Chương 4 Các Quốc Gia Trồng Nho Và Làm Rượu Chính Của Thế Giới.
1. Pháp
Từ Bắc xuống Nam, toàn nước Pháp có các vùng trồng nho và làm rượu
chính sau đây:
1.1 Champagne
Với khoảng 30.000ha, chiếm 2% diện tích trồng nho toàn quốc, đây là
vùng trồng nho ở tận cùng cực Bắc nước Pháp, trải dài trên các vùng hành
chính: Marne (hơn 22.000ha), Aisne (2.000ha), Aube (gần 6.000ha) và trên
địa bàn vài xã vùng Haute - Marne và Seine et Marne (trên dưới 40ha). Các
giống nho chính để làm rượu ở đây là hardonnay (30%), Pinot Noir (30%) và
Pinot Meunier (40%). Đất đai vùng này rất cằn cỗi, từ đá vôi ở vùng Marne
đến đá vôi pha cát ở vùng Aube, bắt buộc rễ cây nho phải ăn sâu vào lòng
đất nhiều khi đến 20m để tìm nước và các khoáng chất cần thiết. Người ta
phân biệt các loại rượu champagne như champagne không tuổi (Bruts sans
année hay còn gọi là
champagne SA) đến
champagne có tuổi
(Millésimés), champagne
kỷ niệm các sự kiện đáng
ghi nhớ (Cuvée
Spéciale), champagne
trắng (Blanc de Blancs,
chỉ làm từ giống nho
Chardonnay),
champagne hỗn hợp
(Blanc de Noirs),
champagne chất lượng
đặc biệt cao (Grand Cru),
champagne hồng và vang
nổ vùng Champagne
(Crémants).
Đặc biệt vùng
Champagne còn sản xuất
các loại rượu vang không
sủi bọt như vang đỏ và
hồng ở địa phận Riceys, vang trắng ở địa phận Bouzy, Sillery, Mareuil...
Các thương hiệu champagne nổi tiếng: Bollinger, Krug, Ruinart, Veuve
Cliquot, Moet - Chandon, Laurent - Perrier...
1.2. Alsace
Vùng trồng nho này, với diện tích khoảng 15.000ha, nằm trên những
sườn đồi dốc hoặc thoai thoải, ở độ cao từ 200 - 450m. Đây là vùng trồng
nho kéo dài khoảng 100km, dọc theo sông Vosges và thung lũng sông Rhin.
Chất đất và độ cao đã ảnh hưởng không ít đến chất lượng rượu vang của
vùng Alsace, từ rượu vang khô đến rượu vang dịu và rượu vang ngọt đậm,
với đặc điểm là tính khoáng chất cao.
Vùng Alsace lại chia thành 3 vùng rượu vang có chất lượng cao được
nhà nước bảo hành (AOC): vang Alsace chất lượng cao, vang Alsace chất
lượng đặc biệt (Grand Cru) và vang nổ Alsace (Crémant d’Alsace). Tất cả
các loại rượu vang này đều mang tên các dòng nho làm ra chúng. 7 giống
nho trắng được trồng và sản xuất ra rượu vang ở vùng Alsace là: Chasselas,
Gewurztraminer, Muscat, Pinot Blanc, Pinotgris, Riesling và Sylvaner.
Giống nho đỏ duy nhất đuợc trồng và làm rượu ở đây là giống Pinot Noir, từ
giống này có thể làm rượu hồng và rượu đỏ.
Nói đến rượu vang
vùng Alsace, ta không
thể quên rượu vang làm
từ nho thu hoạch muộn
(Vendanges Tarpes) và
rượu vang làm từ nho bị
nấm quý tộc tấn công
(Sélection de Grains
Nobles). Đây là một
giống nấm có tên khoa
học Botrytis cinerea. Dứt
khoát, bạn không thể
không thử nếm và
thưởng thức loại rượu
đặc biệt này, ví như một
cô gái với cơ thể mềm
mại, uyển chuyển, sắc
đẹp mặn mà, sâu sắc,
đồng thời lại tinh tế đến
mức bất kỳ ai cũng phải
siêu lòng.
1.3. Jura, Savoie và
Bugey
Đây là những vùng
trồng nho và làm rượu
tương đối nhỏ ở Pháp
(Jura: 1700ha, Savoie:
2000ha, Bugey: 450ha).
Vùng trồng nho Jura kéo dài khoảng 80km, với chiều rộng 6km, ở độ cao
trung bình khoảng 300m, đất đá vôi và đá vôi pha cát. Vùng này lại chia làm
4 vùng rượu vang có chất lượng cao (AOC) là: Côtes du Jura, Arbois,
Château - Chalon và Étoile. Rượu vang nổi tiếng nhất ở đây là rượu vang
vàng (vin Jaune) được làm từ giống nho Savagnin hay còn gọi là nho Naturé.
Rượu vang vàng được nuôi trong thùng gỗ 6 năm 3 tháng, không đổ thêm
rượu khác vào, vì thế trong thùng rượu sẽ hình thành một lớp màng bảo vệ
cho rượu khỏi bị lão hóa, nhưng cũng đem lại cho rượu những hương vị đặc
biệt như mùi hạt dẻ tươi. Một sản phẩm đặc biệt khác của vùng Jura là rượu
vang cô đặc (Vin de Paille), còn quý hiếm hơn cả rượu vang vàng, vì đó là
một tinh chất mà khi uống vào hương vị sẽ còn đọng mãi rất lâu nơi cuống
họng.
Ngoài giống
Savagnin, ở vùng Jura
còn có giống
Chardonnay hay còn gọi
là Melon d’Arbois dùng
để sản xuất rượu vang
khô truyền thống. Rượu
vang đỏ vùng Jura được
làm từ các giống nho
Pinot Noir, Poulsard và
Trousseau.
Khác với vùng Jura,
phần lớn các ruộng nho
của vùng Savoie nằm
trên những sườn núi
hoặc đồi bị sạt lở ở độ
cao tới 500m. Khí hậu
vùng này rất khắc nghiệt,
với nhiệt độ chênh lệch
giữa mùa đông và mùa
hè tới 300C và độ ẩm rất
cao.
Vùng này cũng chia
làm 4 vùng nho có chất lượng cao (AOC): vang Savoie, Roussette de Savoie,
Seyssel và Crépy. Giống nho địa phương Roussette de Savoie đem lại rượu
vang tròn trịa, mềm mại và mùi gia vị hơi cay nơi cuống họng; giống nho
Jacquère cho những sản phẩm nhẹ nhàng với bọt sủi lăn tăn; giống nho
Roussanne hay còn gọi là Bergeron, là giống nho cho những sản phẩm rượu
vang có tiếng nhất ở vùng Savoie. Cuối cùng, giống nho Chasselas cho sản
phẩm khô nhưng đầy tính chất hoa quả. Về rượu vang đỏ, phải kể đến các
giống nho Pinot Noir, Gamay và Mondeuse, một giống nho địa phương cho
những sản phẩm rượu vang có hương vị hoa quả và chất chát cao, bảo quản
được lâu dài. Một trong những thương hiệu nổi tiếng ở vùng Savoie: Perrier
và các con trai (Vins Perrier&Fils).
Cuối cùng, vùng Bugey là vùng trồng nho nhỏ nhất nằm trên địa bàn
hành chính tỉnh Ain. Vùng này chỉ sản xuất các loại rượu vang chất lượng
cao do địa phương bảo hành (AOVDQS). Đặc sản địa phương vùng này:
rượu vang làm từ các dòng nho Cerdon và Montagnieu.
