Chương I

Tôi ở rạp chiếu bóng bước ra, tâm thần còn xúc động. Phim Naples an baiser de feu vừa gieo vào trí não tôi một ý tưởng buồn thảm. Tôi đã quên hình ảnh và giọng hát của anh chàng phiêu đãng Tino. Trước mắt tôi chỉ còn phảng phất bóng dáng trơ trẽn của người gái đĩ trong tích truyện. Rồi tôi liên tưởng đến nghề đĩ ở xứ này…

Cách đây ba năm, tôi đã có dịp ở thuê một căn gác giữa phố Khâm Thiên. Bên phải tôi, nhà cô đầu; bên trái, nhà cô đầu; trước mặt, nhà cô đầu. Ngay đến từng dưới nhà tôi – một hiệu tạp hóa nhỏ – cũng là chỗ lui tới hàng ngày của cô đầu.

Nhờ vậy, tôi thường lân la trò truyện với các người đàn bà trụy lạc ấy. Trong những phút thân mật, họ đã kể cho tôi nghe, không sượng sùng, không ngần ngại, tất cả những cực khổ âm thầm của nghề ca kỹ. Thỉnh thoảng, giữa những lời tâm sự, họ đã vô tình bộc lộ nhiều tính tình lạ lùng đáng cho nhà tâm lý học nghiên cứu kỹ càng.

Dần dần, sự quen thuộc đã giúp tôi nom rõ đời sống thực của hạng đàn bà đau khổ ấy. Tôi đã xem họ quây quần ở ngoài sân, tô son điểm phấn để lát nữa phụng sự những nhu cầu phức tạp của kẻ mua vui.

Tôi đã đứng nhìn họ súm sụm ngồi ăn cơm, uể oải như những kẻ nô lệ chán cái đời tẻ ngắt của mình.

Tôi đã thấy họ cười đùa, nghịch ngợm với nhau trong những giờ nhàn rỗi. Và tôi cũng đã nghe vẳng từ góc buồng xó bếp đưa ra những tiếng khóc sụt sùi của hạng người hình như vô tư lự ấy.

Không phải họ khóc với quan viên trên chiếc đệm để làm tiền. Những lúc khóc thút thít với một tình lang trong buồng vắng, có thể họ hoàn toàn giả dối.

Nhưng khi thấy họ đứng thổn thức nghẹn ngào một mình bên khe cửa hay cạnh một vại nước thì ta phải nhận rằng đó là nước mắt của những người đang đau khổ ê chề.

Dù không muốn tiểu thuyết hóa một cuộc đời tự nó đã lâm ly, ai oán trăm nghìn lần hơn những pho tiểu thuyết bi thống nhất, ta cũng phải tin rằng số kiếp người đàn bà trụy lạc là hình thức đau buồn nhất của sự trầm luân.

Những lúc tiếp xúc với đời sống của các người đàn bà sầu khổ ấy, cũng như hôm nay bồi hồi sau khi xem phim Naples au baiser de feu , tôi thấy nổi bật lên trong mớ cảm tưởng hỗn độn của tôi một vài dấu hỏi hoài nghi.

Tại sao những người đàn bà cùng khốn kia không thoát ly đời sống đọa lạc của họ?

Có bao giờ họ ao ước rời bỏ cảnh ngộ đau thương của họ không?

Và, nếu mạnh bạo thoát ly, họ có thể trở lại cái đời lương thiện của những người đàn bà khác được không?

Tôi cũng biết đã có một số đàn bà trụy lạc liều thí nghiệm sự thoát ly ấy. Thì kết quả của thí nghiệm này ra sao?

Tôi vừa thủng thỉnh bước trên vỉa hè phố Chợ Hòm, vừa băn khoăn tìm kiếm câu trả lời cho những dấu hỏi ấy…

Trời rét như cắt. Sương mù xuống ướt cả mặt đường. Kéo cổ áo ba-đờ-xuy che kín gáy, tôi tra hai tay vào túi, lặng lẽ bước trong đêm khuya. Phố xá vắng tanh vắng ngắt. Một vài chiếc xe kéo rải rác giữa đường, chờ khách.

Tôi đánh diêm châm píp hút. Khói nóng làm lồng ngực tôi khoan khoái. Lúc này tôi tưởng đã tìm được một bạn tri kỷ ở rúm thuốc lá âm ỉ cháy trong lòng píp.

