Q1 - Chương 064 Trường xa quê nghèo ta thực tập. (1)
Keng ... Keng ... Keng ....
Mấy tiếng chuông trong trẻo kéo dài phá vỡ thôn quê tĩnh mịch, cũng kinh động tới con trâu già đang gặm cỏ cách đó không xa, nó ngẩng đầu kêu một hồi "ò" dài đáp lại. Núi xanh nước biếc bao quanh ngôi trường trung học xã Tróc Mã, đám học sinh trẻ con tràn ra như bầy dê, reo hò chạy về thao trường bụi đất.
Tiết thứ ba hết giờ, Đơn Dũng rời phòng học, y ở cái xã nghèo này làm giáo viên nhân dân vinh quang được hai ngày rồi. Học viện Lộ Châu vốn là trường loại sư phạm, lựa chọn hàng đầu của sinh viên tốt nghiệp là làm giáo viên. Chuyển đổi vai trò từ học sinh sang giáo viên chẳng làm y thấy vinh diệu, người lại còn có cảm giác rất lạ.
Cảm giác gì vậy? Là đau răng.
Khi làm học sinh nhìn giáo viên thấy đau răng, khi làm giáo viên nhìn học sinh càng đau răng. Hơn nữa ở nơi này không những học sinh làm anh đau răng, mức độ khốn kiếp của cái trường học này vượt cả sự tưởng tượng của anh.
Ngày đầu tiên Đơn Dũng tới nơi đã phát hiện bức tường phía nam bị nghiêng, sắp đổ đến nơ rồi mà cứ để đó. Hỏi ra mới biết là máy cày trong thôn xô vào, xô xong chẳng ai quản. Còn dụng cụ tập luyện thể dục ở bắc thao trường là do một xĩ nghiệp quyên tặng, có điều xà kép thì bị cưa mất một, xích đu không còn ghế, cầu thang ngang bị đào ... Hỏi học sinh là đâu rồi, chúng nói là nhà nào đó trong thôn đào về buộc gia súc rồi.
Còn lên lớp à, ngay bàn cũng không đủ, lấy gạch với ván gỗ đặt lên dùng tạm, hỏi học sinh thế là sao? Té ra là trong thôn tổ chức ma chay cưới hỏi mượn không trả, càng mượn càng thiếu.
Điều kiện gian khổ một chút thì còn có thể chấp nhận được, tiết học vừa rồi phát hiện vấn đề mới, không ít học sinh sách thiếu trang. Hỏi ra càng dở khóc dở cười, chúng nói là xé chùi đít rồi, Đơn Dũng tức tới mức muốn đánh luôn cả bọn.
"Chủ nhiệm Đơn." Đơn Dũng nhìn chủ nhiệm giáo vụ gõ chuông, vẫy tay gọi rồi chạy tới:
Thực ra phải gọi vị chủ nhiệm Đơn Trường Căn này là chú, trước kia Đơn Dũng tới Lư Viên đi ngang qua thi thoảng tới thăm, vị hiệu trưởng của cái trường này sống ở thành phố, cơ bản không tới, chỉ có chú Đơn chủ trì công tác. Vừa dạy học vừa quản lý, dạy lịch sử năm thứ 9, kiêm luôn việc gõ chuông. Chú Đơn sống ở xã Tróc Mã đã hai mươi mấy gần ba mươi năm rồi, không biết có làm được tới lúc thành hiệu trưởng không?
" Sao thế Dũng?" Chú Đơn hỏi, mái tóc hoa râm, nếp nhăn trên mặt giãn ra, nhìn là biết là ông già hiền hòa, tính tình thong thả, có đứa cháu tới giúp như thế, chú Đơn vui lắm:
"Chú, cháu đang hoang mang, nơi này dạy học như thế nào?
" Sao lại dạy học thế nào, đã hai ba mươi tuổi còn không biết à?"
Hai người đi về ban giao dục, thi thoảng Đơn Trường Căn hô lớn, dọa mấy đứa học sinh nghịch ngợm tránh xa cái tường nghiêng. Đơn Dũng kể ra điều khó hiểu của mình, trường có 9 lớp, giáo viên biên chế là hai mươi bảy người, nhưng bây giờ một nửa chẳng tới. Không nghỉ bệnh quanh năm chỉ lĩnh lương không đi làm thì cũng chỉ tới điểm danh, còn làm ăn bên ngoài. Có bảy tám giáo viên gom lại dạy cho có.
Nói nửa ngày trời, chú Đơn vẫn chẳng phản ứng, Đơn Dũng lại nói vấn đề của học sinh, tới hai ngày, gặp được hai đứa bỏ học, đây là chuyện Đơn Dũng lo nhất, nói thẳng :" Chú, đây là nghĩa vụ giáo dục, tốt xấu gì cũng phải học xong sơ trung chứ."