1.4. Loire Valley (Vallée de la Loire)
Đây là vùng trồng nho rộng lớn (75.000ha) nằm dọc theo các dòng sông
lớn và các nhánh nhỏ của chúng trong vùng châu thổ Loire Valley. Vùng này
sản xuất ra 2.500.000 hectolit rượu vang hàng năm, trong đó 55% là vang
trắng, 24% là vang đỏ, 14% là vang hồng và 7% là vang sủi. Có đến 55 loại
rượu vang chất lượng cao (AOC) và 13 loại vang vùng (VDQS), phân bổ
trong 4 địa danh chính là: vùng Nantes với rượu vang trứ danh “Muscadet”:
13.000ha; vùng Anjou và Saumur: Anjou (3000ha), Saumur (1300ha),
Saumur Champigny (1200ha), Coteaux du Layon (1600ha)...; vùng
Touraine: Bourgueil (1200ha), Saint - Nicolas de Bourgueil (850ha) và vùng
trung tâm (Centre): Sancerre (2300ha), Pouilly - Fumé (900ha), Reuilly
(130ha)... Các giống nho trắng chủ yếu: Chenin, Sauvignon Blanc,
Chasselas, Muscadet và Chardonnay. Các giống nho đỏ chính: Pinot Noir,
Cabernet Franc, Gamay, Cabernet Sauvignon, Grolleau và Pineau d’Aunis.
Các thương hiệu nổi tiếng: Langlois Château, Henri Bourgeois, Mellot,
Thierry Redde...
1.5. Vùng Bordeaux
Đây là một trong
những vùng trồng nho
lớn nhất thế giới, với hơn
105.000ha và 57 địa
danh có chất lượng cao
được nhà nước bảo hành
(AOC). Chỉ tính riêng
các lâu đài nổi tiếng, địa
danh Médoc có 60 rượu
vang được xếp hạng
trong bảng phân loại
1855, địa danh Saint -
Emilion có 11 rượu vang
được xếp ngoại hạng và
63 rượu hạng nhất trong
bảng phân loại 1955
vùng Saint - Emilion,
chưa kể đến các lâu đài
vùng Pomerol và Graves.
Phía Bắc, Médoc là
một vùng tiếng tăm lừng
lẫy với các địa danh: Pauillac, Margaux, Listrac, Moulis, Saint Julien, Saint -
Estephe. Phía Nam, các địa danh “người tám lạng kẻ nửa cân” Pessac -
Leognan và các vùng làm rượu ngọt nổi tiếng: Cerons, Sauternes, Barsac
trên bờ trái của sông Garonne, Sainte - Croix - du - Mont và Loupiac trên bờ
phải. Một vài thương hiệu nổi tiếng: Château la Rame (Saint - Croix du -
Mont), Maison Malet - Roquefort (Saint- Emilion), Château Dassaut,
Château la Couspaude, Château Grand Mayne...
Các giống nho Sauvignon Blanc và Sémillon là hai giống nho chính làm
rượu trắng, với các giống phụ trợ là Muscadelle, Merlot Blanc, Colombard,
Mauzac và Ondenc. Các giống nho làm rượu đỏ chính: Cabernet Sauvignon,
Cabernet Franc, Merlot, Malbec và Petit Verdot.
1.6. Vùng Tây Nam
Vùng Tây Nam
(13.000ha, với 10 loại
rượu vang chất lượng
cao (AOC) và 7 loại
rượu vang địa phương
(VDQS) là một vùng có
các giống nho làm rượu
chủ yếu của vùng
Bordeaux như: Cabernet
Sauvignon, Merlot,
Cabernet Franc, Malbec.
Tuy nhiên, vùng này còn
có các giống nho truyền
thống địa phương như:
Arrufiac, Courbu, Petit
và Gros Manseng
(trắng), Fer Servadou,
Jurancon Noir (đỏ).
1.7. Vùng Bourgogne
Tuy chỉ có một diện tích trồng nho tương đối nhỏ (24.000ha), đây là
vùng trồng nho, làm rượu nổi tiếng nhất sau Bordeaux. Từ Bắc xuống Nam,
ta có vùng onne với hai địa danh Chablis và Irancy, tiếp đó là vùng Côtes de
Beaune với các địa danh nổi tiếng Meursault và Puligny là những rượu vang
trắng nổi tiếng nhất của Pháp.
Phía dưới nữa là địa danh Pouilly - Fuissé và tận cùng của vùng
Bourgogne là địa danh Beaujolais làm ta nhớ đến những cuộc “chén thù chén
tạc” với bạn bè thân hữu quanh ly rượu vang mới (Beaujolais Nouveau),
cùng đĩa đồ nhậu xúc xích - pho mát rất đặc trưng cho vùng này.
Một tính đặc thù nữa
của vùng Bourgogne là
chỉ có hai giống nho
chính làm rượu:
Chardonnay (trắng) và
Pinot Noir (đỏ). Ở đây,
giống nho Pinot Noir
chiếm tới 70% diện tích
trồng nho và đem lại
niềm kiêu hãnh cho
người dân xứ Bourgogne
vì những rượu vang đỏ
lừng danh thế giới như
Romanée - Conti, La
Tâche và Richebourg.
Địa danh Yonne nổi
tiếng với rượu Chablis
được chia làm 4 nhánh:
Chablis chất lượng lừng
danh (Grand Cru),
Chablis chất lượng số
một (Premier Cru),
Chablis chất lượng cao
(Chablis) và Chablis nhỏ
(Petit Chablis). Vùng
Yonne còn có địa danh
Irancy sản xuất vang đỏ từ giống nho Pinot Noir.
Địa danh Côtes d’Or nằm giữa trung tâm vùng Bourgogne, gồm rất
nhiều doanh nghiệp sản xuất rượu vang có chất lượng đặc biệt cao từ giống
nho Pinot Noir (vang đỏ) và Chardonnay (vang trắng).
Vùng Côte de Nuits với rượu vang đỏ lừng danh từ giống nho Pinot Noir
với các tên tuổi Nuits - Saint - Georges, Vosne - Romanée, Romanée - Conti,
Chambolle - Musigny...
Vùng Côte de Beaune có diện tích lớn gấp đôi địa danh Côte de Nuits,
địa danh này nổi tiếng với các tên tuổi gắn liền với vang trắng như Meursault
và Montrachet. Một trong những thương hiệu nổi tiếng: Chanson
Père&Fils...
Côte Chalonnaise là vùng đệm giữa vùng Côte de Beaune và vùng
Mâconnais, với các đặc tính của vùng Côte de Beaune: cùng chất đất, giống
nho và truyền thống làm rượu.
Vùng Mâconnais: sản xuất rượu vang có tính chất tiêu dùng đại chúng.
Vùng Beaujolais sản xuất rượu vang có tính chất quảng đại quần chúng
nhất, giống nho Gamay phát huy được hết thế mạnh của nó ở vùng đất đá
hoa cương này. Rượu vang đỏ ở đây có màu sắc đậm đà, đầy hương vị dâu
tây và hoa Violette.
1.8. Vùng Côtes du Rhône
Với 75.000ha ruộng nho, 26 vùng có nguồn gốc xuất xứ được xác định
(AOC), vùng Côtes du Rhône là vùng sản xuất rượu vang có chất lượng
đứng hàng thứ hai ở Pháp sau vùng Bordeaux.
Phía Bắc, vùng này
rất hẹp, ruộng nho nằm
dọc theo các sườn đồi
trông ra sông Rhône. Đất
đá hoa cương, khí hậu
lục địa ôn hòa, nổi tiếng
với các địa danh Côte -
Rôtie, Condrieu, Château
- Grillet, Saint - Joseph,
Cornas, Saint - Peray,
Hermitage và Crozes -
Hermitage.
Giống nho đỏ duy
nhất được trồng ở vùng
này là giống Syrah. Các
giống nho trắng chủ yếu
ở đây: Viognier là giống
nho duy nhất để sản xuất
rượu Condrieu, tiếp đến
là các giống nho trắng
Marsanne và Roussanne.
Sát với phía Nam, ta có
thể thưởng thức rượu
vang trắng làm từ các
dòng nho Muscat và
Clairette.
