Mùa Hè California

Thử tìm xem cơ thể mình chịu đựng được đến đâu? 107-117 độ F. Người ta nói đến những người bị chết nóng ở vùng có nhiệt độ như thế.

Một chuyến đi tìm nóng. Ai trên chuyến xe cũng đều biết mình sẽ chạm mặt cùng nóng. Tin tức khí tượng báo trước một tuần, nhiệt độ sẽ cao thấp ra sao, bão ở miền đông ảnh hưởng đến miền tây thế nào, luồng khí nóng từ đâu đến, hơi nước từ đâu sang v.v. Cùng đi, thăm mùa hè của California - công viên Yosemite một thắng cảnh tuyệt đẹp.

Tôi bước ra khỏi xe, đèo chông chênh, thông mông mênh từ chiếc xe buýt chở khách đi du lịch tiện nghi, máy lạnh mở tối đa khiến vài người trong xe phải mặc áo khoác. Cái nóng phà vào da, táp cháy những sợi lông măng trên đôi vai để trần. Trời nóng thật, nhưng chỉ đôi phút đầu thôi, sau đó tôi mặc kệ nóng, thong dong ngắm những đồi, những suối, những giọt nước trắng tinh khôi, long lanh ánh mặt trời thủy tinh trong suốt. Mọi người theo xuống xe, đoạn đường dài bó đôi chân khó chịu, tôi luôn là người xuống xe nhanh nhất. Đi trong đoàn, phải theo đúng giờ người hướng dẫn yêu cầu, nên thời gian luôn thiếu thốn. Các gia đình ở xa vội vã chụp hình, còn tôi đứng ngắm thiên nhiên hùng vĩ, chụp hình vào trí nhớ của tôi.

Không biết nợ hay duyên mà tôi ngắm núi này nhớ núi nọ, ngắm hòn đá Yosemite mà nhớ hòn đá Định Quán, ngắm thác Bridal Viel lại nhớ thác B'lao, nhìn gốc thông xanh nhớ ngẩn ngơ Đồi Cù một thuở. Ngay cả cái nóng cũng làm tôi nhớ nắng Việt Nam, nhớ thêm chút nữa là cái nóng tôi ngồi bên lò than đá, nung ống lõi chỉ, để kéo ra làm sườn xe đạp sau năm 1975. Cái nóng của than đá không dịu dàng như cái nóng của bếp nấu cơm, không mát như cái nóng canh bánh chưng ngày Tết, nó dữ dội hừng hực, phải thế mới đủ nung lõi chỉ dệt, được đúc bằng nhôm cháy đỏ. Cái nóng Yosemite mang tôi về bên lò than đá nung lõi chỉ, suốt đoạn đường sau đó.

Tôi không biết có phải trời xui đất khiến, cho gia đình tôi tìm ra cách sống trong xã hội chủ nghĩa không, mà tôi đã trải qua không biết bao nhiêu nghề để kể.

Vốn sống của tôi chỉ là những quyển sách học, truyện ngắn-dài, thơ văn lãng đãng, đụng chạm với đời là những lần đi công tác trong gia đình Nghĩa Sinh Việt Nam - hướng đạo Việt Nam. Tôi mang đôi mắt nai ngơ ngác ra chợ trời bán quần áo cũ, được đôi tháng, mua tủ kính bán bánh bông lan; Những chiếc bánh chỉ được làm khi nhà có tiệc, nổi trôi theo tôi ra chợ bán buôn; những cái bánh xinh xinh hình bầu dục, nằm gọn trong lòng bàn tay, được tôi đặt lên một đóa hoa tigon hồng làm duyên trên mặt. Không biết lúc nào thì tôi biết chuyển sang thuốc tây - những viên thuốc chuyền từ cửa sau nhà thuốc nhân dân, đến những viên tylenol được gởi về từ Mỹ.

Nhu cầu làm đẹp của các bà chuyển tôi sang nghề thêu rua kim chỉ. Cứ tưởng học nữ công gia chánh ngày xưa để may áo, đơm khuy, nâng khăn sửa túi cho chồng, ngờ đâu nuôi sống được bản thân, gia đình trong cơn túng quẫn.

