉ cần khôn khéo một chút là được. Có lý, khi người ta là nhà văn, cái sự này không tồn tại được. Nghề nghiệp của cô dễ dãi đến phát ngấy. Nghề của tôi mới thật là nguy hiểm.
- Và ngài đang cố gắng để nó trở nên nguy hiểm hơn nữa.
- Lời khen khác thường này có nghĩa là gì vậy?
- Tôi không rõ liệu đó có phải là lời khen ngợi hay không. Tôi không biết phải nhận định cái hành động giơ đầu chịu báng như ngài đang làm là đáng phục hay điên rồ. Ngài có thể giải thích cho tôi hiểu điều gì đã tác động đến ngài, vào cái ngày ngài quyết định kể lại một cách trung thực câu chuyện không những là thứ quý báu nhất đối với ngài mà còn là nguy cơ lớn nhất có thể kéo ngài ra trước tòa? Sự đồi bại nào đã khuất phục ngài phải đưa ra trước nhân loại, bằng ngòi bút tinh tế nhất của mình, một hành vi tự lên án với một sự trong sáng hiển nhiên như vậy?