Nam Rhône: phía
Nam thành phố Montelimar, đồng bằng trải rộng, các ruộng nho tập trung
trên các sườn đồi cao trung bình và thấp. Khí hậu ở đây mang tính chất Địa
Trung Hải, với gió nóng và khô từ tháng 5 đến tháng 9, còn gọi là gió
Mistral. Các giống nho đỏ chính ở miền Nam Côtes du Rhône là: Grenache,
Syrah, Mourvedre, Carrignan, Cinsault. Các giống nho trắng chính là:
Grenache Blanche, Roussanne, Marsanne, Viognier, Clairette và
Bourboulenc. Vùng Nam Rhône rất tự hào về 5 địa danh rượu vang có chất
lượng đặc biệt cao: Châteauneuf du Pape, Gigondas, Tavel, Lirac,
Vacqueyras, và 2 địa danh sản xuất vang ngọt tự nhiên (vin doux naturel) là
Muscat de Beaumes - de - Venise và Rasteau. Ngoài ra, vùng này còn có
những địa danh nổi tiếng khác như Côtes du Rhône Villages, Côteaux de
Tricastin, Côtes du Ventoux, Côtes du Vivarais, Côtes du Luberon... Một
trong những thương hiệu nổi tiếng của vùng là Château Saint - Estève
d’Uchaux và Cave de Tain l’Hermitage.
1.9. Vùng Languedoc - Roussillon
Với hơn 4 triệu
hectolit vang hàng năm,
vùng Languedoc -
Roussillon sản xuất ra
70% sản lượng vang
vùng của cả nước Pháp,
với khoảng 60 loại vang
khác nhau. Cộng với
40.000ha nho và 13 loại
vang chất lượng cao
(AOC), toàn bộ vùng
Languedoc - Roussillon
chiếm tới 40% diện tích
trồng nho của cả nước
Pháp. Đây là vùng mà ta
có thể tìm thấy tất cả các
giống nho trồng trên đất
Pháp, trừ vùng Alsace.
Cũng nhờ cố gắng rất
cao của các nhà trồng
nho và làm rượu trẻ tuổi mà từ hơn chục năm nay, rượu vang vùng
Languedoc - Roussillon ngày càng có chất lượng và phong phú về chủng
loại. Rượu chủ yếu ở vùng Languedoc - Roussillon là vang đỏ, sau đó là
vang trắng và vang hồng. Các địa danh nổi tiếng ở đây là: Mas de Daumas
Gassac, Canet Valette, Domaine Pech Rome, Domaine Brial, Château Pech -
Redon, Pic Saint - Loup... Giáp với Tây Ban Nha, các loại vang ngọt tự
nhiên Banyuls, Maury và Riversaltes không khỏi nhắc ta nhớ đến những
buổi thử xì gà hoặc nếm chocolates đầy hương vị những miền đất lạ.
1.10. Vùng Provence
Đối ngược với những vùng trồng nho và sản xuất rượu khác của Pháp,
vùng Provence là một vùng làm rượu trẻ tuổi không có những tên tuổi lừng
danh như Château Latour hay Romanée - Conti, trừ địa danh Bandol, với
tính chất đặc thù của đất đai, khí hậu và giống nho (Mouvedre) đã gây dựng
nên tên tuổi của mình như một trong những rượu vang đỏ nổi tiếng của Pháp.
Các dòng nho đỏ để làm rượu vang đỏ và rượu vang hồng: Grenache,
Cinsault, Syrah, Tibouren, Mouvedre, Carrignan và Cabernet Sauvignon.
Các dòng nho để làm rượu vang trắng: Clairette, Ugni Blanc, Rolle và
Sémillon.
Với 19.160ha ruộng nho và sản lượng dưới 55 hectolit/ ha, vùng
Provence rất tự hào với các địa danh đang được nói đến nhiều như địa danh
Bellet cạnh thành phố Nice với các loại vang trắng và đỏ rất hợp với các
món ăn miền Nam Địa Trung Hải, địa danh Cassis gần thành phố Marseille
nổi tiếng với vang trắng và món súp cá Bouillabaisse, địa danh Palette
(20ha) với các gia đình Rougier và Meyreuil, địa danh Bandol với Château
de Pibarnon, Domaine de la Vivonne, Domaine de la Laidière và nhiều địa
danh Côtes de Provence khác đang lên: Clos Cibonne, Domaine de Triennes,
Château Estoublon, Château Bas, Domaine de Gavoty, Château de Beaupré,
Château Maime, les Valentines...
1.11. Vùng Corse
Vùng đảo này ít nhiều có xu hướng dùng ngôn ngữ Italia trong việc gọi
tên các dòng nho địa phương như Nieluccio, Vermentinu, Genovese,
Biancolella, Sciacarello, nhưng cũng có ảnh hưởng từ vùng Provence với các
dòng nho Grenache, Cinsault và Carrignan. Năm địa danh cần được ghi nhớ
ở đảo Corse là: Calvi, Côteaux du Cap Corse, Figari, Porto - Vecchio và
Sartène. Thêm vào đó là 2 địa danh có chất lượng đặc biệt cao: Ajaccio và
Patrimonio.
2. Italia
Italia là một trong
những quốc gia có truyền
thống lâu đời về rượu
vang, nhiều tác phẩm văn
học đã nói đến rượu vang
ở Italia từ thế kỷ thứ ba
trước Công nguyên. Đây
cũng là cường quốc rượu
vang nhất nhì thế giới
cùng với Pháp
(908.000ha trồng nho,
với sản lượng dao động
từ 54 - 62 triệu
hectolit/năm và mức tiêu
thụ tính theo đầu người
55 lít/năm). Toàn Italia
có 20 vùng sản xuất rượu
vang, với hơn 400 giống
nho địa phương. Rượu
vang Italia về đại thể
được chia làm 4 loại:
- Rượu vang bàn
(Vino da Tavola). Quy
định về rượu vang bàn
tương đối lỏng lẻo, cho phép nhà sản xuất rượu có quyền làm gần như bất cứ
những gì họ muốn (pha thêm các thứ nước hoa quả lên men hoặc đường vào
rượu như một số loại đã nhập vào Việt Nam hoặc không cần phải tuân thủ
các quy định về tỷ lệ các giống nho trong rượu).
- Rượu vang vùng (Indicazione Geographica Tipica - IGT). Các nhà sản
xuất rượu phải tuân thủ những quy định về các giống nho làm rượu, nhưng
không cần phải áp dụng các quy định khác về phương pháp làm rượu và sản
lượng thu hoạch. Năm 2001, có khoảng 116 nhãn rượu vang vùng được đăng
ký ở Italia.
- Rượu vang có nguồn gốc xuất xứ được xác định (Denominazione di
Origine Controllata - DOC).
Quy định này tương đương với quy định AOC ở Pháp, nghĩa là các nhà
trồng nho phải tuân thủ vùng sản xuất, giống nho làm rượu, sản lượng thu
hoạch nho, cách trồng nho và làm rượu, cũng như lập các Ban giám khảo
định kỳ để xác định xem rượu có đạt tiêu chuẩn DOC không. Đến cuối năm
2001, có khoảng 296 rượu DOC ở Italia.
- Rượu vang chất lượng tuyệt hảo (Denominazione di Origine
Controllata Garantita - DOCG). Đây là thứ hạng rượu cao nhất ở Italia,
tương đương với rượu Grands Crus (chất lượng tuyệt vời) ở Pháp hay rượu
DOC (Denominacion Origen Calificada) của Tây Ban Nha. Thường các
chuyên gia thử nếm rượu nhận biết tương đối dễ dàng các loại rượu DOCG
của Italia, bởi vì rượu này tinh tế, thanh cao, sang trọng. Sau đây là 23 loại
rượu vang chất lượng tuyệt hảo được công nhận ở Italia năm 2001:
+ Vùng Piémont: Barolo, Barbaresco, Moscato d’Asti, Brachetto
d’Acqui, Gattinara, Gavi, Ghemme.