Một tiếng ho khan và gắt ở phía trước làm tôi ngửng đầu, để ý đến một bóng người đàn bà. Thiếu phụ đi cách trước tôi chừng hai mươi thước, tay giắt một đứa trẻ độ bảy tám tuổi. Hình như hai mẹ con cũng vừa ở rạp chiếu bóng ra, mà vì vô ý tôi không trông thấy.

Thiếu phụ người gầy, tầm thước, thu hình trong một cái áo măng-tô, không rõ là mầu gì. Cô quấn một chiếc khăn châle.

Đứa trẻ mặc bộ quần áo rét kiểu lính thủy.

Có vài tên phu xe mời thiếu phụ nhưng đều bị từ chối.

Tôi rảo bước.

Tôi tò mò muốn nhìn rõ mặt người đàn bà thích đi trong sương gió ấy.

Nhưng khi gần đi tới thiếu phụ, tôi tự nhiên muốn chậm bước. Nàng có một dáng điệu đài các làm tôi hết nghi ngờ về địa vị xã hội của nàng.

Giữa lúc ấy, thiếu phụ giắt đứa trẻ đi rẽ sang hè bên phải và bước vào một hiệu cao làu khách. Ánh sáng đèn điện thẳng chiếu vào mặt nàng mà tôi chỉ trông thoảng thấy hình nghiêng.

Tôi giật mình.

Người đàn bà ấy, tôi trông quen quen. Hình như tôi đã gặp nàng rất nhiều lần.

Tôi liền rẽ sang hè, vào hiệu cao làu khách. Nàng đã ngồi ở bàn tận cùng gian phòng, quay lưng ra. Đứa trẻ ngồi trên ghế đối diện nàng, tay đang mân mó chiếc bánh ngọt trong đĩa.

Không muốn sỗ sàng, tôi trọn một chỗ ngồi ở mé bên ngoài. Tôi ngồi, quay mặt vào, ở ngay dìa lối đi. Lát nữa, thiếu phụ trở ra, thể nào cũng nhìn thấy tôi.

Hiệu cao làu cũng vắng lắm. Mấy tên hầu sáng ngồi uể oải ở các xó tường, buồn thiu. Ngoài công-toa, một cô gái khách đọc truyện kiếm hiệp.

Thỉnh thoảng, tôi lại nghe thấy tiếng ho khan của thiếu phụ. Nàng uống một cốc sữa xúc-cu-la, có vẻ mệt nhọc. Còn đứa nhỏ thì và ngốn một bát mì thập cẩm.

Tôi điềm tĩnh ngồi uống cà phê, hút thuốc lá. Đồng hồ của hiệu cao-làu điểm một giờ. Hai vai thiếu phụ động nhè nhẹ. Nàng rút mùi xoa lau miệng và tay cho đứa trẻ, dục nó đứng dậy về.

- Me mua bánh để về con ăn đi.

Thiếu phụ gắt:

- Thôi! Đêm rồi còn ăn gì bánh ngọt lại đau bụng.

Đứa trẻ ngoan ngoãn đứng dậy, không nói gì. Thiếu phụ gọi hầu sáng tính tiền rồi giắt con, đi trở ra.

Tôi không nhầm.

Người đàn bà này, tôi quen biết.

Nàng vừa đi đến bàn tôi ngồi thì thốt ra một tiếng khẽ:

- Anh!

Tôi cũng buột miệng:

- Kìa! Chị Hậu!

Thiếu phụ quay bảo đứa trẻ:

- Hảo, chào bác đi.

Đứa trẻ nhanh nhẩu chắp tay, cúi đầu:

- Lạy bác ạ.

Tôi xoa đầu nó và ôm nó vào lòng.

- Sao tôi nghe nói chị đi Saigon đã lâu?

- Em cũng mới về.

Tôi tính tiền, trả nhà hàng rồi cùng thiếu phụ và Hảo ra phố.

- Chị đi đâu mà về khuya thế?

- Em đưa cháu đi coi chiếu bóng.

- Chị cũng ở gần đây?

- Vâng. Mời anh lại chơi. Chỉ có mình em với cháu thôi. Anh đi đâu mà lâu lắm bây giờ em mới gặp?

- Tôi vẫn ở nhà quê, thỉnh thoảng mới ra Hanoi.

- Anh lại chơi đằng em đi. Anh còn định về tận đâu nữa?

- Vâng, cũng được.

Tôi nhận lời lại chơi nhà thiếu phụ là vì tính tò mò muốn hiểu đời sống hiện thời của nàng.

Hậu đã là vợ một người bạn tôi.

Sao hiện giờ nàng lại chỉ ở có một mình với đứa con?

Hay nàng đã bỏ chồng để trở lại cuộc đời phiêu đãng?