Có công mài sắt có ngày nên kim - tôi không mài sắt, mà dùng kim nhiều quá. Cây kim đít vàng mỏng tanh, thêu thì đẹp, dùng mãi ngày này sang ngày khác, nó đâm vào ngón tay tôi thành một vết chai. Vết chai không đau nhưng khi kim đâm xuyên qua phần da còn mềm chưa chai cứng, cảm giác thốn lên óc là thường. Có những đêm, phải thêu cho xong áo cưới, tôi thức đến sáng. Chắc một điều, một trong những đóa hồng có vương giọt máu của tôi.

Kỷ niệm tôi còn giữ là chiếc áo dài các cô học trò học thêu, thêu cho tôi trước khi tôi đi sang Mỹ, tấm tranh tôi thêu trong thời gian chờ đợi chuyến bay.

Đôi khi tôi thấy lại những tấm tranh tôi đã gởi sang Mỹ nhờ bán, được treo trong nhà họ hàng, anh em. Nước mắt tôi rưng rưng. Nhớ khi ra bưu điện, gởi những gói quà nhỏ, trong có hai xấp áo dài đã được thêu, một tấm tranh phải xếp hàng từ 4-5 giờ sáng. Gia đình ở Mỹ gởi tiền về, lại đi mua vải, lại thêu gởi sang bán lấy lời. Ngờ đâu, gia đình giữ lại chứ có bán chác gì đâu. Ít ra vợ chồng tôi không mang tiếng xin tiền ngoại quốc để sống.

Nghề làm sườn xe đạp phát xuất từ ông thu mua ve chai trong khu dệt Tân Bình. Anh tôi vì là “ngụy" không dễ tìm ra cách sống với chính quyền luôn thù nghịch, muốn tống khứ anh đi cho khuất mắt. Một buổi sáng lơ tơ mơ, ngồi uống cafe vỉa hè, tán dóc cùng ông "đồng nát" mới biết ông vào xóm dệt thu mua lõi chỉ, bán cho vựa trong Chợ Lớn. Từ vựa ve chai này, ống chỉ được mua để kéo thành sườn xe đạp. Loại sườn nhôm đắt tiền không phải loại sườn được dùng thùng phuy cắt uốn gian dối, tạo nên bao tai nạn không đủ chết người nhưng đủ gẫy tay chân, dập mặt mũi.

Anh tôi lấy chiếc xe đạp cà tàng, đi tìm hiểu ngọn ngành, và vợ chồng chúng tôi bắt đầu gia nhập vào giới sản xuất sườn xe đạp. Vốn liếng gom góp được từ thuốc tây, kim chỉ, dồn sang mua lõi chỉ từ các hợp tác xã dệt gia công ở Tân Bình. Có lõi nhôm rồi, phải tháo giấy bọc, nậy đầu nhựa, sau đó tìm nơi có máy móc để mướn họ gia công làm thành sản phẩm. Tôi nhớ những căn nhà tôn lụp xụp khu Nguyễn Tiểu La quận 10, chiếc máy kéo nhôm tự chế, từ chiếc ống đường kính khỏang năm đến sáu phân, kéo xuống thành 3 phân, đem đi giao đến các xưởng hàn sườn xe đạp tại khu chung cư Minh Mạng, hay giao cho các sạp bán phụ tùng hàn sườn xe đạp. Từ Chợ Lớn đến chợ Ông Tạ, chợ.... nơi nào cũng có tôi đến giao hàng. Cả một nước phương tiện giao thông đang từ xe gắn máy, xe lam, xe tắc-xi được nâng cấp dùng toàn xe đạp. Loại xe dùng cho học trò là chính trước 1975.

Tôi đứng nhìn những chiếc xe đạp thật đẹp, dựng ngổn ngang không cần khóa trên đường, trong công viên Yosemite. Những chiếc xe được dùng để đạp đi chơi, đạp để tập thể dục, đạp cho vui, không là những chiếc xe đạp tôi quý như một gia tài, dùng để chở gạo từ Tây Ninh về Sài Gòn bán, dùng để chở lu từ Bình Dương về ngay cả chở hai ba két bia, két nước ngọt để tìm vài đồng tiền lời mà sống.

Dòng nước từ tuyết tan chảy tràn lan thành suối, những đoạn khấp khuỷu gập gềnh, những đoạn thong dong nhàn nhã. Tôi đứng ngắm đoạn suối bình an. Nhúng chân vào nước mát, ngay cả ngọn tóc của tôi cũng cảm thấy rười rượi làn gió hè phe phẩy, dưới bóng mát rặng thông thật to. Trong trí nhớ tôi lại thấy hình ảnh mình gần bốn mươi năm trước, Đồi Cù Đà Lạt thênh thang.