+ Vùng Lombardie: Franciacorta, Valtellina Superiore,
+ Vùng Vénétie: Bardolino Superiore, Recioto di Soave,
+ Vùng Frioul - Vénétie - Julienne: Ramandolo,
+ Vùng Emilie - Romagne: Albana di Romagna,
+ Vùng Toscane: Brunello di Montalcino, Carmignano, Chianti, Chianti
Classico, Vernaccia di San Gemignano, Vino Nobile di Montepulciano,
+ Vùng Ombrie: Sagrantino di Montefalco, Torgiano Rosso Riserva,
+ Vùng Campanie: Taurasi,
+ Đảo Sardaigne: Vermentino di Gallura.
Từ Bắc xuống Nam, Italia trải dài trên 1.200km với địa hình vô cùng đa
dạng, mỗi địa phương đều có truyền thống sản xuất rượu vang riêng và các
giống nho riêng, trừ một số giống nho quốc tế mà chủ yếu là các giống nho
Pháp.
Vùng Piémont nằm ở phía Tây - Bắc là vùng trồng nho làm rượu nổi
tiếng nhất Italia, với 7 loại rượu vang chất lượng tuyệt hảo (DOCG) và 43
loại có nguồn gốc xuất xứ được xác định (DOC). Một số giống nho địa
phương nổi tiếng của Italia như giống Nebbiolo tỏ ra rất thích hợp với chất
đất vùng đồi Langhe và Monferrato và cũng chính giống nho này cho ra đời
hai sản phẩm DOCG nổi tiếng Italia và thế giới: DOCG Barolo và DOCG
Barbaresco. Hai giống nho đỏ khác đang được quan tâm là giống Barbera và
giống Dolcetto, rất thành công ở vùng Alba và Asti. Trong các giống nho
trắng, phải kể đến giống Cortese, giống Arneiss hay giống Muscat hạt nhỏ là
giống nho có trong rượu vang sủi Asti (Asti Spumante).
Nằm ở trung tâm Italia, với 27.000ha, vùng Lombardie sản xuất các loại
vang rẻ tiền, không được người địa phương ưa chuộng, trừ rượu vang sủi
Spumante tươi mát. Tuy nhiên, cần phải nói thêm là hàng năm có tới 6 triệu
chai rượu Nebbiano của vùng Lombardie được xuất sang Thụy Sĩ.
Vùng thung lũng Aoste, nằm lọt trong những hẻm núi phía Tây - Bắc,
với 600ha, được biết đến như những sản phẩm rượu vang địa phương nhằm
thỏa mãn tính hiếu kỳ của khách du lịch.
Vùng Ligurie, với 500ha, sản xuất chủ yếu vang trắng đến từ 5 làng
trồng nho, đánh cá (Cinque Terre) cạnh thành phố La Spezia. Nho ở đây
được trồng trên những sườn núi chênh vênh trông ra biển.
Vùng Trentin Haute Adige, với 11.100ha và khí hậu lục địa lạnh và khô,
sản xuất các loại vang trắng tươi mát, nhiều tính khoáng chất.
Sát biên giới Áo và Slovenia, vùng Frioul - Vénétie - Juliene, với
12.300ha, sản xuất nhiều rượu vang trắng nổi tiếng Italia và thế giới, ví dụ
như rượu Tocai Friulano. Rượu vùng Frioul tươi mát, hương vị thơm ngát
mùi hoa quả, nhưng thường không giữ được lâu.
Kế bên, vùng Vénétie rộng lớn với 35.400ha (sản xuất khoảng 225 triệu
chai hàng năm, gồm các loại vang đỏ DOC Bardolino và Valpolicella, vang
trắng Soave, chưa kể đến rượu vang đỏ Amarone nổi tiếng từng được quảng
bá trong phim “Bầy cừu im tiếng” và rượu DOCG Recioto.
Phía Nam vùng Vénétie, vùng Emilie Romagne với rượu vang sủi nổi
tiếng Lambrusco, sản xuất tới 700.000 hectolit hàng năm, trong đó 75% rượu
vang đỏ.
Vùng Toscane, với 68.000ha, sản xuất tới 33% sản lượng rượu vang
toàn Italia, trong đó 85% vang đỏ. Giống nho đỏ Sangiovese đã đem lại vinh
quang không chỉ cho rượu Chianti mà còn cho rượu Vino Nobile di
Montepulciano và Brunello di Montalcino. Vùng Toscane còn nổi tiếng với
các loại rượu làm từ các giống nho Bordeaux như Cabernet Sauvignon và
Merlot (rượu Tignanello và Sassicaia).
Tuy nhiên, vùng Toscane danh bất hư truyền không làm chúng ta lãng
quên các vùng trồng nho, làm rượu khác của Italia như vùng Latium với các
rượu vang trắng nổi tiếng Frascati (các giống nho Trebbiano, Malvasia
Vàgreco) rất được thị dân Roma ưa chuộng, rượu Marino, cũng làm từ các
giống nho như rượu Frascati, rượu Castelli Romani, rượu Est! Est! Est! di
Montefiascone mà truyền thuyết kể lại rằng có một cố đạo–tửu đồ người
Đức, trên đường hành hương đến Roma năm 1100, đã yêu cầu người đầy tớ
của mình đi trước mở đường với nhiệm vụ ghi lại bằng phấn chữ “Est”, có
nghĩa là “vang ngon (Vinum Est Bonum)” trước cửa những quán ăn bán
rượu ngon. Khi đến địa phận Montefiascone, quá mê rượu ở đây, người đầy
tớ đã ghi tới 3 chữ “Est” trên cửa tiệm ăn, từ đó trở thành huyền thoại rượu
Est! Est! Est! Di Montefiascone.
Vùng Campanie cũng có một huyền thoại khác liên quan đến rượu
Lacryma Christi del Vesuvio. Chuyện kể rằng quỷ Sa Tăng khi bị đuổi ra
khỏi Thiên Đường đã ăn cắp một mảnh Trời Xanh chạy trốn xuống vịnh
Naples. Vì thế mà thành phố Naples và vùng phụ cận thường bị gọi là “Thiên
đường của quỷ dữ”. Chúa Jesus, trong một lần xuống trần gian, đứng trên
sườn núi lửa Vésuve, đã nhỏ nước mắt thương xót cho người trần gian phải
chịu cảnh ngang trái. Nơi những giọt nước mắt chúa Jesus nhỏ xuống trên
sườn núi, mọc lên xanh tốt những vườn nho. Từ đó, rượu làm từ nho mọc
trên núi Vesuve được gọi là “rượu nước mắt Chúa”.
3. Tây Ban Nha
Tây Ban Nha là một trong những nước có diện tích trồng nho lớn nhất
trên thế giới (1,1 triệu ha), nhưng chỉ đứng thứ 3 thế giới về sản lượng rượu
vang, sau Pháp và Italia. Lý do là vì khí hậu khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi nên
sản lượng nho rất thấp, chỉ khoảng 31 hectolit/ha, trong khi ở Pháp sản lượng
này lên tới 60 hectolit/ha. Tuy nhiên, từ năm 1995, Bộ Nông nghiệp Tây Ban
Nha đã cho phép những nhà trồng nho được tưới nước khi ruộng nho bị khô
hạn, nhằm giúp cho sản lượng thu hoạch được nâng cao.
Ngoài môt số nhà sản xuất lớn như Torres hay các tập đoàn lớn như
Cordoniu, các vùng trồng nho thường bị chia năm sẻ bẩy bởi các nhà sản
xuất nhỏ. Bên cạnh đó còn có rất nhiều hợp tác xã. Mỗi vùng sản xuất đều có
các hội đồng điều hành nhằm đảm bảo chất lượng rượu vang do vùng sản
xuất ra.