"Cái này cháu không hiểu, sớm ngày kiếm tiền tốt hơn là chỉ biết tiêu tiền. Giáo viên còn không đủ, sao dạy hết được nghĩa vụ, mắt nhắm mắt mở là được." Đơn Trường Căn nói làm người ta rất nhụt chí:
"Vậy đứa ở trường phải quản nghiêm chút chứ ạ? Mới sơ trung thôi, hôm qua trốn học 6 đứa, hôm nay trốn học 8 đứa ... Cháu tới tận cao trung mới trốn học, chúng có bao tuổi đâu, lại còn quá cả người thành phố à?" Đơn Dũng chặn đường đi của chú Đơn:
" Vụ mùa mà, không phải ra ruộng nhổ cỏ thì lên núi chăn lừa chăn trâu, một nửa số người trong thôn ra ngoài làm công, ở nhà không đủ sức lao động." Đơn Trường Căn nhấn mạnh, ném cho ánh mắt người thành phố không hiểu phong tình nông thôn, chỉ trích :" Thế còn là tốt đấy, lúc gặt lúa, cháu không cần đi dạy, căn bản không đứa nào tới, cháu cho rằng trẻ nông thôn giống bọn trẻ thành phố các cháu à, chúng mười hai mười ba đã là sức lao động chính trong nhà rồi."
Kéo đứa cháu vào văn phòng, văn phòng ở bên khu phòng học, kề nhà xí lộ thiên, bất kể lúc nào cũng có cái mùi khai thối. Trong phòng bàn nứt ghế thiếu chân, cái ghế lành lặn duy nhất thì Đơn Trường Căn đã ngồi, Đơn Dũng chỉ đành đứng, người chú chẳng bận lòng vì ý kiến của thằng cháu, thấy Đơn Dũng cố chấp thì giáo dục.
"Dù sao thì cháu cũng chỉ tới chơi vài ngày, chẳng lẽ còn muốn cải biến diện mạo giáo dục lạc hậu của nông thôn à? Cháu phải biết đây là khu căn cứ cách mạng cũ, đừng nói so với thành phố, so mấy xã thị trấn giàu có cách đây mười mấy km cũng không bằng. Bọn trẻ con có thể bình yên lớn lên là không tệ. Đừng nghĩ chú không hiểu chuyện trong thành phố, cháu học đại học sắp tốt nghiệp, chẳng phải cũng đi làm công à? Lần trước gặp cha mẹ cháu còn nói chuyện này, cháu có muốn làm giáo viên biên chế của cái trường nát còn chẳng được, nghiêm túc thế làm gì? Đúng không, xuống bếp đi, đó mới là nghề của cháu."
Đơn Dũng còn muốn ý kiến thì chú đã tiễn khách rồi, lấy búa chuẩn bị đi gõ chuông tiết bốn. Đơn Dũng đành hậm hực rời ban giáo dục, mắt nhìn phía trước, một đám trẻ con la hét đuổi nhau, lăn lộn, không thì cưỡi lừa chạy, rồi đánh nhau. Thậm chí trong đám nam sinh còn có mấy cô bé, ôm một chân nhảy lò cò, chơi trò chọi dê với con trai, thi thoảng có đứa bị húc ngã lăn ra đất, không phục quệt mũi đứng dậy chơi tiếp.
Tiếng chuông vang lên, cái chuông nửa người ôm nay hẳn là lâu năm rồi, âm thanh vừa trong vừa vang, hiệu trưởng tạm quyền Đơn Trường Căn bắc tay làm loa :" Đừng chơi nữa, về đi học ... Trứng Ngốc, còn đánh nhau nữa cha em đánh gãy chân đó."
Đó là đứa bé trọc lóc, nhe răng ra làm mặt quỷ rồi chạy về lớp, trông thằng nhóc đó làm Đơn Dũng nhớ tới Lôi Đại Bằng, khẽ mỉm cười. Ở môi trường nguyên sinh này, trừ nghèo khó lạc hậu làm người ta không cách nào tiếp nhận ra thì coi như cũng được.
Đến giờ học rồi nhưng cũng không phải là lớp nào cũng có giáo viên, không có thì Đơn Trường Căn cho bài tập để làm. Đơn Dũng tới phòng gác cổng kiêm luôn bếp ở mé tây, vừa đi vào đã bị sốc, đây đâu phải nhà bếp, có mà nhà xí ấy. Đoán chừng nhà ai đó trong thôn buộc tạm gia súc ở đây, mặt đất có cả đống phân trâu phân lừa. Bếp đắp bằng đất sụp rồi, nhìn qua phát hiện ba bốn cái hang chuột, Đơn Dũng thích sạch sẽ bĩu môi.
Trên đời này thứ mà Đơn Dũng không thể chấp nhận nhất chính là một cái bếp như thế này.
Thu dọn, quét tước, đổ hai cái xe đẩy toàn rác, trét lại tường. Chuyện này đơn giản, ở quê có thôn dân đào hố vôi, chở một xe vôi về, lại đi kiếm một xe cát, trộn lên, chỗ nào trông ngứa mắt thì chét lại. Quan trong nhất là đắp bếp, trong tất cả các loại bếp, Đơn Dũng thích nhất là bếp củi kiểu cũ. Loại bếp này có ống khói ngầm, khi tăng nhiệt sẽ tỏa đều, cơm làm ra không có mùi khói than.
Đắp bếp được một nửa thì chú Đơn gọi đi ăn trưa, buổi chiều dạy một tiết rồi tiếp tục công trình chưa hoàn tất.