Ở Tây Ban Nha, mặc dù rượu vang bàn chiếm đa số, bạn cũng có thể tìm
thấy những mặt hàng rượu vang vô cùng phong phú, từ rượu vang trắng
dùng để uống ngay đến các rượu vang đỏ danh tiếng vùng Rioja, rượu vang
hồng vùng Navarre, rượu vang đỏ nhẹ vùng Valdepenas hay rượu vang nổ
vùng Catalogne.
Rượu vang Tây Ban Nha với nhãn DO (Denominacion de Origen) có
tiêu chuẩn tương đương với các loại rượu vang chất lượng cao của Pháp
(AOC).
Đối với vang đỏ, bạn thường thấy 4 loại sau đây:
- Loại “Garantia de origen” là loại vang trẻ, không qua quá trình nuôi
trong thùng gỗ sồi và thường được uống ngay trong năm đầu hoặc năm tnứ
hai sau khi đóng chai.
- Loại “Vino de Crianza” là loại được nuôi 2 năm trong chai và thùng gỗ
sồi, với ít nhất 6 tháng trong thùng gỗ sồi.
- Loại “Vino de Reserva” là loại rượu được nuôi ít nhất 3 năm trong chai
và trong thùng gỗ sồi, với ít nhất 1 năm trong thùng gỗ sồi.
- Loại “Gran Reserva” được nuôi ít nhất 5 năm trong chai và trong thùng
gỗ sồi, với ít nhất 2 năm trong thùng gỗ sồi.
Từ vựng rượu vang Tây Ban Nha
Bodega: để chỉ một hầm rượu, một nơi làm rượu hay một nhà sản xuất.
Cava: để chỉ vang nổ làm theo phương pháp cổ truyền.
Consejo Regulador: hội đồng điều hành.
Cosecha: mùa thu hoạch.
Tinto: đỏ; Vino tinto: vang đỏ.
Generoso: vang ngọt dùng với món tráng miệng.
Theo một đạo luật ban hành năm 1972, toàn Tây Ban Nha có 12 vùng
trồng nho và sản xuất rượu vang, đó là các vùng Galice, Estremadure,
Andalousie, Baleares, Canaries, Aragon, Catalogne, Andalousie, Levant,
Alto Ebro, Cantabrie, Centre, Douro.
Các vùng trồng nho lớn kể trên lại chia ra thành nhiều vùng nhỏ; trong
các vùng nhỏ nổi tiếng phải kể đến vùng Rioja, Priorato và Penedes (thuộc
vùng lớn Catalogne), Ribera del Duero, Valdepenas, Galice và Jerez.
Tây Ban Nha có 1.250 giống nho, nhưng chỉ có 200 giống được dùng để
sản xuất rượu vang và trong số 200 giống đó chỉ có khoảng 50 giống được
dùng nhiều nhất. Nếu như Tây Ban Nha rất nổi tiếng với rượu vang đỏ thì
một giống nho trắng, giống Airen, lại là giống nho được trồng nhiều nhất với
450.000ha, sau đó là giống Viura hay còn gọi là Macabéo, được dùng nhiều
để sản xuất rượu vang nổ. Có 4 giống nho chính được dùng để sản xuất rượu
vang đỏ ở Tây Ban Nha là: Grenache (Garnacha) với 170.000ha, giống
Mourvedre (Monastrel) với hơn 100.000ha, giống Bobal với 100.000ha và
giống Carrignan. Tuy nhiên, giống nho địa phương nổi tiếng được khôi phục
lại sau nạn rệp rễ nho (phyloxera) là giống Tempranillo đang ngày càng
được phát triển, chiếm khoảng 33.000ha. Gần đây, nhiều nhà trồng nho Tây
Ban Nha đã thành công trong việc trồng ở Tây Ban Nha các giống nho Pháp
như Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Pinot Noir, Chardonnay, Riesling.
4. Bồ Đào Nha
Với 260.000ha
ruộng nho, hàng năm Bồ
Đào Nha sản xuất
khoảng 7 triệu hectolit
rượu vang, trong đó 3
triệu lít vang trắng Vinho
Verde, 650.000 hectolit
rượu Porto và 250.000
hectolit rượu Madère.
Mức tiêu thụ rượu vang
tính theo đầu người: 50
lít/năm.
Các giống nho trắng
chủ yếu: Alvarinho,
Arinto, Avesso, Barcelo,
Boal, Loureiro,
Malvasia, Sercial...
Các giống nho đỏ
chủ yếu: Boga de Curo,
Moreto, Tinta Amarela,
Tinta Francisca, Tinta
Roziz, Tinto Cao,
Touriga Francesa,
Touriga Nacional,
Verdelho Tinto...
Từ năm 1990, Bồ Đào Nha qui định thứ hạng rượu vang theo hình mẫu
AOC của Pháp: ngoài 15 vùng sản xuất rượu có nguồn gốc xuất xứ được xác
định DOC (Denominacao de Origen Controlada), còn có 30 vùng IPR
(Indicacao de Provenienca Regulamentada) tương đương với rượu được sản
xuất trong những vùng được quy định của Liên minh Châu Âu (VQPRD).
Sau đây là 15 vùng sản xuất rượu vang chất lượng cao của Bồ Đào Nha:
- Alentejo,
- Algarve,
- Bairada,
- Bucelas,
- Carcavelos,
- Colares,
- Dao,
- Douro,
- Estremadure,
- Lafoes,
- Madere,
- Pinhel,
- Ribatejo,
- Setubal,
- Vinhos Verdes.
Trong phạm vi bài viết này, tôi chỉ giới thiệu sâu về rượu Porto là loại
rượu Bồ Đào Nha bán phổ biến ở Việt Nam.
Theo luật, nhà làm rượu có thể sử dụng đến 35 giống nho khác nhau để
làm rượu Porto. Trong thực tế, chỉ có 5 loại thường được sử dụng nhất là:
Touriga Nacional, Touriga Francesa, Tinto Cao, Tinta Roziz và Tinta
Barroca.
4.1. Porto Ruby: là loại Porto rẻ tiền nhất, được trộn từ nhiều hỗn hợp
vang Porto nuôi trong các thùng bê tông hoặc gỗ sồi từ 2 - 3 năm trước khi
đóng chai. Chúng ta cũng có thể gặp loại Ruby Reserve hoặc Vintage
Character, với đặc điểm là rượu đậm hơn và cũng được nuôi lâu hơn trong
thùng bê tông hoặc gỗ sồi (3 - 4 năm) trước khi đóng chai.
4.2. Porto trắng: làm từ hỗn hợp các giống nho trắng được nuôi trong
thùng inox hoặc gỗ sồi từ 2 - 3 năm.
4.3. Tawny: Porto chất lượng cao hơn loại Ruby, thường được nuôi từ 3
- 5 năm trong thùng gỗ sồi Bồ Đào Nha (vì người Bồ Đào Nha cho rằng gỗ
sồi của họ ít chất chát (tanin) hơn gỗ sồi của Pháp).
4.4. Aged Tawny: làm từ hỗn hợp các rượu Porto lâu năm. Ngoài thị
trường, ta thường thấy ghi trên nhãn chai 4 loại Tawny cao tuổi: 10 năm, 20
năm, 30 năm và trên 40 năm. Người Anh là người sành rượu Tawny cao tuổi
nhất, họ thường uống sau bữa ăn. Người Pháp uống khai vị, còn người Bồ
Đào Nha uống với đá.
4.5. Colheita: Tawny trong những năm rất tốt để làm rượu, được nuôi ít
nhất 7 năm trong thùng gỗ sồi. Trên nhãn chai bắt buộc có năm thu hoạch
nho và năm đóng chai.
4.6. Vintage: Porto thuần túy từ một vụ thu hoạch nho, không pha trộn
với các vụ khác. Rượu được nuôi 2 - 3 năm trong thùng gỗ sồi rồi được
quyết định có đủ tiêu chuẩn Vintage hay không trước khi đóng chai. Rượu
tốt, có thể giữ được từ 20 - 30 năm, nhưng khi đem ra phục vụ khách phải
thận trọng vì là rượu không lọc cặn (nếu có thể, dùng vải màn sạch lọc và
chuyển ra bình thủy).
4.7. Late Bottled Vintage (LBV): những lô Porto bị loại trong quá trình
lựa rượu Vintage, sau đó được nuôi từ 4 - 6 năm trong thùng gỗ sồi trước khi
đóng chai. Có thể được lọc cặn hay không.
Các thương hiệu Porto nổi tiếng:
- Ferreira, Quinta do Porto 10 năm tuổi,
- Fonseca, Tawny cao tuổi,
- Quinta do Noval, LBV,
- Taylor, Tawnies 20 năm tuổi,
- Niepoort.
5. Đức
Không những ở Việt Nam mà trên thế giới cũng rất ít người biết đến
rượu vang Đức, bởi:
- Rượu vang Đức chủ yếu được tiêu thụ trong nước,
- Số ít rượu ngon dành cho xuất khẩu rất mắc tiền, do mức sống của
người Đức cao.
- Việc phân loại, đọc và hiểu nhãn chai rượu Đức cũng rất phức tạp, do
đó làm nản người tiêu dùng.
Tuy nhiên, với 105.000ha trồng nho, với sản lượng 12.000.000
hectolit/năm và mức tiêu thụ tính theo đầu người 23,7 lít/năm, nước Đức
đứng hàng thứ 6 trên thế giới và nhiều chai vang trắng của Đức được xếp
hạng trong số những loại rượu vang trắng nổi tiếng nhất thế giới (ví dụ như
rượu Johannisberg).
Các giống nho trắng chủ yếu ở Đức là Muller - Thurgau (là giống nho
lai giữa giống Riesling và giống Sylvaner), Riesling, Silvaner, Kerner và
Rulander... 3 giống nho đỏ chủ yếu là Spatburgunder (Pinot Noir), Klevner
và Portugierser.
Nước Đức được chia làm 13 vùng trồng nho:
- Vùng Ahr, chủ yếu sản xuất rượu vang đỏ từ các giống nho
Spatburgunder, Klevner và Portugierser,
- Vùng Mosel - Saar - Ruwer, chủ yếu vang trắng có tính chất hoa quả
tươi mát,
- Vùng Mitelrhein: vang trắng đậm,
- Vùng Rheigau: vùng này sản xuất nhiều rượu Riesling có tên tuổi,
- Vùng Nahe,
- Vùng Rheinhessen, cả vang trắng và vang đỏ,
- Vùng Rheinpfalz: nhiều loại vang trắng và đỏ rất đa dạng,
- Vùng Hessische Bergstrasse: vùng trồng nho nhỏ nhất nước Đức,
- Vùng Franken: các chai rượu vang ở vùng này có dạng dẹt, như bi
đông nước,
- Vùng Wurttemberg,
- Vùng Baden,
- Vùng Saale - Unstrut,
- Vùng Saschsen.
Cách phân loại rượu vang Đức
- Deutscher Tafelwein: rượu vang bàn.
- Deutscher Landwein: rượu vang vùng.
- Qualitatswein bestimmter Anbaugebiete (QbA): rượu vang trong
những vùng trồng nho được xác định, tương đương tiêu chuẩn VQPRD của
Liên minh Châu Âu (Vins de Qualité Produits dans des Régions
Déterminées). Nhà sản xuất phải đáp ứng các tiêu chuẩn về giống nho làm
rượu, nhưng có thể pha thêm đường cho rượu bớt chua.
- Qualitatswein mit Pradikat (QmP): đây là loại rượu vang có chất lượng
cao, tương đương loại AOC của Pháp.
Các loại rượu QmP lại được xếp hạng tùy theo độ đường nguyên
thủy có trong nho
- Loại Kabinett là loại khô, nhẹ và cũng rẻ tiền nhất, có từ 7 - 9 độ cồn
(7 - 9%).
- Loại Spatlese, nửa khô, thường được nuôi 3 năm trong thùng Inox
hoặc gỗ sồi.
- Loại Auslese, có lượng đường cao, làm từ nho rất chín (surmaturé).
- Loại Beerenauslese, rất ngọt, thậm chí gần như rượu mùi (Vins
Liquoreux). Rượu này được làm từ nho bị nấm quý tộc tấn công (như rượu
Sauternes của Pháp), vì thế hiếm và đắt.
- Loại Trockenbeerenauslese, làm từ nho chín héo quắt lại trên cây, đầy
mùi mật và sáp ong. Đây cũng là một trong những loại rượu quý hiếm trên
thế giới, như kiểu rượu làm từ nho phơi trên thảm rơm (vin de paille) của
vùng Jura và Côtes du Rhône (Pháp).
- Loại Eiswein, làm từ nho thu hoạch muộn giữa mùa Đông (15/01 hàng
năm, khi nhiệt độ xuống dưới 13 độ âm). Rất mắc tiền.
Một số thương hiệu nổi tiếng:
- Weingut Bercher - Burkheim, Baden, Weissburgunder, QmP Spatlese
1999,
- Niersteiner - Pettental, Rheinhessen, Riesling, QmP Kabinett, 2001,
- Louis Guntrum, Rheinhessen, Riesling, QmP Auslese, 1976,
- Joachim Heger, Baden, Spatburgunder, QbA “Trocken”, 2000.
6. Áo
Nước Áo có
60.000ha đất trồng nho
trong đó hơn một nửa ở
Hạ Áo và 21.000ha ở
vùng Burgenland.
Vùng trồng nho ở
thủ đô Vienne chỉ có
740ha, chiếm hơn 1%
diện tích trồng nho cả
nước.
Sản lượng hàng năm
là 2.800.000 hectolit,
mức tiêu thụ tính theo
đầu người 35 lít/năm.
Tuy xuất khẩu mỗi
năm khoảng 250.000
hectolit, Áo vẫn phải
nhập khẩu hàng năm
500.000 hectolit, chủ yếu là từ Italia.
Cách phân loại rượu vang Áo chủ yếu dựa trên cách phân loại của Đức,
nghĩa là ngoài vang có nguồn gốc xuất xứ đuợc xác định (Qualitatswein) còn
có vang địa phương (Spitzenwein) và vang bàn (Tischwein).
Các giống nho trắng chính:
- Gruner - Veltliner chiếm 35,5% diện tích trồng nho. Giống nho này có
mặt ở Hạ Áo, Burgenland và Vienne.
- Muller - Thurgau, 9% diện tích trồng nho.
- Welschrisling, 8,2% diện tích trồng nho
- Ngoài ra, còn có các giống Sylvaner, Gewurztraminer, Neuburger,
Rotgifler, Rulander, Scheurebe và Zierfandlher.
Các giống nho đỏ: Portugieser, Pinot Noir, Blau Wildbacher, Cabernet
Sauvignon, Cabernet Franc, Merlot, Nebbiolo, Syrah.
Các vùng trồng nho chính:
- Weinviertel, nằm ở phía Bắc thủ đô Vienne. Hai lãnh địa được nhắc
đến nhiều là Retz và Falkenstein.
- Vienne. Các ruộng nho trong chính nội thành Vienne càng làm cho
thành phố có sức mê hoặc. Cũng như vùng Beaujolais của Pháp, vùng
Vienne sản xuất loại “rượu mới” có tên là “Heurige”, tươi mát và nhiều tính
chất hoa quả dùng thay cho nước giải khát trong mùa hè. Các lãnh địa nổi
tiếng về rượu mới là Grinzling, Kahlenberg, Nussdorf, Sievering và Weiden.
- Vùng Thermenregion, nằm ở phía Nam thủ đô Vienne, xung quanh 2
thành phố Baden và Gumpoldskierchen. Ngoài các loại vang trắng mà nổi
bật nhất là vang Gumpolskierchener từ 2 dòng nho Rotgipfler và Zierfandler,
vùng này còn sản xuất vang đỏ từ các dòng nho Portugieser, Pinot Noir và
Cabernet Sauvignon.
- Vùng Burgenland, 19.215ha, nằm sát biên giới Hungary, xung quanh
hồ lớn Neusiedler. Khí hậu vùng này rất thích hợp cho sự phát triển của nấm
quý tộc (Botrytis cinérea). Vùng này nổi tiếng với loại rượu ngọt Ausbruch
làm từ các dòng nho Riesling, Muller - Thurgau, Grunerveltliner và Muscat
Ottonel.
- Vùng Wachau, với diện tích 1.350ha, nằm trên các ngọn đồi phía Nam
sông Danube, phía Tây thủ đô Vienne, được coi là vùng sản xuất rượu vang
trắng ngon nhất Áo. Bạn có thể tìm thấy ở vùng này các chai vang tuyệt vời
Schluck, từ nho trắng Sylvaner, hay các chai Grunerveltliner và Riesling của
các hầm rượu Josepf Jamek, F.Pichler và Hutter.
- Vùng Kamptal - Donauland, với các loại vang trắng tương đối ngon từ
các dòng nho Riesling và Grunerveltliner.
- Vùng Donauland - Carnuntum, sản xuất cả vang trắng và vang đỏ,
nhưng vang đỏ vùng này được biết đến nhiều hơn là vang trắng.
- Vùng Steiermark, 3.582ha, rất nổi tiếng với một loại vang hồng đặc
biệt có tên là “Schilcher”. Rượu này làm từ nho đỏ Blau Wildbacher, tươi
mát, vị chua thậm chí hơi gắt, hiếm và đắt vì nho Blau Wildbacher cho sản
lượng thấp, đồng thời rất nhạy cảm với sâu bệnh.
7. Thụy Sĩ
Thụy Sĩ là nước Trung Âu có diện tích trồng nho tương đối nhỏ, chỉ
khoảng 15.000ha, sản lượng hàng năm 1.276.000 hectolit, xuất khẩu 13.000
hectolit/năm, chủ yếu là sang Anh và Đức, nhập khẩu 1.817.000
hectolit/năm, chủ yếu từ Italia, mức tiêu thụ tính theo đầu người 41,3 lít/năm.
Công việc trồng, chăm sóc và thu hoạch nho ở Thụy Sỉ rất vất vả do địa
hình đồi núi phức tạp, nhiều nơi vào mùa thu hoạch nho người ta phải bắc
giàn giáo hoặc dùng tời để hái nho. Thụy Sĩ cũng là nước Trung Âu có các
ruộng nho cao nhất thế giới, ở độ cao 1.100m (vùng Valais).
Các giống nho trắng
chủ yếu: Chasselas (76%
diện tích trồng nho trắng
ở Thụy Sĩ), Sylvaner (tên
địa phương là Rhin,
11,5%), Pinotgris (2%),
Chardonnay (1,8%),
Petite
Arvine (1,5%),
Marsanne (tên địa
phương là Ermitage,
1,4%), Amigne (0,75%),
Riesling (0,70%), Muller
- Thurgau (tên địa
phương là Riesling -
Sylvaner, 0,60%)...
Các giống nho đỏ
chủ yếu: Pinot Noir
(61,5%), Gamay
(35,5%), Humagne, Cornalin, Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Merlot,
Nebbiolo, Syrah...
Các vùng trồng nho chủ yếu:
Suisse romande (vùng nói tiếng Pháp), 11.000ha. Đây cũng là vùng
trồng rau và cây ăn quả cung cấp cho toàn quốc: măng tây, dâu tây, phúc bồn
tử, lê, táo...
“Fendant” là tên môt loại rượu trắng từ dòng nho Chasselas, rất thơm,
rất khô, dư vị kéo dài, nhiều tính chất hoa quả.
“Dôle” là tên một loại rượu đỏ với 51% nho Pinot noir, 49% nho
Gamay.
“Goron” là tên loại rượu hạng hai của “Dôle”, chất lượng cũng kém hơn.
“La Marque” và “Le Coquempey” là tên hai loại rượu làm từ nho Petite
Arvine.
“Perlan” là tên một loại rượu sản xuất ở hạt Genève, từ dòng nho
Chasselas. Rượu này có chút bọt tăm nhưng không phải là rượu vang sủi
(Vin Mousseux).
Suisse alémanique (vùng nói tiếng Đức), 2.500ha. Dòng nho đỏ duy
nhất trồng ở vùng này là Pinot Noir. Trong các dòng nho trắng như Muller -
Thurgau, Pinotgris, Gewurztraminer và Riesling, dòng Muller - Thurgau cho
kết quả khả quan nhất.
Suisse Italienne hay là vùng Tessin, 1.000ha. Đây là vùng trồng nho nổi
tiếng nhất của Thụy Sĩ. “Nostrano” là nhãn mác một loại vang bàn pha trộn
giữa các dòng nho địa phương, “Vitis” là nhãn mác các loại vang chất lượng
cao từ dòng nho Merlot có độ cồn từ 12% trở lên. “Vitis” cũng là một trong
những loại vang đỏ ngon nhất ở Thụy Sĩ.
Ngoài 3 vùng trồng nho lớn kể trên, còn có một vùng trồng nho nhỏ
khoảng vài trăm ha bên cạnh hồ Neuchatel và hồ Murat. Hai dòng nho trắng
ở vùng này là Chardonnay và Chasselas, nhưng đặc sản địa phương lại là
rượu “Œil de Perdrix”, một loại vang phớt hồng pha sắc vàng từ dòng nho
Pinot Noir.
8. Hungary
Rượu vang Hungary, nhất là rượu ngọt Tokaj, đã nổi tiếng từ thế kỷ thứ
15 với các bí quyết chữa bệnh gia truyền. Không phải vô cớ mà vua Pháp
Louis thứ 14 đã gọi rượu Tokaj là “vang của các Hoàng đế và Hoàng đế của
các loại rượu vang”.
Địa hình nước
Hungary là một đồng
bằng lớn với vài rặng núi
cao trung bình 1.000m.
Khí hậu lục địa với mùa
hè dài, nóng và khô, mùa
đông lạnh và ẩm ướt.
Nho rất thích hợp với
chất đất núi lửa quanh hồ
Balaton và vùng Đông
Bắc (Tokaj và Eger).
70% sản lượng rượu
vang Hungary là vang
trắng. Các giống nho
trắng địa phương nổi
tiếng là Furmint,
Harslevelu, Szurkebarat
(Pinotgris), Olaszrizling
và Léanyka. Các giống
nho trắng quốc tế nổi
tiếng là Chardonnay, Riesling và Muscat. Bên cạnh các giống nho địa
phương đỏ như Kéfrankos, Kadarka, Kisburgundi, Nagyburgundy (Pinot
Noir) và Kékoporto, phải kể đến các giống nho đỏ quốc tế như Cabernet
Sauvignon và Merlot.
Toàn Hungary có 7 vùng trồng nho lớn với diện tích gần 150.000ha:
- Vùng núi Mecsek, kéo dài từ Tây Nam (Pecs) lên Đông Bắc
(Szekszard). Vùng này nổi tiếng với các loại rượu vang Walschriesling trắng
của Pecs và Szekszard, rượu vang đỏ Nemes Kadar từ dòng nho Kadarka,
nhất là các loại vang đỏ Cabernet Sauvignon và Merlot.
- Vùng đồng bằng trung tâm giữa hai con sông Danube và Tisza, với sản
lượng hàng năm khoảng 200.000 - 300.000 hectolit rượu vang trắng, nổi
tiếng với loại Kecskemeti Léanyka và các loại rượu mạnh chưng cất từ nho.
Tuy nhiên, hai huyện Hajos - Vaskuti và Csongrad còn sản xuất các loại
vang đỏ từ nho Kadarka.
- Vùng hồ Balaton: các loại rượu vang trắng sản xuất ở vùng hồ Balaton
được xem như là những loại vang trắng ngon nhất Hungary. Có thể kể đến
rượu vang trắng Keknyelu trồng trên đá Bazan phía Bắc hồ Balaton, rượu
Szurkebarat của vùng Badacsonyi hay rượu Muskotaly của xã Boglari, rượu
Olaszrizling của xã Csopaki và rượu Ezerjo của xã Balatonfuredi.
- Vùng Sopron, sát biên giới Áo, nổi tiếng với các loại vang đỏ làm từ
nho Kefrankos, Cabernet Sauvignon, Merlot và Pinot Noir.
- Vùng Matralja, cách thủ đô Budapest 80km về phía Đông - Bắc. Các
ruộng nho dưới và trên sườn núi Matra cũng như xung quanh thành phố
Gyongyos cung cấp chủ yếu các loại vang trắng từ các dòng nho Chasselas,
Chardonnay, Sauvignon Blanc, Muskotaly và Szurkebarat.
- Vùng Eger, nằm dưới chân rặng núi Bukk, cách Matralja 30km về phía
Đông - Bắc. Rất nổi tiếng với rượu vang đỏ Egri Bikaver “Máu bò” làm từ
hỗn hợp nho Kefrankos, Cabernet Sauvignon và Kekoporto và rượu Egri
Kadarka, màu đỏ sẫm, giàu chất chát, có thể giữ được lâu. Ngoài hai loại
vang đỏ nói trên, du khách có thể thử nếm vang trắng Egri Leanyka và vang
trắng Muscat.
- Vùng Tokaj, nằm cạnh biên giới Ukraine, dọc theo sông Bodrog. Rượu
Tokaj là “linh hồn” của rượu vang Hungary, là “quốc hồn” của dân tộc
Hungary. Đây là một vùng giàu vào bậc nhất Hungary, với 5.000ha nho
Muscat, Furmint và Harslevelu. Vào mùa thu hoạch, các chùm nho bị nấm
quý tộc tấn công được hái kỹ lưỡng bằng tay và được để riêng trong các giỏ
cần xé 25kg, được tính như một đơn vị đo lường 1 puttonyos. Tùy theo số
lượng các giỏ nho bị nấm quý tộc tấn công được pha trộn vào 136 lít nho
chín bình thường mà ta thấy trên các chai rượu Tokaj có ghi từ 3 - 6
puttonyos. Những năm đặc biệt thuận lợi, vùng Tokaj có quyền sản xuất ra
loại Tokaj Eszencia, với 650gr đường/lít, đặc sánh như mật ong và tất nhiên
là... rất mắc tiền.
Tất cả các loại rượu Tokaj từ 3 - 5 puttonyos có thể giữ được từ 20 - 30
năm, loại 6 puttonyos và Eszencia có thể giữ được tới 150 - 200 năm.
9. Bulgaria
Với 110.000ha đất trồng nho, Bulgaria sản xuất ra 4.000.000 hectolit
rượu vang/năm và đứng thứ năm trong số các nước xuất khẩu nhiều rượu
vang nhất trên thế giới.
So với hệ thống đo lường tiêu chuẩn chất lượng của Pháp, Bulgaria có
khoảng 27 loại rượu vang có nguồn gốc xuất xứ được xác định (Controliran).
Rượu vang có chất lượng đặc biệt cao (Reserve) là những loại rượu vang
nuôi trong thùng gỗ sồi (2 năm đối với rượu vang trắng, 3 năm đối với rượu
vang đỏ).
Những năm gần đây,
rượu vang Bulgaria ngày
càng có uy tín do
Bulgaria đã mạnh dạn
đưa vào trồng các giống
nho quốc tế và cải tiến
trang thiết bị trồng nho
và các trang thiết bị sản
xuất rượu cũng như chú
trọng đến chất lượng và
giá thành sản phẩm.
Có 4 giống nho đỏ
địa phương nổi tiếng
là:
- Mavrud, được chủ
yếu trồng ở miền Nam
Bulgaria, xung quanh
thành phố Asenovgrad. Các loại rượu được sản xuất từ nho Mavrud có màu
sắc đậm đặc, nhiều chất chát, mùi mận đen và gia vị.
- Gamza (thực ra là giống Kadarka của Hungary), được trồng nhiều ở
miền Bắc, nhất là xung quanh thành phố Suhindol. Rượu được sản xuất từ
nho Gamza thường đậm đặc, nhiều chất chát, có thể giữ lâu.
- Pamid là loại nho cho ra rượu vang đỏ bình thường và tươi mát.
- Melnik cho sản xuất ra vang đỏ có màu rất đậm, rất chát, nên để một
thời gian trước khi dùng.
Tuy nhiên, các nước nhập khẩu rượu vang của Bulgaria đều cho rằng
Bulgaria thành công hơn với các dòng nho quốc tế như Cabernet Sauvignon,
Merlot (đỏ) và Chardonnay, Riesling (trắng). Bulgaria trồng tới 18.000ha
nho Cabernet Sauvignon. Tổng số diện tích trồng nho Cabernet Sauvignon
và nho Merlot chiếm đến 3/4 diện tích trồng nho đỏ ở Bulgaria.
Trong số các dòng nho trắng địa phương, phổ biến nhất là dòng nho
Rkatziteli, có nguồn gốc từ Géorgie. Bulgaria cũng rất thành công với các
dòng nho trắng quốc tế như Chardonnay, Sauvignon Blanc, Riesling,
Gewurtztraminer... tại các vùng trồng nho ven biển Đen như Preslav, Novi
Paza, Khan Krum...
10. Rumania
Vang Rumania đã
nổi tiếng từ thế kỷ thứ 3
trước Công nguyên dưới
cái tên vang xứ Dacie.
Đến thời Trung cổ,
Rumania bán rượu vang
sang Nga, Ba Lan và
Italia. Dưới thời
Ceaucescu, các ruộng
nho ở các vùng đồi núi
được khôi phục lại và
chất lượng vang
Rumania được nâng cao.
Hiện nay, Rumania là
một trong 10 nước sản
xuất rượu vang lớn nhất
trên thế giới, với
250.000ha đất trồng nho,
chia ra làm 8 vùng lớn,
với 50 loại rượu vang có
nguồn gốc xuất xứ được xác định(V.S.O). Sản lượng vang hàng năm của
Rumania vào khoảng 10.000.000 hectolit.
- Vùng đồi Murfatlar, với rượu ngọt Muscat de Murfatlar, được coi là
một trong những loại rượu tráng miệng ngon nhất Rumania, với độ cồn 16 -
18, hương hoa cam và vị mật ong. Vùng Murfatlar còn sản xuất các loại
vang trắng từ các dòng nho Chardonnay, Muscat Ottonel, Pinotgris; các loại
vang đỏ từ các dòng nho Cabernet Sauvignon và Pinot Noir.
- Vùng Dealul Mare, với các loại rượu vang trắng từ các dòng nho
Sauvignon Blanc, Riesling, Feteasca Regala, Muscat Ottonel và các loại
vang đỏ từ các dòng nho Pinot Noir, Cabernet Sauvignon và Feteasca Negra.
- Vùng Cotnari, cạnh biên giới Moldavie, nổi tiếng với rượu vang trắng
ngọt Cotnari từ dòng nho Furmint. Rượu này có thể làm từ nho bị nấm quý
tộc tấn công hoặc được nuôi trên thảm rơm như kiểu rượu ngọt Vin de Paille
của vùng Jura (Pháp). Các dòng nho khác: Feteasca Alba, Tamaiioasa
(trắng), Merlot, Cabernet Sauvignon (đỏ).
- Vùng Dragasani, với rượu vang trắng nổi tiếng Dragasani từ dòng nho
Muscat Ottonel. Các dòng nho khác: Sauvignon Blanc, Riesling (trắng);
Cabernet Sauvignon, Feteasca Negra, Pinot Noir (đỏ).
- Vùng